زمینه‌سازان ظهور امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

| پاسخ‌دهنده = مرتضی مطهری

| پاسخ = [[آیت‌الله]] [[مرتضی مطهری]] در کتاب ''«[[قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ (کتاب)|قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ]]»'' در اين باره گفته است:

}}

{{پاسخ پرسش  

:::::*بنابراین تردیدی نیست که [[انقلاب جهانی]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} بسان دیگر تحولات بزرگ، هرگز بدون [[مقدمه]] و [[زمینه‌سازی]]، رخ نخواهد داد؛ بلکه [[در آستانه ظهور]]، لازم است افرادی و یا گروه‌هایی شکل گرفته، زمینه را برای [[ظهور]] آن [[حضرت]] فراهم آورند. این افراد به طور عمده [[حق]] پویانی هستند که از [[حاکمیت]] [[جور]] به تنگ آمده،- بر اساس آنچه در بعضی از [[روایات]] آمده-، زمینه را برای حرکت جهانی [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} آماده می‌کنند. [[پیشگویی]] تحقّق این [[نشانه‌ها]]، به تعبیرهای گوناگونی در [[روایات]] آمده که به بعضی از آنها اشاره می‌شود.

:::::*در بررسی روایاتی که در این باره به دست ما رسیده مجموع آنها را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم نمود:

:::::*در [[روایات]] زیر، گروه زمینه‌سازان از برخی مناطق خاصّ اینگونه [[وصف]] شده‌اند:

::::#'''[[زمینه‌سازان ظهور]] از [[مشرق]]:''' [[پیامبر اکرم]]{{صل}} می‌فرماید: "گروهی از [[ناحیه]] [[مشرق]]، قد برمی‌افرازند و زمینه [[حکومت]] [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} را فراهم می‌سازند"<ref> متقی هندی، کنز العمال، ج ۱۴، ص ۲۶۳؛ طبرانی، المعجم الاوسط، ج ۱، ص ۹۴.</ref>. [[عبد]] اللّه می‌گوید: روزی [[رسول خدا]]{{صل}}، با [[شادمانی]] تمام به سوی ما آمد، به گونه‌ای که برق [[شادی]] در نگاهش می‌درخشید. هرچه می‌پرسیدیم، پاسخ می‌گفت، و هرگاه [[سکوت]] می‌کردیم، خود شروع می‌فرمود؛ تا آنکه گروهی از [[جوانان]] بنی هاشم- که [[امام حسن]]{{ع}} و [[امام حسین]]{{ع}}- در میانشان بودند، آمدند که از مقابل ما بگذرند. [[حضرت]] همین که آنان را دید در آغوششان کشید و [[اشک]] از دیدگان مبارکش جاری شد. گفتیم: ای [[فرستاده خدا]]! چیست که پیوسته در چهره شما چیزی می‌بینیم که خوش نداریم. فرمود: ما خاندانی هستیم که [[خدای تعالی]] [[آخرت]] را در مقابل [[دنیا]] برای ما [[برگزیده]] است. پس از من خاندانم رانده و آواره [[شهرها]] گردند تا آنکه پرچم‌هایی سیاه در [[مشرق]] سر بلند کنند. [[حق]] را طلبند و بدیشان ندهند، در برهه‌ای دیگر [[حق]] را طلب کنند و بدیشان ندهند، و باز نیز چنین شود، پس آن گاه [[نبرد]] کنند و پیروز شوند. سپس فرمود: هرکه از شما یا فرزندانتان چنین روزی را [[درک]] کرد نزد امامی که از خاندانم می‌باشد، حاضر شود- اگرچه جامه به خود پیچد و بر برف گام نهد- زیرا این [[پرچم‌ها]] پرچم‌های هدایتند که آنها را به مردی از خاندانم تقدیم کنند"<ref> محمّد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۸۲.</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} می‌فرماید: "گویی قومی را می‌بینم که از شرق در طلب [[حق]] [[قیام]] کرده‌اند؛ ولی بدانان نمی‌دهند و باز مطالبه می‌کنند، اما بدان‌ها نمی‌دهند. پس چون چنین می‌بینند، شمشیرهای خود را بر دوش می‌گیرند. در آن هنگام آنچه را می‌خواهند به آنان می‌دهند؛ ولی نمی‌پذیرند تا اینکه پیروز می‌شوند و آن را جز به [[امام مهدی|صاحب الامر]]{{ع}} [[تسلیم]] نمی‌کنند. کشتگان آنان شهیدند. اگر من آنان را [[درک]] کنم، جانم را برای [[صاحب الامر]] می‌گذارم"<ref>{{عربی|" كَأَنِّي بِقَوْمٍ قَدْ خَرَجُوا بِالْمَشْرِقِ‏ يَطْلُبُونَ‏ الْحَقَ‏ فَلَا يُعْطَوْنَهُ ثُمَّ يَطْلُبُونَهُ فَلَا يُعْطَوْنَهُ فَإِذَا رَأَوْا ذَلِكَ وَضَعُوا سُيُوفَهُمْ عَلَى عَوَاتِقِهِمْ فَيُعْطَوْنَ مَا سَأَلُوهُ فَلَا يَقْبَلُونَهُ حَتَّى يَقُومُوا وَ لَا يَدْفَعُونَهَا إِلَّا إِلَى صَاحِبِكُمْ قَتْلَاهُمْ شُهَدَاءُ أَمَا إِنِّي لَوْ أَدْرَكْتُ ذَلِكَ لَاسْتَبْقَيْتُ نَفْسِي لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ‏‏‏"}}؛ نعمانی، الغیبة، ص ۲۷۳؛ ح ۵۰.</ref>. <ref> علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۴۳.</ref>. در روایتی دیگر می‌فرماید: "افرادی با بیرق‌های سیاه از [[ناحیه]] [[مشرق]] می‌آیند که دلهای آنان مانند قطعه‌های فولاد، محکم است. پس هرکس [[قیام]] آنان را شنید، برای [[بیعت]] به سوی آنان بشتابد؛ هرچند لازم باشد با سینه بر روی برف برود"<ref>{{عربی|" تَجِي‏ءُ الرَّايَاتُ‏ السُّودُ مِنْ‏ قِبَلِ‏ الْمَشْرِقِ‏ كَأَنَ‏ قُلُوبَهُمْ‏ زُبَرُ الْحَدِيدِ فَمَنْ‏ سَمِعَ‏ بِهِمْ‏ فَلْيَأْتِهِمْ‏ فَبَايَعَهُمْ‏ وَ لَوْ حَبْواً عَلَى‏ الثَّلْجِ‏‏‏‏"}}؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج ۲، ص ۴۷۳؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۸۴.</ref>

| پاسخ‌دهنده = نصرت‌الله آیتی

| پاسخ = [[حجت الاسلام و المسلمین]] [[نصرت‌الله آیتی]] نویسنده کتاب ''«[[دلیل روشن (کتاب)|دلیل روشن]]»'' در اين باره گفته است:

}}

{{پاسخ پرسش  

| پاسخ‌دهنده = قنبر علی صمدی

| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[قنبر علی صمدی]]'''، در مقاله ''«[[بایسته‌های ظهور (مقاله)|بایسته‌های ظهور]]»'' در این‌باره گفته است:

::::::اجمالاً می‌‌توان پاسخ این سؤال را از [[روایات]] وارده در مورد قیام‌های [[آخرالزمان]] که هرکدام به نوعی زمینه‌ساز ظهور‌اند، به‌دست آورد. این [[روایات]] چند گونه‌اند:

:::::*'''نوع اول:''' روایاتی است که ناظر به [[قیام‌ها]] و [[حرکت‌های اصلاحی]] در [[آخرالزمان]] و یا [[در آستانه ظهور]] است. در این نوع [[روایات]]، از دو "[[قیام]]" و [[رهبران]] آن، با [[تجلیل]] و [[ستایش]] خاصی نام برده شده است که هرکدام در حد خود [[زمینه‌ساز ظهور]] می‌‌باشد: یکی [[قیام]] و خیزش مصلحانه یمنی‌ها به [[رهبری]] شخصیت مصلحی [[معروف]] به "[[یمانی]]". دیگری [[قیام]] حق‌طلبانه اهل [[خراسان]] ([[ایران]]) به [[رهبری]] یکی از [[سادات]] [[معروف]] به [[خراسانی]]. این دو [[قیام]] هر دو با داعیه [[حق‌طلبی]] و [[دعوت مردم به سوی حضرت مهدی]]{{ع}} برای زدودن [[موانع ظهور]] آن [[حضرت]]، انجام می‌‌گیرد. تعابیری بکار رفته در [[روایات]] در مورد [[قیام یمانی]] مثل: {{متن حدیث|لَيْسَ فِي الرَّايَاتِ أَهْدَى مِنْ رَايَةِ الْيَمَانِيِّ}}، {{متن حدیث|هِيَ رَايَةُ هُدًى}}، {{متن حدیث|يَدْعُو إِلَى الْحَقِّ وَ إِلى‏ طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ}}<ref>الغیبه نعمانی، ص۲۶۴؛ الارشاد، ج۲، ص۳۷۵؛ مستدرک سفینه البحار، ج۱، ص۶۰۳.</ref>، {{متن حدیث|فَإِنَّ رَايَتَهُ رَايَةُ الْحَقِّ}}، {{متن حدیث|لِأَنَّهُ يَدْعُو إِلَى صَاحِبِكُمْ}}<ref>اعلام الوری، ج۲، ص۲۸۴؛ کشف الغمه، ج۳، ص۲۵۹؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۲۱۰.</ref> در این فقرات کلمه {{متن حدیث|هُدًى}} که مطلق ذکر شده و تعبیر {{متن حدیث|أَهْدَى}}، و نیز تعابیری که در جهت تعلیل انگیزه‌های [[قیام یمانی]] به کار رفته است، همه گویایی [[مشروعیت]] و [[تأیید]] کامل این [[قیام]] از سوی [[ائمه]]{{ع}} است. اما این دو [[قیام]] زمینه‌ساز و [[نهضت]] این دو شخصیت [[اسلامی]] در [[جبهه حق]]، [[در آستانه ظهور]] و دقیقاً همزمان با [[خروج سفیانی]] در [[جبهه]] [[کفر]]، رخ خواهند داد. چنان‌که [[ابوبصیر]] از [[امام باقر]]{{ع}} در [[حدیثی]] مفصلی [[نقل]] می‌کند که [[حضرت]] فرمود: {{متن حدیث|خُرُوجُ السُّفْيَانِيِّ وَ الْيَمَانِيِّ وَ الْخُرَاسَانِيِّ فِي سَنَةٍ وَاحِدَةٍ وَ فِي شَهْرٍ وَاحِدٍ فِي يَوْمٍ وَاحِدٍ وَ نِظَامٍ كَنِظَامِ الْخَرَزِ يَتْبَعُ بَعْضُهُ بَعْضاً}}<ref>الغیبه نعمانی، ص۲۶۴؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۲۳۲.</ref>. [[خروج سفیانی]] و [[یمانی]] و [[خراسانی]] در یک سال و یک ماه و یک روز خوهند بود. [[امام صادق]]{{ع}} نیز در مورد همزمانی و رقابت [[یمانی]] با [[سفیانی]] می‌فرماید: {{متن حدیث|الْيَمَانِيُّ وَ السُّفْيَانِيُّ كَفَرَسَيْ رِهَانٍ}}<ref>الغیبه نعمانی، ص۲۶۴؛ امالی طوسی، ص۶۶۱. </ref>.  

در این [[حدیث شریف]] [[نبوی]] که در [[منابع روایی شیعه]] و [[سنی]]، [[نقل]] شده است، [[پیامبر اکرم]]{{صل}}، از چنین انقلابی به عنوان [[قیام]] [[زمینه‌ساز ظهور]] [[مهدی]]{{ع}} یاد نموده است. نکته جالب توجه این است که در این [[پیشگویی]]، [[پیامبر]]{{صل}} این [[توفیق]] و [[افتخار]] بزرگ از دستاورد [[قیام]] انسان‌های پاک‌طینت در [[مشرق]] [[زمین]]، عنوان نموده است. این [[روایت]] ضمن اینکه بیانگر [[رسالت]] بزرگ آنان در [[آینده]] است، بشارتی است برای آن دسته از [[عاشقان]] و شیفتگان [[حضرت]] که از [[مشرق]] [[زمین]] در این [[پیکار]] بزرگ و سرنوشت‌ساز مشارکت می‌‌نمایند. کلمه {{متن حدیث|الْمَشْرِقِ}} در این [[روایت]] گرچه عام است برخلاف روایاتی که در آن به [[شهر]] و یا منطقه جغرافیایی خاصی از [[مشرق]] زمینیان اشاره شده است نظیر: "[[خراسان]]" که در آن زمان شامل: شهرهای [[ایران]]، افغانستان و قسمت‌های از [[شرق]] میانه می‌‌شود، اما در هر حال قطع نظر از خصوصیات جغرافیای مسأله، این [[روایت]] و امثال آن، بیانگر شکل‌گیری یک حرکت نیرومند [[شیعی]] در [[آخرالزمان]] از مناطق شرقی برای تشکیل [[جبهه حق]] با [[هدف]] [[زمینه‌سازی]] [[مقدمات ظهور]] است تا در مقابل قدرت‌های [[باطل]]، ایده [[حکومت عدل مهدوی]] را در [[جهان]] مطرح و در راستای تحقق الگوهای آن در [[جامعه]] تلاش نمایند. این حرکت [[مبارک]] و انقلابی، چنان تأثیرگذار و تحول‌آفرین خواهند بود که شعاع و آثار آن، موجب درخشش جهانی [[شیعه]] گردیده و به [[ظهور]] [[مصلح جهانی]]{{ع}}، منجر خواهند شد. گرچه بنا به برخی شواهد [[روایی]] و سایر قرائن، [[تطبیق]] این [[روایت]]، بر حرکت زمینه‌ساز [[انقلاب اسلامی]] و [[شیعی]] در [[ایران]] به [[رهبری]] [[امام خمینی]]، دور از ذهن نمی‌باشد. با این حال در مورد [[تطبیق]] این جریان بر مصادیق خاص، نمی‌توان [[قضاوت]] قطعی نمود.  

::::::اینکه آیا این [[حدیث شریف]] [[نبوی]]، ناظر به [[انقلاب اسلامی]] است؟ (چه اینکه مطالعه ماهیت [[انقلاب اسلامی]] و نقش بی‌بدیل آن در احیای مجدد [[اسلام]] و اعتلای [[تشیع]]، مخصوصاً تأثیرات [[معنوی]] و جهانی آن، گویای صحت این برداشت است و یا حداقل می‌‌توان آن را به عنوان مصداق بارز [[حدیث]]- که [[جهان اسلام]] تا حال مشابه آن را سراغ نداشته است- مدنظر داشت) و یا اینکه [[حدیث شریف]] [[نبوی]] به مصداق دیگری نظر دارد؟ قطع نظر از بحث "[[تطبیق]]" و بررسی مصداق [[حدیث]]، دو نکته در این رابطه، قابل تأمل است:

نکته دوم توجه به تفاوت‌های حرکت انقلابی و زمینه‌ساز [[مردمان]] [[مشرق]] [[زمین]] با قیام‌های است که [[در آستانه ظهور]] شکل می‌‌گیرد؛ زیرا [[قیام]] زمینه‌ساز [[انقلاب]] [[مشرقیان]]، به [[دلیل]] گستره‌ای زمانی، از لحاظ زیرساخت‌ها و تأثیرات پیرامونی و جهانی نیز، با قیام‌های مقطعی و ناگهانی که [[در آستانه ظهور]] رخ می‌‌دهند، تفاوت‌های جدی خواهند داشت. به همین جهت در [[حدیث نبوی]] مورد اشاره، بر ویژگی و نقش زمینه‌ساز [[انقلاب]] مشرقی، [[عنایت]] شده واین [[قیام]] با همین ویژگی، معرفی شده است {{متن حدیث|فَيُوَطِّئُونَ لِلْمَهْدِيِّ سُلْطَانَهُ}}. شاید این امر، به خاطر جنبه عکس‌العملی و دفعی بودن قیام‌های آستانه [[ظهور]] در آن مقطع خاصی از [[آخرالزمان]] است که با توجه به شرایط زمانی و منطقه‌ای، این حرکت‌های خودجوش و انقلابی، در برابر بیدادگری‌های [[جبهه]] [[سفیانی]] شکل می‌‌گیرد. درحالی‌که ویژگی [[قیام]] زمینه‌ساز [[حکومت جهانی مهدوی]]، ابعاد [[هدایت‌گری]] و جریان‌سازی آن [[قیام]] و [[انقلاب]] است به گونه که در یک روند دراز مدت و نظام‌مند، تأثیرات مداوم و جریان‌ساز آن، در عرصه‌های مختلف [[فکری]]، [[فرهنگی]]، [[سیاسی]] و [[اجتماعی]]، در سطح جهانی و بین‌المللی، کاملاً مشهود و ملموس باشد. این امر مستلزم حرکت فراگیر اصیل و نهادینه شده‌ای است که در یک فرایند طولانی، آثار و [[برکات]] رویکرد [[عدالت‌خواهی]] و حق‌گرایانه آن، در شعاع فرامنطقه و جهانی، نمود پیدا کند. این ویژگی در مورد قیام‌های دفعی نظیر آنچه در مورد [[یمانی]] و [[خراسانی]] [[نقل]] شده است، دیده نمی‌شود<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[بایسته‌های ظهور (مقاله)|بایسته‌های ظهور]]، ص ۱۳۸-۱۴۰.</ref>