آیه مباهله در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

آیه مباهله در کلام اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۲ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۴۹

۲۳٬۵۹۶ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۲ دسامبر ۲۰۲۰

←‏منابع

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۳٬۳۵۳

ویرایش

@@ خط ۴۴: / خط ۴۴: @@
 #عموم مماثلت ([[یگانگی]]): بنابر دلالت [[آیه]]، [[علی ]]{{ع}} [[نَفْس]] [[پیامبر]]{{صل}} است و بنابر مقتضای [[آیه]]، مماثلت در همۀ [[فضایل]] و [[اتحاد]] در [[حقیقت]] است، مگر آنجایی که [[دلیل]] خاصّی باشد همانند [[نبوّت]] و چون [[پیامبر]]{{صل}}، ولی [[امّت]] و [[حاکم]] [[جامعۀ اسلامی]] بودند بنابراین [[علی]]{{ع}} نیز ولی [[امّت]] و [[حاکم]] جامۀ [[اسلامی]] است. [[خدای متعال]] او را نفس [[حضرت محمّد]]{{صل}} دانسته است و منظور تساوی و برابر بودن است و شخص برابر با کامل‌‎ترین انسان‎‌ها و اولی‎‌ترین آنها به تصرّف در واقع کامل‎‌ترین و اولی‎‌ترین به تصرّف است. پس او نیز مانند [[رسول خدا]]، کامل‎‌ترین [[ولایت]] در تصرّف را دارد<ref>نهج الحق و کشف الصدق، ص۱۷۷. </ref>.
 # [[افضلیت]]: بنا بر دلالت [[آیه]] [[علی]]{{ع}} از همۀ [[صحابه]] [[افضل]] است و به [[حکم عقل]]، [[امامت]] باید به دست [[افضل]] باشد بنابراین [[امامت]] باید به دست [[حضرت علی]]{{ع}} باشد<ref>دلائل الصدق، ج۲، ص۸۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ولایت و امامت در قرآن (کتاب)|ولایت و امامت در قرآن]]، ص۹۴ـ ۹۵.</ref>
+==آیه مباهله==
+گروهی از نصرانی‌های [[نجران]] برای [[گفتگو]] با [[پیامبر اکرم]]{{صل}} درباره [[نبوت]] او و [[اعتقادات]] خود درباره [[حضرت مسیح]] نزد او آمدند. آنان، حضرت مسیح را به دلیل [[خلقت]] خارق‌العاده‌اش، [[فرزند خدا]] می‌پنداشتند. [[پیامبر]]{{صل}} با [[یادآوری]] خلقت [[خارق‌العاده]] [[حضرت آدم]]{{ع}} [[استدلال]] آنان را ابطال کرد<ref>{{متن قرآن|إِنَّ مَثَلَ عِيسَى عِنْدَ اللَّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ}} «داستان عیسی نزد خداوند چون داستان آدم است که او را از خاک آفرید و سپس فرمود: باش! و بی‌درنگ موجود شد» سوره آل عمران، آیه ۵۹.</ref>، اما نصرانی‌ها [[تسلیم]] این [[منطق]] [[استوار]] پیامبر نشدند. [[خداوند]] به پیامبر [[وحی]] کرد که آنان را به [[مباهله]] فرا بخواند<ref>{{متن قرآن|فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ}} «بنابراین، پس از دست یافتن تو به دانش، به هر کس که با تو به چالش برخیزد؛ بگو: بیایید تا فرزندان خود و فرزندان شما و زنان خود و زنان شما و خودی‌های خویش و خودی‌های شما را فرا خوانیم آنگاه (به درگاه خداوند) زاری کنیم تا لعنت خداوند را بر دروغگویان نهیم» سوره آل عمران، آیه ۶۱.</ref>.
+قرار مباهله گذاشته شد و [[زمان]] [[موعود]] که فرا رسید، پیامبر{{صل}} با [[فاطمه زهرا]]، [[علی]] و [[حسنین]]{{ع}} برای مباهله از [[مدینه]] بیرون رفتند. بزرگ نصرانی‌ها با دیدن آنها از همراهان خود خواست که مباهله نکنند و گفت: من چهره‌هایی را می‌بینم که اگر از خداوند بخواهند [[کوه]] را از جای برکند، دعایشان [[مستجاب]] خواهد شد. آنان درخواست او را پذیرفتند، اما به جای [[پذیرش]] [[آیین اسلام]]، قرار داد صلحی با پیامبر [[امضا]] کردند و رفتند<ref>الکشاف، ج۱، ص۳۶۸؛ مجمع البیان، ج۱، ص۴۵۱؛ التفسیر الکبیر، ج۸، ص۸۰؛ الإختصاص، ص۱۱۲-۱۱۵؛ مطالب السؤول، ص۴۸-۴۹؛ الدرالمنثور، ج۲، ص۲۱۸-۲۲۰ و دیگر کتاب‌های تفسیر و تاریخ.</ref>.
+قبل از [[تبیین]] دلالت [[آیه بر]] [[افضلیت علی]]{{ع}} نکاتی را که در [[روایات]] مربوط به [[آیه مباهله]] مطرح شده، و در [[فهم]] درست معنای [[آیه]] و دلالت آن بر مدعا راه‌گشاست یادآور می‌شویم. این روایات علاوه بر [[منابع حدیثی]]، [[تفسیری]] و [[تاریخی]] [[شیعه]] در [[صحاح]]، مسانید و دیگر منابع حدیثی، تفسیری و تاریخی [[اهل سنت]] نیز از طرق مختلف از عده‌ای [[صحابه]]، مانند: [[عبدالله بن عباس]]، [[سعد بن ابی‌وقاص]]، [[جابر بن عبدالله]]، [[حذیفه بن یمان]]، [[عمرو بن سعید]]، [[داود بن ابوهند]] و [[احمد یشکری]]، [[نقل]] شده است. طبق این روایات، آیه مباهله در [[شأن پیامبر]]، [[علی]]، [[فاطمه]]، [[حسن]] و [[حسین]]{{عم}} نازل شده است.
+#در برخی از این روایات، تنها این مطلب بیان شده است که [[پیامبر]]{{صل}} با اشاره به علی، فاطمه و [[حسنین]]{{عم}} فرمود: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ هَؤُلَاءِ أَهْلِي‌}}<ref>صحیح مسلم، ج۴، باب فضایل علی بن ابی‌طالب، حدیث ۳۲؛ سنن ترمذی، ج۴، باب مناقب علی بن ابی‌طالب، حدیث ۳۷۲۴.</ref>. نظیر این تعبیر در روایات مربوط به [[شأن نزول]] [[آیه تطهیر]]<ref>{{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}} «جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref> نیز آمده است<ref>اسباب النزول، ص۲۳۹؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص۴۱۶؛ خصائص امیرالمؤمنین{{ع}}، ص۳۳، حدیث ۱۱.</ref>. به [[دلیل]] این گونه روایات است که [[دانشمندان اسلامی]] عنوان “اهل [[بیت]] پیامبر” را هرگاه بدون قرینه به کار رود، مخصوص [[اهل کساء]] و [[اهل]] [[مباهله]] دانسته و [[احکام]] ویژه‌ای را - که برای [[اهل‌بیت پیامبر]] بیان شده - مخصوص آنان شمرده‌اند.
+#در برخی از روایات آمده که پیامبر{{صل}} از علی، فاطمه و حسنین{{عم}} خواست که هرگاه او [[دعا]] کرد آنان آمین بگویند<ref>الدر المنثور، ج۲، ص۲۲۰؛ نور الابصار، ص۲۲۳-۲۲۴؛ مطالب السؤول، ص۴۹.</ref>. این امر [[گواه]] آن است که وجود آنان در مباهله داشته است. درخواست پیامبر{{صل}} از آنان که بر دعای او آمین بگویند نیز گواه این مطلب است.
+#در روایات [[اهل‌سنت]] در این باره که مصداق {{متن قرآن|أَبْنَاءَنَا}} [[حسن]] و [[حسین]]{{عم}} و مصداق {{متن قرآن|نِسَاءَنَا}} [[فاطمه زهرا]]{{س}} است اختلافی وجود ندارد، اما درباره اینکه مصداق {{متن قرآن|أَنْفُسَنَا}} چه کسی است، [[روایات]] دو دسته‌اند: در برخی از آنها {{متن قرآن|أَنْفُسَنَا}} بر [[علی]]{{ع}} [[تطبیق]] شده است، زیرا آمده است که [[پیامبر]] به [[حسنین]]، [[فاطمه]] و علی{{عم}} اشاره کرد و فرمود: {{متن حدیث|هَؤُلَاءِ أَبْنَاؤُنَا وَ نِسَاؤُنَا وَ أَنْفُسُنَا}}<ref>شواهد التنزیل، ص۱۲۱، حدیث ۱۶۸؛ ص۱۲۲، حدیث ۱۶۹؛ ص۱۲۷، حدیث ۱۷۵.</ref>، و در برخی دیگر {{متن قرآن|أَنْفُسَنَا}} بر پیامبر{{صل}} و علی{{ع}} تطبیق شده است. این مطلب از [[عبدالله بن عباس]] و [[جابر بن عبدالله انصاری]] [[نقل]] شده است<ref>الدر المنثور، ج۲، ص۲۱۹؛ شواهد التنزیل، ص۱۲۴-۱۲۵؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج۲، ص۵۲.</ref>، ولی در [[روایات شیعه]]، تنها وجه اول آمده است<ref>البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۲۸۶-۲۹۰.</ref>. با این حال، در سخنان [[مفسران شیعه]] هر دو وجه بیان شده است<ref>التبیان، ج۲، ص۴۸۵؛ مجمع البیان، ج۱، ص۴۵۳.</ref>. می‌توان گفت هر دو وجه درست است، هرگاه مجموع شرکت‌کنندگان در [[مباهله]] مورد توجه باشد، مصداق {{متن قرآن|أَنْفُسَنَا}} پیامبر{{صل}} و علی{{ع}} خواهد بود، و هرگاه به کسانی که پیامبر{{صل}} با خود همراه آورد توجه شود، مصداق {{متن قرآن|أَنْفُسَنَا}} علی{{ع}} خواهد بود<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۲۷.</ref>
+===دلالت [[آیه بر]] [[افضلیت امیرالمؤمنین]]{{ع}}===
+دلالت [[آیه مباهله]] بر [[افضلیت علی]]{{ع}} بر عموم [[مسلمانان]] غیر از [[رسول خدا]]{{صل}} بدین صورت است که بر اساس ظاهر [[آیه]] و [[روایات]] [[شأن نزول]]، آن بزرگوار مصداق {{متن قرآن|أَنْفُسَنَا}} است، یعنی [[پیامبر]] او را به منزله نفس خود دانسته است. از آنجا که [[وحدت]] و عینیت وجود [[علی]]{{ع}} و پیامبر{{صل}} ممکن نیست، مقصود این است که علی{{ع}} از نظر [[صفات کمال]] و [[منزلت]] [[معنوی]] به منزله پیامبر است، مگر منزلت [[نبوت]] که به رسول خدا اختصاص دارد و بدین سبب، پیامبر در مرتبه‌ای بالاتر از علی قرار دارد، اما در دیگر صفات و [[کمالات]]، همتای پیامبر است، و چون پیامبر در آن صفات بر همگان [[برتر]] است، علی نیز برتر از آنان خواهد بود.
+برخی از [[عالمان]] [[اهل‌سنّت]] هم، از آیه مباهله، همین معنا را فهمیده‌اند. [[محمد بن طلحه شافعی]] (متوفای ۶۵۲ق) گفته است: مقصود از {{متن قرآن|أَنْفُسَنَا}} علی است و محال است که نفس علی{{ع}} عین نفس پیامبر باشد. بنابراین، مقصود، [[برابری]] نفس وی با نفس پیامبر در صفات کمال است، تنها صفت نبوت که مخصوص پیامبر است، مستثنا خواهد بود<ref>مطالب السؤول، ص۹۵-۹۶.</ref>.
+از [[کلام]] فخرالدین [[رازی]] نیز این مطلب به دست می‌آید، زیرا وی در [[تفسیر آیه]]، از [[شیعه]] دو قول را [[نقل]] می‌کند، نخست اینکه آیه بر افضلیت علی{{ع}} بر [[پیامبران الهی]] غیر از [[پیامبر اسلام]] دلالت می‌کند، و دوم اینکه تنها بر [[افضلیت]] وی بر غیر [[پیامبران]] دلالت دارد. رازی دیدگاه اول را نقد کرده، ولی دیدگاه دوم را نقد نکرده است<ref>التفسیر الکبیر، ج۸، ص۸۱.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۲۹.</ref>
+===شواهد [[روایی]]===
+این مطلب که [[علی]]{{ع}} به منزله نفس [[پیامبر]]{{صل}} و همانند اوست در [[احادیث نبوی]] نیز وارد شده است. پیامبر{{صل}} درباره “بنی‌ولیعه” فرمودند: اگر از [[مخالفت]] با من دست بر ندارند مردی همانند خود را به [[جنگ]] با آنان خواهم فرستاد تا [[فرمان]] مرا درباره آنها [[اجرا]] کند؛ جنجگویانشان را خواهد کشت و [[ذریه]] آنها را [[اسیر]] خواهد کرد. [[ابوذر]] گفته است مقصود پیامبر{{صل}} علی{{ع}} بود<ref>خصائص امیرالمؤمنین، ص۱۰۸، باب ۲۳، حدیث ۷۲.</ref>. در [[حدیث]] دیگری همانند سخن یادشده درباره گروهی از ثقیف [[نقل]] شده است. در آن حدیث آمده که پیامبر{{صل}} [[دست]] علی{{ع}} را گرفت و دو بار فرمود: این همان مرد است<ref>ینابیع المودة، ج۱، ص۶۲؛ فضائل اهل‌بیت، ص۹۵.</ref>. [[رسول خدا]]{{صل}} در روایتی دیگر فرموده است: {{متن حدیث|علی نفسی}}<ref>المناقب، خوارزمی، ص۱۴۸، حدیث ۱۷۳.</ref>. پیامبر{{صل}} در [[روایات]] متعددی، درباره علی{{ع}} فرموده است: علی از من است و من از اویم. گوشت و [[خون]] او از گوشت و خون من است<ref>خصائص امیرالمؤمنین، ص۱۰۴-۱۰۷؛ المسند احمد بن حنبل، ج۱۳، احادیث ۱۷۴۴۰، ۱۷۴۴۱، ۱۷۴۷۹، ۱۷۴۸۵؛ ج۱۵، حدیث ۱۹۸۱۳، ینابیع المودة، ج۱، ص۶۳-۶۵.</ref>.
+این روایات همگی در [[حقیقت]]، همان معنایی را بیان کرده‌اند که از [[آیه مباهله]] استفاده می‌شود و مفاد همگی، این است که [[شخصیت علی]]{{ع}} با کسی جز پیامبر{{صل}} قابل مقایسه نیست، اگر چه او فاقد [[مقام نبوت]] است و از این جهت مرتبه‌ای [[فروتر]] از پیامبر{{صل}} دارد، اما در دیگر [[کمالات]]، همتای پیامبر{{صل}} است و در نتیجه بر دیگران [[برتر]] است.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۳۰.</ref>
+===[[پاسخ به اشکالات]]===
+'''اشکال اول''': با توجه به اینکه کلمه {{متن قرآن|أَنْفُسَنَا}} جمع است، [[علی]]{{ع}} به [[تنهایی]] مقصود نخواهد بود، بلکه مقصود همه [[خویشاوندان]] و خدمتگزاران [[پیامبر]] است که در نظر عرف به منزله نفس او به شمار می‌روند<ref>شرح المواقف، ج۸، ص۳۶۷.</ref>.
+'''پاسخ''': اگر به [[راستی]] افراد دیگری نیز مصداق {{متن قرآن|أَنْفُسَنَا}} بودند، پیامبر برای عمل به [[فرمان خداوند]] آنها را نیز برای [[مباهله]] با خود همراه می‌ساخت. از سوی دیگر، کاربرد لفظ جمع در یک [[فرد]] به [[انگیزه]] [[تکریم]] و مانند آن در [[زبان عربی]] و غیر آن شایع است.
+'''اشکال دوم''': مقصود از {{متن قرآن|أَنْفُسَنَا}}، خود پیامبر{{صل}} است، زیرا در مفاهمه عرفی گفته می‌شود: خود را به انجام فلان کار [[دعوت]] کردم<ref>شرح المقاصد، ج۵، ص۲۹۹.</ref> و “نفس فلانی او را به انجام فلان کار برانگیخت” و “با خودم [[مشورت]] کردم” و تعابیری از این قبیل که در گفتمان صحیح میان [[اهل]] [[بلاغت]] یافت می‌شود. بر این اساس، علی{{ع}} مصداق {{متن قرآن|أَبْنَاءَنَا}} خواهد بود، زیرا در عرف، عنوان پسر بر داماد نیز اطلاق می‌شود<ref>روح المعانی، ج۳، ص۳۰۱-۳۰۲.</ref>.
+'''پاسخ''': در پاسخ این اشکال دو نکته در خور توجه است:
+#این فرض که علی{{ع}} مصداق {{متن قرآن|أَبْنَاءَنَا}} باشد، با [[روایات]] [[شأن نزول]] منافات دارد، بدین جهت، هیچ یک از [[مفسران]] برجسته [[اهل‌سنت]] چنین احتمالی را مطرح نکرده‌اند. مضافاً بر اینکه در هیچ روایتی از پیامبر{{صل}} [[نقل]] نشده که وی عنوان “إبنی” را بر علی{{ع}} اطلاق کرده باشد، ولی این تعبیر درباره [[حسن]] و [[حسین]]{{عم}} در روایات بسیاری به کار رفته است.
+#چنان‌که پیش از این بیان شد، انطباق {{متن قرآن|أَنْفُسَنَا}} بر پیامبر{{صل}} با انطباق آن بر علی{{ع}} منافات ندارد، چنان‌که در روایات و اقوال مفسران بر هر دو منطبق شده است.
+'''اشکال سوم''': اگر علی{{ع}} مصداق {{متن قرآن|أَنْفُسَنَا}} باشد و مفاد آن این باشد که پیامبر باید فردی را که همتای خویش است در مباهله شرکت دهد، باید همین معنا درباره {{متن قرآن|أَنْفُسَكُمْ}} نیز صادق باشد و باید در میان نصرانی‌های [[نجران]] کسی وجود داشته باشد که مصداق {{متن قرآن|أَنْفُسَكُمْ}} باشد<ref>روح المعانی، ج۳، ص۳۰۲.</ref>.
+'''پاسخ''': مفاد [[آیه مباهله]] جز این نیست که هر یک از دو طرف، [[شایسته‌ترین]] افراد خود را از مردان، [[زنان]] و [[فرزندان]]، برای [[مباهله]] فرا بخوانند، مصداق این افراد در میان [[مسلمانان]] تنها [[علی]]{{ع}} بود، زیرا اگر [[فرد]] دیگری نیز مصداق آن بود [[پیامبر]]{{صل}} او را هم برای مباهله با خود می‌برد، و در طرف مقابل، این نصرانی‌های نجران بودند که می‌بایست شایسته‌ترین افراد خود را برای مباهله بیاورند، اما اینکه تعداد آنان چه اندازه و ترکیب آنها از نظر جنسیت و سن چگونه باشد، از آیه مباهله استفاده نمی‌شود. اگر واژگان {{متن قرآن|أَنْفُسَنَا}}، {{متن قرآن|أَبْنَاءَنَا}} و {{متن قرآن|نِسَاءَنَا}} بر تعداد نیز دلالت می‌کرد، نصرانی‌های نجران می‌توانستند به پیامبر اشکال کنند که چرا تنها یک [[زن]] برای مباهله آورده است، و اگر در مباهله، جنسیت دخالت داشت می‌توانستند با این بهانه که ما زن و فرزندمان را با خود همراه نداریم تا به پیشنهاد شما عمل کنیم از مباهله شانه خالی کنند، ولی آنان چنین اشکال‌هایی نگرفتند و به [[دلیل]] [[حقانیت]] طرف مقابل از مباهله [[امتناع]] کردند<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۲۳۹-۲۴۰.</ref>.
+'''اشکال چهارم''': از آیه مباهله این مطلب به دست می‌آید که پیامبر [[مأموریت]] داشت تا مردان، زنان و فرزندان از [[اهل‌بیت]] خود را به مباهله [[دعوت]] کند، و او از هر یک نمونه‌ای را آورد، از زنان، [[فاطمه]]، از مردان، علی و از فرزندان، [[حسن]] و [[حسین]] را لذا شرکت آنان در مباهله بر [[افضلیت]] آنها بر دیگران دلالتی ندارد<ref>دلائل الصدق، ج۲، ص۱۳۰، اشکال از فضل بن روزبهان اشعری است.</ref>.
+'''پاسخ''': با [[قطع]] نظر از [[روایات]]، خصوصیت اهل‌بیت در آیه مباهله نیامده است و عناوین {{متن قرآن|أَنْفُسَنَا}}، {{متن قرآن|نِسَاءَنَا}} و {{متن قرآن|أَبْنَاءَنَا}} بر همه مردان، زنان و فرزندان [[مسلمان]] قابل انطباق است بنابراین، [[گزینش]] آنان توسط پیامبر{{صل}} از میان مسلمانان دلیل روشن بر [[افضلیت]] ویژه آنان می‌باشد، و عنوان {{متن حدیث|هَؤُلَاءِ أَهْلِي‌}} در [[روایات]] نیز بر این مطلب دلالت می‌کند یعنی این [[برگزیدگان]] [[خواص]] [[خاندان]] من هستند و تنها کسانی‌اند که [[شایستگی]] حضور در [[مباهله]] را دارند.
+'''اشکال پنجم''': کلمه “نفس” همان‌گونه که به معنای ذات یک شخص به کار می‌رود، به معنای [[خویشاوند]] و [[شریک]] در [[دین]] و [[آیین]] نیز به کار می‌رود، چنان‌که در [[آیات]]: {{متن قرآن|ثُمَّ أَنْتُمْ هَؤُلَاءِ تَقْتُلُونَ أَنْفُسَكُمْ}}<ref>«آنگاه، این شمایید که یکدیگر را می‌کشید» سوره بقره، آیه ۸۵.</ref> و {{متن قرآن|تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ}}<ref>«و از یکدیگر عیبجویی مکنید» سوره حجرات، آیه ۱۱.</ref> مقصود، انسان‌های دیگری است که هم‌نوع و هم‌کیش با [[انسان]] می‌باشند، نه افرادی که از نظر [[منزلت]] با انسان برابرند. بنابراین شاید از آن جهت که [[علی]]{{ع}} خویشاوند [[پیامبر]] و شریک او در دین بوده، کلمه “أنفس” بر او [[طلاق]] شده است. در این صورت، [[آیه بر]] [[برابری]] او با پیامبر در [[فضایل]] دلالت نخواهد کرد<ref>روح المعانی، ج۳، ص۲۰۳.</ref>.
+'''پاسخ''': کلمه “نفس” در لغت دو معنای اصلی دارد: یکی به معنای [[روح]] و دیگری به معنای ذات و [[حقیقت]] یک چیز است. وقتی گفته می‌شود: نفس فلانی از بدنش خارج شد، مقصود، معنای اول است و هنگامی که گفته می‌شود: فلانی نفس خود را هلاک کرد، معنای دوم مراد است<ref>لسان العرب، ج۱۴، ص۳۱۹؛ اقرب الموارد، ج۲، ص۱۳۲۹.</ref>. واژه نفس در آیاتی که ذکر شد به معنای ذات و [[هویت]] [[انسانی]] است، ولی با قرینه معلوم است که خود افراد مراد نیستند، بلکه افراد دیگری مرادند، مضافاً بر اینکه [[خویشاوندی]] و هم‌آیینی به علی{{ع}} اختصاص نداشت. بنابراین، اختصاص او در شرکت دادن در مباهله جز به [[دلیل]] [[شخصیت]] برجسته، ممتاز و تعیین‌کننده‌اش نبوده است<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۳۱.</ref>
 ==منابع==
@@ خط ۴۹: / خط ۸۹: @@
 # [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']]
 # [[پرونده:136871.jpg|22px]] [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ولایت و امامت در قرآن (کتاب)|'''ولایت و امامت در قرآن''']]
+# [[پرونده:1368130.jpg|22px]] [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|'''براهین و نصوص امامت''']]
 ==جستارهای وابسته==