بحث:دحوالارض
مقدمه
روز بیست و پنجم ذیقعده که یکی از ماه‌های حرام محسوب می‌شود روز «دحوالارض» و یکی از چهار روزی است که در تمام سال به فضیلت روزه ممتاز است.
«دحوالارض» در لغت به معنای پهن شدن زمین از زیر خانۀ کعبه بر روی آب است، در این روز بخش‌هایی از کرۀ زمین که سراسر از آب بود، شروع به خشک شدن کرد تا کم‌کم به شکل ربع مسکون امروزین درآید.
مطابق روایات، اولین نقطه‌ای که از زیر آب سر برآورد، مکان کعبۀ شریف و بیت الحرام بود. حضرت ابراهیم(ع) و حضرت عیسی(ع) در این روز متولد شده‌اند.
معنای «دحوالارض» آن است همۀ این برکات، نعمت‌ها و ویژگی‌های شگفت‌انگیز که در این کرۀ اسرارآمیز دیده و کشف می‌شود، خود پرتوی از انوار اسرارآمیز این سرزمین مقدس است که در دل آن حجم محدودش، کرۀ زمین با این عظمت را پرورانده و به عرصۀ وجود آورده است[۱].[۲]
دحو الارض
در آغاز آفرینش، سطح زمین را آب‌های حاصل از باران‌های سیلابی فراگرفته بود؛ چنان که چیزی از زمین نمایان نبود. سپس اندک اندک آب‌ها در زمین جای گرفتند و خشکی‌ها پدید آمدند و روز به روز بیش‌تر شدند. شاید مراد آیاتی که در قرآن درباره «دحو الارض» آمده‌اند، همین باشد[۳]. در نهج البلاغه آمده است: «وَ سَكَنَتِ الْأَرْضُ مَدْحُوَّةً فِي لُجَّةِ تَيَّارِهِ»[۴]؛ «زمین به گونه‌ای گسترده در دریایی مواج و روان، آرام گرفت». امیرمؤمنان(ع) افزون بر مباحث خلقت زمین، به مباحثی دیگر نیز درباره اجزا و بخش‌های زمین اشارت برده است؛ مثلاً می‌فرماید که: کوه‌ها زمین را استوار کرده و از اضطراب بازداشته‌اند و نیز فرموده است که کوه‌ها مانعی در پیش طوفان و سیلند و سراشیبی آنها موجب می‌شود آب به مزارع و مراتع راه یابد و نهرها پدید آید[۵] و باد پیام آور رحمت الهی و سبب تلقیح ابرها و نباتات است و می‌فرماید: «حتى انشأ لها ناشئة السحاب تحيي مواتها و ستخرج نباتها»[۶]. در خطبه نخست نیز می‌خوانیم: سپس خدای متعال فضاهای شکافته و کرانه‌های کافته و هوای به آسمان و زمین راه یافته را پدید آورد و در آن آبی روان کرد.... سپس بادی نازا آفرید تا پیاپی و سخت بوزید، از برخاستنگاهی دور و ناپدید[۷].
بدین‌سان، حکمت آفرینش ابرها و کوه‌ها و کشتی و دریا را می‌توان در خطبه‌های امام بازیافت[۸]، بحث‌های توحیدی درباره آفرینش موجودات زمین از دیگر محورهای گفتار حضرت علی(ع) است. آن حضرت پای می‌فشارد که مردم از این مخلوقات و شگفتی‌ها باید به وجود خالق و صفات او راه یابند و می‌فرماید: «انْظُرُوا إِلَى النَّمْلَةِ فِي صِغَرِ جُثَّتِهَا»[۹]. و نیز می‌فرماید: «فَاطِرَ النَّمْلَةِ هُوَ فَاطِرُ النَّحْلَةِ»[۱۰]. در اینجا امام از وحدت صنع بر توحید دلیل می‌آورد. در جایی دیگر می‌فرماید: «فَانْظُرْ إِلَى الشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ وَ النَّبَاتِ وَ الشَّجَرِ وَ الْمَاءِ وَ الْحَجَرِ»[۱۱]؛ همچنین می‌فرماید: «وَ إِنْ شِئْتَ قُلْتَ فِي الْجَرَادَةِ...»[۱۲]؛ «فَالطَّيْرُ مُسَخَّرَةٌ لِأَمْرِهِ أَحْصَى عَدَدَ الرِّيشِ»[۱۳].[۱۴]
پانویس
- ↑ فقه سیاسی، ج۵، ص۱۳۹.
- ↑ عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی ج۲، ص ۲۶.
- ↑ ﴿وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِكَ دَحَاهَا﴾ «و پس از آن زمین را گسترانید،» سوره نازعات، آیه ۳۰؛ ﴿وَالْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَأَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْبَتْنَا فِيهَا مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ﴾ «و زمین را گستردیم و در آن کوهسارهایی گماردیم و در آن از هر گونه زیبا گیاهی رویاندیم» سوره ق، آیه ۷؛ ﴿وَالْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَأَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْبَتْنَا فِيهَا مِنْ كُلِّ شَيْءٍ مَوْزُونٍ﴾ «و زمین را گستراندیم و در آن کوه‌های پابرجا درافکندیم و در آن از هر چیز سنجیده‌ای رویاندیم» سوره حجر، آیه ۱۹. نیز ر.ک: تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۹۹.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۹۱.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۱۱ و ۹۱.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۸۲.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱.
- ↑ ر.ک: نهج السعاده، ج۲، ص۱۹۶، خطبه ۲۰۶.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۸۵.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۸۵.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۸۵.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۸۵.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۸۵.
- ↑ عابدی، احمد، مقاله «خلقت»، دانشنامه امام علی ج۱ ص ۳۶۲.