گستره عصمت امام در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←عصمت بعد از تصدی منصب امامت
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
با توجه به اینکه [[امامت]] امتداد [[نبوت]] بوده و [[امامان معصوم]]{{ع}} به عنوان [[خلفا]] و [[جانشینان]] [[پیامبرخاتم]]{{صل}}، علاوه بر [[وظیفه]] [[پاسداری]] و [[حفظ دین]]، وظیفه [[هدایت امت]] به واسطه تبیین و [[تفسیر دین]] و بیان فروعات آن را نیز به عهده دارند؛ لازم است همانگونه که [[متکلمان]] به [[لزوم]] [[عصمت انبیا]]{{ع}} در مرحله [[تلقی وحی]] و [[ابلاغ]] آن به [[مردم]]، تصریح نموده‌اند<ref>بیشتر [[متکلمان شیعه]] و [[سنی]]، [[عصمت انبیا]] در این مراحل ـ دست کم در [[دروغگو]] نبودن در [[مقام تبلیغ]] ـ را قبول دارند. شرح الأسماء الحسنى، ج۲، ص۳۶؛ ر.ک: أبو عبدالله محمد بن عبدالباقی الزرقانی المصری المالکی، شرح المواهب اللدنیه بالمنح المحمدیه، ج۵، ص۳۱۴؛ گوهر مراد، ص۴۲۱؛ ایجی، المواقف، ص۳۵۸. به غیر از [[قاضی عبدالجبار]] که [[کذب]] [[سهوی]] را در [[تبلیغ رسالت]] تجویز کرده است. {{عربی|«وایضا لا خلاف بین الامه فی وجوب عصمتهم فیما یتعلق بالتبلیغ و عدم جواز الخطاء فیه لا عمدا ولا سهوا والا لم یبق الاعتماد علی شئ من الشرایع»}}، ر.ک: شرح قوشچی، ص۴۶۴. تجویز خطا در ابلاغ رسالت به صورت سهو و نسیان به ابوبکر باقلانی نیز نسبت داده شده است. ر.ک: ایجی، المواقف، ص۳۵۸؛ گوهر مراد، ص۴۲۱؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۱۱، ص۸۹.</ref>، در کنار [[اعتقاد]] به لزوم بهره‌مندی [[امامان]] از [[علوم پیامبر]]{{صل}}، آنها را به عنوان جانشینان آن حضرت، از هرگونه [[دروغ]] و یا [[خطا]] در تبیین و تفسیر دین نیز مصون و [[معصوم]] بدانند. | با توجه به اینکه [[امامت]] امتداد [[نبوت]] بوده و [[امامان معصوم]]{{ع}} به عنوان [[خلفا]] و [[جانشینان]] [[پیامبرخاتم]]{{صل}}، علاوه بر [[وظیفه]] [[پاسداری]] و [[حفظ دین]]، وظیفه [[هدایت امت]] به واسطه تبیین و [[تفسیر دین]] و بیان فروعات آن را نیز به عهده دارند؛ لازم است همانگونه که [[متکلمان]] به [[لزوم]] [[عصمت انبیا]]{{ع}} در مرحله [[تلقی وحی]] و [[ابلاغ]] آن به [[مردم]]، تصریح نموده‌اند<ref>بیشتر [[متکلمان شیعه]] و [[سنی]]، [[عصمت انبیا]] در این مراحل ـ دست کم در [[دروغگو]] نبودن در [[مقام تبلیغ]] ـ را قبول دارند. شرح الأسماء الحسنى، ج۲، ص۳۶؛ ر.ک: أبو عبدالله محمد بن عبدالباقی الزرقانی المصری المالکی، شرح المواهب اللدنیه بالمنح المحمدیه، ج۵، ص۳۱۴؛ گوهر مراد، ص۴۲۱؛ ایجی، المواقف، ص۳۵۸. به غیر از [[قاضی عبدالجبار]] که [[کذب]] [[سهوی]] را در [[تبلیغ رسالت]] تجویز کرده است. {{عربی|«وایضا لا خلاف بین الامه فی وجوب عصمتهم فیما یتعلق بالتبلیغ و عدم جواز الخطاء فیه لا عمدا ولا سهوا والا لم یبق الاعتماد علی شئ من الشرایع»}}، ر.ک: شرح قوشچی، ص۴۶۴. تجویز خطا در ابلاغ رسالت به صورت سهو و نسیان به ابوبکر باقلانی نیز نسبت داده شده است. ر.ک: ایجی، المواقف، ص۳۵۸؛ گوهر مراد، ص۴۲۱؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۱۱، ص۸۹.</ref>، در کنار [[اعتقاد]] به لزوم بهره‌مندی [[امامان]] از [[علوم پیامبر]]{{صل}}، آنها را به عنوان جانشینان آن حضرت، از هرگونه [[دروغ]] و یا [[خطا]] در تبیین و تفسیر دین نیز مصون و [[معصوم]] بدانند. | ||
هر چند اختلافاتی اندک نسبت به اعتقاد به عصمت امام پیش از تصدی منصب در میان متکلمان امامیه مشاهده می‌شود به نحوی که برخی اصلا به این بحث اشاره نکرده‌اند اما نسبت به عصمت امام پس از تصدی منصب امامت، اختلافی وجود نداشته و تقریبا همه متکلمان و محدثان امامیه بر این مطلب اتفاق دارند. به عنوان نمونه شیخ صدوق افزون بر اینکه نقل کننده روایت‌های<ref>{{متن حدیث|حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَارَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ {{عم}} قَالَ: إِنَّ أَيُّوبَ {{ع}} ابْتُلِيَ مِنْ غَيْرِ ذَنْبٍ وَ إِنَّ الْأَنْبِيَاءَ لَا يُذْنِبُونَ لِأَنَّهُمْ مَعْصُومُونَ مُطَهَّرُونَ لَا يُذْنِبُونَ وَ لَا يَزِيغُونَ وَ لَا يَرْتَكِبُونَ ذَنْباً صَغِيراً وَ لَا كَبِيراً}}؛ (محمد بن علی بن حسین (شیخ صدوق)، خصال، ج۲، ص۳۹۹).</ref> متعددی است که مضمون صریح آنها همان [[عصمت پیامبران]] از [[گناه کبیره]] و [[صغیره]] به طور مطلق است، در کتب [[اعتقادی]] خود نیز مطلقاً [[پیامبران]] و [[امامان]] را از [[گناه]] [[معصوم]] می‌داند، که حداقل آن، [[عصمت]] از گناه پس از [[تصدی منصب امامت]] است | هر چند اختلافاتی اندک نسبت به اعتقاد به عصمت امام پیش از تصدی منصب در میان متکلمان امامیه مشاهده می‌شود به نحوی که برخی اصلا به این بحث اشاره نکرده‌اند اما نسبت به عصمت امام پس از تصدی منصب امامت، اختلافی وجود نداشته و تقریبا همه متکلمان و محدثان امامیه بر این مطلب اتفاق دارند. به عنوان نمونه شیخ صدوق افزون بر اینکه نقل کننده روایت‌های<ref>{{متن حدیث|حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَارَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ {{عم}} قَالَ: إِنَّ أَيُّوبَ {{ع}} ابْتُلِيَ مِنْ غَيْرِ ذَنْبٍ وَ إِنَّ الْأَنْبِيَاءَ لَا يُذْنِبُونَ لِأَنَّهُمْ مَعْصُومُونَ مُطَهَّرُونَ لَا يُذْنِبُونَ وَ لَا يَزِيغُونَ وَ لَا يَرْتَكِبُونَ ذَنْباً صَغِيراً وَ لَا كَبِيراً}}؛ (محمد بن علی بن حسین (شیخ صدوق)، خصال، ج۲، ص۳۹۹).</ref> متعددی است که مضمون صریح آنها همان [[عصمت پیامبران]] از [[گناه کبیره]] و [[صغیره]] به طور مطلق است، در کتب [[اعتقادی]] خود نیز مطلقاً [[پیامبران]] و [[امامان]] را از [[گناه]] [[معصوم]] می‌داند، که حداقل آن، [[عصمت]] از گناه پس از [[تصدی منصب امامت]] است<ref> {{عربی|اعْتِقَادُنَا فِيهِمْ... أَنَّهُمْ مَعْصُومُونَ مِنَ الْخَطَإِ وَ الزَّلَلِ وَ أَنَّهُمُ الَّذِينَ أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِيراً}} محمد بن علی بن حسین (شیخ صدوق)، الاعتقادات، ص۶۸. نیز ر. ک: همو، الهدایة، ص۳۴؛ همو، المقنع، ص۴. دقت در این عبارت این نکته را به ما می‌آموزد که مفهوم عصمت در اندیشه‌های [[شیخ صدوق]] برای [[عصمت از خطا]] و [[اشتباه]] نیز به کار رفته است</ref>.<ref>[[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[عصمت امام (کتاب)|عصمت امام]]، ص ۲۴۰.</ref> | ||
دقت در این عبارت این نکته را به ما می‌آموزد که مفهوم عصمت در اندیشه‌های [[شیخ صدوق]] برای [[عصمت از خطا]] و [[اشتباه]] نیز به کار رفته است.<ref>[[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[عصمت امام (کتاب)|عصمت امام]]، ص ۲۴۰.</ref> | |||
=== گستره متعلق ([[ابعاد عصمت]]) === | === گستره متعلق ([[ابعاد عصمت]]) === | ||