غریب القرآن فی شعر العرب (کتاب)
| غریب القرآن فی شعر العرب | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسنده | ابن عباس |
| موضوع | تفسیر |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات مؤسسة الکتب الثقافیة |
| محل نشر | بیروت، لبنان |
| سال نشر | ۱۴۱۳ ق، ۱۹۹۳ م، ۱۳۷۱ ش |
| چاپ | ۱ |
| تعداد صفحه | ۲۸۸ |
غریب القرآن فی شعر العرب کتابی است که با زبان عربی به بررسی و بحث پیرامون برخى از واژه‌هاى قرآن می‌پردازد. این کتاب به قلم ابن عباس نوشته شده و انتشارات مؤسسة الکتب الثقافیة نشر آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
کتابی به این نام با تحقیق محمد عبد الرحیم و احمد نصرالله به چاپ رسیده است. مطلب اصلی آن سؤال‌های نافع بن ازرق از ابن عباس دربارۀ مفرداتی از قرآن کریم و پاسخ‌های ابن عباس به او است. در این کتاب با سند ذیل[۲] نافع بن ازرق و نجدة بن عریم معنای حدود ۲۵۰ کلمه [۳] از مفردات قرآن کریم را از ابن عباس پرسیده و از او خواسته‌اند شاهدی از کلام عرب برای آنها بیاورد. ابن عباس معنای آن کلمات را با شاهدی از اشعار عرب بیان کرده است. سیوطی نیز با سندی که به سند مذکور در ابتدای این کتاب منتهی می‌شود[۴]، قسمت عمده این پرسش و پاسخ‌ها را در نوع سی و ششم کتاب اتقان که در شناخت غریب (واژه‌های دشوار) قرآن می‌باشد، آورده و گفته است که بعضی از آنها را ابن انباری در کتاب الوقف و طبرانی در المعجم الکبیر خود آورده‌اند[۵].
اگر صدور این پاسخ‌ها از ابن عباس ثابت می‌بود، این کتاب و این روایت منبع خوبی برای تحقیق و دست یافتن به مفاهیم عرفی بخشی از کلمات قرآن کریم در زمان نزول بود؛ زیرا وی هم عرب‌زبان بوده و هم نزدیک به زمان نزول می‌زیسته است، ولی سند این کتاب و این روایت محل تأمّل است؛ زیرا رجال آن سند توسط رجال‌شناسان شیعه توثیق نشده‌اند و از این‌رو، وثاقت آنان برای ما ثابت نیست[۶] و در هر صورت، معنایی که در پاسخ این پرسش‌ها برای مفردات قرآن بیان شده، قابل بررسی است[۷][۸]
فهرست کتاب
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
دربارهٔ پدیدآورنده
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
دریافت متن
- دریافت متن دیجیتال کتاب از کتابخانه مدرسه فقاهت
- دریافت متن PDF کتاب از کتابخانه دیجیتال نور
- دریافت متن دیجیتال کتاب از وبگاه تراث
پانویس
- ↑ وبگاه نیل و فرات
- ↑ «حدثنا ابو الحسین عبد الصمد بن علی بن محمد مکرم - المعروف بابن الطسّی - قرائة علیه من لفظه فی مسجده بدرب رباح یوم الخمیس لعشرخلون من ربیع الاخر من سنة اربع و اربعین و ثلاثمأة قال: حدثنا ابو السهل السری بن سهل بن حربان الجند یسابوری بجند یسابور قرائة علیه سنة ثمان و ثمانین و مأتین قال: حدثنا یحیی بن عبیدة المکی و اسم ابی عبیدة بحر بن فروخ قال: اخبرنا سعید بن ابی سعید قال: حدثنا عیسی بن داب عن حمید الاعرج و عبد الله بن ابی بکر بن محمد عن ابیه قال: بینا عبد الله بن عباس جالس بفناء الکعبة قداسدل رجله فی حوض زمزم اذا الناس قد اکتنفوه من کل ناحیة یسألونه عن تفسیر القرآن... فقال: نافع بن الازرق لنجدة بن عریم قم بنا الی هذا الذی یجترئ علی تفسیر القرآن و...».
- ↑ گرچه در کتاب نامبرده رقم کلمات معنی‌شده ۲۵۰ ذکر شده، ولی در بعضی از ارقام مانند رقم ۱۶۰ کلمه مورد سؤال از مفردات قرآن نیست و در بعضی از ارقام مانند رقم ۱۴ و ۲۲۲، دو کلمه از مفردات قرآن مورد سؤال واقع شده است و ازاین‌رو، ما تعبیر حدود به کار بردیم.
- ↑ سند سیوطی چنین است: اخبرنی ابو عبد الله محمد بن علی الصالحی بقرائتی علیه عن ابی اسحق التنوخی عن القاسم بن عساکر انبأنا ابو نصر محمد بن عبد الله الشیرازی انبأنا ابو المظفر محمد بن اسعد العراقی انبأنا ابو علی محمد بن سعید بن نبها الکاتب انبأنا ابو علی بن شاذان حدثنا ابو الحسین... (الاتقان، ج۱، ص۳۸۳).
- ↑ الاتقان، ج۱، ص۴۱۶.
- ↑ برخی، از جهت دیگری ساختگی بودن یا زیاده و تحریف آن را احتمال داده‌اند: ر. ک: امین، دائرة المعارف الاسلامیة الشیعیة؛ ج۳، ص۵۵؛ معرفت، التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب، ج۱، ص۲۴۳.
- ↑ دکتر عایشه بنت الشاطئ به بررسی آن پرداخته است (ر. ک: بنت الشاطیء، اعجاز بیانی قرآن، ترجمه حسین صابری، ص۳۱۷-۶۳۰).
- ↑ بابایی، علی اکبر، تاریخ تفسیر قرآن، ص ۲۸۸.