آیا علم معصوم شأنی است یا فعلی؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ':"' به ': "'
جز (جایگزینی متن - '{{عربی|اندازه=150%' به '{{عربی') |
جز (جایگزینی متن - ':"' به ': "') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۰۵: | ||
::::::آقای '''[[عین‌الله زرین‌جویی]]'''، در پایان‌نامه کارشناسی ارشد ''«[[مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی (پایان‌نامه)|مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی]]»'' در این‌باره گفته است: | ::::::آقای '''[[عین‌الله زرین‌جویی]]'''، در پایان‌نامه کارشناسی ارشد ''«[[مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی (پایان‌نامه)|مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی]]»'' در این‌باره گفته است: | ||
::::::«بالفعل بودن یکی از ویژگی‌های برجسته [[علم امام]]{{ع}} است که اختلافات فراوانی حول آن وجود دارد. و معنی آن این است که [[امام]]{{ع}} به همه اشیا به حسب مقام نورانیت خود آگاه است. | ::::::«بالفعل بودن یکی از ویژگی‌های برجسته [[علم امام]]{{ع}} است که اختلافات فراوانی حول آن وجود دارد. و معنی آن این است که [[امام]]{{ع}} به همه اشیا به حسب مقام نورانیت خود آگاه است. | ||
::::::بالفعل بودن در اینجا به معنی حاضر بودن است و این حاضر بودن در قبال حصولی بودن نیست بلکه در قبال شأنی بودن [[علم امام]]{{ع}} است. یعنی علم به اشیا یا به تعبیر صحیح‌تر اشیا و حقایق در پیش [[امام]] حاضر هستند و از او پنهان نیستند. شهید [[قاضی طباطبایی]] بالفعل بودن را در قبال شانی بودن تلقی کرده‌اند و عقیده دارند منظور از شانی بودن یعنی اینکه [[امام]] شان این را دارد که خداوند به او علومی از [[غیب]] عطا کند. شهید [[قاضی طباطبایی]] در مقدمه‌ای بر کتاب [[علم امام]] [[مرحوم مظفر]] در این باره می‌گویند:" تمامی اوصاف [[امام]]{{ع}} و کمالات وی در مقام فعلیت است و در مرحله موجودیت است. یعنی [[امام]] عالم است فعلا و دارای مقام علم فعلی است و اوصافش از علم و غیر آن در مرحله شانیت نیست. به این معنی که اگر خداوند به [[امام]] علم آموخت می‌داند و اگر نیاموخت و یاد نداد نمی‌داند این حرف ناشی از جهالت پاره‌ای از اشخاص است که به فکر قاصر خودشان تصور کرده‌اند زیرا این حرف نسبت به تمامی موجودات و سایر اشخاص یکسان است. در مرحله شأنیت اگر خدا به شخصی و به موجودی چیزی یاد داد و علم داد می‌داند و اگر نداد نمی‌داند" | ::::::بالفعل بودن در اینجا به معنی حاضر بودن است و این حاضر بودن در قبال حصولی بودن نیست بلکه در قبال شأنی بودن [[علم امام]]{{ع}} است. یعنی علم به اشیا یا به تعبیر صحیح‌تر اشیا و حقایق در پیش [[امام]] حاضر هستند و از او پنهان نیستند. شهید [[قاضی طباطبایی]] بالفعل بودن را در قبال شانی بودن تلقی کرده‌اند و عقیده دارند منظور از شانی بودن یعنی اینکه [[امام]] شان این را دارد که خداوند به او علومی از [[غیب]] عطا کند. شهید [[قاضی طباطبایی]] در مقدمه‌ای بر کتاب [[علم امام]] [[مرحوم مظفر]] در این باره می‌گویند: " تمامی اوصاف [[امام]]{{ع}} و کمالات وی در مقام فعلیت است و در مرحله موجودیت است. یعنی [[امام]] عالم است فعلا و دارای مقام علم فعلی است و اوصافش از علم و غیر آن در مرحله شانیت نیست. به این معنی که اگر خداوند به [[امام]] علم آموخت می‌داند و اگر نیاموخت و یاد نداد نمی‌داند این حرف ناشی از جهالت پاره‌ای از اشخاص است که به فکر قاصر خودشان تصور کرده‌اند زیرا این حرف نسبت به تمامی موجودات و سایر اشخاص یکسان است. در مرحله شأنیت اگر خدا به شخصی و به موجودی چیزی یاد داد و علم داد می‌داند و اگر نداد نمی‌داند" | ||
::::::[[مرحوم صالحی]] از جمله قائلين به شانی بودن [[علم امام]] هستند. ایشان وجود تناقض را در روایاتی که [[علم امام]] را بالفعل می‌دانند را دلیل بر سقوط اعتبار این قبیل روایات می‌دانند. یک دسته از روایات دلالت دارند بر اینکه [[امام]] علم {{عربی|" مَا كَانَ وَ مَا يَكُون وَ مَا هُوَ كَائِنٌ"}} را دارا می‌باشد<ref>محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۲، ص ۱۰۹.</ref>. از طرفی دیگر روایاتی داریم که دلالت دارند بر اینکه [[امام]] هر گاه بخواهد بر چیزی اطلاع حاصل کند اراده می‌کند و می‌فهمد: {{عربی|" الْإِمَامَ إِذَا شَاءَ أَنْ يَعْلَمَ عَلِمَ "}}<ref> کلینی، کافی، ص ۲۰۸.</ref>. منکران بالفعل بودن و همچنین عمومیت [[علم امام]] در اینجا می‌گویند، اگر [[امام]] بالفعل به همه چیز آگاه است، دیگر چه نیازی به این است که اراده کند تا علم حاصل کند؟ این دو مطلب باهم نمی‌سازد. به عبارت دیگر بالفعل بودن [[علم امام]] با ارادی بودن آن نمی‌سازد زیرا اراده کردن امری دلالت بر فقدان بالفعل آن امر دارد. | ::::::[[مرحوم صالحی]] از جمله قائلين به شانی بودن [[علم امام]] هستند. ایشان وجود تناقض را در روایاتی که [[علم امام]] را بالفعل می‌دانند را دلیل بر سقوط اعتبار این قبیل روایات می‌دانند. یک دسته از روایات دلالت دارند بر اینکه [[امام]] علم {{عربی|" مَا كَانَ وَ مَا يَكُون وَ مَا هُوَ كَائِنٌ"}} را دارا می‌باشد<ref>محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۲، ص ۱۰۹.</ref>. از طرفی دیگر روایاتی داریم که دلالت دارند بر اینکه [[امام]] هر گاه بخواهد بر چیزی اطلاع حاصل کند اراده می‌کند و می‌فهمد: {{عربی|" الْإِمَامَ إِذَا شَاءَ أَنْ يَعْلَمَ عَلِمَ "}}<ref> کلینی، کافی، ص ۲۰۸.</ref>. منکران بالفعل بودن و همچنین عمومیت [[علم امام]] در اینجا می‌گویند، اگر [[امام]] بالفعل به همه چیز آگاه است، دیگر چه نیازی به این است که اراده کند تا علم حاصل کند؟ این دو مطلب باهم نمی‌سازد. به عبارت دیگر بالفعل بودن [[علم امام]] با ارادی بودن آن نمی‌سازد زیرا اراده کردن امری دلالت بر فقدان بالفعل آن امر دارد. | ||
::::::در نقد و پاسخ‌هایی که بین [[علامه طباطبایی]] و [[صالحی نجف آبادی]] رد و بدل شده عمده اشکال [[مرحوم صالحی]] بر این نکته است. ایشان در نقد سخن علامه که گفته‌اند: [[امام]] هر چه را بخواهد به اذن خدا به ادنی توجهی می داند و همچنین گفته ایشان که [[امام]] بالفعل به همه چیز و به هر واقعه شخصی آشناست. می‌گویند: بین این دو عبارت تناقض وجود دارد زیرا معنای اینکه هر چه را بخواهد به ادنی توجهی می‌داند این است که بالفعل نمی‌داند ولی وقتی توجه کند می‌داند و معنای اینکه [[امام]] بالفعل به همه چیز عالم است این است که علم فعلی برای [[امام]] موجود است و احتیاجی به توجه کردن ندارد و این تناقضی روشن است. | ::::::در نقد و پاسخ‌هایی که بین [[علامه طباطبایی]] و [[صالحی نجف آبادی]] رد و بدل شده عمده اشکال [[مرحوم صالحی]] بر این نکته است. ایشان در نقد سخن علامه که گفته‌اند: [[امام]] هر چه را بخواهد به اذن خدا به ادنی توجهی می داند و همچنین گفته ایشان که [[امام]] بالفعل به همه چیز و به هر واقعه شخصی آشناست. می‌گویند: بین این دو عبارت تناقض وجود دارد زیرا معنای اینکه هر چه را بخواهد به ادنی توجهی می‌داند این است که بالفعل نمی‌داند ولی وقتی توجه کند می‌داند و معنای اینکه [[امام]] بالفعل به همه چیز عالم است این است که علم فعلی برای [[امام]] موجود است و احتیاجی به توجه کردن ندارد و این تناقضی روشن است. | ||