ابوعامر انصاری فاسق: تفاوت میان نسخه‌ها

در مورد [[مسلمان]] شدن و [[صحابی]] بودن ابوعامر اختلاف است. [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۷، ص۲۵۳.</ref> نام وی را در بخش چهارم کتابش، (توهمات)، قرار داده است. علت [[اشتباه]] و [[خطا]] در صحابی شمردن وی این است که او در شمار چند [[نماینده]] [[اهل]] [[مدینه]] بود که در جریان [[بیعت عقبه اول]] به [[مکه]] رفتند و [[رسول خدا]] {{صل}} را در [[مسجدالحرام]] دیدند. آنان، نخستین مدنی‌هایی بودند که [[حضرت]] را [[ملاقات]] کردند. ابن حجر <ref>ابن حجر، ج۷، ص۲۵۳.</ref> می‌گوید: البته این دلیل بر [[اسلام]] او نیست و کسی نام وی را در فهرست [[بیعت کنندگان]] با پیامبر نیاورده است. وی می‌افزاید: اگر فرض کنیم چنان باشد، او پس از بازگشت [[مرتد]] شد و [[دشمنی]] و اقدامات وی، دلیل بر [[کفر]] اوست<ref>ابن حجر، ج۷، ص۲۵۴.</ref>. بر اساس اخباری که ابوعامر را در شمار [[منافقان]] آورده است و اینکه منافقان می‌گفتند ابو عامر می‌آید و در مسجدشان [[نماز]] خواهد خواند <ref>واقدی، ج۳، ص۱۰۴۶؛ ابن حجر، ج۷، ص۲۵۳.</ref> می‌توان استفاده کرد که او نخست [[مسلمان]] شده بود، سپس [[منافق]] و [[مرتد]] گردید؛ البته [[اخبار]]، به روشنی بر نامسلمانی وی [[گواهی]] می‌دهند<ref>ابن هشام، ج۲، ص۲۳۴-۲۲۳.</ref>.

واقدی در گزارشی مربوط به [[غزوه بنی نضیر]] آورده است که [[محمد بن مسلمه]]، [[مأمور]] [[ابلاغ پیام]] [[حضرت]] بر بیرون راندن [[بنو نضیر]] از [[مدینه]] بود. پیش از آن، [[یهودیان]] وی را به [[دین یهود]] [[دعوت]] کرده بودند و برای نمونه، ابوعامر را که [[دین اسلام]] را نپذیرفت و بر [[آیین حنیف]] وارد نشد، یادآور شدند. در آن [[زمان]]، محمد بن مسلمه پاسخ آنان را با [[حکم]] [[پیامبر]] داد<ref>واقدی، ج۱، ص۳۶۷.</ref>. [[ابن اسحاق]] به [[روایت]] از [[عاصم بن عمر بن قتاده]] می‌گوید: هنگام ورود [[رسول خدا]] {{صل}} به یثرب، [[عبدالله بن أبی]] از [[خزرج]] و ابوعامر از [[اوس]]، دو تن از اشراف و بزرگان مورد توجه و [[اطاعت]] [[مردم]] بودند که با [[گرایش]] مردم به [[اسلام]]، [[کینه]] پیامبر را در [[دل]] می‌پروراندند. آنها به حضرت [[حسادت]] می‌ورزیدند<ref>ابن اثیر، ج۲، ص۵۹.</ref> و به [[شرافت]] و موقعیت خویش [[مغرور]] شدند و برخی در هجو ابوعامر چنین سرودند: {{عربی|"فاما قُلتَ لی شَرفٌ و مالٌ}}<ref>ابن هشام، ج۲، ص۲۳۴.</ref>؛ [[عبدالله بن ابی]] به ظاهر اسلام آورد، ولی ابو عامر پیش از خروج از مدینه، نزد حضرت رفت و گفت: چه [[دینی]] آورده‌ای؟ رسول خدا {{صل}} فرمود: [[دین ابراهیم]] [[حنیف]]. ابوعامر گفت: من بر آن آیینم و حضرت وی را [[بیگانه]] از آن دانست. او گفت: همین طور است، تو در دین ابراهیم [[بدعت]] گذاری کردی! حضرت فرمود: من چنان نکردم، ولی [[نورانیت]] بی‌آلایش آن را نمایاندم. ابوعامر با [[جسارت]] افزود: [[خداوند]]، [[دروغگو]] (از ما دو تن) را، [[غریب]]، تنها و [[رانده شده]] بمی‌راند. حضرت فرمود: چنین باد! [[ابوعامر]] برای دور شدن از [[پیامبر]] و تازه [[مسلمانان]]، با بیش از ده (و به روایتی پانزده) یا پنجاه نفر از اوسیان به [[مکه]] رفتند<ref>ابن هشام، ج۲، ص۲۳۴؛ واقدی، ج۱، ص۲۰۵_۲۰۶؛ ابن کثیر، ج۴، ص۱۷.</ref>. [[بلاذری]]<ref>بلاذری، ج۱، ص۳۸۳.</ref> [[زمان]] آن [[سفر]] را هنگام [[هجرت]] [[رسول خدا]] {{صل}} دانسته است. [[طبرسی]]<ref>طبرسی، ج۴، ص۳۹۵.</ref> در [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ الَّذِي آتَيْنَاهُ آيَاتِنَا فَانْسَلَخَ مِنْهَا}}<ref>«و خبر آن کسی را برای آنان بخوان که (دانش) آیات خویش را بدو ارزانی داشتیم اما او از آنها کناره گرفت و شیطان در پی او افتاد و از گمراهان شد» سوره اعراف، آیه ۱۷۵.</ref> ابوعامر را مصداق آن و یکی از احتمالات [[شأن نزول]] [[آیه]] می‌داند، که [[آیات]] و نشانه‌هایی بر او روشن شد، ولی [[امتناع]] ورزید و بر [[کفر]] خویش باقی ماند.

ابوعامر از [[فرصت]] استفاده کرده بود و پیش از آغاز جنگ، گودال‌هایی به مثابه تله برای [[مسلمانان]] حفر کرده بود که [[رسول خدا]] {{صل}} در یکی از آنها افتاد<ref>واقدی، ج۱، ص۲۴۴ و ۲۵۲.</ref>. هنگامی که [[شایعه]] کشته شدن [[حضرت]] مطرح شد، [[ابوسفیان]] با ابوعامر در میان شهدای احد به دنبال کشته ایشان می‌گشتند. ابوعامر چند تن از بزرگان [[انصار]] را که [[شهید]] شده بودند به ابوسفیان معرفی کرد. چون ابوسفیان به جنازه [[حنظله]] رسید از او پرسید، گفت: او [[فرزند من]] است و [[مرگ]] او بر من ناگوار است<ref>واقدی، ج۱، ص۲۳۶-۲۳۷.</ref>. [[ابوعامر]] پایش را بر سینه [[حنظله]] زد و گفت: تو مرتکب دو [[گناه]] شدی. من تو را از [[پیروی]] [[محمد]] و حضور در [[جنگ]]، به شدت [[نهی]] کردم. به [[خدا]] سوگند تو [[صله رحم]] را رعایت و به پدرت [[احسان]] می‌کردی. ابوعامر، [[نافرمانی]] فرزندش را [[قطع رحم]] و [[آزردن]] [[پدر]] می‌دانست و این دو را از [[گناهان]] حنظله می‌شمرد<ref>ابن کثیر، ج۴، ص۲۲.</ref>. هنگامی که ابوعامر [[مثله]] شدن [[حمزه]] و [[عبدالله بن جحش]] را دید، به [[قریش]] گفت: حنظله گرچه به [[مخالفت]] با من و شما برخاست، مثله‌اش نکنید<ref>بلاذری، ج۱، ص۴۰۲.</ref>.

پس از [[تبعید]] [[بنونضیر]] به [[خیبر]]، [[حیی بن أخطب]] و [[کنانة بن ابی حُقَیق]] همراه ابوعامر [[فاسق]]، با بیش از ده تن از سران [[یهود]] به [[مکه]] رفتند تا برای جنگ با [[پیامبر]] از قریش کمک بگیرند. او در تحریک و [[سازماندهی]] [[احزاب]] برای جنگ با [[رسول خدا]] {{صل}} مهم‌ترین نقش را داشت. آنان با [[ابوسفیان]] [[پیمان]] بستند و همگی زیر [[پرده کعبه]] رفتند و شکم‌های خویش را به [[دیوار کعبه]] چسباندند و قسم خوردند تا پای [[جان]] همدیگر را رها نکنند. ابوسفیان در میان قریش، از [[عالمان]] و بزرگان یهود، از جمله ابوعامر در مورد [[برتری]] [[بت پرستی]] بر [[دین اسلام]] نظر خواست و آنان [[گواهی]] دادند که [[دین]] قریش [[برتر]] از دین محمد {{صل}} است. [[آیة]] {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيبًا}}<ref>«آیا به کسانی ننگریسته‌ای که بهره‌ای از کتاب‌های (آسمانی) دارند» سوره آل عمران، آیه ۲۳.</ref> در [[شأن]] آنان نازل شد<ref>واقدی، ج۲، ص۴۴۲-۴۴۱.</ref>. از مفاد این گزارش به دست می‌آید ابوعامر که در مکه مستقر بود، پس از شنیدن خبر تبعید بنونضیر از [[مدینه]]، به سوی خیبر [[مسافرت]] می‌کند و آنجا با [[یهودیان]] هم داستان می‌شود و به تحریک یهود و قریش [[اقدام]] می‌کند تا [[آتش]] جنگ شعله می‌کشد. ادامه [[اخبار]] مربوط به وی را در [[سفر]] به [[روم]] داریم که وی از آنجا برای [[منافقان]] نامه‌هایی مینوشت و ایشان را به ساختن پایگاه [[نفاق]] [[ترغیب]] می‌کرد. [[خداوند]] پرده از [[اسرار]] آنان برداشت. در [[تفسیر]] {{متن قرآن|وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مَسْجِدًا ضِرَارًا وَكُفْرًا}}<ref>«و کسانی هستند که مسجدی را برگزیده‌اند برای زیان رساندن (به مردم)» سوره توبه، آیه ۱۰۷.</ref> گفته‌اند: [[مسجد ضرار]] را تیره [[بنوغنم بن عوف]] از شاخه بنو [[عمرو بن عوف]] از [[اوسیان]] ساکن [[قبا]]، با اشاره [[ابوعامر]] تأسیس کردند (وی را از روسای منافقان شمرده‌اند) و {{متن قرآن|وَإِرْصَادًا لِمَنْ حَارَبَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ}}<ref>«و (ساختن) کمینگاه برای آن کس که از پیش با خداوند و پیامبر وی به جنگ برخاسته بود» سوره توبه، آیه ۱۰۷.</ref> را بر ابوعامر [[تطبیق]] کرده‌اند؛ یعنی "ارصادا لابی عامر"، منافقان می‌گفتند: این را ساختیم تا ابوعامر بیاید و در آن [[نماز]] بخواند؛ زیرا ابوعامر به [[مسجد]] [[بنی عمرو بن عوف]] (قبا) وارد نخواهد شد<ref>واقدی، ج۳، ص۱۰۴۶ و ۱۰۷۳؛ طبری، جامع البیان، ج۱۱، ص۳۴.</ref>.