پرش به محتوا

تبرک در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ۲ آوریل
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = تبرک | عنوان مدخل = تبرک | مداخل مرتبط = تبرک در قرآن - تبرک در کلام اسلامی | پرسش مرتبط = }} ==برکت جستن از امور مقدس== تبرّک مصدر باب تفعّل از ریشه «ب ـ ر ـ ک» است<ref>لسان العرب، ج‌۱، ص‌۳۸۷؛ الصحاح، ج‌۴، ص‌۱۵۷۵...» ایجاد کرد)
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
 
خط ۷: خط ۷:


==[[برکت]] جستن از امور [[مقدس]]==
==[[برکت]] جستن از امور [[مقدس]]==
[[تبرّک]] مصدر باب تفعّل از ریشه «ب ـ ر ـ ک» است<ref>لسان العرب، ج‌۱، ص‌۳۸۷؛ الصحاح، ج‌۴، ص‌۱۵۷۵، «برک».</ref>. واژه پژوهان برای این ریشه سه معنای سینه شتر<ref>مفردات، ص‌۱۱۹، «برک».</ref>، [[ثبات]]<ref>مقاییس‌اللغه، ج۱، ص۲۲۷، الصحاح، ص‌۱۵۷۴، «برک».</ref> و فزونی<ref>التحقیق، ج‌۱، ص‌۲۵۷ ـ ۲۵۹، «برک».</ref> را بازگو و غالباً بر اصلی بودن یکی از این معانی تأکید کرده‌اند. [[راغب]] معنای اولیه را سینه شتر و دو معنای دیگر را از استعمالهای بعدی شمرده است<ref>مفردات، ص‌۱۱۹، «برک».</ref>. آرتور جفری اصل این واژه را [[عربی]] نمی‌داند و [[معتقد]] است فعل «بَرَک»، که برای زانو زدن شتر به کار می‌رود، مشترک بین همه زبانهای [[سامی]] است که ابتدا در زبانهای سامی شمالی، معنای برکت دادن پیدا کرده و از آنجا به ناحیه زبانهای سامی جنوبی رسیده است و به این ترتیب در زبانهای [[عبری]]، فنیقی، آرامی، پالمیری (تدمری)، سبایی، [[حبشی]] و عربی معنایی نزدیک به هم یافته است<ref>واژه‌های دخیل، ص‌۱۲۶.</ref>، به هر روی معنای متداول این ریشه را شامل [[فیض]]، فضل، خیر و فزونی مادی یا [[معنوی]] دانسته<ref>التحقیق، ج‌۱، ص‌۲۵۹، «برک».</ref> و در اصطلاح [[قرآنی]] و [[دینی]]، برکت را «پدید آمدن خیر [[الهی]] در امور» تعریف کرده‌اند<ref>مفردات، ص‌۱۱۹، «برک»؛ المیزان، ج‌۷، ص‌۲۸۱.</ref>. بعضی نیز برکت را زیاد شدن از خاستگاهی نامحسوس دانسته و به این صورت میان «زیاد شدن» و «برکت یافتن» تمایز نهادند<ref>مفردات، ص‌۱۱۹ ـ ۱۲۰، «برک»؛ الفروق اللغویه، ص‌۹۶.</ref>. تبرّک که به معنای برکت جستن است، متناسب با معنای اصطلاحی برکت، در اصطلاح دینی به معنای برکت جستن از طریق حقیقتهایی است که [[خداوند]] متعالی برای آنها امتیازها و مقامهای خاصی قرار داده است<ref>سلفی‌گری و پاسخ به شبهات، ص‌۴۳۴.</ref>؛ مانند [[پیامبران]]، [[اولیا]] و آثار آنان.
«تبرّک» مصدر باب تفعّل از ریشه «ب ـ ر ـ ک» است<ref>لسان العرب، ج‌۱، ص‌۳۸۷؛ الصحاح، ج‌۴، ص‌۱۵۷۵، «برک».</ref>. واژه پژوهان برای این ریشه سه معنای سینه شتر<ref>مفردات، ص‌۱۱۹، «برک».</ref>، [[ثبات]]<ref>مقاییس‌اللغه، ج۱، ص۲۲۷، الصحاح، ص‌۱۵۷۴، «برک».</ref> و فزونی<ref>التحقیق، ج‌۱، ص‌۲۵۷ ـ ۲۵۹، «برک».</ref> را بازگو و غالباً بر اصلی بودن یکی از این معانی تأکید کرده‌اند. [[راغب]] معنای اولیه را سینه شتر و دو معنای دیگر را از استعمالهای بعدی شمرده است<ref>مفردات، ص‌۱۱۹، «برک».</ref>. آرتور جفری اصل این واژه را [[عربی]] نمی‌داند و [[معتقد]] است فعل «بَرَک»، که برای زانو زدن شتر به کار می‌رود، مشترک بین همه زبانهای [[سامی]] است که ابتدا در زبانهای سامی شمالی، معنای برکت دادن پیدا کرده و از آنجا به ناحیه زبانهای سامی جنوبی رسیده است و به این ترتیب در زبانهای [[عبری]]، فنیقی، آرامی، پالمیری (تدمری)، سبایی، [[حبشی]] و عربی معنایی نزدیک به هم یافته است<ref>واژه‌های دخیل، ص‌۱۲۶.</ref>، به هر روی معنای متداول این ریشه را شامل [[فیض]]، فضل، خیر و فزونی مادی یا [[معنوی]] دانسته<ref>التحقیق، ج‌۱، ص‌۲۵۹، «برک».</ref> و در اصطلاح [[قرآنی]] و [[دینی]]، برکت را «پدید آمدن خیر [[الهی]] در امور» تعریف کرده‌اند<ref>مفردات، ص‌۱۱۹، «برک»؛ المیزان، ج‌۷، ص‌۲۸۱.</ref>. بعضی نیز برکت را زیاد شدن از خاستگاهی نامحسوس دانسته و به این صورت میان «زیاد شدن» و «برکت یافتن» تمایز نهادند<ref>مفردات، ص‌۱۱۹ ـ ۱۲۰، «برک»؛ الفروق اللغویه، ص‌۹۶.</ref>. تبرّک که به معنای برکت جستن است، متناسب با معنای اصطلاحی برکت، در اصطلاح دینی به معنای برکت جستن از طریق حقیقتهایی است که [[خداوند]] متعالی برای آنها امتیازها و مقامهای خاصی قرار داده است<ref>سلفی‌گری و پاسخ به شبهات، ص‌۴۳۴.</ref>؛ مانند [[پیامبران]]، [[اولیا]] و آثار آنان.


مفهوم و [[شعایر]] مربوط به [[تبرک]] در [[ادیان]] مختلف به چشم می‌خورند؛ مانند برکت جستن از بزرگان دینی در [[یهود]] و عشای ربانی در [[مسیحیت]]<ref>معجم اللاهوت، ص‌۱۵۹ ـ ۱۶۲.</ref>. در [[قرآن]] از ریشه «ب ـ ر ـ ک» واژه‌های بَرَکات، مُبارَک، بارَکنا، تَبارَکَ، بارَکَ و بُورِکَ برای دلالت‌بر‌برکت داشتنِ اشخاص، پدیده‌ها، مکانها و [[زمان]] ویژه‌ای، به کار رفته است. واژه [[تبرک]] در [[قرآن]] به کار نرفته است؛ اما از بعضی [[آیات]] بازگو کننده رویدادهای [[تاریخی]] <ref>سوره بقره آیه ۲۴۸؛ یوسف آیه ۹۳، ۹۶؛ کهف آیه ۲۱</ref> و دستور به [[نماز]] گزاردن در مقام‌ابراهیم<ref>{{متن قرآن|وَإِذْ جَعَلْنَا ٱلْبَيْتَ مَثَابَةًۭ لِّلنَّاسِ وَأَمْنًۭا وَٱتَّخِذُوا۟ مِن مَّقَامِ إِبْرَٰهِـۧمَ مُصَلًّۭى وَعَهِدْنَآ إِلَىٰٓ إِبْرَٰهِـۧمَ وَإِسْمَـٰعِيلَ أَن طَهِّرَا بَيْتِىَ لِلطَّآئِفِينَ وَٱلْعَـٰكِفِينَ وَٱلرُّكَّعِ ٱلسُّجُودِ}} «و (یاد کن) آنگاه را که خانه (کعبه) را برای مردم جای بازگشت و امن کردیم و (گفتیم) از «مقام ابراهیم» نمازگاه گزینید و به ابراهیم و اسماعیل سفارش کردیم که خانه مرا برای طواف‌کنندگان (مسافر) و مجاوران (حرم) و رکوع‌کنندگان سجده‌گزار، پاکیزه بدارید» سوره بقره، آیه ۱۲۵.</ref> مفهوم تبرک، ‌برداشت شده است.<ref>[[غلام رضا قدمی|قدمی، غلام رضا]]، [[تبرک - قدمی (مقاله)|مقاله «تبرک»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۷، ص ۱۲۸.</ref>
مفهوم و [[شعایر]] مربوط به [[تبرک]] در [[ادیان]] مختلف به چشم می‌خورند؛ مانند برکت جستن از بزرگان دینی در [[یهود]] و عشای ربانی در [[مسیحیت]]<ref>معجم اللاهوت، ص‌۱۵۹ ـ ۱۶۲.</ref>. در [[قرآن]] از ریشه «ب ـ ر ـ ک» واژه‌های بَرَکات، مُبارَک، بارَکنا، تَبارَکَ، بارَکَ و بُورِکَ برای دلالت‌بر‌برکت داشتنِ اشخاص، پدیده‌ها، مکانها و [[زمان]] ویژه‌ای، به کار رفته است. واژه [[تبرک]] در [[قرآن]] به کار نرفته است؛ اما از بعضی [[آیات]] بازگو کننده رویدادهای [[تاریخی]] <ref>سوره بقره آیه ۲۴۸؛ یوسف آیه ۹۳، ۹۶؛ کهف آیه ۲۱</ref> و دستور به [[نماز]] گزاردن در مقام‌ابراهیم<ref>{{متن قرآن|وَإِذْ جَعَلْنَا ٱلْبَيْتَ مَثَابَةًۭ لِّلنَّاسِ وَأَمْنًۭا وَٱتَّخِذُوا۟ مِن مَّقَامِ إِبْرَٰهِـۧمَ مُصَلًّۭى وَعَهِدْنَآ إِلَىٰٓ إِبْرَٰهِـۧمَ وَإِسْمَـٰعِيلَ أَن طَهِّرَا بَيْتِىَ لِلطَّآئِفِينَ وَٱلْعَـٰكِفِينَ وَٱلرُّكَّعِ ٱلسُّجُودِ}} «و (یاد کن) آنگاه را که خانه (کعبه) را برای مردم جای بازگشت و امن کردیم و (گفتیم) از «مقام ابراهیم» نمازگاه گزینید و به ابراهیم و اسماعیل سفارش کردیم که خانه مرا برای طواف‌کنندگان (مسافر) و مجاوران (حرم) و رکوع‌کنندگان سجده‌گزار، پاکیزه بدارید» سوره بقره، آیه ۱۲۵.</ref> مفهوم تبرک، ‌برداشت شده است.<ref>[[غلام رضا قدمی|قدمی، غلام رضا]]، [[تبرک - قدمی (مقاله)|مقاله «تبرک»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۷، ص ۱۲۸.</ref>
۲۱۸٬۴۳۸

ویرایش