علم غیب در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←پرسش‌های وابسته
(←منابع) |
|||
| خط ۱۷۷: | خط ۱۷۷: | ||
بنابر مطالب مذکور، در [[اندیشه]] [[علامه جوادی آملی]]، اموری چون [[علم امام معصوم]] به [[حوادث آینده]] و زمان [[شهادت]] خود، علم به ضمایر و [[بواطن]] افراد، [[علم به غیب]] [[ارض]] و [[سماء]] و [[علم به قیامت]] از مصادیق «[[علم غیب]]» شمرده می‌شوند که همه تحت اشراف [[علمی]] [[امام]] معصوم است.<ref>[[زهرا یوسفی|یوسفی، زهرا]]، [[علم امام از دیدگاه شیخ مفید و آیت‌الله جوادی آملی (کتاب)|علم امام از دیدگاه شیخ مفید و آیت‌الله جوادی آملی]]، ص ۹۲-۹۶.</ref> | بنابر مطالب مذکور، در [[اندیشه]] [[علامه جوادی آملی]]، اموری چون [[علم امام معصوم]] به [[حوادث آینده]] و زمان [[شهادت]] خود، علم به ضمایر و [[بواطن]] افراد، [[علم به غیب]] [[ارض]] و [[سماء]] و [[علم به قیامت]] از مصادیق «[[علم غیب]]» شمرده می‌شوند که همه تحت اشراف [[علمی]] [[امام]] معصوم است.<ref>[[زهرا یوسفی|یوسفی، زهرا]]، [[علم امام از دیدگاه شیخ مفید و آیت‌الله جوادی آملی (کتاب)|علم امام از دیدگاه شیخ مفید و آیت‌الله جوادی آملی]]، ص ۹۲-۹۶.</ref> | ||
==[[علم غیب]]== | |||
در مورد [[علم غیب امامان]]{{عم}} می‌گوییم: اگر این مسئله ضروری [[شیعه]] نباشد، قریب به [[اتفاق]] [[دانشمندان شیعه]] این صفت و ویژگی را برای [[ائمه]]{{عم}} پذیرفته‌اند. از مسلّمات [[تاریخ]] است که [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} به کیفیت [[شهادت]] [[میثم تمار]] خبر داده است<ref>محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۴۲، ص۱۲۴.</ref>؛ همانند [[پیش‌بینی]] [[رسول خدا]]{{صل}} در مورد [[عمار یاسر]] که فرموده بود او را گروه [[ستمگر]] به شهادت می‌رسانند<ref>محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۱۸، ص۱۱۳، {{متن حدیث|تَقْتُلُكَ الْفِئَةُ الْبَاغِيَةُ}}.</ref>. هنگامی که او در [[جنگ صفین]] به شهادت رسید، این [[حدیث]] رسول خدا{{صل}} زبانزد خاص و عام بود یا [[روایات]] زیادی که از رسول خدا{{صل}} در مورد [[شهادت امام حسین]]{{ع}} و [[اسارت]] [[خانواده]] او وجود دارد، نمونه‌ای از این دسته روایات می‌باشند. حتی [[روایت]] مشتمل بر دعوای [[ابن ابی یعفور]] و [[معلّی بن خنیس]] نمونه‌ای از هزاران قضیه‌ای است که نه از دید [[کلامی]]، بلکه از دید [[اسناد]] [[تاریخی]]، اطلاع ائمه{{عم}} بر [[غیب]] را ثابت می‌کند. از این بالاتر، نه تنها در مورد [[امامان]]{{عم}} بلکه درباره بعضی از [[اصحاب خاص]] نیز علم غیب گزارش شده است که در مورد آنها می‌توان به [[رجال کشی]] و [[جوامع روایی]] دیگر مراجعه کرد. | |||
- صاحب این دیدگاه درباره [[نفی]] [[علم غیب ائمه]]{{عم}} به آیاتی از [[قرآن]] تمسّک ورزیده است که ثابت کند [[انبیا]] و ائمه{{عم}} بشرهای عادی بوده‌اند و علم غیب مختص خداست. در پاسخ به این تمسّک بحث [[تفسیری]] مفصّلی می‌توان ارائه کرد که در این مختصر، مجال آن نیست؛ اما آنچه به اختصار می‌توان گفت این است که آنچه را ائمه{{عم}} و [[پیامبر]]{{صل}} از غیب می‌دانند، از ناحیه خداست. آنچه به طورمطلق می‌توان از آنها سلب شود، [[علم]] به غیبِ مستقلِ از خداست؛ یعنی آنچه را که [[خدا]] بخواهد نه تنها ائمه{{عم}} و [[پیامبران]]{{عم}} بلکه افراد عادی غیر [[امام]] و پیامبر نیز می‌توانند به آن [[آگاهی]] یابند و [[عالم به غیب]] گردند و از این مسئله هیچ محال [[عقلی]] و عادی و [[عرفی]] پیش نمی‌آید. | |||
با دقت در آیاتی مانند [[آیه]] آخر [[سوره کهف]] که [[پیامبر]]{{صل}} در آن مکلّف می‌شود خود را [[بشر]] عادی معرفی کند ({{متن قرآن|قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ}}<ref>«بگو: جز این نیست که من هم بشری چون شمایم» سوره کهف، آیه ۱۱۰.</ref>) و به دنبال آن می‌فرماید: اما به من [[وحی]] می‌شود: {{متن قرآن|يُوحَى إِلَيَّ}} تمامی نکته [[علم غیب]] در همین وحی و [[الهام]] و [[ارتباط]] با [[آسمان]] است. تمامی [[وحی الهی]] [[غیب]] است: {{متن قرآن|ذَلِكَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ}}<ref>«این از خبرهای نهانی است که به تو وحی می‌کنیم» سوره آل عمران، آیه ۴۴.</ref>. | |||
[[ائمه]]{{عم}} اگر [[مفسّر]] [[واقعی]] [[قرآن]] باشند - همان‌گونه که نویسنده [[محترم]] به آن [[اذعان]] دارد - باید [[آگاه]] به [[بواطن]] [[آیات]] و [[تأویل]] آنها باشند و لازمه آن این است که [[عالم به غیب]] باشند و این آن [[علم غیبی]] است که [[خداوند]] خود به آنها عطا کرده است و هیچ [[غلوّ]] و تفویضی در این [[عقیده]] نهفته نیست، حتی هیچ جنبه [[فوق بشری]] ائمه{{عم}} را افاده نمی‌کند و در جای خود می‌توان گفت: به یک معنا ملازمه‌ای میان این [[علم به غیب]] و [[عصمت]] آنها وجود دارد. به همین روال می‌توان در مورد [[ولایت تکوینی]] و [[قدرت]] ائمه بر [[معجزه]] نیز صحبت کرد<ref>[[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی]] ص ۲۷۶.</ref> | |||
== پرسش‌های وابسته == | == پرسش‌های وابسته == | ||