ابومخنف کوفی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام صادق است. ابومخنف کوفی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابومخنف کوفی در تاریخ اسلامی - ابومخنف کوفی در معارف و سیره حسینی - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
ابومخنف لوط بن یحیی بن سعید بن مخنف بن سالم بن حارث ازدی عامری اهل کوفه و از قبیله ازد بود.[۱] از اصحاب و شاگردان امام صادق(ع) به شمار می‌‌رفت و از آن حضرت روایت کرده است.[۲] شیخ طوسی به نقل از کشّی، او را جزو اصحاب امام علی(ع) آورده و می‌‌گوید که چنین نیست، بلکه پدرش یحیی صحابی آن حضرت بوده است. شیخ همچنین نام ابومخنف را جزو صحابه امام حسن و امام حسین(ع) ذکر می‌‌کند.[۳] احتمال می‌‌رود که نام ابومخنف با نام جدش، مخنف بن سلیم خلط شده باشد؛ چراکه مخنف از صحابه امام علی(ع) بود[۴] و دیگر اینکه نجاشی قبول ندارد وی از امام باقر(ع) هم روایتی نقل کرده باشد و این مطلب را صحیح نمی‌داند.[۵] ابومخنف از راویانی چون جابر بن یزید جعفی، مالک بن اعین جهنی، ابوخالد کابلی و ابوجارود و از مورخانی مانند ابن اسحاق، سیف بن عمر تمیمی، شرقی بن قطامی و کلبی روایت کرده[۶] و از مهم‌ترین راویان وی می‌‌توان به هشام کلبی، نصر بن مزاحم[۷] و مدائنی اشاره کرد. در مورد مذهب ابومخنف برخی بر این عقیده‌اند که او شیعه افراطی بوده و از این رو، وی را ضعیف دانسته‌اند،[۸] اما محقق کتاب وقعة الطف معتقد است که ابومخنف امامی مذهب نبود، بلکه همانند دیگر کوفیان تشیعِ او صرف محبت اهل بیت بوده به خصوص که رجال عامه او را رافضی خطاب نکرده‌اند.[۹] در مقابل، برخی دیگر بر تشیع وی تصریح کرده‌اند. ابومخنف از محدثان معروف عصر اموی[۱۰] و از مورخان بنام کوفه به شمار می‌‌رفت و در آنچه روایت می‌‌کرد، مورد اعتماد بود.[۱۱] درگذشت وی را برخی در سال ۱۵۷ ذکر کرده‌اند،[۱۲] اما یعقوبی ابومخنف را از فقهای زمان مهدی عباسی دانسته است،[۱۳] از این رو در بعضی منابع تاریخ وفات او پیش از سال ۱۷۰هـ آمده است.[۱۴] آثار او عبارت‌اند از: الرده، فتوح، الشام، فتوح العراق، الجمل، الصفین، اهل نهروان و خوارج، الغارات، الخریت بن راشد و بنی ناجیه، مقتل علی(ع)، مقتل حجر بن عدی، مقتل محمد بن ابی بکر و اشتر و محمد بن ابی حذیفه، الشوری، مقتل عثمان، المستورد بن علّفه، مقتل الحسین(ع)، وفاة معاویه و ولایة ابنه یزید و وقعة الحرّه، حصار ابن زبیر المختار بن ابی عبید، سلیمان بن صرد، عین الوردة، مرج راهط، بیعة مروان و مقتل ضحاک بن قیس مصعب و ولایته العراق مقتل عبدالله بن زبیر، مقتل سعید بن عاص، حدیث یا حمیرا، مقتل ابن اشعث بلال خارجی نجدة ابی فدیک، حدیث الازارقه، حدیث روشن قباد شبیب الحروری و صالح بن مسرح المطرف بن المغیره دیر الجماجم و خلع عبدالرحمان بن اشعث یزید بن المهلّب و مقتله بالعقر خالد بن عبدالله القسری و یوسف بن عمر و موت هشام و ولایة الولید بن یزید زید بن علی(ع)، یحیی بن زید الضحاک الخارجی[۱۵] المغازی، السقیفه، فتوح الاسلام، فتوح خراسان، الحکمین، قتل الحسن(ع)، اخبار زیاد، اخبار الحجاج، اخبار ابن الحنفیه، اخبارآل مخنف بن سلیم، اخبار الحریث بن الاسدی الناجی و خروجه[۱۶] و خطبة الزهرا که مقصود از آن خطبه‌ای از امیرالمؤمنین(ع) با نام الزهراء است.[۱۷].[۱۸]
جستارهای وابسته
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
پانویس
- ↑ تاریخ التراث العربی ۲ / ۱ / ۱۲۷.
- ↑ ریحانة الادب ۷/۲۵۸.
- ↑ رجال الطوسی ۵۰، ۷۰ و ۷۹.
- ↑ الفهرست (الندیم) ۱۰۵.
- ↑ رجال النجاشی ۲/۱۹۱.
- ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی ۲۱۵ و ۲۱۶.
- ↑ الفهرست (طوسی) ۱۲۹.
- ↑ لسان المیزان ۴/۵۸۴.
- ↑ وقعة الطّف ۱۹.
- ↑ ریحانة الادب ۷/۲۵۸.
- ↑ رجال النجاشی ۲/۱۹۱.
- ↑ سیر اعلام النبلاء ۷/۳۰۱.
- ↑ تاریخ الیعقوبی ۲/۴۰۳.
- ↑ میزان الاعتدال ۵/۵۰۸.
- ↑ الفهرست (الندیم) ۱۰۵.
- ↑ رجال النجاشی ۲/۱۹۱.
- ↑ الفهرست (طوسی) ۱۲۹.
- ↑ جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۳۵.