←مقدمه
(←مقدمه) |
(←مقدمه) |
||
خط ۹: | خط ۹: | ||
[[سوره]] [[برائت]] به اتفاق همه [[مفسران]] مدنی است.<ref>مجمع البیان، ج ۵، ص۳؛ البرهان فی علوم القرآن، ج ۱، ص۲۸۱؛ الاتقان، ج ۱، ص۲۹ - ۳۲. </ref> بعضی [[آیات]] {{متن قرآن|مَا كَانَ لِلنَّبِيِّ وَالَّذِينَ آمَنُوا أَنْ يَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِكِينَ وَلَوْ كَانُوا أُولِي قُرْبَى مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ}}<ref>«پیامبر و مؤمنان نباید برای مشرکان پس از آنکه بر ایشان آشکار شد که آنان دوزخیند آمرزش بخواهند هر چند خویشاوند باشند» سوره توبه، آیه ۱۱۳.</ref>، {{متن قرآن|وَمَا كَانَ اسْتِغْفَارُ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ إِلَّا عَنْ مَوْعِدَةٍ وَعَدَهَا إِيَّاهُ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوٌّ لِلَّهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ لَأَوَّاهٌ حَلِيمٌ}}<ref>«و آمرزش خواهی ابراهیم برای پدرش جز بنا به وعدهای نبود که به وی داده بود و چون بر او آشکار گشت که وی دشمن خداوند است از وی دوری جست؛ بیگمان ابراهیم دردمندی بردبار بود» سوره توبه، آیه ۱۱۴.</ref> را مکّی دانستهاند<ref>الاتقان، ج ۱، ص۴۴؛ التفسیر الکبیر، ج ۱۶، ص۲۰۸. </ref> و برخی آیات {{متن قرآن|لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ}}<ref>«بیگمان پیامبری از (میان) خودتان نزد شما آمده است که هر رنجی ببرید بر او گران است، بسیار خواستار شماست، با مؤمنان مهربانی بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۱۲۸.</ref>، {{متن قرآن|فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِيَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ}}<ref>«پس اگر رو بگردانند بگو: خداوندی که خدایی جز او نیست مرا بس؛ بر او توکّل دارم و او پروردگار اورنگ سترگ (فرمانفرمایی جهان) است» سوره توبه، آیه ۱۲۹.</ref> را نیز بر آن افزودهاند؛<ref>البرهان فی علوم القرآن، ج ۱، ص۲۹۰؛ الاتقان، ج ۱، ص۴۴. </ref> ولی این نظر نادرست است؛ زیرا روایاتی این آیات را مدنی بلکه آخرین آیات نازل شده بر [[پیامبر]] معرفی میکنند<ref>الاتقان، ج ۱، ص۴۴، ۸۸؛ التهمید، ج ۱، ص۲۳۲؛ تفسیر المنار، ج ۱۰، ص۱۴۵ - ۱۴۶. </ref> و نیز اصل در مکّی و مدنی بودن آیات، ثبت طبیعی آنهاست و این دو [[آیه]] در سورهای مدنی به ویژه در اواخر آن ثبت شدهاند.<ref>التمهید، ج ۱، ص۲۳۲. </ref> | [[سوره]] [[برائت]] به اتفاق همه [[مفسران]] مدنی است.<ref>مجمع البیان، ج ۵، ص۳؛ البرهان فی علوم القرآن، ج ۱، ص۲۸۱؛ الاتقان، ج ۱، ص۲۹ - ۳۲. </ref> بعضی [[آیات]] {{متن قرآن|مَا كَانَ لِلنَّبِيِّ وَالَّذِينَ آمَنُوا أَنْ يَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِكِينَ وَلَوْ كَانُوا أُولِي قُرْبَى مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ}}<ref>«پیامبر و مؤمنان نباید برای مشرکان پس از آنکه بر ایشان آشکار شد که آنان دوزخیند آمرزش بخواهند هر چند خویشاوند باشند» سوره توبه، آیه ۱۱۳.</ref>، {{متن قرآن|وَمَا كَانَ اسْتِغْفَارُ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ إِلَّا عَنْ مَوْعِدَةٍ وَعَدَهَا إِيَّاهُ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوٌّ لِلَّهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ لَأَوَّاهٌ حَلِيمٌ}}<ref>«و آمرزش خواهی ابراهیم برای پدرش جز بنا به وعدهای نبود که به وی داده بود و چون بر او آشکار گشت که وی دشمن خداوند است از وی دوری جست؛ بیگمان ابراهیم دردمندی بردبار بود» سوره توبه، آیه ۱۱۴.</ref> را مکّی دانستهاند<ref>الاتقان، ج ۱، ص۴۴؛ التفسیر الکبیر، ج ۱۶، ص۲۰۸. </ref> و برخی آیات {{متن قرآن|لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ}}<ref>«بیگمان پیامبری از (میان) خودتان نزد شما آمده است که هر رنجی ببرید بر او گران است، بسیار خواستار شماست، با مؤمنان مهربانی بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۱۲۸.</ref>، {{متن قرآن|فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِيَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ}}<ref>«پس اگر رو بگردانند بگو: خداوندی که خدایی جز او نیست مرا بس؛ بر او توکّل دارم و او پروردگار اورنگ سترگ (فرمانفرمایی جهان) است» سوره توبه، آیه ۱۲۹.</ref> را نیز بر آن افزودهاند؛<ref>البرهان فی علوم القرآن، ج ۱، ص۲۹۰؛ الاتقان، ج ۱، ص۴۴. </ref> ولی این نظر نادرست است؛ زیرا روایاتی این آیات را مدنی بلکه آخرین آیات نازل شده بر [[پیامبر]] معرفی میکنند<ref>الاتقان، ج ۱، ص۴۴، ۸۸؛ التهمید، ج ۱، ص۲۳۲؛ تفسیر المنار، ج ۱۰، ص۱۴۵ - ۱۴۶. </ref> و نیز اصل در مکّی و مدنی بودن آیات، ثبت طبیعی آنهاست و این دو [[آیه]] در سورهای مدنی به ویژه در اواخر آن ثبت شدهاند.<ref>التمهید، ج ۱، ص۲۳۲. </ref> | ||
[[سوره]] برائت در ترتیب [[مصحف]]، نهمین سوره و برپایه [[روایات]] | [[سوره]] برائت در ترتیب [[مصحف]]، نهمین سوره و برپایه [[روایات]] ترتیب نزول، صد و سیزدهمین<ref>البرهان فی علوم القرآن، ج ۱، ص۲۸۱. </ref> یا صد و چهاردهمین<ref>الاتقان، ج ۱، ص۳۰، ۳۲؛ التهمید، ج ۱، ص۱۳۸؛ التحریر و التنویر، ج ۱۰، ص۹۷. </ref> سوره نازل شده است. | ||
روایات درباره سوره پایانی [[قرآن]] سه دستهاند: دستهای [[سوره نصر]] و برخی سوره برائت و بعضی [[سوره مائده]]<ref>الاتقان، ج ۱، ص۸۹. </ref> را آخرین سوره معرفی کردهاند. مفسران، مفاد دسته سوم را به آخرین سوره نازل شده درباره [[حلال و حرام]]، [[تأویل]] کردهاند<ref>البرهان فی علوم القرآن، ج ۱، ص۲۸۲، ۲۹۷؛ الاتقان، ج ۱، ص۵۹ - ۶۰؛ تاریخ قرآن، ص۵۹۳ - ۵۹۴. </ref> و درباره دو دسته اول برخی چنین جمع کردهاند که سوره نصر از آنجا که به [[فتح]] [[بشارت]] میدهد، قبل از [[فتح مکه]] یا در [[مکّه]] در [[سال هشتم هجری]] و پیش از [[سوره]] [[برائت]] نازل شده است، بنابراین آخرین سوره به اعتبار افتتاح سوره، [[سوره]] برائت است و [[سوره نصر]] آخرین سورهای است که کامل بر [[پیامبر]] {{صل}} نازل شده است؛<ref>التمهید، ج ۱، ص۱۲۸. </ref> | روایات درباره سوره پایانی [[قرآن]] سه دستهاند: دستهای [[سوره نصر]] و برخی سوره برائت و بعضی [[سوره مائده]]<ref>الاتقان، ج ۱، ص۸۹. </ref> را آخرین سوره معرفی کردهاند. مفسران، مفاد دسته سوم را به آخرین سوره نازل شده درباره [[حلال و حرام]]، [[تأویل]] کردهاند<ref>البرهان فی علوم القرآن، ج ۱، ص۲۸۲، ۲۹۷؛ الاتقان، ج ۱، ص۵۹ - ۶۰؛ تاریخ قرآن، ص۵۹۳ - ۵۹۴. </ref> و درباره دو دسته اول برخی چنین جمع کردهاند که سوره نصر از آنجا که به [[فتح]] [[بشارت]] میدهد، قبل از [[فتح مکه]] یا در [[مکّه]] در [[سال هشتم هجری]] و پیش از [[سوره]] [[برائت]] نازل شده است، بنابراین آخرین سوره به اعتبار افتتاح سوره، [[سوره]] برائت است و [[سوره نصر]] آخرین سورهای است که کامل بر [[پیامبر]] {{صل}} نازل شده است؛<ref>التمهید، ج ۱، ص۱۲۸. </ref> |