ابوذر غفاری در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
نقش وی در تحولات [[عصر نبوی]] در چند محور قابل بررسی است: | نقش وی در تحولات [[عصر نبوی]] در چند محور قابل بررسی است: | ||
# '''[[جانشینی پیامبر]] [[خدا]]{{صل}} در مدینه:''' او در سال چهارم در [[جنگ ذات الرقاع]] و در سال ششم در [[جنگ]] بنو مصطلق، [[جانشین]] [[حضرت]] در مدینه بود<ref>ابن هشام، ج۳، ص۲۱۳ و ۳۰۲.</ref>. [[واقدی]]<ref>واقدی، ج۲، ص۶۳۷.</ref> به [[جانشینی]] [[سباع بن عرفطه]] [[غفاری]] در [[جنگ خیبر]] [[معتقد]] است، ولی [[روایت]] دیگری هم درباره جانشینی ابوذر آورده است. بنا بر روایتی، او در عمرةالقضا نیز جانشین حضرت بود<ref>ابن حجر، ج۴، ص۶۱۹.</ref>. [[ابن شهرآشوب]]<ref>ابنشهرآشوب، ج۱، ص۱۴۱.</ref> فقط جانشینی [[عمرة]] القضا و [[حدیبیه]] را پذیرفته است. | # '''[[جانشینی پیامبر]] [[خدا]]{{صل}} در مدینه:''' او در سال چهارم در [[جنگ ذات الرقاع]] و در سال ششم در [[جنگ]] بنو مصطلق، [[جانشین]] [[حضرت]] در مدینه بود<ref>ابن هشام، ج۳، ص۲۱۳ و ۳۰۲.</ref>. [[واقدی]]<ref>واقدی، ج۲، ص۶۳۷.</ref> به [[جانشینی]] [[سباع بن عرفطه]] [[غفاری]] در [[جنگ خیبر]] [[معتقد]] است، ولی [[روایت]] دیگری هم درباره جانشینی ابوذر آورده است. بنا بر روایتی، او در عمرةالقضا نیز جانشین حضرت بود<ref>ابن حجر، ج۴، ص۶۱۹.</ref>. [[ابن شهرآشوب]]<ref>ابنشهرآشوب، ج۱، ص۱۴۱.</ref> فقط جانشینی [[عمرة]] القضا و [[حدیبیه]] را پذیرفته است. | ||
# '''نگهداری شتران رسول خدا{{صل}}:''' شتران ماده [[پیامبر خدا]]{{صل}} در صحرای [[غابه]]، واقع در دو کیلومتری مدینه، نگهداری میشد. ابوذر در سال ششم از رسول خدا{{صل}} تقاضا کرد [[سرپرستی]] شتران را بر عهده داشته باشد. این پیشنهاد با [[چوپانی]] وی در بلن مز همخوانی دارد<ref>صدوق، امالی، ص۴۲۶.</ref>. احتمالا [[دامداری]]، [[شغل]] وی و شغل رایج غفاریها بوده است<ref>ر. ک: واقدی، ج۲، ص۵۷۱.</ref>. [[حضرت]] وی را از خطرات احتمالی [[آگاه]] کرد، ولی [[اصرار]] [[أبوذر]] موجب شد [[رسول خدا]]{{صل}} با خواستۀ او موافقت کند. آنگاه حضرت فرمود: گویی پسرت را کشته و همسرت را [[اسیر]] میبینم و تو نیز در حالی که به عصایی تکیه زده باشی، بازخواهی گشت (و خبر [[غارت]] شتران را خواهی داد). [[عیینة بن حصن]] با چهل سوار به آنجا [[حمله]] کرد، فرزند [[ابوذر]] را کشت، همسرش را اسیر و شتران شیرده را غارت کرد. این غارت به [[غزوه ذی قرد]] انجامید. پس از این، [[همسر]] ابوذر، سوار بر [[ناقه]] قصوای رسول خدا{{صل}} به [[مدینه]] بازگشت و ایشان را از آنچه رخ داده بود، آگاه کرد و گفت: [[نذر]] کردهام این شتر را برای آزادیام بکشم. حضرت، نذر در [[مال]] دیگری را صحیح ندانست. ابوذر بعدها از این گفتار و پافشاری اظهار [[شگفتی]] میکرد و [[سوگند]] میخورد آنچه رسول خدا{{صل}} فرمود، همان شد<ref>ابن هشام، ج۳، ص۲۹۴ و ۲۹۷.</ref>. روایتی دیگر، شخص کشته شده را در این حادثه، برادرزاده ابوذر دانسته است<ref>کلینی، ج۸، ص۱۲۷.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوذر غفاری»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص۲۸۱-۲۸۵؛ [[یدالله حاجیزاده|حاجیزاده، یدالله]]، [[ابوذر غفاری ۱ (مقاله)|ابوذر غفاری]]، [[فرهنگنامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگنامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص۷۲ ـ ۷۳.</ref> | # '''نگهداری شتران رسول خدا{{صل}}:''' شتران ماده [[پیامبر خدا]]{{صل}} در صحرای [[غابه]]، واقع در دو کیلومتری مدینه، نگهداری میشد. ابوذر در سال ششم از رسول خدا{{صل}} تقاضا کرد [[سرپرستی]] شتران را بر عهده داشته باشد. این پیشنهاد با [[چوپانی]] وی در بلن مز همخوانی دارد<ref>صدوق، امالی، ص۴۲۶.</ref>. احتمالا [[دامداری]]، [[شغل]] وی و شغل رایج غفاریها بوده است<ref>ر.ک: واقدی، ج۲، ص۵۷۱.</ref>. [[حضرت]] وی را از خطرات احتمالی [[آگاه]] کرد، ولی [[اصرار]] [[أبوذر]] موجب شد [[رسول خدا]]{{صل}} با خواستۀ او موافقت کند. آنگاه حضرت فرمود: گویی پسرت را کشته و همسرت را [[اسیر]] میبینم و تو نیز در حالی که به عصایی تکیه زده باشی، بازخواهی گشت (و خبر [[غارت]] شتران را خواهی داد). [[عیینة بن حصن]] با چهل سوار به آنجا [[حمله]] کرد، فرزند [[ابوذر]] را کشت، همسرش را اسیر و شتران شیرده را غارت کرد. این غارت به [[غزوه ذی قرد]] انجامید. پس از این، [[همسر]] ابوذر، سوار بر [[ناقه]] قصوای رسول خدا{{صل}} به [[مدینه]] بازگشت و ایشان را از آنچه رخ داده بود، آگاه کرد و گفت: [[نذر]] کردهام این شتر را برای آزادیام بکشم. حضرت، نذر در [[مال]] دیگری را صحیح ندانست. ابوذر بعدها از این گفتار و پافشاری اظهار [[شگفتی]] میکرد و [[سوگند]] میخورد آنچه رسول خدا{{صل}} فرمود، همان شد<ref>ابن هشام، ج۳، ص۲۹۴ و ۲۹۷.</ref>. روایتی دیگر، شخص کشته شده را در این حادثه، برادرزاده ابوذر دانسته است<ref>کلینی، ج۸، ص۱۲۷.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوذر غفاری»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص۲۸۱-۲۸۵؛ [[یدالله حاجیزاده|حاجیزاده، یدالله]]، [[ابوذر غفاری ۱ (مقاله)|ابوذر غفاری]]، [[فرهنگنامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگنامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص۷۲ ـ ۷۳.</ref> | ||
=== حضور در [[غزوهها]] === | === حضور در [[غزوهها]] === | ||
خط ۱۳۸: | خط ۱۳۸: | ||
از زندگانی [[ابوذر]] در دوره [[خلافت ابوبکر]] و عمر در [[مدینه]]، اطلاع زیادی در دست نیست. او با [[اعتقاد]] به [[جانشینی امام علی]]{{ع}}، با [[حکومت]] [[سقیفه]] [[مخالفت]] کرد و [[اهل بیت]]{{ع}} را به چشم برای سر، سر برای تن، [[آسمان]] برافراشته، [[کوه]] [[استوار]]، [[خورشید]] نیمروز و درخت [[زیتون]] [[تشبیه]] کرد<ref>بلاذری، أنساب، ج۲، ص۱۱۸؛ یعقوبی، ج۲، ص۱۷۱؛ آبی، ج۲، ص۷۷.</ref>. او در شمار چند نفری است که از [[مسیر حق]] [[منحرف]] نشد<ref>کلینی، ج۸، ص۲۴۵</ref>، [[مردم]] را به [[امام علی]]{{ع}} [[دعوت]] کرد<ref>صدوق، امالی، ص۲۷۴.</ref>. | از زندگانی [[ابوذر]] در دوره [[خلافت ابوبکر]] و عمر در [[مدینه]]، اطلاع زیادی در دست نیست. او با [[اعتقاد]] به [[جانشینی امام علی]]{{ع}}، با [[حکومت]] [[سقیفه]] [[مخالفت]] کرد و [[اهل بیت]]{{ع}} را به چشم برای سر، سر برای تن، [[آسمان]] برافراشته، [[کوه]] [[استوار]]، [[خورشید]] نیمروز و درخت [[زیتون]] [[تشبیه]] کرد<ref>بلاذری، أنساب، ج۲، ص۱۱۸؛ یعقوبی، ج۲، ص۱۷۱؛ آبی، ج۲، ص۷۷.</ref>. او در شمار چند نفری است که از [[مسیر حق]] [[منحرف]] نشد<ref>کلینی، ج۸، ص۲۴۵</ref>، [[مردم]] را به [[امام علی]]{{ع}} [[دعوت]] کرد<ref>صدوق، امالی، ص۲۷۴.</ref>. | ||
امام علی{{ع}} به موجب مسائل [[سیاسی]] پس از [[رحلت رسول خدا]]{{صل}}، او را به [[سکوت]] و توجه نکردن به [[سرزنش]] سرزنش کنندگان [[فرمان]] داد<ref>کلینی، ج۲، ص۲۴۴.</ref>. او پس از رحلت رسول خدا{{صل}}، از [[مدینه]] به قصد مرزهای [[جهادی]] به [[شام]] رفت و همچنان تا دوره [[عثمان]] آنجا بود<ref>ابن سلام، ج۴، ص۳۴؛ ر. ک: ابن عبدالبر، ج۱، ص۳۲۱.</ref>. [[خلیفه دوم]] او را (سهم او را) در شمار شرکت کنندگان در [[جنگ بدر]] قرار داد و [[ابوذر]] نیز خود را [[بدری]] مینامید<ref>ابن بطریق، ص۱۲۰.</ref>، وی به همراه [[عمرو بن عاص]] در [[سال نوزدهم]] در [[فتح مصر]] شرکت کرد<ref>مالک، ج۶، ص۴۷۱.</ref> و آنجا خانهای بنا نهاد<ref>طبرانی، ج۲، ص۱۴۸.</ref>. آنگاه به شام رفت و در فتح [[بیت المقدس]] و [[جابیه]] حضور داشت<ref>ابن عساکر، ج۶۶، ص۱۷۴.</ref>. همچنین در سال ۲۳، در [[لشکرکشی]] [[معاویه]] به [[عموریه]] و در سال ۲۷، در فتح قبرس شرکت داشت<ref>بلاذری، فتوح، ص۱۵۵؛ طبری، ج۴، ص۲۴۱ و ۲۵۷.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوذر غفاری»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص۲۸۱-۲۸۵.</ref> | امام علی{{ع}} به موجب مسائل [[سیاسی]] پس از [[رحلت رسول خدا]]{{صل}}، او را به [[سکوت]] و توجه نکردن به [[سرزنش]] سرزنش کنندگان [[فرمان]] داد<ref>کلینی، ج۲، ص۲۴۴.</ref>. او پس از رحلت رسول خدا{{صل}}، از [[مدینه]] به قصد مرزهای [[جهادی]] به [[شام]] رفت و همچنان تا دوره [[عثمان]] آنجا بود<ref>ابن سلام، ج۴، ص۳۴؛ ر.ک: ابن عبدالبر، ج۱، ص۳۲۱.</ref>. [[خلیفه دوم]] او را (سهم او را) در شمار شرکت کنندگان در [[جنگ بدر]] قرار داد و [[ابوذر]] نیز خود را [[بدری]] مینامید<ref>ابن بطریق، ص۱۲۰.</ref>، وی به همراه [[عمرو بن عاص]] در [[سال نوزدهم]] در [[فتح مصر]] شرکت کرد<ref>مالک، ج۶، ص۴۷۱.</ref> و آنجا خانهای بنا نهاد<ref>طبرانی، ج۲، ص۱۴۸.</ref>. آنگاه به شام رفت و در فتح [[بیت المقدس]] و [[جابیه]] حضور داشت<ref>ابن عساکر، ج۶۶، ص۱۷۴.</ref>. همچنین در سال ۲۳، در [[لشکرکشی]] [[معاویه]] به [[عموریه]] و در سال ۲۷، در فتح قبرس شرکت داشت<ref>بلاذری، فتوح، ص۱۵۵؛ طبری، ج۴، ص۲۴۱ و ۲۵۷.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوذر غفاری»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص۲۸۱-۲۸۵.</ref> | ||
=== دوران [[عثمان]] === | === دوران [[عثمان]] === | ||
==== برخورد با کجرویهای عثمان ==== | ==== برخورد با کجرویهای عثمان ==== | ||
عثمان در طول [[تاریخ]] [[خلافت]] خود با بخششهای بیجا ـ به خصوص در اواخر عمرش ـ به [[اقوام]] خود، مسیر [[حکومت اسلامی]] را به [[بیراهه]] کشاند و افراد [[ناصالح]] و بیفضیلت را در بلاد دور و نزدیک بر [[مسند حکومت]] نشاند، به طوری که مکررا مورد [[اعتراض]] [[مسلمانان]] قرار گرفت، اما چون اعتراضها کارساز نبود، همگان را به [[مخالفت]] با حکومت وی برانگیخت. در این میان [[ابوذر غفاری]] از معدود افرادی بود که جلوتر از همه لب به اعتراض گشود و بر [[اعمال]] و [[رفتار]] عثمان و سایر کارگزارانش خرده گرفت و چون شنید خانههای [[بیت المال]] را در [[اختیار]] [[مروان حکم]] و دیگران گذاشته آشکارا در کوچه و بازار [[رفتار]] وی را مورد ملامت قرار میداد و فریاد میزد: [[کافران]] را به عذابی دردناک [[بشارت]] باد و این [[آیه]] را [[تلاوت]] میکرد: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا يُنْفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ}}<ref>«و آنان را که زر و سیم را میانبارند و آن را در راه خداوند نمیبخشند به عذابی دردناک نوید ده!» سوره توبه، آیه ۳۴.</ref>.<ref>جهت مطالعه بیشتر ر. ک: شرح ابن ابی الحدید، ج۸، ص۲۵۶. </ref>.<ref>[[سید اصغر ناظمزاده|ناظمزاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۹۵-۹۶.</ref> | عثمان در طول [[تاریخ]] [[خلافت]] خود با بخششهای بیجا ـ به خصوص در اواخر عمرش ـ به [[اقوام]] خود، مسیر [[حکومت اسلامی]] را به [[بیراهه]] کشاند و افراد [[ناصالح]] و بیفضیلت را در بلاد دور و نزدیک بر [[مسند حکومت]] نشاند، به طوری که مکررا مورد [[اعتراض]] [[مسلمانان]] قرار گرفت، اما چون اعتراضها کارساز نبود، همگان را به [[مخالفت]] با حکومت وی برانگیخت. در این میان [[ابوذر غفاری]] از معدود افرادی بود که جلوتر از همه لب به اعتراض گشود و بر [[اعمال]] و [[رفتار]] عثمان و سایر کارگزارانش خرده گرفت و چون شنید خانههای [[بیت المال]] را در [[اختیار]] [[مروان حکم]] و دیگران گذاشته آشکارا در کوچه و بازار [[رفتار]] وی را مورد ملامت قرار میداد و فریاد میزد: [[کافران]] را به عذابی دردناک [[بشارت]] باد و این [[آیه]] را [[تلاوت]] میکرد: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا يُنْفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ}}<ref>«و آنان را که زر و سیم را میانبارند و آن را در راه خداوند نمیبخشند به عذابی دردناک نوید ده!» سوره توبه، آیه ۳۴.</ref>.<ref>جهت مطالعه بیشتر ر.ک: شرح ابن ابی الحدید، ج۸، ص۲۵۶. </ref>.<ref>[[سید اصغر ناظمزاده|ناظمزاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۹۵-۹۶.</ref> | ||
[[ابوذر]] هر از چند گاهی که به قصد انجام [[مراسم حج]] به [[حجاز]] میآمد، در [[مدینه]] با [[عثمان]] و [[کعب الاحبار]] درگیر میشد. عثمان او را از ماندن در مدینه منع میکرد و از وی میخواست به [[شام]] بازگردد<ref>بلاذری، انساب، ج۵، ص۵۱۲ و ۵۴۲.</ref>. [[اسراف]] و [[تبذیر]] [[معاویه]] در [[اموال عمومی]]، ابوذر را در کار خود مصممتر و با [[ترغیب]] [[نیازمندان]] به مشارکتشان در [[اموال]] [[ثروتمندان]]، شام را برای معاویه [[ناامن]] کرد<ref>طبری، ج۴، ص۲۸۳.</ref>. بخشی از [[اختلاف]] ابوذر با عثمان و معاویه، به [[زکات]] و چگونگی استفاده از اموال عمومی مربوط بود. البته بنا بر روایتی از [[زراره]]، [[امام صادق]]{{ع}} ریشه [[نزاع]] [[أبوذر]] و عثمان را، درباره زکات از [[عصر نبوی]]{{صل}} دانسته و [[رسول خدا]]{{صل}} در آن [[زمان]] به نفع ابوذر [[حکم]] کرده است<ref>طوسی، استبصار، ج۲، ص۱۰.</ref>. | [[ابوذر]] هر از چند گاهی که به قصد انجام [[مراسم حج]] به [[حجاز]] میآمد، در [[مدینه]] با [[عثمان]] و [[کعب الاحبار]] درگیر میشد. عثمان او را از ماندن در مدینه منع میکرد و از وی میخواست به [[شام]] بازگردد<ref>بلاذری، انساب، ج۵، ص۵۱۲ و ۵۴۲.</ref>. [[اسراف]] و [[تبذیر]] [[معاویه]] در [[اموال عمومی]]، ابوذر را در کار خود مصممتر و با [[ترغیب]] [[نیازمندان]] به مشارکتشان در [[اموال]] [[ثروتمندان]]، شام را برای معاویه [[ناامن]] کرد<ref>طبری، ج۴، ص۲۸۳.</ref>. بخشی از [[اختلاف]] ابوذر با عثمان و معاویه، به [[زکات]] و چگونگی استفاده از اموال عمومی مربوط بود. البته بنا بر روایتی از [[زراره]]، [[امام صادق]]{{ع}} ریشه [[نزاع]] [[أبوذر]] و عثمان را، درباره زکات از [[عصر نبوی]]{{صل}} دانسته و [[رسول خدا]]{{صل}} در آن [[زمان]] به نفع ابوذر [[حکم]] کرده است<ref>طوسی، استبصار، ج۲، ص۱۰.</ref>. | ||
خط ۱۵۲: | خط ۱۵۲: | ||
عدهای به استناد [[روایت]] [[کمیل]]، ابوذر را تبعیدی عثمان به [[سرزمین شام]] دانسته و مدت اقامت وی را در آنجا یک سال گفتهاند<ref>بلاذری، أنساب، ج۵، ص۵۴۳.</ref>. [[یعقوبی]]<ref>یعقوبی، ج۲، ص۱۷۱.</ref> و مفید<ref>امالی، ص۱۲۱ و ۱۶۲.</ref> تصریح کردهاند که ابوذر، تبعیدی عثمان به [[شام]] است. [[ابن ابی الحدید]]<ref>ابن ابی الحدید، ج۸، ص۲۵۵-۲۵۶.</ref> این سخن را، نظر بیشتر [[سیرهنویسان]] و علمای [[اخبار]] دانسته است. شاید منظور اینان، ممانعت عثمان از ادامه اقامت وی در مدینه باشد و این ادعا را گفتار عثمان در خطاب به ابوذر، {{عربی|«ألحق بمكتبك وكان مكتبه بالشام»}}؛ [[تأیید]] میکند<ref>بلاذری، انساب، ج۵، ص۵۱۲ و ۵۴۲.</ref>. | عدهای به استناد [[روایت]] [[کمیل]]، ابوذر را تبعیدی عثمان به [[سرزمین شام]] دانسته و مدت اقامت وی را در آنجا یک سال گفتهاند<ref>بلاذری، أنساب، ج۵، ص۵۴۳.</ref>. [[یعقوبی]]<ref>یعقوبی، ج۲، ص۱۷۱.</ref> و مفید<ref>امالی، ص۱۲۱ و ۱۶۲.</ref> تصریح کردهاند که ابوذر، تبعیدی عثمان به [[شام]] است. [[ابن ابی الحدید]]<ref>ابن ابی الحدید، ج۸، ص۲۵۵-۲۵۶.</ref> این سخن را، نظر بیشتر [[سیرهنویسان]] و علمای [[اخبار]] دانسته است. شاید منظور اینان، ممانعت عثمان از ادامه اقامت وی در مدینه باشد و این ادعا را گفتار عثمان در خطاب به ابوذر، {{عربی|«ألحق بمكتبك وكان مكتبه بالشام»}}؛ [[تأیید]] میکند<ref>بلاذری، انساب، ج۵، ص۵۱۲ و ۵۴۲.</ref>. | ||
برخی از [[جبل]] عاملیها افزودهاند [[معاویه]] نیز، او را به روستاهای دوردست جبل عامل [[تبعید]] کرد تا سخنانش تأثیری در مرکز [[فرمانروایی]] او نداشته باشد. از اینرو، [[تشیع]] جبل عامل را، نتیجه تلاشهای ابوذر دانستهاند<ref>حر عاملی، ج۱، ص۱۳؛ امین، اعیان الشیعه، ج۱، ص۲۵؛ همو، خطط، ص۸۴؛ مروه، ص۱۳.</ref>. [[محسن امین]] با [[حدیثی]] از [[امام صادق]]{{ع}}: {{متن حدیث |هؤلاء شیعتنا حقا}} و روایتی از [[عمار]] و [[زید بن ارقم]]، خواسته است نشان دهد که بیشتر ساکنان [[جبل]] عامل، از دیرباز [[شیعه]] بودهاند<ref>ر. ک: امین، اعیان الشیعه، ج۱، ص۲۵.</ref>. اینان وجود مساجدی به نام [[ابوذر]] را در روستاهای صرفند و مخالیس جبل عامل، شاهدی بر گفتار خود دانستهاند<ref>امین، خطط، ص۶۵؛ نقیه، ص۳۴-۳۵.</ref>، اما هیچ نقل کهنی، بیانگر حضور وی در جبل عامل نیست<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوذر غفاری»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص۲۸۱-۲۸۵.</ref>. | برخی از [[جبل]] عاملیها افزودهاند [[معاویه]] نیز، او را به روستاهای دوردست جبل عامل [[تبعید]] کرد تا سخنانش تأثیری در مرکز [[فرمانروایی]] او نداشته باشد. از اینرو، [[تشیع]] جبل عامل را، نتیجه تلاشهای ابوذر دانستهاند<ref>حر عاملی، ج۱، ص۱۳؛ امین، اعیان الشیعه، ج۱، ص۲۵؛ همو، خطط، ص۸۴؛ مروه، ص۱۳.</ref>. [[محسن امین]] با [[حدیثی]] از [[امام صادق]]{{ع}}: {{متن حدیث |هؤلاء شیعتنا حقا}} و روایتی از [[عمار]] و [[زید بن ارقم]]، خواسته است نشان دهد که بیشتر ساکنان [[جبل]] عامل، از دیرباز [[شیعه]] بودهاند<ref>ر.ک: امین، اعیان الشیعه، ج۱، ص۲۵.</ref>. اینان وجود مساجدی به نام [[ابوذر]] را در روستاهای صرفند و مخالیس جبل عامل، شاهدی بر گفتار خود دانستهاند<ref>امین، خطط، ص۶۵؛ نقیه، ص۳۴-۳۵.</ref>، اما هیچ نقل کهنی، بیانگر حضور وی در جبل عامل نیست<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوذر غفاری»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص۲۸۱-۲۸۵.</ref>. | ||
==== ابوذر در شام ==== | ==== ابوذر در شام ==== |