صرف در فقه سیاسی

مقدمه

متحول کردن^[۱]، گردانیدن (دور کردن و دفع کردن)^[۲]، منصرف کردن و تبدیل از حالتی به حالت دیگر؛ اصل آن به معنای بازگشت چیزی^[۳]، بدل کردن چیزی به غیر آن^[۴].

كَذَلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاءَ^[۵].

این اصطلاح با موضوعات مختلف، در امور مادّی و معنوی استعمال شده است:

گونه‌ به‌ گونه‌ شدن و تبدیل مکانی: تَصْرِيفِ الرِّيَاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَيْنَ السَّمَا^[۶].
تبدیل از حالتی به حالت دیگر: أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يُجَادِلُونَ فِي آيَاتِ اللَّهِ أَنَّى يُصْرَفُونَ^[۷].
تحول از عقیده‌ای به عقیده دیگر: صَرَفَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَفْقَهُونَ^[۸].
تمایل (جذب‌ کردن) شخص خارجی: وَإِذْ صَرَفْنَا إِلَيْكَ نَفَرًا مِنَ الْجِنِّ^[۹].
گونه‌ به‌ گونه‌ شدن آیات قرآنی: انْظُرْ كَيْفَ نُصَرِّفُ الْآيَاتِ^[۱۰].
گردانیدن (دور کردن) عذاب: رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا عَذَابَ جَهَنَّمَ^[۱۱].^[۱۲]

خداوند تعالی سوء و شرّ را در دنیا و آخرت از بندگان برگزیده خود می‌گرداند و دور می‌کند. نمونه دفع شرّ و بدی در دنیا كَذَلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاءَ^[۱۳]؛ مثال دفع عذاب اُخروی: مَنْ يُصْرَفْ عَنْهُ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمَهُ وَذَلِكَ الْفَوْزُ الْمُبِينُ^[۱۴].

خدای تعالی در کتاب وحی خود برای بازداشتن سوء و فحشا از بندگان خود و همچنین بازداشتن آنان از گمراهی و ضلالت در دنیا، آیات بسیاری نازل کرده است که امامان و رهبران حق در جامعه الهی به تبعیت از این سنت الهی باید در هر دو بُعد (مادّی و معنوی) در دنیا مردم را از "سوء و فحشا" و "ضلالت و گمراهی" دور کنند.^[۱۵]

منابع

نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم

پانویس

↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۲۳۲.
↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۴۶۹.
↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۳۴۲.
↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۴۸۲.
↑ «بدین گونه (بر آن بودیم) تا از او زشتی و پلیدکاری را بگردانیم که او از بندگان ناب ما بود» سوره یوسف، آیه ۲۴.
↑ «در گرداندن بادها و ابر فرمانبردار میان آسمان و زمین، برای گروهی که خرد می‌ورزند نشانه‌هاست» سوره بقره، آیه ۱۶۴.
↑ «آیا در کار کسانی که در آیات خداوند چالش می‌ورزند نیندیشیده‌ای که چگونه (از حق) بازگردانده می‌شوند؟» سوره غافر، آیه ۶۹.
↑ «خداوند دل‌هاشان را بگرداند که آنان گروهی هستند که درنمی‌یابند» سوره توبه، آیه ۱۲۷.
↑ «آنگاه چون به پایان آمد به سوی قوم خود بازگشتند در حالی که (آنان را) بیم می‌دادند» سوره احقاف، آیه ۲۹.
↑ «بنگر چگونه ما آیات (خود) را گوناگون می‌آوریم باز هم آنان رو می‌گردانند» سوره انعام، آیه ۴۶.
↑ «پروردگارا! عذاب دوزخ را از ما بگردان که عذاب آن همیشگی است» سوره فرقان، آیه ۶۵.
↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۲۳۲.
↑ «بدین گونه (بر آن بودیم) تا از او زشتی و پلیدکاری را بگردانیم» سوره یوسف، آیه ۲۴.
↑ «هر کس که عذاب را در چنین روزی از سر وی گذرانده باشند بی‌گمان (خداوند) به او رحم کرده است و رستگاری روشن این است» سوره انعام، آیه ۱۶.
↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۳۹۰-۳۹۲.

[1] حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۲۳۲.

[2] بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۴۶۹.

[3] ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۳۴۲.

[4] حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۴۸۲.

[5] «بدین گونه (بر آن بودیم) تا از او زشتی و پلیدکاری را بگردانیم که او از بندگان ناب ما بود» سوره یوسف، آیه ۲۴.

[6] «در گرداندن بادها و ابر فرمانبردار میان آسمان و زمین، برای گروهی که خرد می‌ورزند نشانه‌هاست» سوره بقره، آیه ۱۶۴.

[7] «آیا در کار کسانی که در آیات خداوند چالش می‌ورزند نیندیشیده‌ای که چگونه (از حق) بازگردانده می‌شوند؟» سوره غافر، آیه ۶۹.

[8] «خداوند دل‌هاشان را بگرداند که آنان گروهی هستند که درنمی‌یابند» سوره توبه، آیه ۱۲۷.

[9] «آنگاه چون به پایان آمد به سوی قوم خود بازگشتند در حالی که (آنان را) بیم می‌دادند» سوره احقاف، آیه ۲۹.

[10] «بنگر چگونه ما آیات (خود) را گوناگون می‌آوریم باز هم آنان رو می‌گردانند» سوره انعام، آیه ۴۶.

[11] «پروردگارا! عذاب دوزخ را از ما بگردان که عذاب آن همیشگی است» سوره فرقان، آیه ۶۵.

[12] حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۲۳۲.

[13] «بدین گونه (بر آن بودیم) تا از او زشتی و پلیدکاری را بگردانیم» سوره یوسف، آیه ۲۴.

[14] «هر کس که عذاب را در چنین روزی از سر وی گذرانده باشند بی‌گمان (خداوند) به او رحم کرده است و رستگاری روشن این است» سوره انعام، آیه ۱۶.

[15] نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۳۹۰-۳۹۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]