عدل الهی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخهها
جز
ربات: جایگزینی خودکار متن (-==منابع== {{فهرست اثر}} {{ستون-شروع|2}} +== منابع == {{فهرست منابع}})
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-</div>\n<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> +</div>)) |
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==منابع== {{فهرست اثر}} {{ستون-شروع|2}} +== منابع == {{فهرست منابع}})) |
||
خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
#'''دیدگاه [[فلاسفه]]''': حکمای [[الهی]] در عین اینکه از لحاظ [[توحید افعالی]] [[شرک]] در [[خالقیت]] را نفی میکنند، فاعلیت را به ذات [[حق]] منحصر نمیدانند و در عین اینکه [[حسن و قبح]] را متأخر از مرتبۀ فعل [[حق]] و منتزع از [[نظام]] وجود میدانند، [[خداوند]] را از [[ظلم]] تنزیه میکنند. حکمای [[الهی]] منکر [[حسن و قبح عقلی]] نیستند و نظر [[اشاعره]] را مردود میشمارند ولی فاعلیت غیر [[خدا]] را آنطور که منظور [[اشاعره]] است، نفی نمیکنند اما محدودۀ این مفاهیم را حوزۀ [[زندگی]] بشری میدانند و بس و طبعاً به وجود [[ظلم]] بشری و وظیفهای که [[بشر]] در [[مبارزه]] با نفی [[ظلم]] از اجتماع دارد، اعتراف دارند از نظر اینان، اندیشۀ [[حسن و قبح]] و [[نیکی]] و [[بدی]] [[کارها]] در [[انسان]] که [[وجدان]] [[اخلاقی]] [[بشر]] از آن تشکیل شده است، اندیشهای اعتباری است، نه [[حقیقی]]. [[ارزش]] اندیشۀ اعتباری، ارزش عملی است، نه [[علمی]] و کشفی همۀ [[ارزش]] آن، این است که واسطه و ابزار است. فاعل بالقوه برای اینکه به [[هدف]] کمالی خود در [[افعال]] ارادی برسد، ناچار است به عنوان "آلت و ابزار فعل" اینگونه [[اندیشهها]] را بسازد و استخدام نماید. [[ذات مقدس]] احدیت که وجود صرف و کمال محض و فعلیت [[خالص]] است از اینگونه فاعلیتها و اینگونه [[اندیشهها]] و از استخدام "ابزار" به هر شکل و هر کیفیت منزه است، بنابراین مفاهیم [[حسن و قبح]] در ساحت کبریایی به عنوان مقیاس و معیار راه ندارند. در سراسر [[حکمت الهی]] [[اسلامی]] هرگز به این اصل که در [[حقیقت]]، نوعی تعیین [[تکلیف]] و [[وظیفه]] برای [[خداوند]] است، استناد نشده است، از نظر آنها [[خداوند]] [[عادل]] است ولی نه بدان جهت که [[عدالت]] [[نیک]] است و [[ارادۀ الهی]] همواره بر این است که [[کارهای نیک]] را انجام دهد نه کارهای بد را؛ همچنین [[خداوند]] [[ظالم]] نیست و [[ستم]] نمیکند ولی نه بدان جهت که [[ظلم]]، [[زشت]] است و [[خداوند]] نمیخواهد کار [[زشتی]] انجام دهد<ref>ر.ک: مطهری، عدل الهی، ص۱۴۳ ـ ۱۴۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۱۴۲.</ref> | #'''دیدگاه [[فلاسفه]]''': حکمای [[الهی]] در عین اینکه از لحاظ [[توحید افعالی]] [[شرک]] در [[خالقیت]] را نفی میکنند، فاعلیت را به ذات [[حق]] منحصر نمیدانند و در عین اینکه [[حسن و قبح]] را متأخر از مرتبۀ فعل [[حق]] و منتزع از [[نظام]] وجود میدانند، [[خداوند]] را از [[ظلم]] تنزیه میکنند. حکمای [[الهی]] منکر [[حسن و قبح عقلی]] نیستند و نظر [[اشاعره]] را مردود میشمارند ولی فاعلیت غیر [[خدا]] را آنطور که منظور [[اشاعره]] است، نفی نمیکنند اما محدودۀ این مفاهیم را حوزۀ [[زندگی]] بشری میدانند و بس و طبعاً به وجود [[ظلم]] بشری و وظیفهای که [[بشر]] در [[مبارزه]] با نفی [[ظلم]] از اجتماع دارد، اعتراف دارند از نظر اینان، اندیشۀ [[حسن و قبح]] و [[نیکی]] و [[بدی]] [[کارها]] در [[انسان]] که [[وجدان]] [[اخلاقی]] [[بشر]] از آن تشکیل شده است، اندیشهای اعتباری است، نه [[حقیقی]]. [[ارزش]] اندیشۀ اعتباری، ارزش عملی است، نه [[علمی]] و کشفی همۀ [[ارزش]] آن، این است که واسطه و ابزار است. فاعل بالقوه برای اینکه به [[هدف]] کمالی خود در [[افعال]] ارادی برسد، ناچار است به عنوان "آلت و ابزار فعل" اینگونه [[اندیشهها]] را بسازد و استخدام نماید. [[ذات مقدس]] احدیت که وجود صرف و کمال محض و فعلیت [[خالص]] است از اینگونه فاعلیتها و اینگونه [[اندیشهها]] و از استخدام "ابزار" به هر شکل و هر کیفیت منزه است، بنابراین مفاهیم [[حسن و قبح]] در ساحت کبریایی به عنوان مقیاس و معیار راه ندارند. در سراسر [[حکمت الهی]] [[اسلامی]] هرگز به این اصل که در [[حقیقت]]، نوعی تعیین [[تکلیف]] و [[وظیفه]] برای [[خداوند]] است، استناد نشده است، از نظر آنها [[خداوند]] [[عادل]] است ولی نه بدان جهت که [[عدالت]] [[نیک]] است و [[ارادۀ الهی]] همواره بر این است که [[کارهای نیک]] را انجام دهد نه کارهای بد را؛ همچنین [[خداوند]] [[ظالم]] نیست و [[ستم]] نمیکند ولی نه بدان جهت که [[ظلم]]، [[زشت]] است و [[خداوند]] نمیخواهد کار [[زشتی]] انجام دهد<ref>ر.ک: مطهری، عدل الهی، ص۱۴۳ ـ ۱۴۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۱۴۲.</ref> | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{فهرست | {{فهرست منابع}} | ||
* [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']] | * [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']] | ||
* [[پرونده:10119661.jpg|22px]] [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات علم کلام''']] | * [[پرونده:10119661.jpg|22px]] [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات علم کلام''']] |