احمد بن محمد بن فضال در تراجم و رجال

مقدمه

احمد بن محمد بن فضال^[۱]، یک بار در سند روایت تفسیر کنز الدقائق به نقل از کتاب التوحید شیخ صدوق ذکر شده است:

«فی التوحید عن أبیه قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(ع) يَقُولُ اجْعَلُوا أَمْرَكُمْ لِلَّهِ وَ لَا تَجْعَلُوهُ لِلنَّاسِ فَإِنَّهُ مَا كَانَ لِلَّهِ فَهُوَ لِلَّهِ وَ مَا كَانَ لِلنَّاسِ فَلَا يَصْعَدُ إِلَى اللَّهِ وَ لَا تُخَاصِمُوا النَّاسَ لِدِينِكُمْ فَإِنَّ الْمُخَاصَمَةَ مَمْرَضَةٌ لِلْقَلْبِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ لِنَبِيِّهِ(ص)- ﴿إِنَّكَ لَا تَهْدِي مَنْ أَحْبَبْتَ وَلَكِنَّ اللَّهَ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ﴾^[۲] وَ قَالَ ﴿أَفَأَنْتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتَّى يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ﴾^[۳] ذَرُوا النَّاسَ فَإِنَّ النَّاسَ أَخَذُوا عَنِ النَّاسِ وَ إِنَّكُمْ أَخَذْتُمْ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صإِنِّي سَمِعْتُ أَبِي(ع) يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا كَتَبَ عَلَى عَبْدٍ أَنْ يَدْخُلَ فِي هَذَا الْأَمْرِ كَانَ أَسْرَعَ إِلَيْهِ مِنَ الطَّيْرِ إِلَى وَكْرِهِ»^[۴].^[۵]

شرح حال راوی

عنوان مذکور به قرینه منبع اصلی توحید صدوق^[۶] و دیگر اسناد، مصحف «احمد بن محمد عن ابن فضال» است و مراد از «احمد بن محمد» یا احمد بن محمد بن عیسی است؛ یا احمد بن محمد بن خالد برقی که از ابن‌فضال روایت می‌کنند^[۷] و عبدالله بن جعفر حمیری از آن دو^[۸]، چنان که مراد از «ابن‌فضال»، حسن بن علی بن فضال است که از علی بن عقبه روایت کرده است^[۹].^[۱۰]

منابع

جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری ج۳

پانویس

↑ مصحّف احمد بن محمد عن ابن فضال است.
↑ بی‌گمان تو هر کس را که دوست داری راهنمایی نمی‌توانی کرد امّا خداوند هر کس را بخواهد راهنمایی می‌کند سوره قصص، آیه ۵۶.
↑ آیا تو مردم را ناگزیر می‌کنی که مؤمن باشند؟ سوره یونس، آیه ۹۹.
↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۶، ص۱۱۱ به نقل از التوحید، ص۴۱۴، ح۱۳.
↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳ ص ۱۳۱.
↑ التوحید، ص۴۱۴، ح۱۳.
↑ الکافی، ج۱، ص۶۹، ح۴ و ص۱۶۳، ح۳.
↑ کامل الزیارات ص۱۲، ح۵؛ الأمالی (صدوق)، ص۳۸، ح۵.
↑ بصائر الدرجات، ج۱، ص۳۰۸ (ح ۶) و ۳۲۷ (ح۶).
↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳ ص ۱۳۲.

[1] مصحّف احمد بن محمد عن ابن فضال است.

[2] بی‌گمان تو هر کس را که دوست داری راهنمایی نمی‌توانی کرد امّا خداوند هر کس را بخواهد راهنمایی می‌کند سوره قصص، آیه ۵۶.

[3] آیا تو مردم را ناگزیر می‌کنی که مؤمن باشند؟ سوره یونس، آیه ۹۹.

[4] تفسیر کنز الدقائق، ج۶، ص۱۱۱ به نقل از التوحید، ص۴۱۴، ح۱۳.

[5] جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳ ص ۱۳۱.

[6] التوحید، ص۴۱۴، ح۱۳.

[7] الکافی، ج۱، ص۶۹، ح۴ و ص۱۶۳، ح۳.

[8] کامل الزیارات ص۱۲، ح۵؛ الأمالی (صدوق)، ص۳۸، ح۵.

[9] بصائر الدرجات، ج۱، ص۳۰۸ (ح ۶) و ۳۲۷ (ح۶).

[10] جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳ ص ۱۳۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]