بحث:آیا در میان مخلوقات فقط انسان عالم به غیب می‌شود؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

*[[علم غیب]]، در واقع [[علمی]] است که به [[عالم غیب]] تعلق دارد، و از ما [[نهان]] است.<ref>ر.ک. هاشمی، سید علی، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]]؛ پژوهشگران وبگاه گفتگوی دینی</ref> [[علم به غیب]]، ذاتاً از آن خداست و غیر او کسی مستقلاً [[علم به غیب]] ندارد، امّا هر موجودی که [[خداوند]] به او اجازه داده باشد، می‌تواند [[علم غیب]] داشته باشد<ref>ر.ک. مصباح یزدی، معارف قرآن، ج۱، ص۴۰۰</ref> و هر گاه بخواهد و [[صلاح]] بداند باب آن را برای [[پیامبران]] و [[فرشتگان]] خود می‌گشاید، و هر گاه بخواهد آن را به روی آنان می‌بندد و ایشان را از فهمیدن آن [[ممنوع]] می‌نماید.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه اسلام کوئست</ref>

*الف) گروهی که [[علم غیب]] دارند: مانند: [[ملائکه]]، اعم از ملائکۀ نگهبان و ملائکۀ غیر نگهبان؛ [[ملائکه]]  به برخی از افکار ما [[علم]] دارند، و به برخی [[علم]] ندارند. [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} دربارۀ [[علم]] [[ملائکه]] به افکار ما می‌‌فرماید:<ref>ابن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، ج ۲، ص ۷۰۹، دعای کمیل</ref> {{متن حدیث|«وَ جَعَلْتَهُمْ شُهُوداً عَلَیَّ مَعَ جَوَارِحِی وَ کُنْتَ أَنْتَ الرَّقِیبَ عَلَیَّ مِنْ وَرَائِهِمْ وَ الشَّاهِدَ لِمَا خَفِیَ عَنْهُم»}}<ref>ر.ک. رابیل، سیده، جستاری در مسئله علم غیب، منتشر شده در نشریه الکترونیکی قرآن‌پژوهی، صفحه؟؟؟؛ هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه اسلام کوئست</ref>

*در برخی از [[آیات قرآن کریم]] نیز به [[علم غیب]] [[ملائکه]] اشاره شده است مانند: {{متن قرآن|وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَن يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلاَّ وَحْيًا أَوْ مِن وَرَاء حِجَابٍ أَوْ يُرْسِلَ رَسُولا فَيُوحِيَ بِإِذْنِهِ مَا يَشَاء إِنَّهُ عَلِيٌّ حَكِيمٌ}}<ref>«و هیچ بشری نسزد که خداوند با او سخن گوید مگر با وحی یا از فراسوی پرده‌ای یا فرستاده‌ای  فرستد که به اذن او آنچه می‌خواهد وحی کند؛ بی‌گمان او فرازمندی فرزانه است» سوره شوری، آیه ۵۱.</ref>،  {{متن قرآن|نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ عَلَى قَلْبِكَ}}<ref>«که روح الامین آن را فرود آورده است. بگو: هر که دشمن جبرئیل است (آگاه باشد که) بی‌گمان او، آن (قرآن) را بر دلت با اذن خداوند فرو فرستاده است» سوره شعراء، آیه 193.</ref>؛<ref>ر.ک. رابیل، سیده، جستاری در مسئله علم غیب، منتشر شده در نشریه الکترونیکی قرآن‌پژوهی، صفحه؟؟؟</ref> از این دو [[آیه]] استفاده می‌‌شود، فرستادۀ [[خداوند]] مطالب غیبی را از طرف [[خداوند]] می‌‌گیرد و [[آگاه]] می‌‌شود بعد به [[پیامبر]] یا هرکس دیگر می‌‌رساند. و یا در آیۀ {{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضَى مِنْ رَسُولٍ}}<ref>«او دانای نهان است پس هیچ کس را بر نهان خویش آگاه نمی‌کند جز فرستاده‌ای را که بپسندد که پیش رو و پشت سرش، نگهبانانی می‌گمارد» سوره جن، آیه 26 و 27</ref>؛ [[رسول]] [[عمومیت]] دارد و شامل همۀ فرستادگان [[الهی]] می‌‌شود، چه این فرستاده [[بشر]] باشد یا [[فرشته]]. این مطلب را [[مفسرین]] و برخی از علمای [[اهل سنت]]<ref>ابن کثیر، بقاعی و زحیلی</ref> بیان کرده¬‌اند.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی‌عصر</ref>

#[[شیاطین]] چون مورد [[رضایت خداوند]] نیستند، [[علم غیب]] ندارند، و از [[علوم غیبی]] که مربوط به [[معارف الهی]] است بی‌خبرند.<ref>ر.ک. جوادی آملی، تسنیم، ج ۱۶، ص ۴۲۷؛ ج۱۳، ص۳۲۵</ref> البته [[شیاطین]] تا حدودی بر افکار ما احاطه دارند ولی [[علم غیب]] ندارند، چون مطابق آیۀ شریفه {{متن قرآن|وَحِفْظًا مِّن كُلِّ شَيْطَانٍ مَّارِدٍ}}<ref>«و (آن را) از هر شیطان سرکشی نیک نگاه داشته‌ایم» سوره صافات، آیه ۷.</ref> [[شیاطین]] با شیطنت‌شان به [[آسمان]] می‌رفتند تا [[کلام]] [[فرشتگان]] را بشنوند وقتی به [[زمین]] می‌رسیدند ادعا می‌کردند ما [[علم غیب]] می‌دانیم؛ لذا [[پروردگار]]، [[آسمان]] را از [[شر]] [[شیاطین]] محفوظ داشت و هر وقت بخواهند بالا بروند آنان را با [[شهاب ثاقب]] دفع می‌کنند.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه اسلام کوئست</ref>

#أجنّه نیز [[علم غیب]] ندارند و اینکه برخی از [[انسان‌ها]] تصور می‌‌کنند این موجودات [[علم غیب]] دارند، به خاطر قابلیت‌های موجود در [[جن]] است و الا [[حقیقت]] این است که اجنّه [[علم غیب]] ندارند، بلکه آنها خبرها را از همنوعان خود می‌‌گیرند.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه تبیان</ref> در قضیۀ فوت [[حضرت سلیمان]]{{ع}} ثابت شد که اجنّه [[علم غیب]] ندارند، و عاجز هستند.<ref>ر.ک. سبحانی، جعفر، منشور جاوید، آگاهی سوم یا علم غیب، ج۷، ص ۲۲۸ - ۲۴۲؛ هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه پرسمان</ref> و [[آگاهی از غیب]] اجنّه، در حدّ تجرّد وهمی آمیخته با [[کذب]] است.<ref>ر.ک. جوادی آملی، تسنیم، ج ۱۶، ص ۴۲۷؛ ج۱۳، ص۳۲۵</ref> [[خداوند]] در این باره می‌فرماید: {{متن قرآن|فَلَمَّا قَضَيْنَا عَلَيْهِ الْمَوْتَ مَا دَلَّهُمْ عَلَى مَوْتِهِ إِلاَّ دَابَّةُ الأَرْضِ تَأْكُلُ مِنسَأَتَهُ فَلَمَّا خَرَّ تَبَيَّنَتِ الْجِنُّ أَن لَّوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ الْغَيْبَ مَا لَبِثُوا فِي الْعَذَابِ الْمُهِينِ}}<ref>«و چون مرگ او را مقرّر داشتیم جز موریانه آنان را به مرگ وی رهنمون نشد که عصایش را می‌خورد و چون به رو درافتاد پریان دریافتند که اگر غیب می‌دانستند در آن رنج خوارکننده نمی‌ماندند» سوره سبأ، آیه ۱۴.</ref> <ref>ر.ک. سبحانی، جعفر، منشور جاوید، آگاهی سوم یا علم غیب، ج۷، ص ۲۲۸ - ۲۴۲؛ جوادی آملی، تسنیم، ج ۱۶،ص ۴۲۷؛ ج۱۳، ص۳۲۵؛ مهری، سید مرتضی،  مقاله آگاهی‌های غیبی، ماهنامه پاسدار اسلام، شماره ۱۵۵؛ رضایی اصفهانی، محمد علی، تفسیر قرآن مهر، ج۱۷، ص۴۰</ref>

*نتیجه اینکه [[علم غیب]] تمام موجودات منتفی است مگر برای عده‌ای خاص که از طرف [[خداوند]] این [[توانایی]] برای آنها ممکن می‌شود.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه تبیان</ref> یعنی در میان مخلوقات به غیر از [[انسان]] و [[ملائکه]]<ref>ر.ک. ناصر، مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۹، ص ۲۸۷</ref> هیچ موجودی [[علم غیب]] ندارد، اگرچه بسیاری از مسائل بر [[ملائکه]] نیز پوشیده است.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه گفتگوی دینی</ref>

*[[علم غیب]]، در واقع [[علمی]] است که به [[عالم غیب]] تعلق دارد، و از ما [[نهان]] است.<ref>ر.ک. هاشمی، سید علی، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]]؛ پژوهشگران وبگاه گفتگوی دینی</ref> [[علم به غیب]]، ذاتاً از آن خداست و غیر او کسی مستقلاً [[علم به غیب]] ندارد، امّا هر موجودی که [[خداوند]] به او اجازه داده باشد، می‌تواند [[علم غیب]] داشته باشد<ref>ر.ک. مصباح یزدی، معارف قرآن، ج۱، ص۴۰۰</ref> و هر گاه بخواهد و [[صلاح]] بداند باب آن را برای [[پیامبران]] و [[فرشتگان]] خود می‌گشاید، و هر گاه بخواهد آن را به روی آنان می‌بندد و ایشان را از فهمیدن آن [[ممنوع]] می‌نماید.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه اسلام کوئست</ref>

*الف) گروهی که [[علم غیب]] دارند: مانند: [[ملائکه]]، اعم از ملائکۀ نگهبان و ملائکۀ غیر نگهبان؛ [[ملائکه]]  به برخی از افکار ما [[علم]] دارند، و به برخی [[علم]] ندارند. [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} دربارۀ [[علم]] [[ملائکه]] به افکار ما می‌‌فرماید:<ref>ابن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، ج ۲، ص ۷۰۹، دعای کمیل</ref> {{متن حدیث|«وَ جَعَلْتَهُمْ شُهُوداً عَلَیَّ مَعَ جَوَارِحِی وَ کُنْتَ أَنْتَ الرَّقِیبَ عَلَیَّ مِنْ وَرَائِهِمْ وَ الشَّاهِدَ لِمَا خَفِیَ عَنْهُم»}}<ref>ر.ک. رابیل، سیده، جستاری در مسئله علم غیب، منتشر شده در نشریه الکترونیکی قرآن‌پژوهی، صفحه؟؟؟؛ هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه اسلام کوئست</ref>

#همچنین در آیۀ {{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضَى مِنْ رَسُولٍ}}<ref>«او دانای نهان است پس هیچ کس را بر نهان خویش آگاه نمی‌کند جز فرستاده‌ای را که بپسندد که پیش رو و پشت سرش، نگهبانانی می‌گمارد» سوره جن، آیه 26 و 27</ref> [[رسول]] [[عمومیت]] دارد و شامل همۀ فرستادگان [[الهی]] می‌‌شود، چه این فرستاده [[بشر]] باشد یا [[فرشته]]. این مطلب را [[مفسرین]] و برخی از علمای [[اهل سنت]]<ref>ابن کثیر، بقاعی و زحیلی</ref> ذیل ‌آیه بیان کرده-‌اند.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی‌عصر</ref>

*برخی<ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات، صفحه؟؟؟</ref> از اهل لغت پس از عبارت «إلا من ارتضی من [[رسول]]» آورده است [[خداوند]] [[علمی]] دارد که ویژه اولیای اوست. برخی دیگر<ref>ر.ک. باقلانی، تمهید الأوائل فی تلخیص الدلائل، صفحه؟؟؟</ref> نیز پس از عبارت "من ارتضی من [[رسول]]"، سخنی دارد که نشان می‌دهد، [[خداوند متعال]] غیر خودش را نیز، از [[علم غیب]] با خبر می‌سازد و از دیدگاه او، این غیر [[خداوند]] منحصر در [[پیامبران]] نیست.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی‌عصر</ref> همچنین یکی دیگر از [[مفسران اهل سنت]]،<ref>سلمی</ref> من ارتضی را به گونه‌ای معنا کرده که شامل افراد دیگری غیر از [[پیامبران]] نیز می‌شود: من ارتضی کسی است که از اوصاف خود رهیده و به اوصاف [[حق]] آراسته شده است.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی‌عصر</ref>

*باید دانست واژۀ من، در "من [[رسول]]"، بیانیه است و تنها یک مصداق از "من ارتضی" را بیان می‌کند و واژۀ [[رسول]] نیز مطلق است و شامل [[رسول]] بشری و [[فرشتگان]] می‌شود.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی‌عصر</ref> پس پیام‌آوران و [[رسولان الهی]] خواه [[پیامبر]] باشند یا [[فرشته]]؛ [[عالم به غیب]] هستند منتها [[خدا]] آنان را عالم کرده است؛ وگرنه خودشان [[علم به غیب]] نمی‌داشتند و این همان نفیِ [[علم غیب ذاتی]] از غیر خداست.<ref>ر.ک. مصباح یزدی، معارف قرآن؛ ج۱، ص۴۰۰</ref>

#[[شیاطین]] چون مورد [[رضایت خداوند]] نیستند، [[علم غیب]] ندارند، و از [[علوم غیبی]] که مربوط به [[معارف الهی]] است بی‌خبرند.<ref>ر.ک. جوادی آملی، تسنیم، ج ۱۶، ص ۴۲۷؛ ج۱۳، ص۳۲۵</ref> البته [[شیاطین]] تا حدودی بر افکار ما احاطه دارند ولی [[علم غیب]] ندارند، چون مطابق آیۀ شریفه {{متن قرآن|وَحِفْظًا مِّن كُلِّ شَيْطَانٍ مَّارِدٍ}}<ref>«و (آن را) از هر شیطان سرکشی نیک نگاه داشته‌ایم» سوره صافات، آیه ۷.</ref> [[شیاطین]] با شیطنت‌شان به [[آسمان]] می‌رفتند تا [[کلام]] [[فرشتگان]] را بشنوند وقتی به [[زمین]] می‌رسیدند ادعا می‌کردند ما [[علم غیب]] می‌دانیم؛ لذا [[پروردگار]]، [[آسمان]] را از [[شر]] [[شیاطین]] محفوظ داشت و هر وقت بخواهند بالا بروند آنان را با [[شهاب ثاقب]] دفع می‌کنند.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه اسلام کوئست</ref>

#أجنّه نیز [[علم غیب]] ندارند و اینکه برخی از [[انسان‌ها]] تصور می‌‌کنند این موجودات [[علم غیب]] دارند، به خاطر قابلیت‌های موجود در [[جن]] است و الا [[حقیقت]] این است که اجنّه [[علم غیب]] ندارند، بلکه آنها خبرها را از همنوعان خود می‌‌گیرند.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه تبیان</ref> در قضیۀ فوت [[حضرت سلیمان]]{{ع}} ثابت شد که اجنّه [[علم غیب]] ندارند، و عاجز هستند.<ref>ر.ک. سبحانی، جعفر، منشور جاوید، آگاهی سوم یا علم غیب، ج۷، ص ۲۲۸ - ۲۴۲؛ هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه پرسمان</ref> و [[آگاهی از غیب]] اجنّه، در حدّ تجرّد وهمی آمیخته با [[کذب]] است.<ref>ر.ک. جوادی آملی، تسنیم، ج ۱۶، ص ۴۲۷؛ ج۱۳، ص۳۲۵</ref> [[خداوند]] در این باره می‌فرماید: {{متن قرآن|فَلَمَّا قَضَيْنَا عَلَيْهِ الْمَوْتَ مَا دَلَّهُمْ عَلَى مَوْتِهِ إِلاَّ دَابَّةُ الأَرْضِ تَأْكُلُ مِنسَأَتَهُ فَلَمَّا خَرَّ تَبَيَّنَتِ الْجِنُّ أَن لَّوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ الْغَيْبَ مَا لَبِثُوا فِي الْعَذَابِ الْمُهِينِ}}<ref>«و چون مرگ او را مقرّر داشتیم جز موریانه آنان را به مرگ وی رهنمون نشد که عصایش را می‌خورد و چون به رو درافتاد پریان دریافتند که اگر غیب می‌دانستند در آن رنج خوارکننده نمی‌ماندند» سوره سبأ، آیه ۱۴.</ref> <ref>ر.ک. سبحانی، جعفر، منشور جاوید، آگاهی سوم یا علم غیب، ج۷، ص ۲۲۸ - ۲۴۲؛ جوادی آملی، تسنیم، ج ۱۶،ص ۴۲۷؛ ج۱۳، ص۳۲۵؛ مهری، سید مرتضی،  مقاله آگاهی‌های غیبی، ماهنامه پاسدار اسلام، شماره ۱۵۵؛ رضایی اصفهانی، محمد علی، تفسیر قرآن مهر، ج۱۷، ص۴۰</ref>

*نتیجه اینکه [[علم غیب]] تمام موجودات منتفی است مگر برای عده‌ای خاص که از طرف [[خداوند]] این [[توانایی]] برای آنها ممکن می‌شود.<ref> ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه تبیان</ref> یعنی در میان مخلوقات به غیر از [[انسان]] و [[ملائکه]]<ref>ر.ک. ناصر، مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۹، ص ۲۸۷</ref> هیچ موجودی [[علم غیب]] ندارد، اگرچه بسیاری از مسائل بر [[ملائکه]] نیز پوشیده است.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه گفتگوی دینی</ref>