قتادة بن نعمان انصاری در رجال و تراجم

مقدمه

قتاده بن نعمان بن زید بن عامر، کنیه ابوعمر یا ابوعبدالله مشهور^[۱] و مادرش، انیسه دختر قیس بن عمرو از قبیله خزرج بود^[۲]. او برادر مادری ابوسعید خدری و از طایفه خزرج و از مدینه و انصار بوده است. فرزندان او عبارتند از: عبدالله و ام‌عمرو که مادرشان هند، دختر اوس بن خزمه بن عدی بود و عمرو و حفصه که مادرشان، خنساء دختر خنیس غسانی بود^[۳]. قتاده در عقبه به حضور پیامبر (ص) رسید و اسلام آورد. او در جنگ بدر و احد و سایر جنگ‌های رسول خدا (ص) شرکت داشت و در فتح مکه پرچم قبیله بنی ظفر با وی بود. او در میان رسول خدا (ص) از تیراندازان بنام و معروف بود^[۴].

در جنگ احد تیری به چشمش خورد و آن را از حدقه بیرون آورد و چشمش بر روی گونه‌اش آویزان شد. در همان حال به حضور پیامبر (ص) رسید و گفت: "یا رسول الله! تازه با زنی ازدواج کرده‌ام که او را زیاد دوست دارم و از آن می‌ترسم که اگر مرا با این حال ببیند، علاقه‌اش از بین برود".

رسول خدا (ص) با دست مبارکش چشم را در جای خود گذاشت و این‌گونه دعا فرمود: "خدایا آن را زیبا گردان" به سبب دعای پیامبر (ص) چشمش از اول نیز بهتر و زیباتر شد و بر بینایی‌اش افزوده شد و هرگز آن چشم بیمار نشد^[۵].

نقل شده، در زمان خلافت عمر بن عبد العزیز، مردی از فرزندان قتاده همراه دیوان مردم مدینه در شام پیش او رفت.

عمر بن عبد العزیز پرسید: این مرد از چه خاندانی است؟

او با این اشعار به خلیفه پاسخ داد: من فرزند کسی هستم که دیده‌اش بر گونه‌اش آویخته و با دست مبارک رسول خدا (ص) به جای خود بازگردانیده شد. پس برگشتن به صورت به صورت اول برگشت و به راستی چشمی زیبا بود، و بهتر از آن، قبل آن است^[۶].

عمر بن عبدالعزیز او را تحسین کرد و گفت: این است بزرگواری؛ نه کاسه شیری که با آب آمیخته شود و سپس بول شود^[۷].

نقل شده، قتاده در سال ۲۳ هجری، در زمان خلافت عمر و در حالی که ۶۵ سال داشت، از دنیا رفت و عمر بن خطاب بر بدن او نماز خواند و ابوسعید خدری او را در قبر گذاشت^[۸].^[۹].

منابع

فتاح‌زاده، رحمان، مقاله «قتاده بن نعمان»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷

پانویس

↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۱۲۷۶.
↑ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۳۴۵؛ الاصابه، ابن حجر، ج۵، ص۳۱۸.
↑ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۳۴۵
↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۱۲۷۶؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۸۹؛ الاصابه، ابن حجر، ج۵، ص۳۱۸.
↑ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۳۴۵؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۲۷۶؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۹۰؛ الاصابه، ابن حجر، ج۵، ص۳۱۸.
↑ انا ابن الذی سالت علی الخد عینه فردت بکف المصطفی احسن الرد فعادت کما کانت الأول أمرها فیا حسن ما عین و یا حسن مارد
↑ تلک المکارم لا تعبان من لبن شیبا بماء فعادا بعد أبوالا؛الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۲۷۵؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۹۰.
↑ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۳۴۵؛ اسد الغابه، این اثیر، ج۴، ص۹۱؛ الاصابه، ابن حجر، ج۵، ص۳۱۹.
↑ فتاح‌زاده، رحمان، مقاله «قتاده بن نعمان»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ج۷، ص۱۷-۱۸.

[1] الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۱۲۷۶.

[2] الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۳۴۵؛ الاصابه، ابن حجر، ج۵، ص۳۱۸.

[3] الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۳۴۵

[4] الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۱۲۷۶؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۸۹؛ الاصابه، ابن حجر، ج۵، ص۳۱۸.

[5] الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۳۴۵؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۲۷۶؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۹۰؛ الاصابه، ابن حجر، ج۵، ص۳۱۸.

[6] انا ابن الذی سالت علی الخد عینه فردت بکف المصطفی احسن الرد فعادت کما کانت الأول أمرها فیا حسن ما عین و یا حسن مارد

[7] تلک المکارم لا تعبان من لبن شیبا بماء فعادا بعد أبوالا؛الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۲۷۵؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۹۰.

[8] الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۳۴۵؛ اسد الغابه، این اثیر، ج۴، ص۹۱؛ الاصابه، ابن حجر، ج۵، ص۳۱۹.

[9] فتاح‌زاده، رحمان، مقاله «قتاده بن نعمان»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ج۷، ص۱۷-۱۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]