ایوب بن اعین
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
آشنایی اجمالی
ایوب بن اعین، در دو سند روایت تفسیر کنز الدقائق و به گزارش از الکافی ذکر شده است؛ نمونه:
«عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي اَلْحَسَنِ عَلِيِّ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَيُّوبَ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ: يُؤْتَى يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ بِرَجُلٍ فَيُقَالُ لَهُ اِحْتَجَّ فَيَقُولُ يَا رَبِّ خَلَقْتَنِي وَ هَدَيْتَنِي فَأَوْسَعْتَ عَلَيَّ فَلَمْ أَزَلْ أُوَسِّعُ عَلَى خَلْقِكَ وَ أُيَسِّرُ عَلَيْهِمْ لِكَيْ تَنْشُرَ هَذَا اَلْيَوْمَ رَحْمَتَكَ وَ تُيَسِّرَهُ فَيَقُولُ اَلرَّبُّ جَلَّ ثَنَاؤُهُ وَ تَعَالَى ذِكْرُهُ صَدَقَ عَبْدِي أَدْخِلُوهُ اَلْجَنَّةَ»[۱].[۲]
شرح حال راوی
نام کامل راوی در کتاب‌های رجالی، "أيوب بن أعين الكوفي مولى بني طريف ويقال: بني‌رياح" ثبت شده است[۳].
وی از خاندان آل اعین است که از بزرگترین خاندان‌های شیعه در کوفه است[۴] و امام صادق و امام کاظم(ع) را ادراک کرده و از راویان تفسیر ابو حمزه ثمالی نیز شمرده شده است[۵].
عدم یاد کرد او در رجال النجاشی و الفهرست شیخ طوسی شاید بدان جهت باشد که وی اثر علمی نداشته است و موضوع این دو کتاب، راویان صاحب اثر است.[۶]
طبقه راوی
از تاریخ ولادت و وفات ایوب بن اعین گزارشی در دست نیست؛ لکن برقی او را از اصحاب امام کاظم(ع) برشمرده[۷] و شیخ طوسی از وی در اصحاب امام صادق[۸] و امام کاظم[۹] نام برده است؛ ولی در اسناد روایات، روایت او از امام کاظم(ع) را نیافتیم.
آیت‌الله بروجردی، ایوب بن اعین را در طبقه پنجم راویان قرار داده است[۱۰].[۱۱]
استادان و شاگردان راوی
در اسناد روایات، ایوب بن اعین از ابو حمزه ثمالی و ولید بن صبیح روایت کرده[۱۲] که از اساتید حدیثی وی شمرده می‌شوند و کسانی نظیر ابو الحسن علی بن یحیی، الحکم بن مسکین و الوشاء[۱۳] از وی روایت کرده‌اند که از شاگردان حدیثی وی به شمار می‌روند.[۱۴]
مذهب راوی
ایوب بن اعین را به چند دلیل باید از راویان امامی به شمار آورد:
- وی از خاندان اعین است که معروف و مشهور در تشیع بودند.
- مضامین روایاتش هماهنگ با اعتقادات شیعه است.
- تعبیر جعلت فداک را درباره امام صادق(ع) به کار برده است[۱۵].
علامه مامقانی چون نام وی در رجال الطوسی آمده، او را امامی معرفی کرده و نوشته است: "ظاهره كونه إمامياً"[۱۶]؛ ولی این تعلیل پذیرفته نیست؛ زیرا موضوع رجال الطوسی اعم از راویان امامی و غیر امامی است.[۱۷]
جایگاه حدیثی راوی
در کتاب‌های رجالی قُدمای شیعه از ایوب بن اعین نام برده نشده است، از این رو بعضی او را از راویان امامی مُهمل[۱۸] و برخی امامی مجهول[۱۹] دانسته‌اند.
مجلسی اول بعد از نقل طریق شیخ صدوق در مشیخه فقیه[۲۰] نوشته است: "ذکره الشيخ في أصحاب الصادق و الكاظم(ع) من غير مدح ولا ذم ويظهر من المصنف أن كتابه معتمد"[۲۱].
نمازی شاهرودی نوشته است: "عده الصدوق في مشيخة يه من صواحب الأصول التي اعتمد عليها، وحكم بصحتها واستخرج أحاديث كتابه منها"[۲۲].
به هر روی، وی را باید از راویان امامی مهمل شمرد و قدمای اصحاب به روایات راویان مهمل عمل، و آنها را به راویان ممدوح ملحق می‌کردند[۲۳].[۲۴]
منابع
پانویس
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۱۰، ص۹۷، ج۱۴، ص۵۹ به گزارش از الکافی، ج۴، ص۴۰، ح۸.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 378.
- ↑ رجال الطوسی، ص۱۶۴، ش۱۸۶۷.
- ↑ ر.ک: الفوائد الرجالیه، ج۱، ص۲۴۸ - ۲۴۹.
- ↑ ر.ک: تفسیر ابو حمزه ثمالی، ص۳۶.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 378-379.
- ↑ ر.ک: رجال البرقی، ص۵۰.
- ↑ ر.ک: رجال الطوسی، ص۱۶۴، ش۱۸۶۷.
- ↑ ر.ک: رجال الطوسی، ص۳۳۱، ش۴۹۳۳.
- ↑ ر.ک: طبقات رجال الکافی، ص۷۵.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 379.
- ↑ ر.ک: المحاسن (برقی)، ج۲، ص۳۶۲، ح۹۴؛ تفسیر کنز الدقائق، ج۱۰، ص۹۷.
- ↑ ر.ک: المحاسن (برقی)، ج۲، ص۳۶۲، ح۹۴؛ الکافی، ج۶، ص۲۱۸، ح۱۶.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 379-380.
- ↑ الکافی، ج۶، ص۲۱۸، ح۱۶: «محمد بن یحیی عن محمد بن أحمد عن یعقوب بن یزید عن أحمد بن المبارک عن صالح بن أعین عن الوشاء عن أیوب بن أعین عن أبی عبدالله(ع) قال: قلت له جعلت فداک! ما تقول فی حیة ابتلعت سمکة ثم طرحتها وهی حیة تضطرب أفأکله؟ فقال(ع): إن کانت فلوسها قد تسلخت فلا تأکلها و إن کانت لم تتسلخ فکلها».
- ↑ تنقیح المقال، ج۱۱، ص۳۵۳.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 380.
- ↑ ر.ک: مستدرک الوسائل، ج۲۵، ص۱۷۷؛ بهجة الآمال، ج۱، ص۴۴۸.
- ↑ ر.ک: تنقیح المقال، ج۱، ص۱۵۸ (چاپ رحلی): امامی مجهول، ج۱۱، ص۳۵۳، ش۲۸۱۱: و ظاهره کونه إمامی إلا أن حاله مجهول.
- ↑ من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۹۹: وما کان فیه عن أیوب بن أعین فقد رؤیته عن أبی عن سعد بن عبدالله، عن محمد بن الحسین بن أبیالخطاب، عن الحکم بن مسکین، عن أیوب بن أعین و طریق صدوق به ایوب بن اعین صحیح است (معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۱۶۳، ش۱۶۰۰): و الطریق صحیح، و إن کان فیه الحکم بن مسکین، لأنه ثقة.
- ↑ روضة المتقین، ج۱۴، ص۶۴.
- ↑ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۷۱۰، ش۶۲۵.
- ↑ قاموس الرجال، ج۱، ص۴۴: أن القدماء کانوا یعملون بالمهمل کالممدوح.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 380-381.