فضل بن عباس بن عبدالمطلب
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام علی است. فضل بن عباس بن عبدالمطلب از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: فضل بن عباس بن عبدالمطلب در تاریخ اسلامی - فضل بن عباس بن عبدالمطلب در تراجم و رجال - پرسش مرتبط ندارد| فضل بن عباس بن عبدالمطلب | |
|---|---|
 تصویر نمادین جنگ صفین | |
| نام کامل | فضل بن عباس بن عبدالمطلب |
| جنسیت | مرد |
| کنیه |
|
| از قبیله | قریش |
| از تیره | بنی‌هاشم |
| پدر | عباس بن عبدالمطلب |
| مادر | ام‌الفضل لبابه الکبری |
| دختر | ام کلثوم بنت فضل بن عباس بن عبدالمطلب |
| برادر | |
| خویشاوندان |
|
| از اصحاب | |
| حضور در جنگ | |
مقدمه
فضل بن عباس بن عبدالمطلب، از شعرای عصر خویش و پسر عمو و از اصحاب پیامبر خدا(ص) است که در جنگ حنین مردانه جهاد کرد و بعد از آن‌که همۀ مجاهدان از معرکه قتال فرار کردند، او با امیرالمؤمنین علی(ع) در کنار رسول خدا(ص) ماند و ایستادگی کرد و از جان پیامبر(ص) دفاع نمود[۱].
او در فتح مکه و حجة الوداع با پیامبر(ص) بود و در غسل دادن پیکر مطهر رسول خدا(ص) شرکت داشت، او آب می‌ریخت و علی(ع) بدن رسول خدا(ص) را غسل می‌داد [۲]. و در امر دفن پیکر مطهر آن حضرت، امیرالمؤمنین(ع) را نیز یاری کرد[۳].
فضل بن عباس در زمره شیعیان و یاران مخلص امیرالمؤمنین(ع) بود و در همان روز اول خلافت با حضرت بیعت کرد که تا پای جان از ولایت آن حضرت دفاع نماید[۴]. او همواره از نزدیکان و حتی از افراد محرم اسرار امیرالمؤمنین(ع) بود و لذا آن حضرت را در مراسم دفن حضرت فاطمه(س) - که بسیار مخفیانه انجام شد - مدد رساند[۵] که این موضوع دلیل بر تقرب و نزدیکی او به خاندان رسالت است.
فضل همواره یار و ملازم علی(ع) بود و در جنگ صفین امام(ع) را یاری کرد و اشعاری علیه عمرو عاص سرود، و هنگامی که معاویه در صفین برای جذب عبدالله بن عباس نامه نوشت تا او را از حضرت علی(ع) جدا کند و شعری هم در آخر نامه خود ضمیمه کرد، عبدالله بن عباس جواب نامه معاویه را داد و به برادرش فضل گفت: شعری در جواب شعر معاویه بسراید و بفرستد. وقتی فضل جواب معاویه را با شعر سرود، خدمت حضرت علی(ع) آورد و امام او را تأیید کرد و فرمود: «تو شاعرترین قریشی»[۶]. البته در وفات فضل اختلاف است، برخی وفات او را به سال ۳۱ هجری در ناحیه اردن و برخی به سال هیجده هجری در زمان خلافت عمر بن خطاب می‌دانند[۷].
اما با توجه به آنچه در بالا آمد، فضل تا زمان خلافت امیرالمؤمنین(ع) زنده بود و در جنگ صفین به سال ۳۷ هجری حضور داشته و اشعاری در این باره سروده است.[۸]
جستارهای وابسته
- بنوهاشم (قبیله)
- قریش (قبیله)
- عباس بن عبدالمطلب (پدر)
- عبدالله بن عباس (برادر)
- عبیدالله بن عباس (برادر)
- قثم بن عباس (برادر)
- پیامبر خاتم (پسرعمو)
- امام علی (پسرعمو)
- ام کلثوم بنت فضل بن عباس بن عبدالمطلب (فرزند)
- ام‌الفضل لبابه الکبری (مادر)
- قریش (قبیله)
منابع
پانویس
- ↑ ارشاد مفید، ج۱، ص۱۴۱.
- ↑ اسدالغابه، ج۴، ص۱۸۳؛ الاصابه، ج۵، ص۳۷۵.
- ↑ مستدرک حاکم، ج۳، ص۳۰۸.
- ↑ الجمل، ص۱۰۷.
- ↑ طبقات الکبری، ج۸ ص۲۹.
- ↑ «أَنْتَ أَشْعَرُ قُرَيْشٍ»؛ وقعة صفین، ص۴۱۳.
- ↑ مستدرک حاکم، ج۳، ص۳۰۸؛ طبقات الکبری، ج۴، ص۵۵.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲، ص۱۱۰۱-۱۱۰۲.