ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)
ماهیت علم امام (ع): بررسی تاریخی و کلامی، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی ویژگی‌های علوم ائمه (ع) با رویکرد تاریخی و کلامی می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر سید علی هاشمی است و انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی انتشار آن را به عهده داشته است.[۱].
| ماهیت علم امام (ع): بررسی تاریخی و کلامی | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | سید علی هاشمی |
| موضوع | علم امام |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۶ ش |
| تعداد صفحه | ۶۰۸ |
| شماره ملی | ۴۶۳۵۹۹۳ |
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «کتاب حاضر پژوهشی در قلمرو مباحث امام‌شناسی است. کتاب در سه بخش و شش فصل تقدیم شده است. بخش اول به مباحث قرآنی می‌پردازد که در فصل اول آن، روش‌های علم آموزی برگزیدگان خداوند و در فصل دوم ویژگی‌های علوم آنان در قرآن کریم بررسی شده است. بخش دوم، بررسی موضوع پژوهش در روایات است. در فصل سوم کتاب (که فصل نخست این بخش است) به بررسی روش‌های علم‌آموزی ائمه (ع) در روایات پرداخته شده و در فصل چهارم، ماهیت و ویژگی‌های علوم ائمه (ع) در روایات بررسی گردیده است. در دو فصل بخش پایانی، به بررسی دبدگاه اصحاب ائمه (ع) و پاسخ به شبهات مطرح شده دربارۀ ماهیت و ویژگی‌های ائمه (ع) شده است»[۱].
فهرست کتاب
مقدمه
بخش اول: مبانی قرآنی
فصل اول: روش‌های علم‌آموزی برگزیدگان خداوند در قرآن
- مقدمه؛
- وحی؛
- الهام؛
- شهود؛
- شهود ملکوت آسمان‌ها و زمین؛
- مشاهده اعمال؛
- چگونگی مشاهده اعمال؛
- شهود اعمال در تفاسیر صحابه و تابعین؛
- گواهی بر اعمال؛
- رؤیای صادقه؛
- تعقل(خردورزی)؛
- عقل در لغت؛
- کاربردهای عقل در قرآن؛
- استفاده از حواس؛
- نتیجه‌گیری پایان فصل؛
- نمونه‌هایی از علوم عقلی برگزیدگان خداوند در قرآن؛
- حکمت؛
- عمل تأویل.
فصل دوم: ماهیت و ویژگی‌های علوم برگزیدگان خداوند در قرآن
- مقدمه؛
- ماهیت علوم برگزیدگان خداوند در قرآن؛
- ویژگی‌های علوم برگزیدگان خداوند در قرآن؛
- تام یا افزایش‌پذیر بودن؛
- دفعی یا تدریجی بودن؛
- شأنی یا فعلی بودن؛
- اجمالی یا تفصیلی بودن؛
- معصومانه یا خطاپذیر بودن؛
- حضوری یا حصولی بودن؛
- ذاتی یا الهی بودن؛
- اکتسابی یا موهبتی بودن؛
- نتیجه‌گیری پایان فصل؛
- نمونه‌هایی از علوم موهبتی در قرآن.
بخش دوم: مستندات روایی
فصل سوم: روش‌های علم آموزی ائمه (ع) در روایات
- روش‌های علم‌آموزی ائمه (ع) در روایات؛
- آموختن از حجت پیشین؛
- محتوای علوم فراگرفته شده؛
- شیوه انتقال دانش از یک حجت به حجت بعد؛
- نکات تاریخی؛
- میراث مکتوب ویژه ائمه (ع)؛
- روایات وارده از معصومان (ع) در این موضوع؛
- محتوای کتاب‌ها؛
- نکات تاریخی؛
- امداد علمی ارواح قدس؛
- ارتباط با فرشتگان و تحدیث؛
- روایات وارده از معصومان (ع) در این موضوع؛
- روش ارتباط با فرشتگان؛
- محتوای علوم دریافت شده از فرشتگان؛
- عمومی یا اختصاصی بودن ارتباط با فرشتگان؛
- نکات تاریخی؛
- الهام؛
- شهود؛
- شهود باورها؛
- شهود اعمال؛
- شهود حوادث جهان؛
- چگونگی شهود حوادث؛
- محتوای علوم شهودی؛
- نکات تاریخی؛
- خردورزی؛
- روایات وارده از معصومان (ع) در این موضوع؛
- محتوای علوم استنباطی؛
- نکات تاریخی؛
- رؤیای صادقه؛
- استفاده از حواس مادی؛
- نتیجه‌گیری پایان فصل.
فصل چهارم: ماهیت و ویژگی‌های علوم ائمه (ع) در روایات
- مقدمه؛
- ماهیت علوم اهل بیت (ع)؛
- ویژگی‌های علوم اهل بیت (ع)؛
- ذاتی یا الهی بودن؛
- اکتسابی یا موهبتی بودن؛
- تام یا افزایش‌پذیر بودن؛
- شأنی یا فعلی بودن؛
- اجمالی یا تفصیلی بودن؛
- معصومانه یا خطاپذیر بودن؛
- برابر یا رتبه‌پذیر بودن؛
- قطعی یا تغییرپذیر بودن؛
- حضوری یا حصولی بودن؛
- الزام‌آور بودن؛
- نتیجه‌گیری پایان فصل؛
- مشروط یا غیر مشروط بودن علم امام (ع)؛
- تحلیل و جمع‌بندی؛
- نکته تاریخی؛
- الزام‌آوری یا رخصتمندی بیان علوم؛
بخش سوم: دیدگاه اصحاب و پاسخ به شبهات
فصل پنجم: ماهیت و ویژگی‌های علوم ائمه (ع) از دیدگاه اصحاب آنان
- مقدمه؛
- دیدگاه اصحاب پیامبر اکرم (ص) و امیرالمؤمنین (ع)؛
- دیدگاه اصحاب امام حسن، امام حسین و امام سجاد (ع)؛
- دیدگاه اصحاب امام باقر (ع) و امام صادق (ع)؛
- دیدگاه اصحاب امام کاظم (ع) و امام رضا (ع)؛
- دیدگاه اصحاب امام جواد، امام هادی، امام عسکری و امام زمان (ع)؛
- نتیجه‌گیری پایان فصل؛
فصل ششم: بررسی و نقد شبهات
- مقدمه؛
- ضعف کتاب‌های مرتبط با بحث علم امام (ع)؛
- ضعف سندی روایات علم امام (ع)؛
- تناقض میان روایات علم امام (ع)؛
- غلوآمیز بودن اعتقاد بع علم فرابشری برای ائمه (ع)؛
- اعتقاد نداشتن اصحاب به علم فرابشری ائمه (ع)؛
- عدم تفاوت بین وحی نبوی و علوم ائمه (ع)؛
- شأنی و ارادی نبودن علوم ائمه (ع)؛
- فعلیت تمام علوم ائمه (ع)؛
- محدود بودن علوم ائمه (ع)؛
- تام بودن علوم ائمه (ع)؛
- دفعی بودن علوم ائمه (ع)؛
- تساوی علوم ائمه (ع)؛
- حضوری بودن تمام علوم ائمه (ع)؛
- نفی علوم استنباطی و حسی؛
- نتیجه‌گیری پایانی؛
- منابع.
دربارهٔ پدیدآورنده
حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید علی هاشمی (۱۳۵۲، کابل)، تحصیلات حوزوی خود را در محضر اساتیدی همچون حضرات حجج الاسلام و المسلمین: سید محمد نجفی یزدی، اکبر میرسپاه، مسعود پورسید آقایی، علی ربانی گلپایگانی، محمد تقی سبحانی، عبدالحسین خسروپناه و محمد هادی یوسفی غروی پیگیری کرد. او تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع دکتری کلام اسلامی به اتمام رساند. عضویت در هیئت علمی پژوهشی مؤسسه آینده روشن (مرکز تخصصی مهدویت) و عضو کارگروه پژوهشی امام‌شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی به داوری و راهنمایی پایان‌نامه‌ها نیز مشغول است و تاکنون چندین کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «نشر و کتمان فضایل اهل بیت»، «شهود یکی از روش‌های علم‌آموزی ائمه (ع)»، «ماهیت و قلمرو علم‌الأسماء»، «علم و عصمت امام از دیدگاه اصحاب امیرالمؤمنین (ع)»، «نام و نسب سفیانی»، «علم امام تام یا محدود؟» و «قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن» برخی از این آثار است.[۲]
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ وبگاه پاتوق کتاب فردا
- ↑ مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت با پدیدآورنده