ابان بن ابی‌عیاش عبدی بصری

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
(تغییرمسیر از ابن ابی عیاش)

آشنایی اجمالی

وی «ابو اسماعیل»، ابان بن ابی عیاش، فرزند «فیروز» یا «دینار» ایرانی و از موالیان طایفه عبد قیس است. او به کثرت زهد و عبادت مشهور بود و شب‌ها به راز و نیاز مشغول و روزها روزه‌دار بود.

ابان یکی از قاریان بزرگ است و اسحاق بن ابی‌اسرائیل وی را طاووس قراء معرفی کرده است.

شیخ طوسی او را در رجال خود از اصحاب امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) برشمرده است. او یک بار ابان را تابعی ضعیف و در جای دیگر او را «بصری تابعی» توصیف کرده است[۱].

برقی او را در زمره اصحاب امام باقر(ع) آورده و در شمار اصحاب امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و امام سجاد(ع) نیز ذکر کرده است[۲].

برخی از علمای رجال مانند علامه امینی و به استناد تهذیب التهذیب، ابان را در فهرست دروغ‌گویان و جاعلان حدیث آورد[۳]؛ ولی صاحب اعیان الشیعه و تنقیح المقال او را شیعی دانسته[۴] و یا این که در آخر عمر، مستبصر (آگاه) شده و به مذهب حق درآمده است[۵].

می‌گویند که وی در آغاز زندگی، مذهب مخالفان شیعه را داشت؛ هنگامی که سلیم بن قیس هلالی از ترس حجاج گریخت و به او پناه برد، ابان به راهنمایی میهمان خود مذهب شیعه را پذیرفت.

سُلیم، در نزدیک مرگ خود، کتاب معروفش را به میزبانش سپرد و مطالب آن را برایش گفت. به جز ابان، کسی آن کتاب را از وی روایت نکرده است[۶].

علمای رجالی شیعه و محدثان بزرگ چون برقی، صفار، کلینی، نعمانی (شیخ مفید) صدوق و عیاشی از ابان روایت نقل کرده‌اند. این روایات را ابان به طور مستقیم و یا غیر مستقیم از امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) نقل می‌کند[۷] و ابان سرانجام در سال ۱۲۸ه‍.ق درگذشت[۸].[۹]

منابع

پانویس

  1. طوسی رجال، ص۸۳، ۱۰۶ و ۱۵۲.
  2. برقی، رجال ص۹.
  3. الغدیر، ج۵، ص۲۰۹.
  4. اعیان الشیعه، ج۲، ص۱۰۲.
  5. تنقیح المقال، ج۱، ص۳.
  6. دایرة المعارف تشیع، ج۱، ص۲۵۸؛ معجم الرجال الحدیث، ج۱، ص۱۷.
  7. رجال اصول کافی، ج۱، ص۵۲۹.
  8. الغدیر، ج۵، ص۲۰۹؛ تهذیب التهذیب، ج۱، ص۹۹.
  9. قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار، ص94- 96.