اسم اعظم: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'اسم اعظم الهی' به 'اسم اعظم الهی') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==معنای [[اسم اعظم]]== | ==معنای [[اسم اعظم]]== | ||
[[اسم اعظم]] [[برترین نام خداوند]] است که [[پیامبران]] و [[اولیای الهی]] به وسیلۀ آن، [[دست]] به تصرفات [[غیر طبیعی]] و خوارق عادات میزنند و از [[امور غیبی]] [[آگاهی]] پیدا میکنند. [[اسم اعظم]] جلوهای از جلوههای [[الهی]] و مرتبهای خاص از مراتب [[معرفت الهی]] است. این اسم مرکب از حروف الفبا نبوده و از مقولۀ الفاظ نیست، همچنانکه مفهوم [[ذهنی]] هم نیست، بلکه مربوط به [[قدرت]] [[روح]] و [[میزان]] بهرهمندی از [[ولایت]] است که با [[اذن]] [[خدا]] ممکن است<ref>ر.ک: [[سید امین موسوی|موسوی، سید امین]]، [[گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی (کتاب)|گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی]]، ص ۲۷۳؛ [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، سخنرانی با موضوع: پرسشی دربارۀ اسم اعظم، وبگاه شفقتنا؛ [[قاسم علی شیخزاده|شیخزاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایاننامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]، ص ۷۸ ـ ۸۰؛ [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن (مقاله)|منابع علم امام در قرآن]]، ش ۶، ص ۱۷۰.</ref>. | |||
[[اسم اعظم]]، در [[احادیث]] و [[ادعیه]] بسیار تکرار شده و این نکته نیز آمده است که هر کس [[خدا]] را با آن نام بخواند، دعایش [[مستجاب]] میشود و میتواند به [[فرمان خدا]] در [[جهان]] [[طبیعت]] [[تصرف]] کند و کارهای مهمی انجام داده، به تمامی اهداف خود دست پیدا کند. البته آنچه اهمیت دارد متصف شدن به حالات و [[کمالات]] [[روحی]] و [[خودسازی]] است که [[انسان]] را به [[مقام]] [[مستجاب]] الدعوه میرساند نه اینکه یک شخص [[آلوده]] با تلفظ یک اسم، دعایش [[مستجاب]] شود. نبودن دلیلی [[قاطع]] بر مراد از [[اسم اعظم]]، موجب شده است که دیدگاههای مختلفی درباره آن ارائه شود<ref>ر.ک: [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، تفسیر نمونه، ج۷، ص۳۰؛ [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایاننامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص ۱۹۹؛ [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ص ۴۲؛ محمدی ریشهری، محمد، دانشنامه قرآن و حدیث ج۶ ص۲۷.</ref>. | |||
==[[اسم اعظم در قرآن]]== | ==[[اسم اعظم در قرآن]]== | ||
واژۀ [[اسم اعظم در قرآن]] به کار نرفته، اما برخی از [[آیات قرآن]]، مشتمل بر آن دانسته شده است؛ مانند: | |||
#حروف مقطعه؛ | #حروف مقطعه؛ | ||
#{{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}<ref>«به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.</ref>؛ | #{{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}<ref>«به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.</ref>؛ | ||
خط ۲۱: | خط ۲۳: | ||
#{{متن قرآن|اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ}}<ref>«خداوند است که هیچ خدایی جز آن زنده پایدار نیست» سوره بقره، آیه ۲۵۵.</ref>؛ | #{{متن قرآن|اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ}}<ref>«خداوند است که هیچ خدایی جز آن زنده پایدار نیست» سوره بقره، آیه ۲۵۵.</ref>؛ | ||
#{{متن قرآن|اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَيَجْمَعَنَّكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيْبَ فِيهِ وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِيثًا}}<ref>«خداوند است که جز او هیچ خدایی نیست؛ بیگمان (او) شما را به (هنگام) رستخیز که در (برپایی) آن تردیدی نیست فراهم میآورد و از خداوند راستگوتر کیست؟» سوره نساء، آیه ۸۷.</ref>؛ و.... | #{{متن قرآن|اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَيَجْمَعَنَّكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيْبَ فِيهِ وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِيثًا}}<ref>«خداوند است که جز او هیچ خدایی نیست؛ بیگمان (او) شما را به (هنگام) رستخیز که در (برپایی) آن تردیدی نیست فراهم میآورد و از خداوند راستگوتر کیست؟» سوره نساء، آیه ۸۷.</ref>؛ و.... | ||
در [[دعاها]] و [[روایات]] مربوط به [[اسم اعظم]]، بر [[اذکار]] {{متن حدیث|الْحَیُّ}}، {{متن حدیث|الْقَیُّومُ}}، {{متن حدیث|هُوَ}} و {{متن حدیث|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ}} تأکید شده است<ref>ر.ک: [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ص۲۶۳.</ref>. | |||
==[[حقیقت]] [[اسم اعظم]]== | ==[[حقیقت]] [[اسم اعظم]]== | ||
دربارۀ [[حقیقت]] [[اسم اعظم]]، بسیاری از [[مفسران]] آن را بر اساس ظاهر [[روایات]]، مرکب از حروف و الفاظ دانستهاند. برخی گفتهاند: اسم اعظم، اسمی معین نیست، بلکه هر اسمی را که [[بنده]] در حال [[غرق]] شدن در [[معرفت الهی]] و [[انقطاع]] [[فکر]] و [[عقل]] از غیر او بر زبان آورد، همان [[اسم اعظم]] است. برخی دیگر، آرا اسمی معین دانستهاند که میان آنان دو قول وجود دارد: جملۀ [[اسم اعظم]] به هیچ وجه نزد آفریدگان، معلوم نیست و جملۀ [[اسم اعظم]] به گونهای معلوم است. | |||
صاحبان قول نخست، پنهان بودن [[اسم اعظم]] را بدان جهت دانستهاند که [[مردم]] بر ذکر همه [[اسمای الهی]] مواظبت کنند، به این [[امید]] که [[اسم اعظم]] نیز بر زبانشان جاری شود. شاید یکی از رازهای پنهان بودن [[اسم اعظم]]، مصون ماندن آن از دست نامحرمان و اغیار است و این خود نوعی تقدّس و [[تنزیه]] اسم خداست<ref>ر.ک: [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ص۲۶۲.</ref>. | |||
در [[روایات]] [[اسم اعظم الهی]] یک اصل و عنوانی دانسته شده که شامل امور و به تعبیر [[روایات]] حروف متعددی است. از برخی [[روایات]] به دست میآید هر یک از آن حروف نیز دایرۀ وسیعی از [[علم]] و [[آگاهی]] را در بر میگیرد و دارای مدارج و مراحل صعودی متعددی هستند. از [[امام هادی]]{{ع}} [[نقل]] شده: {{متن حدیث|اسْمَ اللَّهِ الْأَعْظَمَ ثَلَاثَةٌ وَ سَبْعُونَ حَرْفا}}<ref>اصول کافی، ج۱، ص۲۳۰، ح۳.</ref>. در این [[روایت]] و [[روایات]] مشابه، [[اسم اعظم]] که همواره به صورت مفرد به کار رفته شامل و دربرگیرندۀ بیش از هفتاد حرف شمرده شده است، گرچه [[حقیقت]] این اسم و حروف آن حقیقتاً بر ما پوشیده است، اما از ظاهر سخنان آگاهان به آن حقایق میتوان استفاده نمود مجمومۀ این حروف، تشکیل دهندۀ [[اسم اعظم]] هستند. لذا نباید [[تصور]] نمود مراد از [[اسم اعظم]]، صرفاً لفظ و یا یک کلمهای همانند سایر کلمات رایج میان ماست، بلکه مراد [[حقیقت]] عظیمی است که حقایق متعددی را در بر میگیرد و یا به تعبیری واقعیتهای متعددی تشکیل دهندۀ [[اسم اعظم الهی]] هستند<ref>ر.ک: منابع علم امام در قرآن و روایات؛ ص: ۲۶</ref>. | |||
[[روایات]] فراوانی [[اسم اعظم]] را قابل انتقال به دیگران میداند، پس چنین نیست که فقط هر شخصی که خود قابلیت [[معنوی]] و [[ایمانی]] آن را به دست آورد، [[خدا]] به طور مستقیم آن را به وی عطا کند. در برخی [[روایات]] آمده است [[پیامبران]]{{ع}} به [[فرزندان]] و اوصیای خود، [[اسم اعظم]] را میآموختند. البتّه در این [[روایات]] اشاره شده است که یادگیری [[اسم اعظم]] قابلیت و [[لیاقت]] میخواهد و [[اسم اعظم]] را به هرکسی نمیتوان آموخت<ref>ر.ک: [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ص۲۶۹ - ۲۷۰.</ref>. | |||
==[[اسم اعظم]] [[منبع علم امامان]]== | ==[[اسم اعظم]] [[منبع علم امامان]]== | ||
[[اسم اعظم]] عنوانی است که برخی از [[روایات]] برای بیان سرچشمۀ [[علم امام]] و آگاهیها و تواناییهای او به آن اشاره دارند یعنی یکی از [[منابع علم امامان]]{{ع}} به شمار میآید. در [[روایات]]، یکی از ویژگیهای [[پیامبر]]{{صل}} و [[اهل بیت]]{{ع}} بهرهمندی کاملتر از [[اسم اعظم الهی]] بیان شده است یعنی [[آگاهی]] به هفتاد و دو حرف به ایشان عطا شده است و یک حرف مختص به [[خداوند متعال]] است که از آن تعبیر به [[اسم مستأثر]] میکنند<ref>ر.ک. [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن (مقاله)|منابع علم امام در قرآن]]، ش ۶، ص ۱۷۰؛ [[قاسم علی شیخزاده|شیخزاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایاننامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]، ص ۷۸ ـ ۸۰؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایاننامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۶۰؛ [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]، ص ۱۴۷ ـ ۱۵۰</ref>. | |||
مطابق [[روایات]]، دو [[جایگاه]] برای [[اسم اعظم]] تصویر شده است: اوّل: [[جایگاه]] [[علم الغیب]] که دسترسی به آن تنها خاص [[پروردگار]] است و به جز [[خداوند عزوجل]]، کسی دیگر امکان راه یافتن به آن را ندارد؛ دوم: [[جایگاه]] [[علم الکتاب]] که منشأ [[قدرت]] و [[علم]] گستردۀ [[امامان]]{{ع}} و امکان دسترسی ایشان به این [[جایگاه]] و بلکه اشراف به آن بیان شده است. تلفیق و جمعبندی میان [[آیات]] و [[روایات]] در این زمینه، نشان میدهد میان [[اسم اعظم]] و [[علم الکتاب]] رابطۀ عمیقی وجود دارد و به تعبیری آنچه در [[قرآن]] و [[روایات]] از آن تعبیر به {{متن قرآن|عِلْمٌ مِنَ الْكِتَابِ}}<ref>«آن که دانشی از کتاب (آسمانی) با خویش داشت» سوره نمل، آیه ۴۰.</ref> و یا {{متن قرآن|عِلْمُ الْكِتَابِ}}<ref>«کسی که دانش کتاب نزد اوست» سوره رعد، آیه ۴۳.</ref> شده، در [[روایات]] از آن به بخشی از [[اسم اعظم الهی]] تعبیر شده که [[علم]] ما کان و ما یکون را در بردارد و [[آیات قرآن]] بر [[عظمت]] و گستردگی فوق العادۀ [[علم الکتاب]] دلالت مینماید<ref>ر.ک. شاکر، محمد تقی، منابع علم امام در قرآن و روایات، ص ۳۴ ـ ۳۸.</ref>. | |||
[[تورات]] و [[انجیل]] و [[آیات قرآن]] به کامل بودن [[قرآن]] اشاره و آن را از جهت [[علم]] و [[معرفت]] بسیار [[برتر]] از دیگر [[کتب آسمانی]] دانسته تا حدی که [[قرآن]] را به فراگیری همه چیز توصیف نمودهاند، در حالی توصیف [[خداوند]] از سایر کتب به بهره داشتن از بخش و برخی از [[علم]] است<ref>تفسیرالعیاشی ج: ۲ ص: ۲۶۶ ح ۵۸؛ بحار ج۸۹ ص۱۰۲ ح۷۸.</ref>. | |||
[[شیخ صدوق]] [[معتقد]] است: "[[خداوند متعال]] [[اسم اعظم]] خود را در آغاز [[سورههای قرآن]] و در حروف مقطعه، [[نهان]] ساخته و تنها [[خاندان]] [[عصمت]] و [[طهارت]] را از این اسم [[آگاه]] کرده و به [[معرفت]] آن مفتخر ساخته است. جهتش این است که اگر [[خدای تعالی]] این اسم را به همه [[مردم]] میآموخت و آن را برای همه آشکار مینمود، عدهای از آن اسم [[سوء]] استفاده میکردند و آن را در برابر [[پیامبران]] و [[امامان]]{{ع}} به کار میبردند"<ref>کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۵۳۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایاننامه)|سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص ۸۹</ref> | |||
==حاملان [[اسم اعظم]]== | ==حاملان [[اسم اعظم]]== | ||
از [[آیات]] و [[روایات]] استفاده میشود برخی از [[انسانها]] [[اسم اعظم]] را میدانستند؛ ولی مقدار بهرهمندی آنان از این اسم [[شریف]] یکسان نبود و هرکس مقدار بیشتری از [[اسم اعظم]] نزد او بود، به همان اندازه، [[قدرت]] بیشتری برای تصرّف در [[جهان]] در [[اختیار]] داشت. هر [[انسان]] کاملی چون [[مظهر اسم اعظم]] است، آن را میداند؛ در [[قرآن کریم]] به برخی از کسانی که [[اسم اعظم]] را میدانستند، اشاره شده است<ref>ر.ک: [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ص۲۶۷.</ref>: | |||
# [[اهل بیت پیامبر]]{{ع}}: پیامبر [[اسلام]]{{صل}} و [[اهلبیت]]{{ع}} بیشترین بهرهمندی را از اسم اعظم دارند و از ۷۳ حرف [[اسم اعظم]]، ۷۲ حرف آن نزد آنان وجود دارد. براساس [[روایات]]، مقصود از [[آیه]] {{متن قرآن|وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}<ref>«و کسی که دانش کتاب نزد اوست» سوره رعد، آیه ۴۳.</ref> [[امیرمؤمنان]]{{ع}} و پس از ایشان سایر [[اهلبیت]]{{ع}} هستند. کسی که [[علم کتاب]] نزد او باشد، [[اسم اعظم]] را نیز دارد، زیرا [[امام صادق]]{{ع}} در روایتی فرموده است: «نزد [[سلیمان]]{{ع}} فقط یک حرف از [[اسم اعظم]] بود؛ ولی نزد [[علی]]{{ع}} تمام [[علم کتاب]] وجود داشت»<ref>ر.ک: [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ص۲۶۷؛ منابع علم امام در قرآن و روایات؛ ص: ۲۵</ref>. | # [[اهل بیت پیامبر]]{{ع}}: پیامبر [[اسلام]]{{صل}} و [[اهلبیت]]{{ع}} بیشترین بهرهمندی را از اسم اعظم دارند و از ۷۳ حرف [[اسم اعظم]]، ۷۲ حرف آن نزد آنان وجود دارد. براساس [[روایات]]، مقصود از [[آیه]] {{متن قرآن|وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}<ref>«و کسی که دانش کتاب نزد اوست» سوره رعد، آیه ۴۳.</ref> [[امیرمؤمنان]]{{ع}} و پس از ایشان سایر [[اهلبیت]]{{ع}} هستند. کسی که [[علم کتاب]] نزد او باشد، [[اسم اعظم]] را نیز دارد، زیرا [[امام صادق]]{{ع}} در روایتی فرموده است: «نزد [[سلیمان]]{{ع}} فقط یک حرف از [[اسم اعظم]] بود؛ ولی نزد [[علی]]{{ع}} تمام [[علم کتاب]] وجود داشت»<ref>ر.ک: [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ص۲۶۷؛ منابع علم امام در قرآن و روایات؛ ص: ۲۵</ref>. | ||
# [[آدم]]{{ع}}: خداوند همه [[اسمای الهی]] را به [[آدم]]{{ع}} آموخت و او [[مظهر اسم اعظم]] [[خدا]] بود: {{متن قرآن|وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا}}<ref>«و همه نامها را به آدم آموخت» سوره بقره، آیه ۳۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ص۲۶۸.</ref> | # [[آدم]]{{ع}}: خداوند همه [[اسمای الهی]] را به [[آدم]]{{ع}} آموخت و او [[مظهر اسم اعظم]] [[خدا]] بود: {{متن قرآن|وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا}}<ref>«و همه نامها را به آدم آموخت» سوره بقره، آیه ۳۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ص۲۶۸.</ref> | ||
خط ۴۰: | خط ۵۱: | ||
# [[عیسی]]{{ع}}: او میتوانست مردگان را زنده کند و کورمادرزاد و شخص [[مبتلا]] به [[بیماری]] پیسی را [[شفا]] دهد<ref>سوره مائده، آیه ۱۱۰.</ref>. براساس برخی [[روایات]]، [[عیسی]]{{ع}}به سبب برخورداری از [[اسم اعظم]] میتوانست این [[اعمال]] را انجام دهد<ref>ر.ک: [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ص۲۶۸؛ منابع علم امام در قرآن و روایات؛ ص: ۲۵</ref>. | # [[عیسی]]{{ع}}: او میتوانست مردگان را زنده کند و کورمادرزاد و شخص [[مبتلا]] به [[بیماری]] پیسی را [[شفا]] دهد<ref>سوره مائده، آیه ۱۱۰.</ref>. براساس برخی [[روایات]]، [[عیسی]]{{ع}}به سبب برخورداری از [[اسم اعظم]] میتوانست این [[اعمال]] را انجام دهد<ref>ر.ک: [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ص۲۶۸؛ منابع علم امام در قرآن و روایات؛ ص: ۲۵</ref>. | ||
#بلعم باعورا: در [[قرآن]]، داستان شخصی بیان شده که [[خداوند]] [[آیات]] خویش را به او داد؛ ولی وی خود را از آنها تهی ساخت<ref>سوره اعراف، آیه ۱۷۵.</ref>. طبق برخی [[روایات]] این شخص، [[بلعم باعورا]] مردی از بنی [[اسرائیل]] بود که [[اسم اعظم]] به او عطا شده بود و هرگاه با آن [[دعا]] میکرد دعایش [[مستجاب]] میشد؛ ولی بر اثر [[پیروی]] از [[فرعون]] و [[دشمنی]] با [[موسی]]{{ع}} [[اسم اعظم]] را از دست داد<ref>ر.ک: [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ص۲۶۸.</ref>. | #بلعم باعورا: در [[قرآن]]، داستان شخصی بیان شده که [[خداوند]] [[آیات]] خویش را به او داد؛ ولی وی خود را از آنها تهی ساخت<ref>سوره اعراف، آیه ۱۷۵.</ref>. طبق برخی [[روایات]] این شخص، [[بلعم باعورا]] مردی از بنی [[اسرائیل]] بود که [[اسم اعظم]] به او عطا شده بود و هرگاه با آن [[دعا]] میکرد دعایش [[مستجاب]] میشد؛ ولی بر اثر [[پیروی]] از [[فرعون]] و [[دشمنی]] با [[موسی]]{{ع}} [[اسم اعظم]] را از دست داد<ref>ر.ک: [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ص۲۶۸.</ref>. | ||
در [[روایات]] به افراد دیگری نیز اشاره شده که [[اسم اعظم]] را میدانستند؛ مانند: [[نوح]]، [[ابراهیم]]، [[موسی]]، [[یعقوب]]، [[خضر]]، یوشع بن نون و غالب قطّان یکی از اجداد [[رسول خدا]]{{صل}}<ref>ر.ک: [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ص۲۶۸.</ref>. | |||
اسم [[اعظمی]] که در [[اختیار]] هر یک از [[انبیاء الهی]] بوده مناسب با مقتضای زمان و نیاز [[مردم]] و [[وظایف]] و رسالتشان به ایشان تعلق میگرفته و هر اسمی اثر و نتایجی مخصوص به خود داشته که مناسب با شرائط هر [[پیامبری]] در [[اختیار]] او قرار میگرفته است<ref>ر.ک: شاکر، محمد تقی، منابع علم امام در قرآن و روایات، ص ۳۴ ـ ۳۸.</ref>. | |||
==[[روایات]] دربارۀ [[اسم اعظم]]== | ==[[روایات]] دربارۀ [[اسم اعظم]]== | ||
#در روایتی [[امام باقر]] و [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «[[اسم اعظم]] خدا ۷۳ حرف است و تنها یک حرف آن نزد [[آصف]] بود، [[آصف]] آن یک حرف را گفت و [[زمین]] میان او و [[تخت بلقیس]] در هم نوردید تا او تخت را به دست گرفت، سپس [[زمین]] به حالت اول بازگشت، و این عمل در کمتر از یک چشم به هم زدن انجام شد و ما ۷۲ حرف از [[اسم اعظم]] را داریم و آن یک حرف هم نزد خداست که آن را در [[علم غیب]] برای خود مخصوص ساخته است»<ref>اصول کافی، ج ١، ص ٣٣٠</ref>.<ref>ر.ک. [[سید ابراهیم افتخاری|افتخاری، سید ابراهیم]]، [[بررسی مقایسهای شئون امامت در مکتب قم و بغداد (پایاننامه)|بررسی مقایسهای شئون امامت در مکتب قم و بغداد]]، ص ۱۰۹ و ۱۱۰؛ [[حسین صالحی مالستانی|صالحی مالستانی، حسین]]، [[علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی (مقاله)|علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی]]، ش ۸۸، صفحه؟؟؟؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]، ص ۴۷۸ و ۴۷۹؛ [[منصف علی مطهری|مطهری، منصف علی]]، [[علم ائمه از نظر عقل و نقل (پایاننامه)|علم ائمه از نظر عقل و نقل]]، ص ۱۴۳؛ [[حسین گنجی|گنجی، حسین]]، [[امامشناسی ۱ (کتاب)|امامشناسی]]، ج ۱، ص ۱۵۹؛ [[سید محمد حسن صالح|صالح، سید محمد حسن]]، [[ارتباط مفهوم علم الكتاب و ولایت تكوینی اهل بیت (مقاله)|ارتباط مفهوم علم الكتاب و ولایت تكوینی اهل بیت]]، ص ۱۱۲؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایاننامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۶۰؛ [[سیده رابیل]]، [[جستاری در مسئله علم غیب (مقاله)|جستاری در مسئله علم غیب]]، ص ۴۲.</ref> | #در روایتی [[امام باقر]] و [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «[[اسم اعظم]] خدا ۷۳ حرف است و تنها یک حرف آن نزد [[آصف]] بود، [[آصف]] آن یک حرف را گفت و [[زمین]] میان او و [[تخت بلقیس]] در هم نوردید تا او تخت را به دست گرفت، سپس [[زمین]] به حالت اول بازگشت، و این عمل در کمتر از یک چشم به هم زدن انجام شد و ما ۷۲ حرف از [[اسم اعظم]] را داریم و آن یک حرف هم نزد خداست که آن را در [[علم غیب]] برای خود مخصوص ساخته است»<ref>اصول کافی، ج ١، ص ٣٣٠</ref>.<ref>ر.ک. [[سید ابراهیم افتخاری|افتخاری، سید ابراهیم]]، [[بررسی مقایسهای شئون امامت در مکتب قم و بغداد (پایاننامه)|بررسی مقایسهای شئون امامت در مکتب قم و بغداد]]، ص ۱۰۹ و ۱۱۰؛ [[حسین صالحی مالستانی|صالحی مالستانی، حسین]]، [[علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی (مقاله)|علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی]]، ش ۸۸، صفحه؟؟؟؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]، ص ۴۷۸ و ۴۷۹؛ [[منصف علی مطهری|مطهری، منصف علی]]، [[علم ائمه از نظر عقل و نقل (پایاننامه)|علم ائمه از نظر عقل و نقل]]، ص ۱۴۳؛ [[حسین گنجی|گنجی، حسین]]، [[امامشناسی ۱ (کتاب)|امامشناسی]]، ج ۱، ص ۱۵۹؛ [[سید محمد حسن صالح|صالح، سید محمد حسن]]، [[ارتباط مفهوم علم الكتاب و ولایت تكوینی اهل بیت (مقاله)|ارتباط مفهوم علم الكتاب و ولایت تكوینی اهل بیت]]، ص ۱۱۲؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایاننامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۶۰؛ [[سیده رابیل]]، [[جستاری در مسئله علم غیب (مقاله)|جستاری در مسئله علم غیب]]، ص ۴۲.</ref> | ||
#همچنین از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] شده: «همانا به [[عیسی]] دو حرف عطا شده بود که با آن دو عمل میکرد، و به [[موسی]] چهار حرف و به [[ابراهیم]] هشت حرف و به [[نوح]] ۲۵ حرف و همانا [[خداوند متعال]] برای [[محمد]]{{صل}} تمام آن حروف را جمع کرد و [[اسم اعظم]] ۷۳ حرف است که به [[محمد]]{{صل}} ۷۲ حرفش عطا شده و تنها یک حرف از او پوشانده شده است»<ref>{{متن حدیث|إِنَّ عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ أُعْطِیَ حَرْفَیْنِ وَ کَانَ یَعْمَلُ بِهِمَا وَ أُعْطِیَ مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ أَرْبَعَةَ أَحْرُفٍ وَ أُعْطِیَ إِبْرَاهِیمُ ثَمَانِیَةَ أَحْرُفٍ وَ أُعْطِیَ نُوحٌ خَمْسَةَ عَشَرَ حَرْفاً وَ أُعْطِیَ آدَمُ خَمْسَةً وَ عشرون [عِشْرِینَ] حَرْفاً وَ إِنَّهُ جَمَعَ اللَّهُ ذَلِکَ لِمُحَمَّدٍ ص وَ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ إِنَّ اسْمَ اللَّهِ الْأَعْظَمَ ثَلَاثَةٌ وَ سَبْعُونَ حَرْفاً أَعْطَی اللَّهُ مُحَمَّداً ص اثْنَیْنِ وَ سَبْعِینَ حَرْفاً وَ حَجَبَ عَنْهُ حَرْفاً وَاحِداً}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۲۰۸، ح ۲.</ref>.<ref>ر.ک. شاکر، محمد تقی، منابع علم امام در قرآن و روایات، ص ۳۴ ـ ۳۸؛ [[سید امین موسوی|موسوی، سید امین]]، [[گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی (کتاب)|گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی]]، ص ۲۷۳؛ [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]، ص ۱۴۷ ـ ۱۵۰؛ [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[امامت ۵ (کتاب)|امامت]]، ص ۱۴۵؛ [[حسین صالحی مالستانی|صالحی مالستانی، حسین]]، [[علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی (مقاله)|علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی]]، ش ۸۸، صفحه؟؟؟؛ [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ص ۴۲.</ref> | #همچنین از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] شده: «همانا به [[عیسی]] دو حرف عطا شده بود که با آن دو عمل میکرد، و به [[موسی]] چهار حرف و به [[ابراهیم]] هشت حرف و به [[نوح]] ۲۵ حرف و همانا [[خداوند متعال]] برای [[محمد]]{{صل}} تمام آن حروف را جمع کرد و [[اسم اعظم]] ۷۳ حرف است که به [[محمد]]{{صل}} ۷۲ حرفش عطا شده و تنها یک حرف از او پوشانده شده است»<ref>{{متن حدیث|إِنَّ عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ أُعْطِیَ حَرْفَیْنِ وَ کَانَ یَعْمَلُ بِهِمَا وَ أُعْطِیَ مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ أَرْبَعَةَ أَحْرُفٍ وَ أُعْطِیَ إِبْرَاهِیمُ ثَمَانِیَةَ أَحْرُفٍ وَ أُعْطِیَ نُوحٌ خَمْسَةَ عَشَرَ حَرْفاً وَ أُعْطِیَ آدَمُ خَمْسَةً وَ عشرون [عِشْرِینَ] حَرْفاً وَ إِنَّهُ جَمَعَ اللَّهُ ذَلِکَ لِمُحَمَّدٍ ص وَ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ إِنَّ اسْمَ اللَّهِ الْأَعْظَمَ ثَلَاثَةٌ وَ سَبْعُونَ حَرْفاً أَعْطَی اللَّهُ مُحَمَّداً ص اثْنَیْنِ وَ سَبْعِینَ حَرْفاً وَ حَجَبَ عَنْهُ حَرْفاً وَاحِداً}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۲۰۸، ح ۲.</ref>.<ref>ر.ک. شاکر، محمد تقی، منابع علم امام در قرآن و روایات، ص ۳۴ ـ ۳۸؛ [[سید امین موسوی|موسوی، سید امین]]، [[گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی (کتاب)|گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی]]، ص ۲۷۳؛ [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]، ص ۱۴۷ ـ ۱۵۰؛ [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[امامت ۵ (کتاب)|امامت]]، ص ۱۴۵؛ [[حسین صالحی مالستانی|صالحی مالستانی، حسین]]، [[علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی (مقاله)|علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی]]، ش ۸۸، صفحه؟؟؟؛ [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ص ۴۲.</ref> | ||
#در روایتی [[امام باقر]]{{ع}} در پاسخ برید بن [[معاویه]] که در مورد آیۀ {{متن قرآن|قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}<ref>«بگو: میان من و شما خداوند و کسی که دانش کتاب نزد اوست، گواه بس» سوره رعد، آیه ۴۳.</ref> سؤال کرد، فرمودند: «منظور، ما [[اهل بیت]]{{ع}} هستیم و [[علی]]{{ع}}، اوّل ما و [[افضل]] ما و [[بهترین]] ما بعد از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} است»<ref>{{متن حدیث|عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ{{ع}}قُلْ کَفی بِاللَّهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ قَالَ إِیَّانَا عَنَی وَ عَلِیٌّ أَوَّلُنَا وَ أَفْضَلُنَا وَ خَیْرُنَا بَعْدَ النَّبِیِّ ص}}؛ کافی، ج۱، ص۲۲۹.</ref>. [[علامه مجلسی]]، [[معتقد]] است ظاهر [[روایت]]، بیانگر آن است که مراد از کتاب، [[قرآن]] است، پس معنا چنین میشود که "[[علم]] همه کتب، نزد ماست...". بنابراین، روشن است [[اسم اعظم]] یا [[علم کتاب]]، یکی از منابع [[امامان]]{{ع}} است. همچنین تمام هفتاد و دو حرف [[اسم اعظم]]، در کتاب است و [[امام]]{{ع}} نیز دارای کلّ [[علم کتاب]] است<ref>ر.ک. [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]، ص ۴۷۸ و ۴۷۹.</ref>. | #در روایتی [[امام باقر]]{{ع}} در پاسخ برید بن [[معاویه]] که در مورد آیۀ {{متن قرآن|قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}<ref>«بگو: میان من و شما خداوند و کسی که دانش کتاب نزد اوست، گواه بس» سوره رعد، آیه ۴۳.</ref> سؤال کرد، فرمودند: «منظور، ما [[اهل بیت]]{{ع}} هستیم و [[علی]]{{ع}}، اوّل ما و [[افضل]] ما و [[بهترین]] ما بعد از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} است»<ref>{{متن حدیث|عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ{{ع}}قُلْ کَفی بِاللَّهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ قَالَ إِیَّانَا عَنَی وَ عَلِیٌّ أَوَّلُنَا وَ أَفْضَلُنَا وَ خَیْرُنَا بَعْدَ النَّبِیِّ ص}}؛ کافی، ج۱، ص۲۲۹.</ref>. [[علامه مجلسی]]، [[معتقد]] است ظاهر [[روایت]]، بیانگر آن است که مراد از کتاب، [[قرآن]] است، پس معنا چنین میشود که "[[علم]] همه کتب، نزد ماست...". بنابراین، روشن است [[اسم اعظم]] یا [[علم کتاب]]، یکی از منابع [[امامان]]{{ع}} است. همچنین تمام هفتاد و دو حرف [[اسم اعظم]]، در کتاب است و [[امام]]{{ع}} نیز دارای کلّ [[علم کتاب]] است<ref>ر.ک. [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]، ص ۴۷۸ و ۴۷۹.</ref>. | ||
== پرسشهای وابسته == | |||
* [[رابطه اسم اعظم با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]] | |||
* [[رابطه اسم اعظم با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)]] | |||
* [[آیا علم به اسم اعظم الهی علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)]] | |||
==جستارهای وابسته== | |||
* [[علم معصوم]] | |||
* [[علم غیب معصوم]] | |||
* [[اسم اعظم در قرآن]]؛ | |||
* [[اسم اعظم در حدیث]]؛ | |||
* [[اسم اعظم در کلام اسلامی]]؛ | |||
* [[اسم اعظم در حکمت اسلامی]]؛ | |||
* [[اسم اعظم در عرفان اسلامی]]. | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{ | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید ابراهیم افتخاری|افتخاری، سید ابراهیم]]، [[بررسی مقایسهای شئون امامت در مکتب قم و بغداد (پایاننامه)|'''بررسی مقایسهای شئون امامت در مکتب قم و بغداد''']] | # [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید ابراهیم افتخاری|افتخاری، سید ابراهیم]]، [[بررسی مقایسهای شئون امامت در مکتب قم و بغداد (پایاننامه)|'''بررسی مقایسهای شئون امامت در مکتب قم و بغداد''']] | ||
# [[پرونده:899550304.jpg|22px]] [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایاننامه)|'''بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات''']] | # [[پرونده:899550304.jpg|22px]] [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایاننامه)|'''بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات''']] | ||
خط ۶۸: | خط ۹۵: | ||
# [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[منصف علی مطهری|مطهری، منصف علی]]، [[علم ائمه از نظر عقل و نقل (پایاننامه)|'''علم ائمه از نظر عقل و نقل''']]. | # [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[منصف علی مطهری|مطهری، منصف علی]]، [[علم ائمه از نظر عقل و نقل (پایاننامه)|'''علم ائمه از نظر عقل و نقل''']]. | ||
# [[پرونده:120128.jpg|22px]] [[سید امین موسوی|موسوی، سید امین]]، [[گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی (کتاب)|'''گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی''']] | # [[پرونده:120128.jpg|22px]] [[سید امین موسوی|موسوی، سید امین]]، [[گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی (کتاب)|'''گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی''']] | ||
{{پایان | {{پایان منابع}} | ||
==[[:رده:آثار اسم اعظم|منبعشناسی جامع اسم اعظم]]== | ==[[:رده:آثار اسم اعظم|منبعشناسی جامع اسم اعظم]]== | ||
* [[:رده:کتابشناسی کتابهای اسم اعظم|کتابشناسی اسم اعظم]] | * [[:رده:کتابشناسی کتابهای اسم اعظم|کتابشناسی اسم اعظم]] | ||
* [[:رده:مقالهشناسی مقالههای اسم اعظم|مقالهشناسی اسم اعظم]] | * [[:رده:مقالهشناسی مقالههای اسم اعظم|مقالهشناسی اسم اعظم]] | ||
* [[:رده:پایاننامهشناسی پایاننامههای اسم اعظم|پایاننامهشناسی اسم اعظم]] | * [[:رده:پایاننامهشناسی پایاننامههای اسم اعظم|پایاننامهشناسی اسم اعظم]] | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
خط ۱۰۴: | خط ۱۰۷: | ||
{{خداشناسی}} | {{خداشناسی}} | ||
{{علم معصوم افقی}} | {{علم معصوم افقی}} | ||
[[رده:اسماء و صفات الهی]] | [[رده:اسماء و صفات الهی]] | ||
[[رده:مجاری علم لدنی امام]] | [[رده:مجاری علم لدنی امام]] |