پرش به محتوا

معجزه در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱۸: خط ۱۸:
*[[معجزه]] با دیگر امور غریبه مانند [[سحر]]، [[کهانت]]، هیپنوتیزم، ماینه‌تیزم، تنجیم، [[اعمال]] [[مرتاضان]] و صاحبان [[علوم]] غریبه و اختراعات نوابغ [[علمی]] متفاوت است. یکی از تفاوت‌ها، [[هدف پیامبران]] {{ع}} در [[ظهور]] [[معجزه]] است<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 417.</ref>.
*[[معجزه]] با دیگر امور غریبه مانند [[سحر]]، [[کهانت]]، هیپنوتیزم، ماینه‌تیزم، تنجیم، [[اعمال]] [[مرتاضان]] و صاحبان [[علوم]] غریبه و اختراعات نوابغ [[علمی]] متفاوت است. یکی از تفاوت‌ها، [[هدف پیامبران]] {{ع}} در [[ظهور]] [[معجزه]] است<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 417.</ref>.
*[[هدف پیامبران]] {{ع}} از [[معجزه]]، اثبات [[ادعای نبوت]] خویش است و از این گذر در پی آن‌اند که [[مردم]] بدانان [[ایمان]] آورند و از تعالیمشان [[پیروی]] کنند و به [[سعادت]] دست یابند<ref>شرح اشارات‌، ۳/ ۴۱۷.</ref>. تفاوت دیگر، محدودیت امور غیر [[معجزه]] است. [[سحر]]، [[طالع‌بینی]] و کارهای شگفت [[مرتاضان]] و نوابغ، گونه‌ای تخصص و در حوزه‌ای محدود است و کاری است ویژه که بیرون از قلمرو خود دارای کارایی نیست؛ اما دامنه [[اعجاز]] [[پیامبران]] {{ع}} بسی گسترده است و به موضوعات و امور ویژه محدود نمی‌شود<ref>غایة المرام‌، ۳۳۲ به نقل از معجزه‌شناسی‌، ۲۲.</ref>. [[معجزه]] بر [[قدرت]] بیکران [[الهی]] و خواست [[خداوند]] تکیه دارد؛ اما [[مرتاضان]]، جادوگران و ... از گذر تمرین‌ها و ریاضت‌های دشوار و [[آموزش]] می‌توانند امور شگفت از خویش نشان دهند. از این رو است که این کسان، هیچ گاه دعوی [[تحدی]] سر نمی‌دهند؛ اما [[اعجاز]] [[پیامبران]] {{صل}} همراهِ [[تحدی]] و هماوردخواهی است. از ویژگی‌های دیگر [[معجزه]]، خصلت‌های شخصیتی و عملی صاحبان [[معجزه]] است. اینان، همگی به [[فضایل]] انسانی آراسته‌اند و از صفات والای [[اخلاقی]] و عملی بهره‌مندند<ref>المغنی‌، ۱۵/ ۲۷۴.</ref>. [[پیامبران]] {{ع}} هیچ گاه در بروز [[معجزه]] از خدعه و [[اغوا]] سود نمی‌برند و نیروی تخیل مخاطبان خویش را به کار نمی‌گیرند؛ اما بسیاری از صاحبان امور عجیبه و [[علوم]] غریبه از [[اغوا]] و [[فریب]] و تأثیر ناروا بر [[روح]] و تخیل [[انسان‌ها]] [[بهره]] می‌برند و با تخدیر آنان به مقاصد خویش دست می‌یابند<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 417.</ref>.
*[[هدف پیامبران]] {{ع}} از [[معجزه]]، اثبات [[ادعای نبوت]] خویش است و از این گذر در پی آن‌اند که [[مردم]] بدانان [[ایمان]] آورند و از تعالیمشان [[پیروی]] کنند و به [[سعادت]] دست یابند<ref>شرح اشارات‌، ۳/ ۴۱۷.</ref>. تفاوت دیگر، محدودیت امور غیر [[معجزه]] است. [[سحر]]، [[طالع‌بینی]] و کارهای شگفت [[مرتاضان]] و نوابغ، گونه‌ای تخصص و در حوزه‌ای محدود است و کاری است ویژه که بیرون از قلمرو خود دارای کارایی نیست؛ اما دامنه [[اعجاز]] [[پیامبران]] {{ع}} بسی گسترده است و به موضوعات و امور ویژه محدود نمی‌شود<ref>غایة المرام‌، ۳۳۲ به نقل از معجزه‌شناسی‌، ۲۲.</ref>. [[معجزه]] بر [[قدرت]] بیکران [[الهی]] و خواست [[خداوند]] تکیه دارد؛ اما [[مرتاضان]]، جادوگران و ... از گذر تمرین‌ها و ریاضت‌های دشوار و [[آموزش]] می‌توانند امور شگفت از خویش نشان دهند. از این رو است که این کسان، هیچ گاه دعوی [[تحدی]] سر نمی‌دهند؛ اما [[اعجاز]] [[پیامبران]] {{صل}} همراهِ [[تحدی]] و هماوردخواهی است. از ویژگی‌های دیگر [[معجزه]]، خصلت‌های شخصیتی و عملی صاحبان [[معجزه]] است. اینان، همگی به [[فضایل]] انسانی آراسته‌اند و از صفات والای [[اخلاقی]] و عملی بهره‌مندند<ref>المغنی‌، ۱۵/ ۲۷۴.</ref>. [[پیامبران]] {{ع}} هیچ گاه در بروز [[معجزه]] از خدعه و [[اغوا]] سود نمی‌برند و نیروی تخیل مخاطبان خویش را به کار نمی‌گیرند؛ اما بسیاری از صاحبان امور عجیبه و [[علوم]] غریبه از [[اغوا]] و [[فریب]] و تأثیر ناروا بر [[روح]] و تخیل [[انسان‌ها]] [[بهره]] می‌برند و با تخدیر آنان به مقاصد خویش دست می‌یابند<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 417.</ref>.
==[[معجزه]] و [[قانون علیت]]==
*برخی [[متکلمان شیعه]] معتقدند [[صاحب]] [[معجزه]] با [[شناخت]] و تسلط بر آن دسته از [[علل]] طبیعی که برای دیگران ناشناخته‌اند، دست به [[اعجاز]] می‌زند. بدین سان، [[اعجاز]] پیرو [[قوانین طبیعی]] و [[علی]] است و میان [[معجزه]] و [[قانون علیت]]، ناسازگاری نیست<ref>المیزان‌، ۱/ ۸۲.</ref>.
*برخی دیگر از [[متکلمان]] بر آن‌اند که [[صاحب]] [[معجزه]] با [[ولایت تکوینی]] دست به تسخیر و [[تصرف]] در [[علل]] طبیعی می‌زند و به فعل و انفعالات مادی شتاب می‌بخشد و زمانی را که معلول به آن [[نیازمند]] است، به حداقل می‌رساند. این گونه [[اعجاز]] از نظر [[عقل]] ممکن است؛ مانند تحولاتی که [[دانشمندان]] [[علوم تجربی]] در محصولات [[کشاورزی]] رقم زده‌اند<ref>مدخل التفسیر، ۲۵؛ تفسیر نمونه‌، ۱۳/ ۱۸۲؛ براهین اثبات خدا، ۲۵۴.</ref>. [[فهم]] عمومی از معنای [[معجزه]]، نقض و خرق [[طبیعت]] است با این بیان که [[خداوند]] [[حکیم]] برای [[تدبیر]] عالم [[طبیعت]]، [[قوانین]] و [[علل]] [[تکوینی]] برنهاده است و وقوع رویدادهای [[جهان]]، تنها عادت و توالی محض نیست؛ بلکه به [[علل]] پیشینی مستند است که با تحقق آنها، وجود رویدادهای پسین [[ضرورت]] می‌یابد. بنابر این دیدگاه، [[معجزه]]، [[قوانین طبیعی]] را نقض نمی‌کند و [[اتقان]] و اعتبار اصل علیت همچنان باقی است؛ زیرا هر چند [[معجزه]] خارق [[قانون]] [[طبیعت]] است و [[قوانین طبیعی]] را کنار می‌نهد، اما [[قوانین]] فراطبیعی را بر جایشان‌ می‌نشاند<ref>آشنایی با قرآن‌، ۲/ ۲۰۹؛ الالهیات‌، ۳/ ۷۶؛ معجزه در قلمرو عقل و دین‌، ۱۳۰.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 418.</ref>.


==[[اعجاز قرآن]]==
==[[اعجاز قرآن]]==
۲۱۸٬۲۱۰

ویرایش