نوحه در معارف و سیره حسینی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث نوحه است. نوحه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: نوحه در تاریخ اسلامی - نوحه در معارف و سیره حسینی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
بیان مصیبت، گریه کردن با آواز، آواز ماتم، شیون و زاری، مویه‌گری، زاری بر مرده، شعری که در ماتم و سوگواری با صوت حزین و ناله و زاری خوانند، اعمّ از سوگواری برای کسی که تازه مرده، یا برای امامان شیعه[۱]. ترکیبات دیگر آن عبارت است از: نوحه آراستن، نوحه ساختن، نوحه سرودن، نوحه‌خوانی. نوحه‌گری بر مرده، رسم جاهلیت بوده است و کاری مکروه است[۲]، مگر برای معصومین (ع) که نوحه و گریه بر آنان از شعائر مهم و از عوامل نشر فضیلت‌ها و احیای یاد اسوه‌های کمال است و خود امامان بر سیدالشهدا (ع) می‌گریستند و امر به نوحه‌خوانی می‌کردند. بر جعفر طیار و حمزۀ سیدالشهدا نوحه‌خوانی شد. آنچه که از کراهت نوحه و ناپسند بودن شغل نوحه‌گری و زشت بودن اجرت نوحه‌گر در روایات یاد شده، ناظر به نوحه‌گری‌های جاهلی است که آمیخته به باطل و گاهی حرام بود[۳]. در فرهنگ عزاداری برای امام حسین، نوحه به نوعی خاص از شعر مرثیه می‌گویند که در مجالس به صورت جمعی اجرا می‌شود. “اشعار نوحه را برای سینه زدن می‌ساختند، یکی نوحه می‌خواند و دیگران به نوا و آهنگ و وزن اشعار نوحه‌خوان سینه می‌زدند. ولی اشعار مرثیه را با آهنگ در مجالس سوگواری برای به گریه افکندن و اظهار تأسف شنوندگان بر قتل شهدای کربلا می‌خواندند و عنوان روضه نداشت”[۴]. “...از معروف‌ترین شعرای عصر قاجار که مرثیه و نوحه ساخته‌اند، می‌توان یغمای جندقی و وصال شیرازی را نام برد”[۵]. این شیوه در بین عرب‌ها هم متداول است و سبک مرثیه‌سرایی و نوحه‌خوانی بر سالار شهیدان مخصوص است. با توجه به گستردگی این مراسم و رواج آن در طول سال، حتی در سوگ امامان دیگر، ضرورت دارد که سروده‌های ناب و نوحه‌های صحیح و دور از تحریف‌ها و دروغ‌ها پدید آید و فرهنگ عاشورا در قالب نوحه نیز ترویج گردد و نوحه‌خوانان نیز، بیش از هدف قرار دادن گریه، نشر فضیلت‌های اهل بیت را هدف قرار دهند[۶].[۷]
نوحه‌خوان
کسی که در ایام سوگواری امامان برای دسته‌های سینه‌زن یا زنجیر زن، اشعار مصیبت و نوحه و مرثیه را با آهنگ مخصوص می‌خواند و عزاداران به آهنگ او سینه و زنجیر می‌زنند[۸].[۹]
منابع
پانویس
- ↑ لغت‌نامه، دهخدا.
- ↑ بحارالانوار، ج۷۹، ص۸۸.
- ↑ به روایات مربوط به تعزیه و ماتم و نوحه در بحارالانوار، ج۷۹، ص۷۱ تا ۱۱۳ مراجعه کنید.
- ↑ موسیقی مذهبی ایران، ص۷.
- ↑ موسیقی مذهبی ایران، ص۲۹.
- ↑ نگرشی به مرثیه‌سرایی در ایران، عبدالرضا افسری، بررسی گسترده‌ای از سابقه این کار در ایران و انواع مرثیه‌سرایی‌ها دارد
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص۴۸۶.
- ↑ لغت‌نامه، دهخدا.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص۴۸۷.