پرش به محتوا

غنیمت در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۸۴: خط ۸۴:
چنان‌که [[امام علی بن ابی طالب]] {{ع}} در [[جنگ جمل]] چنین عمل نمود؛ یعنی پس از [[پیروزی]] و پایان جنگ، [[اسیران]] را [[آزاد]] کرد و اموال کسی را نیز اجازه نداد که مجاهدان، به عنوان “غنیمت جنگی” تصرف نمایند و عمل آن حضرت برای [[مسلمین]]، [[حجت]] و سند است. البته عده‌ای از [[فقها]] نظرشان بر این است که قسمتی از اموال اهل بغی که در معرکه و محل [[نبرد]] می‌باشد به عنوان غنیمت، قابل اخذ می‌باشد<ref>[[ابوالفضل شکوری|شکوری، ابوالفضل]]، [[فقه سیاسی اسلام (کتاب)|فقه سیاسی اسلام]]، ص ۳۷۷.</ref>.
چنان‌که [[امام علی بن ابی طالب]] {{ع}} در [[جنگ جمل]] چنین عمل نمود؛ یعنی پس از [[پیروزی]] و پایان جنگ، [[اسیران]] را [[آزاد]] کرد و اموال کسی را نیز اجازه نداد که مجاهدان، به عنوان “غنیمت جنگی” تصرف نمایند و عمل آن حضرت برای [[مسلمین]]، [[حجت]] و سند است. البته عده‌ای از [[فقها]] نظرشان بر این است که قسمتی از اموال اهل بغی که در معرکه و محل [[نبرد]] می‌باشد به عنوان غنیمت، قابل اخذ می‌باشد<ref>[[ابوالفضل شکوری|شکوری، ابوالفضل]]، [[فقه سیاسی اسلام (کتاب)|فقه سیاسی اسلام]]، ص ۳۷۷.</ref>.


== {{عربی|الْغَنِيمَةُ عَلَى مَا حَوَى الْعَسْكَرُ}} ==
== {{عربی|"الْغَنِيمَةُ عَلَى مَا حَوَى الْعَسْكَرُ"}} ==
مفهوم این جمله آن است که تمامی کسانی که در [[جبهه]] حضور یافته‌اند، از [[غنایم]] سهمی خواهند برد. در برخی از [[روایات]] [[اهل بیت]]{{ع}} این عبارت آمده است: {{متن حدیث|إِنَّمَا تُضْرَبُ السِّهَامُ عَلَى مَا حَوَى الْعَسْكَرُ}}<ref>وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۸۷ – ۸۶.</ref> و در برخی دیگر عبارت: {{متن حدیث|إِلَّا مَا احْتَوَى عَلَيْهِ الْعَسْكَرُ}}<ref>وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۸۵.</ref> دیده می‌شود و در روایات اهل سنت نیز به {{عربی|الْغَنِيمَةُ لِمَنْ شَهِدَ الْوَقْعَةَ}} تعبیر شده است<ref>سنن بیهقی، ج۹، ص۵۰.</ref>.
مفهوم این جمله آن است که تمامی کسانی که در [[جبهه]] حضور یافته‌اند، از [[غنایم]] سهمی خواهند برد. در برخی از [[روایات]] [[اهل بیت]]{{ع}} این عبارت آمده است: {{متن حدیث|إِنَّمَا تُضْرَبُ السِّهَامُ عَلَى مَا حَوَى الْعَسْكَرُ}}<ref>وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۸۷ – ۸۶.</ref> و در برخی دیگر عبارت: {{متن حدیث|إِلَّا مَا احْتَوَى عَلَيْهِ الْعَسْكَرُ}}<ref>وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۸۵.</ref> دیده می‌شود و در روایات اهل سنت نیز به {{عربی|الْغَنِيمَةُ لِمَنْ شَهِدَ الْوَقْعَةَ}} تعبیر شده است<ref>سنن بیهقی، ج۹، ص۵۰.</ref>.


خط ۹۵: خط ۹۵:
زمانی که [[پیامبر]]{{صل}} در غزوۀ [[هوازن]] حضور داشت، جمعی (سریه‌ای) را به جای دیگری اعزام کرد و آنان به غنایمی دست یافتند و پیامبر{{صل}} در این غنایم همۀ [[سپاه]] را سهیم کرد. همچنین افرادی که از [[رزمندگان]] برای مأموریت‌های خاصی چون دیدبانی، [[راهنمایی]]، کسب اطلاعات و امثال آن به خارج از جبهه اعزام می‌شوند، با وجود عدم حضور در جبهه در غنایم شریک هستند<ref>وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۲۱۰.</ref>.
زمانی که [[پیامبر]]{{صل}} در غزوۀ [[هوازن]] حضور داشت، جمعی (سریه‌ای) را به جای دیگری اعزام کرد و آنان به غنایمی دست یافتند و پیامبر{{صل}} در این غنایم همۀ [[سپاه]] را سهیم کرد. همچنین افرادی که از [[رزمندگان]] برای مأموریت‌های خاصی چون دیدبانی، [[راهنمایی]]، کسب اطلاعات و امثال آن به خارج از جبهه اعزام می‌شوند، با وجود عدم حضور در جبهه در غنایم شریک هستند<ref>وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۲۱۰.</ref>.


با توجه به دو مورد نقض قاعده کلی: {{عربی|الْغَنِيمَةُ عَلَى مَا حَوَى الْعَسْكَرُ}} و یا {{عربی|الْغَنِيمَةُ لِمَنْ شَهِدَ الْوَقْعَةَ}} می‌توان گفت که در [[وحدت]] «[[عسکر]]» و «وقعه» ملاک محور و مکان نیست بلکه سازماندهی واحد است. به عبارت دیگر چند جبهه را یکی محسوب می‌دارد و در یک مکان چند جبهه به وجود می‌آورد.
با توجه به دو مورد نقض قاعده کلی: {{عربی|"الْغَنِيمَةُ عَلَى مَا حَوَى الْعَسْكَرُ"}} و یا {{عربی|"الْغَنِيمَةُ لِمَنْ شَهِدَ الْوَقْعَةَ"}} می‌توان گفت که در [[وحدت]] «[[عسکر]]» و «وقعه» ملاک محور و مکان نیست بلکه سازماندهی واحد است. به عبارت دیگر چند جبهه را یکی محسوب می‌دارد و در یک مکان چند جبهه به وجود می‌آورد.


بنابراین تمامی کسانی که در جنگ شرکت داشته و یا در اثنای درگیری تا تقسیم غنایم به جبهه ملحق می‌شوند (جبهه‌ای که دارای سازماندهی واحد است) هر کجا که به غنیمتی دست می‌یابند تمامی غنایم، متعلق به همۀ آن نیروهای [[رزمنده]] است و از این‌روست که اگر دو سپاه با دو سازماندهی، عازم [[جهاد]] شوند، اگر یکی از آن دو به غنایمی دست یابد، افراد [[سپاه]] دیگر در آن سهمی نخواهند داشت<ref>وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۲۱۰؛ جامع المقاصد، ج۳، ص۴۲۲.</ref>.<ref>فقه سیاسی، ج۶، ص۲۸۵-۲۸۶.</ref>.<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۲ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی ج۲]]، ص ۲۷۷.</ref>
بنابراین تمامی کسانی که در جنگ شرکت داشته و یا در اثنای درگیری تا تقسیم غنایم به جبهه ملحق می‌شوند (جبهه‌ای که دارای سازماندهی واحد است) هر کجا که به غنیمتی دست می‌یابند تمامی غنایم، متعلق به همۀ آن نیروهای [[رزمنده]] است و از این‌روست که اگر دو سپاه با دو سازماندهی، عازم [[جهاد]] شوند، اگر یکی از آن دو به غنایمی دست یابد، افراد [[سپاه]] دیگر در آن سهمی نخواهند داشت<ref>وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۲۱۰؛ جامع المقاصد، ج۳، ص۴۲۲.</ref>.<ref>فقه سیاسی، ج۶، ص۲۸۵-۲۸۶.</ref>.<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۲ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی ج۲]]، ص ۲۷۷.</ref>
۱۱۵٬۱۹۰

ویرایش