امام مهدی قیام خود را از کجا آغاز میکند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخهها
امام مهدی قیام خود را از کجا آغاز میکند؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۴ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۱:۰۱
، ۲۴ دسامبر ۲۰۲۱جایگزینی متن - '\. \:\:\:\:\:\:(.*)\s' به '. $1 '
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-}} {{پاسخ پرسش +}} {{پاسخ پرسش )) |
جز (جایگزینی متن - '\. \:\:\:\:\:\:(.*)\s' به '. $1 ') |
||
خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
::::::[[آیت الله]] [[شهید]] '''[[سید محمد صدر]]''' در کتاب ''«[[تاریخ پس از ظهور (کتاب)|تاریخ پس از ظهور]]»'' در اینباره گفته است: | ::::::[[آیت الله]] [[شهید]] '''[[سید محمد صدر]]''' در کتاب ''«[[تاریخ پس از ظهور (کتاب)|تاریخ پس از ظهور]]»'' در اینباره گفته است: | ||
::::::«نقطه آغازین حرکت [[امام]] {{ع}} برای [[فتح]] [[جهان]]، شهر [[کوفه]] است؛ شهری که مرکز [[دولت جهانی]] آن حضرت خواهد شد. وقتی در [[روایات]] سخن از [[کوفه]] میرود، [[نجف]] را هم شامل میشود؛ زیرا این دو بسیار به هم نزدیکاند. از این رو آن شهر در [[روایات]] گاهی به [[کوفه]] و گاهی به [[نجف]] نامبردار است. قندوزی از کتاب [[فضل]] الکوفة [[محمد بن علی]] [[علوی]]، به [[سند]] خود از [[ابو سعید خدری]]، [[روایت]] کرده است که [[پیامبر]] {{صل}} فرمود:{{عربی|"يَمْلِكُ اَلْمَهْدِيُّ سَبْعاً أَوْ عَشْراً أَسْعَدُ اَلنَّاسِ بِهِ أَهْلُ اَلْكُوفَةِ "}} <ref>القندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة؛ ص ۵۳۱.</ref>. [[مهدی]] {{ع}}، هفت یا ده سال زمام [[حکومت]] بر [[مردم]] را به دست میگیرد؛ خوشبختترین آنها [[مردم کوفه]] هستند. ابن صباغ از حضرت [[امام محمد باقر]] {{ع}} - در حدیثی طولانی - [[نقل]] کرده است:{{عربی|" إِذَا قَامَ اَلْقَائِمُ سَارَ إِلَى اَلْكُوفَةِ يَهْدِمُ بِهَا أَرْبَعَةَ مَسَاجِدَها"}}ref>ابن صباغ، [[علی بن محمد]]، همان؛ ص ۳۲۱.</ref>. زمانی که [[قائم]] {{ع}}، [[ظهور]] نماید، به [[کوفه]] رود و مساجد آنجا را توسعه دهد. [[شیخ مفید]] از [[ابو بکر]] حضرمی، [[نقل]] کرده است که آن حضرت فرمود:{{عربی|"كَأَنِّي بِالْقَائِمِ عَلَى نَجَفِ اَلْكُوفَةِ قَدْ سَارَ إِلَيْهَا مِنْ مَكَّةَ- فِي خَمْسَةِ آلاَفٍ مِنَ اَلْمَلاَئِكَةِ جَبْرَئِيلُ عَنْ يَمِينِهِ وَ مِيكَائِيلُ عَنْ يَسَارِهِ اَلْمُؤْمِنُونَ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ هُوَ يُفَرِّقُ اَلْجُنُودَ فِي اَلْبِلاَدِ"}} <ref>المفید، محمد بن محمد، همان؛ ص ۳۴۱.</ref>. گویی [[قائم]] {{ع}} را در [[نجف]] [[کوفه]] میبینم که از [[مکه]] با [[حمایت]] پنج هزار [[فرشته]]، در حالی که [[جبرئیل]] از سمت راست، [[میکائیل]] از سمت چپ و [[مؤمنان]] در پیشاپیش او در حرکتند، به آنجا آمده است. او سربازانش را به سرزمینهای مختلفی گسیل میدارد. همو از [[عمر]] بن شمر [[روایت]] کرده است که آن حضرت از [[امام مهدی]] {{ع}} یاد فرمود و گفت:{{عربی|"يَدْخُلُ حَتَّى يَأْتِيَ اَلْمِنْبَرَ فَيَخْطُبُ فَلاَ يَدْرِي اَلنَّاسُ مَا يَقُولُ مِنَ اَلْبُكَاءِ فَإِذَا كَانَتِ اَلْجُمُعَةُ اَلثَّانِيَةُ سَأَلَهُ -اَلنَّاسُ أَنْ يُصَلِّيَ بِهِمْ اَلْجُمُعَةَ فَيَأْمُرُ أَنْ يُخَطَّ لَهُ مَسْجِدٌ عَلَى اَلْغَرِيِّ وَ يُصَلِّي بِهِمْ هُنَاكَ"}}<ref>المفید، محمد بن محمد، همان؛ ص ۳۴۱.</ref>. [[مهدی]] {{ع}} در حالی وارد [[کوفه]] میشود که سه [[پرچم]] [و جریان اجتماعی] در آن شهر بر افراشته شده و هر سه با یکدیگر دچار اختلافاند. آنگاه راه برایش هموار میشود. او وارد [[کوفه]] شده، بر فراز [[منبر]] قرار میگیرد و سخن آغاز میکند [در آن حال [[مردم]] آن چنان میگریند که] از شدت گریه نمیفهمند که او چه میگوید. در دومین [[جمعه]] [[مردم]] از او خواهند خواست که [[نماز]] [[جمعه]] را اقامه فرماید. [[امام]] هم [[فرمان]] میدهد محدوده مسجدی را در [[غری]] ([[نجف]]) مشخص نمایند و با آنان در آنجا [[نماز]] میگزارد. | ::::::«نقطه آغازین حرکت [[امام]] {{ع}} برای [[فتح]] [[جهان]]، شهر [[کوفه]] است؛ شهری که مرکز [[دولت جهانی]] آن حضرت خواهد شد. وقتی در [[روایات]] سخن از [[کوفه]] میرود، [[نجف]] را هم شامل میشود؛ زیرا این دو بسیار به هم نزدیکاند. از این رو آن شهر در [[روایات]] گاهی به [[کوفه]] و گاهی به [[نجف]] نامبردار است. قندوزی از کتاب [[فضل]] الکوفة [[محمد بن علی]] [[علوی]]، به [[سند]] خود از [[ابو سعید خدری]]، [[روایت]] کرده است که [[پیامبر]] {{صل}} فرمود:{{عربی|"يَمْلِكُ اَلْمَهْدِيُّ سَبْعاً أَوْ عَشْراً أَسْعَدُ اَلنَّاسِ بِهِ أَهْلُ اَلْكُوفَةِ "}} <ref>القندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة؛ ص ۵۳۱.</ref>. [[مهدی]] {{ع}}، هفت یا ده سال زمام [[حکومت]] بر [[مردم]] را به دست میگیرد؛ خوشبختترین آنها [[مردم کوفه]] هستند. ابن صباغ از حضرت [[امام محمد باقر]] {{ع}} - در حدیثی طولانی - [[نقل]] کرده است:{{عربی|" إِذَا قَامَ اَلْقَائِمُ سَارَ إِلَى اَلْكُوفَةِ يَهْدِمُ بِهَا أَرْبَعَةَ مَسَاجِدَها"}}ref>ابن صباغ، [[علی بن محمد]]، همان؛ ص ۳۲۱.</ref>. زمانی که [[قائم]] {{ع}}، [[ظهور]] نماید، به [[کوفه]] رود و مساجد آنجا را توسعه دهد. [[شیخ مفید]] از [[ابو بکر]] حضرمی، [[نقل]] کرده است که آن حضرت فرمود:{{عربی|"كَأَنِّي بِالْقَائِمِ عَلَى نَجَفِ اَلْكُوفَةِ قَدْ سَارَ إِلَيْهَا مِنْ مَكَّةَ- فِي خَمْسَةِ آلاَفٍ مِنَ اَلْمَلاَئِكَةِ جَبْرَئِيلُ عَنْ يَمِينِهِ وَ مِيكَائِيلُ عَنْ يَسَارِهِ اَلْمُؤْمِنُونَ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ هُوَ يُفَرِّقُ اَلْجُنُودَ فِي اَلْبِلاَدِ"}} <ref>المفید، محمد بن محمد، همان؛ ص ۳۴۱.</ref>. گویی [[قائم]] {{ع}} را در [[نجف]] [[کوفه]] میبینم که از [[مکه]] با [[حمایت]] پنج هزار [[فرشته]]، در حالی که [[جبرئیل]] از سمت راست، [[میکائیل]] از سمت چپ و [[مؤمنان]] در پیشاپیش او در حرکتند، به آنجا آمده است. او سربازانش را به سرزمینهای مختلفی گسیل میدارد. همو از [[عمر]] بن شمر [[روایت]] کرده است که آن حضرت از [[امام مهدی]] {{ع}} یاد فرمود و گفت:{{عربی|"يَدْخُلُ حَتَّى يَأْتِيَ اَلْمِنْبَرَ فَيَخْطُبُ فَلاَ يَدْرِي اَلنَّاسُ مَا يَقُولُ مِنَ اَلْبُكَاءِ فَإِذَا كَانَتِ اَلْجُمُعَةُ اَلثَّانِيَةُ سَأَلَهُ -اَلنَّاسُ أَنْ يُصَلِّيَ بِهِمْ اَلْجُمُعَةَ فَيَأْمُرُ أَنْ يُخَطَّ لَهُ مَسْجِدٌ عَلَى اَلْغَرِيِّ وَ يُصَلِّي بِهِمْ هُنَاكَ"}}<ref>المفید، محمد بن محمد، همان؛ ص ۳۴۱.</ref>. [[مهدی]] {{ع}} در حالی وارد [[کوفه]] میشود که سه [[پرچم]] [و جریان اجتماعی] در آن شهر بر افراشته شده و هر سه با یکدیگر دچار اختلافاند. آنگاه راه برایش هموار میشود. او وارد [[کوفه]] شده، بر فراز [[منبر]] قرار میگیرد و سخن آغاز میکند [در آن حال [[مردم]] آن چنان میگریند که] از شدت گریه نمیفهمند که او چه میگوید. در دومین [[جمعه]] [[مردم]] از او خواهند خواست که [[نماز]] [[جمعه]] را اقامه فرماید. [[امام]] هم [[فرمان]] میدهد محدوده مسجدی را در [[غری]] ([[نجف]]) مشخص نمایند و با آنان در آنجا [[نماز]] میگزارد. | ||
[[طبرسی]]، همین [[حدیث]] را در [[اعلام الوری]] آورده است<ref>الطبرسی، فضل بن الحسن، همان؛ ص ۴۳۰.</ref>. [[شیخ طوسی]] از [[عمر]] بن ثابت و او نیز از پدرش [[نقل]] کرده است که حضرت [[امام محمد باقر]] {{ع}} فرمود: {{عربی|"اَ يَدْرِي اَلنَّاسُ مَا يَقُولُ مِنَ اَلْبُكَاءِ...فَإِذَا كَانَتِ اَلْجُمُعَةُ اَلثَّانِيَةُ قَالَ اَلنَّاسُ يَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ اَلصَّلاَةُ خَلْفَكَ تُضَاهِي اَلصَّلاَةَ خَلْفَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ اَلْمَسْجِدُ لاَ يَسَعُنَا فَيَقُولُ أَنَا مُرْتَادٌ لَكُمْ فَيَخْرُجُ إِلَى اَلْغَرِيِّ فَيَخُطُّ مَسْجِداً لَهُ أَلْفُ بَابٍ يَسَعُ اَلنَّاسَ... "}}<ref>الطوسی، محمد بن الحسن، الغیبة؛ ص ۲۸۱.</ref>. از همهمه صدای گریه، [[مردم]] نمیفهمند که او ([[مهدی]] {{ع}}) چه میگوید ... در دومین [[جمعه]]، [[مردم]] میگویند: ای [[فرزند]] [[رسول خدا]]، [[نماز]] پشت سر شما همانند [[نماز]] پشت سر [[پیامبر]] {{صل}} است ولی این [[مسجد]]، گنجایش ما را ندارد. [[امام]] میفرماید: من در پی انجام خواسته شمایم. آنگاه به سوی [[غری]] ([[نجف]]) میرود و [[حدود]] مسجدی را مشخص میسازد که با داشتن هزار در، گنجایش [[مردم]] را داشته باشد. | |||
تعبیرات مختلفی هم چون: [[نجف]]، [[نجف]] [[کوفه]]، [[غری]] و ذکوات البیض همگی یک مصداق دارند و آن هم [[نجف اشرف]] کنونی است که مرقد [[امام علی بن ابی طالب]] {{ع}} در آنجا قرار دارد. [[مسجد سهله]]، یکی از مساجد [[کوفه]] است که در یک کیلومتری شمال آن شهر واقع گردیده. سازندهاش یکی از [[یاران]] [[امیر المؤمنین]] {{ع}} میباشد و دارای مکانهای خاصی است که [[روایت]] شده محل [[نماز]] گزاردن شماری از [[انبیا]] و [[اولیا]] بوده است. ظاهرا نخستین کسی که [[اقدام]] به تعیین آن نقاط نموده، [[سید]] [[مهدی]] [[بحر العلوم]] از برجستهترین علمای [[امامیه]] در قرن دوازدهم هجری است و او خود به آنچه گفته و انجام داده، داناتر میباشد. یکی از آن مکانها، به [[مقام امام زمان]] {{ع}} نامبردار است. [[نقل]] شده آن حضرت پس از آغاز [[عصر غیبت]] در آن مکان دو رکعت [[نماز]] گزارده است. | |||
[[مسجد]] بزرگ [[کوفه]]، محل [[قضاوت]]، [[اقامه نماز]] [[جماعت]] و [[سخنرانی]] [[امیر المؤمنین]] {{ع}} بوده و در همان جا نیز با ضربت [[شمشیر]] [[ابن ملجم]] به [[شهادت]] رسیده است. این [[مسجد]] نقش مهمی در [[تاریخ اسلام]] داشته است و بیش از این نیازی به معرفی ندارد<ref>محور دوم و سوم در پیش نویس متن عربی کتاب حذف شده است. [م]</ref>»<ref>[[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ پس از ظهور (کتاب)|تاریخ پس از ظهور]]، ص۲۶۹-۲۷۲.</ref>. | |||
== پاسخها و دیدگاههای متفرقه == | == پاسخها و دیدگاههای متفرقه == | ||
خط ۳۰: | خط ۳۳: | ||
| پاسخ = [[آیتالله]] '''[[محمد محمدی ریشهری]]'''، در کتاب ''«[[دانشنامهٔ امام مهدی (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]»'' در اینباره گفته است: | | پاسخ = [[آیتالله]] '''[[محمد محمدی ریشهری]]'''، در کتاب ''«[[دانشنامهٔ امام مهدی (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]»'' در اینباره گفته است: | ||
::::::«[[احادیث]] فراوانی، [[مکه]] را [[جایگاه]] آغاز [[قیام]] [[مهدوی]] میدانند. بیشتر این [[احادیث]]، در کتابهای مشهور و معتبری مانند [[الکافی (کتاب)|الکافی]] و [[الغیبة ۱ (کتاب)|الغیبة]] [[محمد بن ابراهیم نعمانی|نعمانی]] [[نقل]] شده و افزون بر این، برخی از آنها دارای اسناد صحیح و معتبرند. این [[احادیث]]، مراحل آغازین [[قیام]] را به روشنی بر میشمرند و بیان میدارند که [[امام مهدی]]{{ع}} در حالی که میراثی از [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} شامل: [[پرچم]]، [[شمشیر]]، زره، کلاهخود، زین، عصا، [[عمامه]]، پیراهن و ردای [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]]{{صل}} را به همراه دارد، همانند ایشان، [[قیام]] [[خجسته]] خود را از [[مکه]] و کنار [[خانه خدا]] آغاز میکند<ref>ر.ک: ح ۱۵۰۸ و ۱۵۰۹، الملاحم و الفتن، ابن طاووس، ص ۱۳۷، ح ۱۵۷. نیز، ر.ک: منابع آورده شده در پانوشت چهار که مربوط به جایگاه بیعت گرفتن [[امام مهدی]]{{ع}} است.</ref>. [[امام]]{{ع}} در کنار پرده [[کعبه]]، سر از پرده [[غیبت]] بیرون میآورد<ref>ر.ک: ص ۲۸۳، ح ۱۵۹۱، ریاض الأبرار فی مناقب الأئمة الأطهار، ج ۳، ص ۲۱۰، ح ۳۰۷.</ref> و میان رکن حجر الأسود و [[مقام]] ابراهیم- که از شریفترین و مقدسترین مکانهای روی [[زمین]] به شمار میآید-، از [[یاران]] و [[پیروان]] خویش [[بیعت]] میگیرد<ref>بسیاری از منابع کهن بر بیعت گرفتن قائم {{ع}} در مسجد الحرام و میان رکن و مقام، اتفاق نظر دارند. ر.ک: ح ۱۵۰۸- ۱۵۱۰، ج ۷، ص ۸۲، ح ۱۱۴۸ و ۱۱۴۹ و، ص ۹۰، ح ۱۲۴۸ و، ص ۱۹۳، ح ۱۲۵۴ و، ص ۳۷۰، ح ۱۳۶۸ و، ص ۳۳۱، ح ۱۳۸۲ و، ص ۳۶۷، ح ۱۳۹۱ و، ص ۳۷۵، ح ۱۳۹۲ و، ص ۳۹۷، ح ۱۴۰۱ و ج ۸، ص ۲۵۷، ح ۱۵۶۷- ۱۵۷۲ و، ص ۳۸۱، ح ۱۶۲۰ و الکافی، ج ۱، ص ۲۳۱، ح ۳ و الإرشاد، ج ۲، ص ۳۸۳ و کمال الدین، ص ۲۸۴، ح ۳۷ و، ص ۳۳۱، ح ۱۶ و، ص ۳۷۱، ح ۵ و، ص ۶۷۰، ح ۱۷ و الغیبة، طوسی، ص ۳۰۲، ۴۵۳، ۴۷۰ و ۴۷۷ و الغیبة، نعمانی، ص ۲۳۸، ح ۲۹ و مختصر بصائر الدرجات، ص ۱۸۲ و ۱۸۸، ح ۵۴ و إعتقادات الإمامیة، صدوق، ص ۱۲۲ و الاصول الستة عشر، ص ۲۴۸، ح ۳۱۶ و شرح الأخبار، ج ۳، ص ۴۰۱ و مجموعة نفیسة (تاج الموالید)، ص ۱۵ و إعلام الوری، ج ۲، ص ۲۴۱، ۲۸۵ و ۲۸۸ و الخرائج و الجرائح، ج ۳، ص ۱۱۴۹ و کشف الغمة، ج ۳، ص ۲۵۲ و سرور أهل الإیمان، ص ۹۴ و کشف الغمة، ج ۳، ص ۲۵۴ و روضة الواعظین، ص ۲۹۱ و الصراط المستقیم، ج ۲، ص ۲۲۵ و کفایة الأثر، ص ۲۷۱ و الفتن، ج ۱، ص ۳۱۴، ح ۹۰۹.</ref>. ایشان با حضور در [[مکه]] و ایستادن در کنار [[کعبه]] و فراز آوردن [[پرچم]] و [[شمشیر]] [[پیامبر]]{{صل}}، نشان میدهد که [[نهضت]] [[مهدوی]]، قیامی توحیدی و دنباله [[بعثت]] محمدی و برای احیای آن است. روایتهای متعددی در دست است که [[امام مهدی]]{{ع}} خود این نکته را در نخستین [[خطبه]] خویش در [[مکه]] فراز آورده و بر الهی بودن [[نهضت]] خود و [[پیوستگی]] آن به [[قیام]] فرستادگان [[راستین]] الهی تأکید ورزیده است. از جمله، [[شیخ صدوق]] چنین آورده است: "و چون خروج کند، پشتش را به [[کعبه]] تکیه دهد و [[سیصد و سیزده]] مرد به گرد او جمع شوند و نخستین سخنش این [[آیه]] است: {{متن قرآن|بَقِيَّةُ اللَّهِ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ}}<ref>باقی نهاده خداوند برایتان بهتر است، اگر مؤمن باشید؛ هود، آیه ۸۶.</ref> سپس میفرماید: "من باقی نهاده [[خداوند]] در زمینش و [[جانشین]] او و حجتش بر شما هستم"<ref>{{عربی|" فَإِذَا خَرَجَ أَسْنَدَ ظَهْرَهُ إِلَى الْكَعْبَةِ وَ اجْتَمَعَ إِلَيْهِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا وَ أَوَّلُ مَا يَنْطِقُ بِهِ هَذِهِ الْآيَةُ {{متن قرآن|بَقِيَّةُ اللَّهِ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ}} ثُمَّ يَقُولُ أَنَا بَقِيَّةُ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ وَ خَلِيفَتُهُ وَ حُجَّتُهُ عَلَيْكُم"}}؛ ر.ک: ج ۷، ص ۳۸۸، ح ۱۳۹۵.</ref>. همچنین [[محمد بن ابراهیم نعمانی|نعمانی]] مینویسد: "و [[قائم]]، آن روز در [[مکه]] است، پشتش را به [[کعبه]] تکیه داده و به آن پناه آورده است و ندا میدهد: ای [[مردم]]! ما از [[خدا]] [[یاری]] میجوییم. هر کس ما را پاسخ گوید بداند که ما [[اهل بیت]]{{عم}} پیامبرتان، [[محمد]] و سزاوارترین [[مردم]] به [[خداوند]] و به [[محمد]] {{صل}} هستیم ... و با او میان رکن حجرالأسود و [[مقام]] ابراهیم [[بیعت]] میکنند<ref>{{عربی|"وَ الْقَائِمُ يَوْمَئِذٍ بِمَكَّةَ قَدْ أَسْنَدَ ظَهْرَهُ إِلَى الْبَيْتِ الْحَرَامِ مُسْتَجِيراً بِهِ فَيُنَادِي يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا نَسْتَنْصِرُ اللَّهَ فَمَنْ أَجَابَنَا مِنَ النَّاسِ فَإِنَّا أَهْلُ بَيْتِ نَبِيِّكُمْ مُحَمَّدٍ... فَيُبَايِعُونَهُ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ "}}؛ ر.ک: ج ۷، ص ۳۶۶، ح ۱۳۹۰.</ref>. | ::::::«[[احادیث]] فراوانی، [[مکه]] را [[جایگاه]] آغاز [[قیام]] [[مهدوی]] میدانند. بیشتر این [[احادیث]]، در کتابهای مشهور و معتبری مانند [[الکافی (کتاب)|الکافی]] و [[الغیبة ۱ (کتاب)|الغیبة]] [[محمد بن ابراهیم نعمانی|نعمانی]] [[نقل]] شده و افزون بر این، برخی از آنها دارای اسناد صحیح و معتبرند. این [[احادیث]]، مراحل آغازین [[قیام]] را به روشنی بر میشمرند و بیان میدارند که [[امام مهدی]]{{ع}} در حالی که میراثی از [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} شامل: [[پرچم]]، [[شمشیر]]، زره، کلاهخود، زین، عصا، [[عمامه]]، پیراهن و ردای [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]]{{صل}} را به همراه دارد، همانند ایشان، [[قیام]] [[خجسته]] خود را از [[مکه]] و کنار [[خانه خدا]] آغاز میکند<ref>ر.ک: ح ۱۵۰۸ و ۱۵۰۹، الملاحم و الفتن، ابن طاووس، ص ۱۳۷، ح ۱۵۷. نیز، ر.ک: منابع آورده شده در پانوشت چهار که مربوط به جایگاه بیعت گرفتن [[امام مهدی]]{{ع}} است.</ref>. [[امام]]{{ع}} در کنار پرده [[کعبه]]، سر از پرده [[غیبت]] بیرون میآورد<ref>ر.ک: ص ۲۸۳، ح ۱۵۹۱، ریاض الأبرار فی مناقب الأئمة الأطهار، ج ۳، ص ۲۱۰، ح ۳۰۷.</ref> و میان رکن حجر الأسود و [[مقام]] ابراهیم- که از شریفترین و مقدسترین مکانهای روی [[زمین]] به شمار میآید-، از [[یاران]] و [[پیروان]] خویش [[بیعت]] میگیرد<ref>بسیاری از منابع کهن بر بیعت گرفتن قائم {{ع}} در مسجد الحرام و میان رکن و مقام، اتفاق نظر دارند. ر.ک: ح ۱۵۰۸- ۱۵۱۰، ج ۷، ص ۸۲، ح ۱۱۴۸ و ۱۱۴۹ و، ص ۹۰، ح ۱۲۴۸ و، ص ۱۹۳، ح ۱۲۵۴ و، ص ۳۷۰، ح ۱۳۶۸ و، ص ۳۳۱، ح ۱۳۸۲ و، ص ۳۶۷، ح ۱۳۹۱ و، ص ۳۷۵، ح ۱۳۹۲ و، ص ۳۹۷، ح ۱۴۰۱ و ج ۸، ص ۲۵۷، ح ۱۵۶۷- ۱۵۷۲ و، ص ۳۸۱، ح ۱۶۲۰ و الکافی، ج ۱، ص ۲۳۱، ح ۳ و الإرشاد، ج ۲، ص ۳۸۳ و کمال الدین، ص ۲۸۴، ح ۳۷ و، ص ۳۳۱، ح ۱۶ و، ص ۳۷۱، ح ۵ و، ص ۶۷۰، ح ۱۷ و الغیبة، طوسی، ص ۳۰۲، ۴۵۳، ۴۷۰ و ۴۷۷ و الغیبة، نعمانی، ص ۲۳۸، ح ۲۹ و مختصر بصائر الدرجات، ص ۱۸۲ و ۱۸۸، ح ۵۴ و إعتقادات الإمامیة، صدوق، ص ۱۲۲ و الاصول الستة عشر، ص ۲۴۸، ح ۳۱۶ و شرح الأخبار، ج ۳، ص ۴۰۱ و مجموعة نفیسة (تاج الموالید)، ص ۱۵ و إعلام الوری، ج ۲، ص ۲۴۱، ۲۸۵ و ۲۸۸ و الخرائج و الجرائح، ج ۳، ص ۱۱۴۹ و کشف الغمة، ج ۳، ص ۲۵۲ و سرور أهل الإیمان، ص ۹۴ و کشف الغمة، ج ۳، ص ۲۵۴ و روضة الواعظین، ص ۲۹۱ و الصراط المستقیم، ج ۲، ص ۲۲۵ و کفایة الأثر، ص ۲۷۱ و الفتن، ج ۱، ص ۳۱۴، ح ۹۰۹.</ref>. ایشان با حضور در [[مکه]] و ایستادن در کنار [[کعبه]] و فراز آوردن [[پرچم]] و [[شمشیر]] [[پیامبر]]{{صل}}، نشان میدهد که [[نهضت]] [[مهدوی]]، قیامی توحیدی و دنباله [[بعثت]] محمدی و برای احیای آن است. روایتهای متعددی در دست است که [[امام مهدی]]{{ع}} خود این نکته را در نخستین [[خطبه]] خویش در [[مکه]] فراز آورده و بر الهی بودن [[نهضت]] خود و [[پیوستگی]] آن به [[قیام]] فرستادگان [[راستین]] الهی تأکید ورزیده است. از جمله، [[شیخ صدوق]] چنین آورده است: "و چون خروج کند، پشتش را به [[کعبه]] تکیه دهد و [[سیصد و سیزده]] مرد به گرد او جمع شوند و نخستین سخنش این [[آیه]] است: {{متن قرآن|بَقِيَّةُ اللَّهِ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ}}<ref>باقی نهاده خداوند برایتان بهتر است، اگر مؤمن باشید؛ هود، آیه ۸۶.</ref> سپس میفرماید: "من باقی نهاده [[خداوند]] در زمینش و [[جانشین]] او و حجتش بر شما هستم"<ref>{{عربی|" فَإِذَا خَرَجَ أَسْنَدَ ظَهْرَهُ إِلَى الْكَعْبَةِ وَ اجْتَمَعَ إِلَيْهِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا وَ أَوَّلُ مَا يَنْطِقُ بِهِ هَذِهِ الْآيَةُ {{متن قرآن|بَقِيَّةُ اللَّهِ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ}} ثُمَّ يَقُولُ أَنَا بَقِيَّةُ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ وَ خَلِيفَتُهُ وَ حُجَّتُهُ عَلَيْكُم"}}؛ ر.ک: ج ۷، ص ۳۸۸، ح ۱۳۹۵.</ref>. همچنین [[محمد بن ابراهیم نعمانی|نعمانی]] مینویسد: "و [[قائم]]، آن روز در [[مکه]] است، پشتش را به [[کعبه]] تکیه داده و به آن پناه آورده است و ندا میدهد: ای [[مردم]]! ما از [[خدا]] [[یاری]] میجوییم. هر کس ما را پاسخ گوید بداند که ما [[اهل بیت]]{{عم}} پیامبرتان، [[محمد]] و سزاوارترین [[مردم]] به [[خداوند]] و به [[محمد]] {{صل}} هستیم ... و با او میان رکن حجرالأسود و [[مقام]] ابراهیم [[بیعت]] میکنند<ref>{{عربی|"وَ الْقَائِمُ يَوْمَئِذٍ بِمَكَّةَ قَدْ أَسْنَدَ ظَهْرَهُ إِلَى الْبَيْتِ الْحَرَامِ مُسْتَجِيراً بِهِ فَيُنَادِي يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا نَسْتَنْصِرُ اللَّهَ فَمَنْ أَجَابَنَا مِنَ النَّاسِ فَإِنَّا أَهْلُ بَيْتِ نَبِيِّكُمْ مُحَمَّدٍ... فَيُبَايِعُونَهُ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ "}}؛ ر.ک: ج ۷، ص ۳۶۶، ح ۱۳۹۰.</ref>. | ||
یک [[روایت]] دیگر در این باره، ضمن تأکید بر آغاز [[قیام]] [[مهدوی]] از [[مسجد الحرام]] و توصیف دقیق آن، مضمونی مشابه از بیانیه نخستین [[امام]]{{ع}} را گزارش کرده است<ref>ر.ک: ج ۷، ص ۱۲۴، ح ۱۱۸۵.</ref>. دیگر گزارشهای مشابه، ضمن اعلام [[مکه]] به عنوان نقطه آغازین [[قیام]]، بخشها و مطالب دیگری از بیانیه [[قیام]] [[امام عصر]] را بازگو کردهاند. در این [[احادیث]]، [[امام]]{{ع}} [[مردم]] را به یاد کردن [[خدای متعال]] و ایستادن در پیشگاه الهی فرا میخواند و [[بعثت]] [[انبیای الهی]] و [[نزول]] [[کتابهای آسمانی]] را یاد میآورد. [[امام]] همچنین [[مردم]] را به [[اطاعت از خدا]] و رسولش و نیز احیای [[قرآن]]، دوری کردن از [[شرک]] و [[یاری]] رساندن به [[هدایت]] و [[تقوا]] [[دعوت]] میکند و ندا بر میآورد: "بیتردید، من شما را به [[خدا]] و رسولش و نیز عمل به کتاب او و میراندن [[باطل]] و احیای [[سنت پیامبر]] فرا میخوانم"<ref>ر.ک: ص ۲۷۴، ح ۱۵۸۴.</ref>. [[امام]] همچنین [[مظلومیت]] [[اهل بیت]]{{عم}} و [[حق]] [[مودت]] [[ذوی القربی]] را فراز میآورد و خواستار [[یاری]] رساندن [[مردم]] برای جبران [[ستم]] رفته بر [[اهل بیت]] [[پیامبر]] و قبول [[ولایت]] ایشان میشود<ref>ر.ک: ج ۷، ص ۳۶۶، ح ۱۳۹۰- ۱۳۹۱.</ref>. گفتنی است که چند مکان دیگر به عنوان نقطه شروع [[نهضت]] [[مهدوی]] گفته شده است. یک [[حدیث]]، محل خروج و [[قیام]] [[امام مهدی]]{{ع}} را از زبان [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} "تهامه" دانسته<ref>عیون أخبار الرضا {{ع}}، ج ۱، ص ۶۵. نیز، ر.ک: ج ۸، ص ۲۴۴، ح ۱۵۵۵.</ref> که مؤید [[احادیث]] پیشین است؛ زیرا تهامه، مانند [[حجاز]] مشتمل بر [[مکه]] است<ref>ر.ک: معجم البلدان، ج ۲، ص ۶۳.</ref>. | |||
دو [[روایت]] [[نبوی]] نیز به [[نقل]] از [[عبد الله بن عمرو]] و [[امام علی]]{{ع}}، محل خروج و [[قیام]] را جایی در [[یمن]] به نام [[کرعه]] (اکرعه) دانستهاند<ref>ر.ک: ج ۷، ص ۲۷۶، ح ۱۳۳۳، الملاحم والفتن، ص ۲۷۸، ح ۴۰۴، الصراط المستقیم، ج ۲، ص ۱۵۴ و ۲۵۹.</ref>. این [[حدیث]]، شاذ و غیر معتبر است و با [[روایات]] متعددی که گذشت، متعارض است. به احتمال فراوان، این [[روایت]]، ناظر به [[خروج یمانی]] از [[یمن]] است که از [[یاوران]] [[امام مهدی]]{{ع}} خوانده شده و اندکی پیش از ایشان خروج میکند. | |||
همچنین احادیثی که [[قاضی]] نعمان [[مغربی]] در کتاب شرح الأخبار آورده و دلالت بر آغاز [[قیام]] [[مهدوی]] از [[مغرب]] دارد و یا احادیثی که [[شمس الدین محمد قرطبی]] در کتاب التذکره آورده و محل خروج را [[مغرب]] اقصی دانسته است <ref>التذکره، ص ۳۰۰ (باب منه فی المهدی و من این یخرج). گفتنی است در پانوشت کتاب آمده: سیوطی درکتاب العرف الوردی (ص ۸۶) این حدیث را بی اصل دانسته است.</ref>، نمیتوانند با [[احادیث]] فراوانی که همگی بر شروع [[قیام]] از [[مکه]] دلالت دارند، معارضه کنند؛ زیرا این گزارشها همگی بدون [[سند]] و یا مرسل هستند و [[احادیث]] [[ظهور]] از [[مغرب]] را تنها [[قاضی]] نعمان و [[حدیث]] [[مغرب]] اقصی را تنها [[قرطبی]] [[نقل]] کرده و هیچ کدام، از سوی [[محدثان]] دیگر تأیید نشده است. از این رو، محتمل است این [[روایات]]، جعلی و به انگیزه تأیید [[حکومت]] فاطمیان و یا تقویت مهدیان دروغین سر برآورده در شمال افریقا و غرب [[جهان]] [[اسلام]] ساخته شده باشند. تقویت کننده این احتمال، وجود انحصاری این [[روایات]] در دو کتاب متعلق به غرب [[جهان]] [[اسلام]] است: نخست: شرح الأخبار نوشته [[قاضی]] نعمان، مفتی [[حکومت]] فاطمیان در [[کشور]] [[مصر]] و شمال افریقا و دیگری التذکرة نوشته [[قرطبی]]، عالم اندلسی است. احتمال دیگر آن است که این [[احادیث]]، در نتیجه برداشتی نادرست و تحریفگونه از [[احادیث]] [[ظهور]] [[خورشید]] از [[مغرب]] پدید آمده باشند که خود یکی از [[نشانههای ظهور امام مهدی]]{{ع}} است. جالب توجه آن که [[قاضی نعمان]] که تنها ناقل [[احادیث]] مرسل [[ظهور]] از [[مغرب]] است، [[روایت]] زیر را [[نقل]] کرده که ناظر به شروع [[قیام]] از [[مکه]] و همسو با دیگر [[احادیث]] است: "پس از من مردی از [[بنی هاشم]] [[قیام]] مینماید که میان رکن حجر الأسود و [[مقام]] ابراهیم، [[بیعت]] و بر چهار هزار سپاهی اعزامی [[سفیانی]] از [[شام]] [[غلبه]] میکند. آنها نزدیک [[مدینه]] در صحرای [[بیدا]] به [[زمین]] فرو میروند و پس از آن، این مرد به سوی آنان حرکت میکند و محروم کسی است که از غنیمت [[نبرد]] با آنها بینصیب بماند، و سپس این مرد، هفتسال فرمانروایی میکند"<ref>{{عربی|" وَ عَنِ الدَّغْشِيِّ، يَرْفَعُهُ الَىَّ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}، أَنَّهُ قَالَ: يَخْرُجُ بَعْدِي مِنْ بَنِي هَاشِمٍ رَجُلٍ يُبَايِعُ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ، فيغلب صَاحِبُ الشَّامِ أَرْبَعَةَ آلَافِ يَخْسِفَ لَهُمْ بِالْبَيْدَاءِ، ثُمَّ يَسِيرُ إِلَيْهِمْ. وَ الْمَحْرُومَ مَنْ حُرِمَ غنيمتهم، ثُمَّ يَمْلِكُ بَعْدِ ذلِكَ سَبْعَ سِنِينَ "}}؛ شرح الأخبار، ج ۳، ص ۴۰۱، ح ۱۲۸۵. نیز، ر.ک: همین دانشنامه، ج ۷، ص ۱۱۳، ح ۱۱۷۵ و، ح ۱۱۷۶ و ....</ref>. افزون بر این، در [[روایات]] متعددی آمده است که خروج کننده از [[مغرب]] و یا [[شام]]، [[سفیانی]] است<ref>ر.ک: ج ۷، ص ۵، ح ۱۱۴۹ و، ص ۳۸۳، ح ۱۳۹۳ و روایاتی که میگوید: سفیانی از مغرب میآید (الغیبة، نعمانی، ص ۲۵۹، ح ۱۸).</ref>. او پس از [[شورش]] در [[شام]]، سپاهی به سوی [[مدینه]] گسیل میدارد و [[امام مهدی]]{{ع}} در نتیجه همین [[اقدام]] او، از [[مدینه]]، خارج و عازم [[مکه]] میشود<ref>ر.ک: ج ۷، ص ۳۶۷، ح ۱۳۹۰ و، ص ۳۷۵، ح ۱۳۹۱ و ج ۸، ص ۳۷۵ (فصل چهارم/ گرد هم آمدن یکباره وبدون قرار قبلی یاران قائم در مکه).</ref>. [[امام مهدی]]{{ع}} آن گاه پس از [[بیعت]] گرفتن از [[سیصد و سیزده]] یار ویژهاش<ref>ر.ک: ج ۷، ص ۳۶۷، ح ۱۳۹۰ و، ص ۳۷۵، ح ۱۳۹۱.</ref> در درههای اطراف [[مکه]]، و در پی حوادثی مانند [[قتل نفس زکیه|کشته شدن نفس زکیه]] که در [[مکه]] روی میدهد، از مخفیگاه [[ذی طوی]] در پیرامون [[مکه]]، به سوی [[مسجد الحرام]] بیرون میآید و پس از خواندن [[نماز]] عشا، با صدایی رسا، آغاز [[قیام]] خود را اعلام میکند<ref>الملاحم والفتن، ص ۱۳۷، ح ۱۵۷. نیز، ر.ک: ص ۱۳۶، ح ۱۴۸۶.</ref>. [[امام]] آن گاه [[بیعت]] عمومی میگیرد و چون عدد سپاهیانش به ده هزار تن میرسد، حرکت خود را آغاز میکند<ref>کمال الدین، ص ۳۷۸، ح ۲.</ref>. [[امام]] سپاهی به سوی [[مدینه]] میفرستد<ref>برخی روایات بیان میدارند که امام خود به سوی مدینه میرود (ر.ک: کمال الدین، ص ۳۷۸، ح ۲).</ref> و آن جا را آرام و امن میکند و خود برای سرکوب [[سفیانی]] و استقرار [[حکومت]] جهانیاش، به سوی [[عراق]]، آوردگاه بزرگ [[قیام]] میرود»<ref>[[محمد محمدی ریشهری|محمدی ریشهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج۸، ص۱۹۶، ۲۰۱.</ref>. | |||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش |