پرش به محتوا

اخلاص در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۴ اکتبر ۲۰۲۲
جز
جایگزینی متن - 'عسگری' به 'عسکری'
جز (جایگزینی متن - 'جست و جوی' به 'جستجوی')
جز (جایگزینی متن - 'عسگری' به 'عسکری')
خط ۲۱۳: خط ۲۱۳:
* در این رابطه، توجّه به این [[حدیث نبوی]] [[شریف]] کافی است: "اوّلین کسانی که در [[قیامت]] به حساب فراخوانده می‌شوند، مردی است که [[قرآن]] را جمع و حفظ کرده، و مردی که در [[راه خدا]] به [[شهادت]] رسیده، و مردی که از [[ثروت]] زیادی برخوردار بوده است. [[خداوند]] در آن صحنه به قاری [[قرآن]] می‌فرماید: آیا آنچه بر پیامبرم نازل کردم را به تو نیاموختم؟ پاسخ می‌دهد: بله ای [[پروردگار]]! [[خداوند]] می‌فرماید: با آنچه به تو آموختم چه کردی؟ پاسخ می‌دهد: خدایا! در میانه شب و دو سوی روز برخاستم، امّا [[خداوند]] می‌فرماید: [[دروغ]] می‌گویی و [[ملائکه]] نیز گویند: [[دروغ]] می‌گویی، در این حال [[خداوند]] می‌فرماید: می‌خواستی که [[مردمان]] بگویند: فلان کس قاری [[قرآن]] است!، آنان نیز گفتند و تو به [[هدف]] خود رسیدی!. آنگاه مرد ثروتمند را حاضر می‌کنند. [[خداوند]] به او می‌فرماید: آیا تو را در [[ثروت]] قرار ندادم تا آنکه به هیچ‌کس [[نیازمند]] نشوی؟ آن مرد پاسخ مثبت می‌دهد، [[حضرت حق]] می‌فرماید: تو با آنچه به تو بخشیدم چه کردی؟ پاسخ می‌دهد: من همواره از خویشانم تفقّد می‌کردم و به آنان [[نیکی]] می‌کردم، [[خداوند]] پاسخ می‌دهد: [[دروغ]] می‌گویی و [[ملائکه]] نیز می‌گویند: [[دروغ]] می‌گویی، تو فقط می‌خواستی که [[مردمان]] تو را [[بخشنده]] بدانند، به این [[هدف]] خود هم رسیدی!. آنگاه آن کس که در [[راه خدا]] به [[شهادت]] رسیده است را حاضر می‌نمایند. [[حضرت حق]] از او می‌پرسد: چه کردی؟ پاسخ می‌دهد: تو امر نمودی که در راهت [[جهاد]] کنند، من نیز آن [[قدر]] [[جهاد]] کردم که سرانجام در این راه کشته شدم، [[خداوند]] می‌فرماید: نه! تو [[اراده]] کردی که [[مردمان]] تو را [[شجاع]] و بی‌پروا بدانند، و این‌گونه هم شد!. آنگاه [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمودند: اینان خَلقی هستند که [[خداوند]] به‌واسطه آنها [[آتش]] جهنّم را بر می‌افروزد" <ref>{{متن حدیث|أَنَّ أَوَّلَ‌ مَنْ‌ يُدْعَى‌ يَوْمَ‌ الْقِيَامَةِ رَجُلٌ جَمَعَ الْقُرْآنَ وَ رَجُلٌ قُتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ رَجُلٌ كَثِيرُ الْمَالِ فَيَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْقَارِي أَ لَمْ أُعَلِّمْكَ مَا أَنْزَلْتُ عَلَى رَسُولِي فَيَقُولُ بَلَى يَا رَبِّ فَيَقُولُ مَا عَمِلْتَ فِيمَا عَلِمْتَ فَيَقُولُ يَا رَبِّ قُمْتُ بِهِ فِي آنَاءِ اللَّيْلِ وَ أَطْرَافِ النَّهَارِ فَيَقُولُ اللَّهُ كَذَبْتَ وَ تَقُولُ الْمَلَائِكَةُ كَذَبْتَ وَ يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى إِنَّمَا أَرَدْتَ أَنْ يُقَالَ فُلَانٌ قَارِئٌ فَقَدْ قِيلَ ذَلِكَ. وَ يُؤْتَى بِصَاحِبِ الْمَالِ فَيَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى أَ لَمْ أُوَسِّعْ عَلَيْكَ الْمَالَ حَتَّى لَمْ أَدَعْكَ تَحْتَاجُ إِلَى أَحَدٍ فَيَقُولُ بَلَى يَا رَبِّ فَيَقُولُ فَمَا عَمِلْتَ بِمَا آتَيْتُكَ قَالَ كُنْتُ أَصِلُ الرَّحِمَ وَ أَتَصَدَّقُ فَيَقُولُ اللَّهُ كَذَبْتَ وَ تَقُولُ الْمَلَائِكَةُ كَذَبْتَ وَ يَقُولُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ بَلْ أَرَدْتَ أَنْ يُقَالَ فُلَانٌ جَوَادٌ وَ قَدْ قِيلَ ذَلِكَ. وَ يُؤْتَى بِالَّذِي قُتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقُولُ اللَّهُ مَا فَعَلْتَ فَيَقُولُ أَمَرْتَ بِالْجِهَادِ فِي سَبِيلِكَ فَقَاتَلْتُ حَتَّى قُتِلْتُ فَيَقُولُ اللَّهُ كَذَبْتَ وَ تَقُولُ الْمَلَائِكَةُ كَذَبْتَ وَ يَقُولُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ بَلْ أَرَدْتَ أَنْ يُقَالَ فُلَانٌ شُجَاعٌ جَرِي‌ءٌ فَقَدْ قِيلَ ذَلِكَ. ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} أُولَئِكَ خَلْقُ اللَّهِ تُسْعَرُ بِهِمْ نَارُ جَهَنَّمَ}}؛ بحار الأنوار، ج۶۹، ص۳۰۵.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۳ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۳، ص ۲۵۷-۲۵۸.</ref>.
* در این رابطه، توجّه به این [[حدیث نبوی]] [[شریف]] کافی است: "اوّلین کسانی که در [[قیامت]] به حساب فراخوانده می‌شوند، مردی است که [[قرآن]] را جمع و حفظ کرده، و مردی که در [[راه خدا]] به [[شهادت]] رسیده، و مردی که از [[ثروت]] زیادی برخوردار بوده است. [[خداوند]] در آن صحنه به قاری [[قرآن]] می‌فرماید: آیا آنچه بر پیامبرم نازل کردم را به تو نیاموختم؟ پاسخ می‌دهد: بله ای [[پروردگار]]! [[خداوند]] می‌فرماید: با آنچه به تو آموختم چه کردی؟ پاسخ می‌دهد: خدایا! در میانه شب و دو سوی روز برخاستم، امّا [[خداوند]] می‌فرماید: [[دروغ]] می‌گویی و [[ملائکه]] نیز گویند: [[دروغ]] می‌گویی، در این حال [[خداوند]] می‌فرماید: می‌خواستی که [[مردمان]] بگویند: فلان کس قاری [[قرآن]] است!، آنان نیز گفتند و تو به [[هدف]] خود رسیدی!. آنگاه مرد ثروتمند را حاضر می‌کنند. [[خداوند]] به او می‌فرماید: آیا تو را در [[ثروت]] قرار ندادم تا آنکه به هیچ‌کس [[نیازمند]] نشوی؟ آن مرد پاسخ مثبت می‌دهد، [[حضرت حق]] می‌فرماید: تو با آنچه به تو بخشیدم چه کردی؟ پاسخ می‌دهد: من همواره از خویشانم تفقّد می‌کردم و به آنان [[نیکی]] می‌کردم، [[خداوند]] پاسخ می‌دهد: [[دروغ]] می‌گویی و [[ملائکه]] نیز می‌گویند: [[دروغ]] می‌گویی، تو فقط می‌خواستی که [[مردمان]] تو را [[بخشنده]] بدانند، به این [[هدف]] خود هم رسیدی!. آنگاه آن کس که در [[راه خدا]] به [[شهادت]] رسیده است را حاضر می‌نمایند. [[حضرت حق]] از او می‌پرسد: چه کردی؟ پاسخ می‌دهد: تو امر نمودی که در راهت [[جهاد]] کنند، من نیز آن [[قدر]] [[جهاد]] کردم که سرانجام در این راه کشته شدم، [[خداوند]] می‌فرماید: نه! تو [[اراده]] کردی که [[مردمان]] تو را [[شجاع]] و بی‌پروا بدانند، و این‌گونه هم شد!. آنگاه [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمودند: اینان خَلقی هستند که [[خداوند]] به‌واسطه آنها [[آتش]] جهنّم را بر می‌افروزد" <ref>{{متن حدیث|أَنَّ أَوَّلَ‌ مَنْ‌ يُدْعَى‌ يَوْمَ‌ الْقِيَامَةِ رَجُلٌ جَمَعَ الْقُرْآنَ وَ رَجُلٌ قُتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ رَجُلٌ كَثِيرُ الْمَالِ فَيَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْقَارِي أَ لَمْ أُعَلِّمْكَ مَا أَنْزَلْتُ عَلَى رَسُولِي فَيَقُولُ بَلَى يَا رَبِّ فَيَقُولُ مَا عَمِلْتَ فِيمَا عَلِمْتَ فَيَقُولُ يَا رَبِّ قُمْتُ بِهِ فِي آنَاءِ اللَّيْلِ وَ أَطْرَافِ النَّهَارِ فَيَقُولُ اللَّهُ كَذَبْتَ وَ تَقُولُ الْمَلَائِكَةُ كَذَبْتَ وَ يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى إِنَّمَا أَرَدْتَ أَنْ يُقَالَ فُلَانٌ قَارِئٌ فَقَدْ قِيلَ ذَلِكَ. وَ يُؤْتَى بِصَاحِبِ الْمَالِ فَيَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى أَ لَمْ أُوَسِّعْ عَلَيْكَ الْمَالَ حَتَّى لَمْ أَدَعْكَ تَحْتَاجُ إِلَى أَحَدٍ فَيَقُولُ بَلَى يَا رَبِّ فَيَقُولُ فَمَا عَمِلْتَ بِمَا آتَيْتُكَ قَالَ كُنْتُ أَصِلُ الرَّحِمَ وَ أَتَصَدَّقُ فَيَقُولُ اللَّهُ كَذَبْتَ وَ تَقُولُ الْمَلَائِكَةُ كَذَبْتَ وَ يَقُولُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ بَلْ أَرَدْتَ أَنْ يُقَالَ فُلَانٌ جَوَادٌ وَ قَدْ قِيلَ ذَلِكَ. وَ يُؤْتَى بِالَّذِي قُتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقُولُ اللَّهُ مَا فَعَلْتَ فَيَقُولُ أَمَرْتَ بِالْجِهَادِ فِي سَبِيلِكَ فَقَاتَلْتُ حَتَّى قُتِلْتُ فَيَقُولُ اللَّهُ كَذَبْتَ وَ تَقُولُ الْمَلَائِكَةُ كَذَبْتَ وَ يَقُولُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ بَلْ أَرَدْتَ أَنْ يُقَالَ فُلَانٌ شُجَاعٌ جَرِي‌ءٌ فَقَدْ قِيلَ ذَلِكَ. ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} أُولَئِكَ خَلْقُ اللَّهِ تُسْعَرُ بِهِمْ نَارُ جَهَنَّمَ}}؛ بحار الأنوار، ج۶۹، ص۳۰۵.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۳ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۳، ص ۲۵۷-۲۵۸.</ref>.
* کوتاه سخن آن که، [[خلوص]] مقامی [[عالی]] و شامخ است، که تمامی خیر [[دنیا]] و [[آخرت]] در آن جمع شده؛ و [[صاحب]] آن را مقامی خاص است، که هر [[قدر]] بر [[خلوص]] خود بیفزاید، از مقامی عالی‌تر بهره‌مند می‌شود.
* کوتاه سخن آن که، [[خلوص]] مقامی [[عالی]] و شامخ است، که تمامی خیر [[دنیا]] و [[آخرت]] در آن جمع شده؛ و [[صاحب]] آن را مقامی خاص است، که هر [[قدر]] بر [[خلوص]] خود بیفزاید، از مقامی عالی‌تر بهره‌مند می‌شود.
* [[امام]] عسگری {{ع}} می‌فرمایند: "اگر تمامی [[دنیا]] فقط یک لقمه باشد و من آن یک لقمه را به دهان کسی گذارم که [[خداوند]] را با خلوصْ [[عبادت]] می‌کند، باز می‌پندارم که در [[حق]] او کوتاهی کرده‌ام؛ و باز اگر [[کافر]] را از آن یک لقمه بازدارم تا از [[گرسنگی]] و [[تشنگی]] بمیرد، آنگاه فقط یک جرعه [[آب]] به او بنوشانم می‌پندارم که [[اسراف]] کرده‌ام" <ref>{{متن حدیث|لَوْ جَعَلْتُ‌ الدُّنْيَا كُلَّهَا لُقْمَةً وَاحِدَةً وَ لَقَّمْتُهَا مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ خَالِصاً لَرَأَيْتُ أَنِّي مُقَصِّرٌ فِي حَقِّهِ وَ لَوْ مَنَعْتُ الْكَافِرَ مِنْهَا حَتَّى يَمُوتَ جُوعاً وَ عَطَشاً ثُمَّ أَذَقْتُهُ شَرْبَةً مِنَ الْمَاءِ لَرَأَيْتُ أَنِّي قَدْ أَسْرَفْتُ‌}}؛ بحار الأنوار، ج۶۷، ص۲۴۵.</ref>. این [[روایت]]، به‌خوبی نشان می‌دهد که [[امام]] عسگری {{ع}}، [[خلوص]] را هم‌ارزش با تمامی [[دنیا]] دانسته‌اند، و بهره‌مندان از [[خلوص]] را ارزشمندتر از [[دنیا]].
* [[امام]] عسکری {{ع}} می‌فرمایند: "اگر تمامی [[دنیا]] فقط یک لقمه باشد و من آن یک لقمه را به دهان کسی گذارم که [[خداوند]] را با خلوصْ [[عبادت]] می‌کند، باز می‌پندارم که در [[حق]] او کوتاهی کرده‌ام؛ و باز اگر [[کافر]] را از آن یک لقمه بازدارم تا از [[گرسنگی]] و [[تشنگی]] بمیرد، آنگاه فقط یک جرعه [[آب]] به او بنوشانم می‌پندارم که [[اسراف]] کرده‌ام" <ref>{{متن حدیث|لَوْ جَعَلْتُ‌ الدُّنْيَا كُلَّهَا لُقْمَةً وَاحِدَةً وَ لَقَّمْتُهَا مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ خَالِصاً لَرَأَيْتُ أَنِّي مُقَصِّرٌ فِي حَقِّهِ وَ لَوْ مَنَعْتُ الْكَافِرَ مِنْهَا حَتَّى يَمُوتَ جُوعاً وَ عَطَشاً ثُمَّ أَذَقْتُهُ شَرْبَةً مِنَ الْمَاءِ لَرَأَيْتُ أَنِّي قَدْ أَسْرَفْتُ‌}}؛ بحار الأنوار، ج۶۷، ص۲۴۵.</ref>. این [[روایت]]، به‌خوبی نشان می‌دهد که [[امام]] عسکری {{ع}}، [[خلوص]] را هم‌ارزش با تمامی [[دنیا]] دانسته‌اند، و بهره‌مندان از [[خلوص]] را ارزشمندتر از [[دنیا]].
* [[روایات]] بسیاری از [[اهل‌ بیت]] {{ع}} وارد شده، که بر اساس آن، هرکس تنها مدّتی کوتاه از [[خلوص]] در [[افعال]] و اقوال برخوردار شود، به [[مقام]] فرقان [[الهی]] و تجلیه به صفات او نائل می‌شود. این [[حدیث]] معروف [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در همین شمار است: "هرکس چهل روز برای [[خداوند متعال]] [[اخلاص]] ورزد، [[خداوند]] چشمه‌های [[حکمت]] را از [[قلب]] او به زبانش جاری می‌سازد" <ref>{{متن حدیث|مَنْ‌ أَخْلَصَ‌ لِلَّهِ‌ أَرْبَعِينَ‌ يَوْماً فَجَّرَ اللَّهُ‌ يَنَابِيعَ‌ الْحِكْمَةِ مِنْ قَلْبِهِ عَلَى لِسَانِهِ}}؛ بحار الأنوار،، ج۶۷، ص۲۴۹.</ref>.
* [[روایات]] بسیاری از [[اهل‌ بیت]] {{ع}} وارد شده، که بر اساس آن، هرکس تنها مدّتی کوتاه از [[خلوص]] در [[افعال]] و اقوال برخوردار شود، به [[مقام]] فرقان [[الهی]] و تجلیه به صفات او نائل می‌شود. این [[حدیث]] معروف [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در همین شمار است: "هرکس چهل روز برای [[خداوند متعال]] [[اخلاص]] ورزد، [[خداوند]] چشمه‌های [[حکمت]] را از [[قلب]] او به زبانش جاری می‌سازد" <ref>{{متن حدیث|مَنْ‌ أَخْلَصَ‌ لِلَّهِ‌ أَرْبَعِينَ‌ يَوْماً فَجَّرَ اللَّهُ‌ يَنَابِيعَ‌ الْحِكْمَةِ مِنْ قَلْبِهِ عَلَى لِسَانِهِ}}؛ بحار الأنوار،، ج۶۷، ص۲۴۹.</ref>.
* [[روایات]] بسیاری نیز دلالت بر آن دارد، که خلوصْ خیر [[دنیا]] و [[آخرت]] را از پی خواهد داشت؛ در شمار این [[روایات]]، [[حدیث]] منقول از سیّد [[زنان]] عالم [[حضرت]] زهرای اطهر {{س}} است: "هرکس که [[عبادت]] [[خالص]] خود را به سوی [[خداوند]] فرستد، [[خداوند]] [[بهترین]] چیزی که [[مصلحت]] اوست را به سویش نازل می‌کند" <ref>{{متن حدیث|مَنْ‌ أَصْعَدَ إِلَى‌ اللَّهِ‌ خَالِصَ‌ عِبَادَتِهِ، أَهْبَطَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ‌ إِلَيْهِ‌ أَفْضَلَ مَصْلَحَتِهِ‌}}؛ بحار الأنوار،، ج۶۷، ص۲۴۹.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۳ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۳، ص ۲۵۹.</ref>.
* [[روایات]] بسیاری نیز دلالت بر آن دارد، که خلوصْ خیر [[دنیا]] و [[آخرت]] را از پی خواهد داشت؛ در شمار این [[روایات]]، [[حدیث]] منقول از سیّد [[زنان]] عالم [[حضرت]] زهرای اطهر {{س}} است: "هرکس که [[عبادت]] [[خالص]] خود را به سوی [[خداوند]] فرستد، [[خداوند]] [[بهترین]] چیزی که [[مصلحت]] اوست را به سویش نازل می‌کند" <ref>{{متن حدیث|مَنْ‌ أَصْعَدَ إِلَى‌ اللَّهِ‌ خَالِصَ‌ عِبَادَتِهِ، أَهْبَطَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ‌ إِلَيْهِ‌ أَفْضَلَ مَصْلَحَتِهِ‌}}؛ بحار الأنوار،، ج۶۷، ص۲۴۹.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۳ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۳، ص ۲۵۹.</ref>.
۲۱۸٬۲۱۰

ویرایش