توبه در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←معناشناسی
(←مقدمه) |
|||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
== معناشناسی == | == معناشناسی == | ||
«توبه» در لغت به معنای بازگشت است و اگر با حرف "اِلی" متعدی شود به معنای بازگشت [[بنده]] از [[گناه]] به [[اطاعت خداوند]] و اگر با حرف "علی" متعدی گردد به معنای بازگشت [[خدا]] به سوی بنده است به دو صورت: موفق کردن [[عبد]] به توبه و قبول توبۀ وی<ref>لسان العرب، ج ۲، ص۶۱؛ المنجد، ص۶۶؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ج ۱۸، ص۳۲۵.</ref>؛ بنابراین توبۀ [[آدمی]] میان دو توبه [[خداوند]] قرار دارد برای اینکه [[خداوند متعال]] نخست به سوی بنده‌اش باز می‌‌گردد و او را [[آگاهی]] بخشیده منقلب می‌‌سازد تا [[توفیق]] [[توبه]] پیدا کند، سپس زمانی که بنده توبه کرد، توبۀ او را می‌‌پذیرد: {{متن قرآن|ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ لِيَتُوبُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ}}<ref>«آنگاه (خداوند) بر ایشان بخشایش آورد تا توبه کنند که خداوند بسیار توبه پذير و مهربان است». سوره توبه، آیه ۱۱۸.</ref>. | |||
توبه و واژه‌‌های أوْبه، [[انابه]]، [[تقوا]] و [[استغفار]] معنایی نزدیک هم دارند ولی میان آنها تفاوت‌‌هایی هم هست؛ "اَوْبه" به معنای مطلق بازگشتن به اصل و [[مرجع]] است<ref>المصباح، ص۲۹؛ مقاییس اللغه، ج ۱، ص۱۵۲.</ref>. "اِنابه"، مرتبۀ بالاتر از توبه است به این معنا که توبه [[رجوع]] از [[احکام]] و تبعات [[طبیعت]] به سوی احکام [[روحانیت]] و [[فطرت]] است و [[انابه]]، بازگشت از فطرت و روحانیت به سوی خدا و [[سفر]] کردن از بیتِ [[نفْس]] به سوی سر [[منزل]] مقصود است<ref>چهل حدیث، ص۲۷۲.</ref>. تقوا" با توبه در اصل ترک و اجتناب مشترک هستند؛ اما [[تقوا]] اجتناب از گناهی است که [[انسان]] انجام نداده است و تصمیم دارد هرگز هم آن را انجام ندهد<ref>جامع السعادات، ج ۳، ص۵۲ ـ۵۳.</ref>. "استغفار" هم بنابر قولی به [[اصلاح]] گذشته اختصاص دارد<ref>التوبة والانابه، ص۲۰۷ ـ ۲۱۰.</ref> و بنابر نظریه‌‌ای مطلق [[طلب آمرزش]] است که گاهی با [[دعا]] عملی می‌‌شود و زمانی با توبه و زمانی با سایر [[طاعات]]<ref>الفروق اللغویه، ص۴۸.</ref>، ولی توبه سعی خود انسان در این مسیر است<ref>التفسیر الکبیر، ج ۱۷، ص۱۸۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهدی احمدپور|احمدپور، مهدی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹]]، ص۵۰ ـ ۵۸.</ref> | توبه و واژه‌‌های أوْبه، [[انابه]]، [[تقوا]] و [[استغفار]] معنایی نزدیک هم دارند ولی میان آنها تفاوت‌‌هایی هم هست؛ "اَوْبه" به معنای مطلق بازگشتن به اصل و [[مرجع]] است<ref>المصباح، ص۲۹؛ مقاییس اللغه، ج ۱، ص۱۵۲.</ref>. "اِنابه"، مرتبۀ بالاتر از توبه است به این معنا که توبه [[رجوع]] از [[احکام]] و تبعات [[طبیعت]] به سوی احکام [[روحانیت]] و [[فطرت]] است و [[انابه]]، بازگشت از فطرت و روحانیت به سوی خدا و [[سفر]] کردن از بیتِ [[نفْس]] به سوی سر [[منزل]] مقصود است<ref>چهل حدیث، ص۲۷۲.</ref>. تقوا" با توبه در اصل ترک و اجتناب مشترک هستند؛ اما [[تقوا]] اجتناب از گناهی است که [[انسان]] انجام نداده است و تصمیم دارد هرگز هم آن را انجام ندهد<ref>جامع السعادات، ج ۳، ص۵۲ ـ۵۳.</ref>. "استغفار" هم بنابر قولی به [[اصلاح]] گذشته اختصاص دارد<ref>التوبة والانابه، ص۲۰۷ ـ ۲۱۰.</ref> و بنابر نظریه‌‌ای مطلق [[طلب آمرزش]] است که گاهی با [[دعا]] عملی می‌‌شود و زمانی با توبه و زمانی با سایر [[طاعات]]<ref>الفروق اللغویه، ص۴۸.</ref>، ولی توبه سعی خود انسان در این مسیر است<ref>التفسیر الکبیر، ج ۱۷، ص۱۸۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهدی احمدپور|احمدپور، مهدی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹]]، ص۵۰ ـ ۵۸.</ref> | ||