|
|
| خط ۱۷: |
خط ۱۷: |
|
| |
|
| ==[[دحوالارض]] در [[قرآن]]== | | ==[[دحوالارض]] در [[قرآن]]== |
| در قرآن دو مرتبه ماده "د ـ ح ـ و" و "ط ـ ح ـ و" به معنای گستردن به کار رفته {{متن قرآن|وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِكَ دَحَاهَا}}<ref>«و پس از آن زمین را گسترانید،» سوره نازعات، آیه ۳۰.</ref>؛ {{متن قرآن|وَالْأَرْضِ وَمَا طَحَاهَا}}<ref>«و به زمین و آنکه آن را بگسترد،» سوره شمس، آیه ۶.</ref> و اصطلاح دحوالارض از [[آیه]] {{متن قرآن|وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِكَ دَحَاهَا}}<ref>«و پس از آن زمین را گسترانید،» سوره نازعات، آیه ۳۰.</ref> گرفته شده است. [[مفسران]]، ذیل [[آیات]] {{متن قرآن|وَالْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَأَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْبَتْنَا فِيهَا مِنْ كُلِّ شَيْءٍ مَوْزُونٍ}}<ref>«و زمین را گستراندیم و در آن کوه‌های پابرجا درافکندیم و در آن از هر چیز سنجیده‌ای رویاندیم» سوره حجر، آیه ۱۹.</ref>.<ref>التفسیر الکبیر، ج۱۹، ص ۱۳۰.</ref> ، {{متن قرآن|وَالْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَأَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْبَتْنَا فِيهَا مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ}}<ref>«و زمین را گستردیم و در آن کوهسارهایی گماردیم و در آن از هر گونه زیبا گیاهی رویاندیم» سوره ق، آیه ۷.</ref>.<ref> التبیان، ج۹، ص ۳۵۹.</ref>، {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي مَدَّ الْأَرْضَ وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْهَارًا وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِيهَا زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ}}<ref>«و اوست که زمین را گسترد و در آن کوه‌ها و رودهایی نهاد و از هر میوه در آن جفتی دوگانه برآورد؛ شب را با روز فرا می‌پوشد، بی‌گمان در آن (کار) نشانه‌هایی برای گروهی است که می‌اندیشند» سوره رعد، آیه ۳.</ref>.<ref>البحر المحیط، ج۶، ص ۳۴۶.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِلْعَالَمِينَ}}<ref>«بی‌گمان نخستین خانه‌ای که برای (عبادت) مردم (بنا) نهاده شد همان است که در مکّه است، خجسته و رهنمون برای جهانیان» سوره آل عمران، آیه ۹۶.</ref>.<ref>مجمع البیان، ج۲، ص ۷۹۷.</ref>، {{متن قرآن|وَهَذَا كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ مُبَارَكٌ مُصَدِّقُ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَلِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرَى وَمَنْ حَوْلَهَا وَالَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَهُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ}}<ref>«و این کتاب خجسته‌ای است که آن را فرو فرستاده‌ایم، آنچه را پیش از آن بوده است راست می‌شمارد و تا (مردم) «مادر شهر» (مکّه) و مردم پیرامون آن را بیم‌دهی و مؤمنان به جهان واپسین، بدان ایمان می‌آورند و بر نماز خویش، نگهداشت دارند» سوره انعام، آیه ۹۲.</ref>.<ref> تفسیر سمرقندی، ج ۱، ص ۴۶۷.</ref>، {{متن قرآن|وَالْأَرْضَ فَرَشْنَاهَا فَنِعْمَ الْمَاهِدُونَ}}<ref>«و زمین را گسترانیدیم که نیکو گستراننده‌ایم» سوره ذاریات، آیه ۴۸.</ref>.<ref>التفسیر الکبیر، ج ۲۸، ص ۱۸۸.</ref> و... از [[دحو الارض]] [[سخن]] گفته و آنها را با دحوالارض مرتبط دانسته‌اند.
| |
|
| |
| افزون بر [[آیات]]، [[احادیث]] پرشماری در مورد دحو الارض در دست است<ref>المصنف، ج۵، ص ۹۵؛ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص ۸۹؛ وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۵۰ ـ ۴۵۱.</ref> در [[تفاسیر]]، ذیل آیات برای دحو الارض، سه معنا یاد شده است:
| |
|
| |
| '''۱. گسترش [[زمین]] و آماده کردن آن برای [[زندگی]]:''' آیات {{متن قرآن| أَأَنتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ السَّمَاء بَنَاهَا رَفَعَ سَمْكَهَا فَسَوَّاهَا وَأَغْطَشَ لَيْلَهَا وَأَخْرَجَ ضُحَاهَا وَالأَرْضَ بَعْدَ ذَلِكَ دَحَاهَا أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءَهَا وَمَرْعَاهَا وَالْجِبَالَ أَرْسَاهَا مَتَاعًا لَّكُمْ وَلِأَنْعَامِكُمْ }} <ref>آیا آفرینش شما سخت‌تر است یا آسمان که آن را بنا نهاد؟بام آن را برافراخت و آن را سامان بخشید.و شبش را تیره کرد و روزش را برآورد.و پس از آن زمین را گسترانید، از آن، آب و (گیاه) چراگاهش را برون کشید،و کوه‌ها را بر جای فرو کوفت، برای بهره‌وری شما و چارپایان شما؛ سوره نازعات، آیه: 27-33.</ref> خطاب به [[منکران]] [[معاد]] <ref> جامع البیان، ج ۳۰، ص ۵۷ ـ ۵۸؛ التبیان، ج ۱۰، ص ۲۶۰؛ تفسیر ثعلبی، ج ۱۰، ص ۱۲۷ ـ ۱۲۸.</ref> با اشاره به [[عظمت]] [[آفرینش آسمان]] و [[زمین]] و آسان بودن زنده کردن مرده‌ها در سنجش با آفرینش آسمان و زمین<ref> تفسیر سمرقندی، ج ۳، ص ۵۴۴؛ مجمع البیان، ج۱۰، ص ۶۵۹؛ تفسیر بغوی، ج ۵، ص ۲۰۷ ـ ۲۰۸.</ref>، از گسترش زمین پس از [[آسمان‌ها]] خبر می‌دهد: {{متن قرآن|وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِكَ دَحَاهَا}}<ref>«و پس از آن زمین را گسترانید،» سوره نازعات، آیه ۳۰.</ref>.
| |
|
| |
| در [[روایات]] و [[دعاها]] از خدای متعالی با نام گستراننده زمین: {{متن حدیث|اَللَّهُمَّ ! يَا دَاحِيَ اَلْمَدْحُوَّاتِ}}<ref>مجمع الزوائد، ج ۱۰، ص ۱۶۳؛ نهج البلاغه، ج ۱، خطبه۷۲؛ بحارالانوار، ج ۸۳، ص ۱۱۶.</ref>؛ {{متن حدیث|اَللَّهُمَّ ! دَاحِيَ اَلْكَعْبَةِ}}<ref>مصباح المتهجد، ص ۶۶۹؛ اقبال الاعمال، ج۲، ص ۲۸.</ref> یاد شده و [[آیه]] {{متن قرآن|وَالْأَرْضِ وَمَا طَحَاهَا}}<ref>«و به زمین و آنکه آن را بگسترد،» سوره شمس، آیه ۶.</ref> نیز با [[سوگند]] خوردن به زمین و گستراننده قدرتمند آن، از گسترش زمین سخن می‌گوید. "ما" یِ موصول به [[قدرت]] و عظمت گستراننده زمین اشاره دارد <ref>مجمع البیان، ج۱۰، ص۷۵۴؛ فتح القدیر، ج۵، ص۵۴۶؛ المیزان، ج۲۰، ص۲۹۷.</ref>. "طحا" در این آیه از ماده "ط ـ ح ـ و" به معنای گستردن است<ref> التبیان، ج ۱۰، ص ۳۵۸؛ نمونه، ج ۲۷، ص ۴۳.</ref>.
| |
|
| |
| بگفته برخی "طحو" در اصل "دحو" بوده و در [[ادبیات عرب]] تبدیل "دال" به "طاء" متداول است<ref>لسان العرب، ج ۸، ص ۱۳۲، «طحا»؛ التفسیر الکبیر، ج ۳۱، ص ۱۷۶.</ref>. گفتنی است بر اساس یافته‌های [[علوم]] نو، سطح [[زمین]] پس از خلقتِ آن، دگرگونی‌های مختلفی داشته و سرانجام بر اثر باران‌های سیلابی از آب پر شده است. به تدریج، این آب‌ها به طرف پستی‌ها و گودال‌ها سرازیر گشته و خشکی‌ها سر بر آوردند و روز به روز گسترده‌تر شدند، تا زمین به وضع کنونی در آمد. این دگرگونی‌ها زمین را برای [[زندگی]] آماده کردند<ref> نمونه، ج ۲۶، ص ۱۰۱؛ ج۲۷، ص ۴۳؛ التحقیق، ج ۳، ص ۱۷۲، «دحی».</ref>.
| |
|
| |
| برخی بر اساس [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِلْعَالَمِينَ}}<ref>«بی‌گمان نخستین خانه‌ای که برای (عبادت) مردم (بنا) نهاده شد همان است که در مکّه است، خجسته و رهنمون برای جهانیان» سوره آل عمران، آیه ۹۶.</ref> [[خانه کعبه]] را وسط زمین و نخستین مکان روی آن دانسته‌اند که روی آب ظاهر شده و گسترش زمین از زیر آن بوده است و آیه یاد شده را نیز اشاره به [[دحو الارض]] دانسته<ref>مجمع البیان، ج۲، ص ۷۹۷؛ التفسیر الکبیر، ج ۸، ص ۲۹۹؛ البحر المحیط، ج ۳، ص ۲۶۷.</ref>، چنان‌که برخی از {{متن قرآن| أُمَّ الْقُرَى}} [[خواندن]] [[مکه]] در [[آیات]] {{متن قرآن|وَهَذَا كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ مُبَارَكٌ مُصَدِّقُ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَلِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرَى وَمَنْ حَوْلَهَا وَالَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَهُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ}}<ref>«و این کتاب خجسته‌ای است که آن را فرو فرستاده‌ایم، آنچه را پیش از آن بوده است راست می‌شمارد و تا (مردم) «مادر شهر» (مکّه) و مردم پیرامون آن را بیم‌دهی و مؤمنان به جهان واپسین، بدان ایمان می‌آورند و بر نماز خویش، نگهداشت دارند» سوره انعام، آیه ۹۲.</ref> ، {{متن قرآن|وَكَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرَى وَمَنْ حَوْلَهَا وَتُنْذِرَ يَوْمَ الْجَمْعِ لَا رَيْبَ فِيهِ فَرِيقٌ فِي الْجَنَّةِ وَفَرِيقٌ فِي السَّعِيرِ}}<ref>«و بدین‌گونه ما به تو قرآنی عربی وحی کردیم تا (مردم) امّ القری و پیرامون آن را بیم دهی و (نیز) از روز گرد آمدن (همگان در رستخیز) که تردیدی در آن نیست بیم دهی» سوره شوری، آیه ۷.</ref>، مرکزیت [[کعبه]] برای گسترش [[زمین]] را برداشت کرده‌اند<ref>تفسیر سمرقندی، ج ۱، ص ۴۶۷؛ التبیان، ج ۴، ص ۲۰۱.</ref>. و {{متن قرآن|مَدَّ}} در [[آیه]] {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي مَدَّ الْأَرْضَ وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْهَارًا وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِيهَا زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ}}<ref>«و اوست که زمین را گسترد و در آن کوه‌ها و رودهایی نهاد و از هر میوه در آن جفتی دوگانه برآورد؛ شب را با روز فرا می‌پوشد، بی‌گمان در آن (کار) نشانه‌هایی برای گروهی است که می‌اندیشند» سوره رعد، آیه ۳.</ref>؛ نیز {{متن قرآن|وَالْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَأَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْبَتْنَا فِيهَا مِنْ كُلِّ شَيْءٍ مَوْزُونٍ}}<ref>«و زمین را گستراندیم و در آن کوه‌های پابرجا درافکندیم و در آن از هر چیز سنجیده‌ای رویاندیم» سوره حجر، آیه ۱۹.</ref> ؛ {{متن قرآن|وَالْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَأَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْبَتْنَا فِيهَا مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ}}<ref>«و زمین را گستردیم و در آن کوهسارهایی گماردیم و در آن از هر گونه زیبا گیاهی رویاندیم» سوره ق، آیه ۷.</ref>. به معنای گسترش زمین از مکان کعبه پس از بیرون آوردن آن از زیر آب است<ref>تفسیر مقاتل، ج ۲، ص ۱۶۷؛ تفسیر سمرقندی، ج ۲، ص ۲۱۶؛ روض الجنان، ج ۱۱، ص ۱۸۰.</ref>.
| |
|
| |
| [[آیات]] {{متن قرآن|أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءَهَا وَمَرْعَاهَا وَالْجِبَالَ أَرْسَاهَا مَتَاعًا لَّكُمْ وَلِأَنْعَامِكُمْ }}<ref>«از آن، آب و (گیاه) چراگاهش را برون کشید، و کوه‌ها را بر جای فرو کوفت، برای بهره‌وری شما و چارپایان شما» سوره نازعات، آیه ۳۱-۳۳.</ref> درباره بیرون آوردن چشمه‌سارها، چراگاه حیوانات (رویاندن گیاهان) و [[استوار]] کردن زمین و کوه‌ها برای [[زندگی]] جانداران هستند<ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۶۵۹.</ref> و به گسترش و آماده شدن زمین برای زندگی اشاره دارند:<ref>تفسیر نسنفی، ج ۴، ص ۳۱۵؛ التفسیر الکبیر، ج ۳۱، ص ۴۷؛ تفسیر ابن کثیر، ج۸، ص ۳۱۸.</ref>. از آیاتی نیز که از فرش گسترده بودن [[زمین]]: {{متن قرآن|وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ بِسَاطًا}}<ref>«و خداوند زمین را بستر شما کرد» سوره نوح، آیه ۱۹.</ref> <ref>تفسیر ابن کثیر، ج ۸، ص ۲۴۷؛ تفسیر مراغی، ج ۲۹، ص ۸۶؛ التفسیر الکاشف، ج ۴، ص ۳۷۴.</ref> و هموار بودن آن: {{متن قرآن|وَإِلَى الْأَرْضِ كَيْفَ سُطِحَتْ}}<ref>«و به زمین که چگونه آن را گسترده‌اند؟» سوره غاشیه، آیه ۲۰.</ref> [[سخن]] می‌گویند، گسترش و آماده شدن زمین برای [[زندگی]] برداشت شده است <ref>الکشاف، ج ۴، ص ۷۴۵.</ref> گفتنی است که آماده شدن زمین برای زندگی، فرع بر گسترش آن است، از همین رو برخی [[تفاسیر]] گسترش و آماده شدن را با هم ذکر کرده‌اند.<ref> الکشاف، ج ۴، ص ۶۹۷؛ البحر المحیط، ج ۱۰، ص ۴۰۰؛ زبدة التفاسیر، ج ۷، ص ۳۲۶.</ref>
| |
|
| |
| '''۲. حرکت:''' برخی به استناد [[پیشرفت]] [[علوم]] و با مقدماتی، از [[آیه]] {{متن قرآن|وَالْأَرْضِ وَمَا طَحَاهَا}}<ref>«و به زمین و آنکه آن را بگسترد،» سوره شمس، آیه ۶.</ref>، افزون بر گسترش زمین، حرکت وضعی و انتقالی آن را نیز به [[اجمال]] برداشت کرده‌اند<ref>نمونه، ج ۲۷، ص ۴۴.</ref>، بدین گونه که از ابهام وتعبیر خاص آیه {{متن قرآن|وَالْأَرْضِ وَمَا طَحَاهَا}}<ref>«و به زمین و آنکه آن را بگسترد،» سوره شمس، آیه ۶.</ref> به دست می‌آید زمین نخست فشرده و پیوسته بود و سپس با نیروی مبهمی ـ که از "ما" یِ موصول فهم‌پذیر است‌ـ از خاستگاه اصلی‌اش جدا و [[رانده شده]] است و لازمِ جدا شدن زمین از [[جسم]] اوّلی، حرکت وضعی‌است و لازمِ قرار گرفتن زمین میان دو نیروی جذب و دفع، حرکت انتقالی است و لازمِ واقع شدن میان دو [[قدرت]] [[جاذبه و دافعه]]، گسترش تدریجی آن<ref>اسلام و هیئت، ص ۱۴۲ ـ ۱۴۳؛ پرتوی از قرآن، ج ۴، ص ۱۱۰؛ نیز رک: الفرقان، ج ۳۰، ص ۸۹.</ref>.
| |
|
| |
| '''۳. [[آفرینش]] زمین:''' بعضی با [[استدلال]] به کروی بودن زمین، [[خلق]] و گسترش آن را همزمان دانسته و [[دحو الارض]] را در [[آیه]] {{متن قرآن|وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِكَ دَحَاهَا}}<ref>«و پس از آن زمین را گسترانید» سوره نازعات، آیه ۳۰.</ref> به معنای [[آفرینش]] [[زمین]] خوانده‌اند؛ نیز با توجه به صراحت تعبیر {{متن قرآن| بَعْدَ ذَلِكَ}} در این آیه، آفرینش زمین را پس از [[خلق]] [[آسمان]] دانسته و {{متن قرآن| ثُمَّ}} را در آیه {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ}}<ref>«اوست که همه آنچه را در زمین است برای شما آفرید آنگاه به (آفرینش) آسمان (ها) رو آورد و آنها را (در) هفت آسمان، سامان داد و او به هر چیزی داناست» سوره بقره، آیه ۲۹.</ref> به معنای تأخر در بیان خبر گرفته‌اند؛ نه تحقق و وجود<ref>تفسیر ابوالسعود، ج ۸، ص ۶؛ روح المعانی، ج ۳۰، ص ۳۲ ـ ۳۳؛ المیزان، ج ۱۷، ص ۳۶۵.</ref>.<ref>[[محمود گودرزی|گودرزی، محمود]]، [[دحوالارض (مقاله)|دحوالارض]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۲.</ref>
| |
|
| |
|
| ==[[شبهات]] دحو الارض== | | ==[[شبهات]] دحو الارض== |
| ===[[پیشی گرفتن]] آفرینش زمین بر آسمان=== | | ===[[پیشی گرفتن]] آفرینش زمین بر آسمان=== |
| بر اساس برخی [[آیات]]، آفرینش زمین پیش از [[خلقت]] آسمان بوده است: {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ}}<ref>«اوست که همه آنچه را در زمین است برای شما آفرید آنگاه به (آفرینش) آسمان (ها) رو آورد و آنها را (در) هفت آسمان، سامان داد و او به هر چیزی داناست» سوره بقره، آیه ۲۹.</ref>؛ {{متن قرآن|قُلْ أَئِنَّكُمْ لَتَكْفُرُونَ بِالَّذِي خَلَقَ الأَرْضَ فِي يَوْمَيْنِ وَتَجْعَلُونَ لَهُ أَندَادًا ذَلِكَ رَبُّ الْعَالَمِينَ وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ مِن فَوْقِهَا وَبَارَكَ فِيهَا وَقَدَّرَ فِيهَا أَقْوَاتَهَا فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ سَوَاء لِّلسَّائِلِينَ ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاء وَهِيَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ اِئْتِيَا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَ}}<ref>«بگو آیا شما به کسی کفر می‌ورزید و برای او همتایانی می‌آورید که زمین را دو روزه آفریده است؟ او پروردگار جهانیان است و بر روی آن کوه‌هایی استوار پدید آورد و در آن خجستگی نهاد و در چهار روز روزی‌هایش را در آن برای خواهندگان یکسان اندازه‌گیری کرد سپس به آسمان رو آورد که (چون) دودی بود و به آن و به زمین فرمود: خواه یا ناخواه بیایید! گفتند: فرمانبردارانه آمدیم» سوره فصلت، آیه ۹-۱۱.</ref> در مقابل، پاره‌ای از [[آیات]] [[آفرینش آسمان]] را قبل از [[خلقت]] [[زمین]] می‌دانند. {{متن قرآن|أَأَنتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ السَّمَاء بَنَاهَا رَفَعَ سَمْكَهَا فَسَوَّاهَا }}<ref>«آیا آفرینش شما سخت‌تر است یا آسمان که آن را بنا نهاد؟ بام آن را برافراخت و آن را سامان بخشید» سوره نازعات، آیه ۲۷-۲۸.</ref>، {{متن قرآن|وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِكَ دَحَاهَا}}<ref>«و پس از آن زمین را گسترانید،» سوره نازعات، آیه ۳۰.</ref>. [[مفسران]] برای حل [[تعارض]] ظاهری میان آیات، دیدگاه‌هایی به دست داده‌اند: به [[باور]] بیشتر آنان، با اینکه [[آفرینش]] زمین پیش از [[آسمان]] بوده، گسترش آن پس از خلقت آسمان بوده است و [[آیه]] نیز بر این مطلب تصریح دارد؛ نه بر خلقت زمین، بنابر این دحوالارض به معنای گستراندن و آماده کردن زمین برای سکونت و آبادی است<ref>تفسیر سمرقندی، ج ۱، ص ۳۹؛ کنزالدقائق، ج ۱، ص ۳۱۳؛ تفسیر مراغی، ج ۱، ص ۷۷.</ref>. این مرحله، پس از آفرینش آسمان و زمین بوده است<ref>جواهر الکلام، ج ۱۷، ص ۱۰۲.</ref>.<ref>[[محمود گودرزی|گودرزی، محمود]]، [[دحوالارض (مقاله)|دحوالارض]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۲.</ref>
| |
|
| |
|
| ===بلندترین مکان زمین=== | | ===بلندترین مکان زمین=== |
| برخی در پاسخ این [[شبهه]] که "اگر [[کعبه]] نخستین بخشی از زمین باشد که از زیر آب بیرون آمده، باید بلندترین نقطه زمین باشد، در حالی که چنین نیست" گفته‌اند: [[دحو الارض]] میلیون‌ها سال پیش رخ داده و در این مدت به دیده زمین‌شناسان، دگرگونی‌های بسیار پیش آمده و قله‌ها به قعر دریا و قعر دریاها به قله‌هابدل شده‌اند<ref>نمونه، ج ۵، ص ۳۴۵ ـ ۳۴۶.</ref>.<ref>[[محمود گودرزی|گودرزی، محمود]]، [[دحوالارض (مقاله)|دحوالارض]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۲.</ref>
| |
|
| |
|
| ===زمان دحوالارض=== | | ===زمان دحوالارض=== |
| بر پایه برخی [[روایات]]، دحو الارض مصادف با ۲۵ [[ذی قعده]] است<ref>الکافی، ج ۴، ص ۱۵۰؛ المصباح، ص ۴۶۷؛ وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۴۹.</ref>. [[روزه]] آن روز [[مستحب]] و بسیار [[ثواب]] دارد<ref> الجامع للشرائع، ص ۱۶۱؛ مستند الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۸۵؛ کشف الغطاء، ج ۲، ص ۳۲۴.</ref>. برخی، [[تعیین]] [[تاریخ]] گسترش [[زمین]] را فرضی دانسته‌اند؛ با این توضیح که اگر زمانی فرض کردنی باشد، آن روز ۲۵ [[ذی‌قعده]] می‌شد<ref>روضة المتقین، ج ۳، ص ۲۵۵.</ref>. در مقابل، فقیهانی معتقدند که [[دحو الارض]] پس از [[خلقت]] [[آسمان]] و زمین بوده و تاریخ یاد شده واقعی است نه فرضی<ref> منتقی الجمان، ج۲، ص ۵۳۹ ـ ۵۴۰؛ مدارک الاحکام، ج۶، ص۲۶۶؛ جواهرالکلام، ج۱۷، ص۱۰۲.</ref>.<ref>[[محمود گودرزی|گودرزی، محمود]]، [[دحوالارض (مقاله)|دحوالارض]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۲.</ref>
| |
|
| |
|
| |
|
| == پرسش‌های وابسته == | | == پرسش‌های وابسته == |
