فواید امام غایب چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
←پاسخ جامع اجمالی
جز (جایگزینی متن - 'کامل‌ترین انسان' به 'کامل‌ترین انسان') |
|||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
== پاسخ جامع اجمالی == | == پاسخ جامع اجمالی == | ||
=== | === معناشناسی [[وجود امام]] === | ||
[[وجود امام]]، [[هدف]] اصلی [[نظام خلقت]] و رابطه میان عالم مادی و عالم ربوبی است<ref>ر.ک. [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[دادگستر جهان (کتاب)|دادگستر جهان]]، ص ۱۵۵-۱۵۸؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۲۰۵-۲۰۸؛ [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص ۳۷۷-۳۸۰.</ref>، چنانکه [[امام سجاد]]{{ع}} در بیانی فرمودند «ما [[امان]] اهل [[زمین]] هستیم، چنانکه [[ستارگان]]، [[امان]] اهل آسمان‌اند. به واسطۀ ماست که [[آسمان]] به [[زمین]] فرود نمی‌آید... به واسطۀ ما [[باران]] [[رحمت]] [[حق]]، نازل و [[برکات]] [[زمین]] خارج میشود و ما اگر روی [[زمین]] نبودیم، [[زمین]] اهلش را می‌‌بلعید»<ref>{{متن حدیث|نَحْنُ أَئِمَّةُ الْمُسْلِمِینَ وَ حُجَجُ اللَّهِ عَلَی الْعَالَمِینَ وَ سَادَةُ الْمُؤْمِنِین وَ قَادَةُ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ وَ مَوَالِی الْمُؤْمِنِینَ وَ نَحْنُ أَمَانُ أَهْلِ الْأَرْضِ کَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ وَ نَحْنُ الَّذِینَ بِنَا یُمْسِکُ اللَّهُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ وَ بِنَا یُمْسِکُ الْأَرْضَ أَنْ تَمِیدَ بِأَهْلِهَا وَ بِنَا یُنَزِّلُ الْغَیْثَ وَ بِنَا یَنْشُرُ الرَّحْمَةَ وَ یُخْرِجُ بَرَکَاتِ الْأَرْضِ وَ لَوْ لَا مَا فِی الْأَرْضِ مِنَّا لَسَاخَتْ بِأَهْلِهَا}}؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۹۳.</ref> تمام فوایدی که [[امام سجاد]]{{ع}} دربارۀ [[امام]] ذکر کردند تنها مربوط به عصر [[حضور امام]] نیست، بلکه بدون [[حضور امام]] هم تمام این ویژگی‌ها برای [[امام]] قابل تصور است<ref>ر.ک. [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[دادگستر جهان (کتاب)|دادگستر جهان]]، ص ۱۵۵-۱۵؛ [[رسول رضوی|رضوی، رسول]]، [[امام مهدی (کتاب)|امام مهدی]]، ص ۷۱-۷۴؛ [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص ۳۷۷-۳۸؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳۰.</ref>. | |||
=== فواید [[امام]] در یک تقسیم‌بندی کلی === | === فواید [[امام]] در یک تقسیم‌بندی کلی === | ||
در یک تقسیم‌بندی ساده می‌‌توان فواید [[امام]] را به صورت کلی و مجمل این چنین [[بیان]] کرد: | |||
# وجود خارجی [[امام]] فی نفسه دارای اثر است حتی اگر [[غایب]] باشد؛ زیرا [[مسلم]] است وقتی کسی بداند [[امام]] او موجود و بر [[اعمال]] او حاضر و ناظر است، تفاوت دارد با کسی که نسبت به وجود امامش [[شک]] دارد؛ شخصی که [[وجود امام]] را [[باور]] دارد، مایۀ دلگرمی و دلخوشی او در مقابل ابتلائات و حوادث میشود و با همین دلگرمی، [[دعا]] برای [[تعجیل]] [[ظهور]] [[امام غایب]] صورت می‌‌گیرد. باید توجه داشت این آثار فقط مربوط به موجودیت [[امام]] در خارج است<ref>ر.ک. [[محمد جواد خراسانی|خراسانی، محمد جواد]]، [[مهدی منتظر ۱ (کتاب)|مهدی منتظر]]، ص ۶۶-۶۹.</ref>. | # وجود خارجی [[امام]] فی نفسه دارای اثر است حتی اگر [[غایب]] باشد؛ زیرا [[مسلم]] است وقتی کسی بداند [[امام]] او موجود و بر [[اعمال]] او حاضر و ناظر است، تفاوت دارد با کسی که نسبت به وجود امامش [[شک]] دارد؛ شخصی که [[وجود امام]] را [[باور]] دارد، مایۀ دلگرمی و دلخوشی او در مقابل ابتلائات و حوادث میشود و با همین دلگرمی، [[دعا]] برای [[تعجیل]] [[ظهور]] [[امام غایب]] صورت می‌‌گیرد. باید توجه داشت این آثار فقط مربوط به موجودیت [[امام]] در خارج است<ref>ر.ک. [[محمد جواد خراسانی|خراسانی، محمد جواد]]، [[مهدی منتظر ۱ (کتاب)|مهدی منتظر]]، ص ۶۶-۶۹.</ref>. | ||
# از نگاه [[شیعه]] برای امامی که همراه وجود خارجی صفتی به عنوان [[غیبت]] هم بر آن مترتب میشود اثرات دیگری، متصور است که این اثرات متشکل از دو عنوان است: | # از نگاه [[شیعه]] برای امامی که همراه وجود خارجی صفتی به عنوان [[غیبت]] هم بر آن مترتب میشود اثرات دیگری، متصور است که این اثرات متشکل از دو عنوان است: | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۴: | ||
### اثراتی که برای [[شیعیان]] عام وجود دارد: مثل [[حمایت]] کردن مخفیانۀ [[امام]] برای دفع [[شر]] أشرار و [[کید]] [[کفار]] در برابر [[شیعیان]]، چنانچه خود آن [[حضرت]] در توقیعی که برای [[شیخ مفید]] صادر فرمود، به این جهت اشاره کردند: «از [[اخبار]] شما چیزی از ما مخفی نیست... ما در مراعات شما، اهمال نمی‌کنیم و یاد شما را فراموش نمی‌کنیم و اگر اینچنین نبود [[بلاها]] و شدائد بر شما نازل می‌شد و [[دشمنان]]، شما را درهم می‌شکستند و نابود میکردند»<ref>{{متن حدیث|وَ لَا یَعْزُبُ عَنَّا شَیْءٌ مِنْ أَخْبَارِکُم... إِنَّا غَیْرُ مُهْمِلِینَ لِمُرَاعَاتِکُمْ وَ لَا نَاسِینَ لِذِکْرِکُمْ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَنَزَلَ بِکُمُ اللَّأْوَاءُ وَ اصْطَلَمَکُمُ الْأَعْدَاءُ}}؛ الاحتجاج، ج ۲، ص ۴۹۷.</ref>.<ref>ر.ک. [[محمد جواد خراسانی|خراسانی، محمد جواد]]، [[مهدی منتظر ۱ (کتاب)|مهدی منتظر]]، ص ۶۶-۶۹.</ref> | ### اثراتی که برای [[شیعیان]] عام وجود دارد: مثل [[حمایت]] کردن مخفیانۀ [[امام]] برای دفع [[شر]] أشرار و [[کید]] [[کفار]] در برابر [[شیعیان]]، چنانچه خود آن [[حضرت]] در توقیعی که برای [[شیخ مفید]] صادر فرمود، به این جهت اشاره کردند: «از [[اخبار]] شما چیزی از ما مخفی نیست... ما در مراعات شما، اهمال نمی‌کنیم و یاد شما را فراموش نمی‌کنیم و اگر اینچنین نبود [[بلاها]] و شدائد بر شما نازل می‌شد و [[دشمنان]]، شما را درهم می‌شکستند و نابود میکردند»<ref>{{متن حدیث|وَ لَا یَعْزُبُ عَنَّا شَیْءٌ مِنْ أَخْبَارِکُم... إِنَّا غَیْرُ مُهْمِلِینَ لِمُرَاعَاتِکُمْ وَ لَا نَاسِینَ لِذِکْرِکُمْ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَنَزَلَ بِکُمُ اللَّأْوَاءُ وَ اصْطَلَمَکُمُ الْأَعْدَاءُ}}؛ الاحتجاج، ج ۲، ص ۴۹۷.</ref>.<ref>ر.ک. [[محمد جواد خراسانی|خراسانی، محمد جواد]]، [[مهدی منتظر ۱ (کتاب)|مهدی منتظر]]، ص ۶۶-۶۹.</ref> | ||
### اثرات مستقیمی که برای [[شیعیان]] خاص وجود دارد: یعنی اثراتی که برای بعضی از [[شیعیان]] بر اساس [[علل]] و عواملی مثل [[توسل به حضرت]] و یا بر اساس [[عنایت]] ویژۀ [[حضرت]] بر [[شیعیان]] خاص بار میشود، مانند [[دستگیری از درماندگان]]، [[دادرسی]] بینوایان و...<ref>ر.ک. [[محمد جواد خراسانی|خراسانی، محمد جواد]]، [[مهدی منتظر ۱ (کتاب)|مهدی منتظر]]، ص ۶۶-۶۹؛[[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]، ص۸۹-۹۷؛[[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ص ۱۲۰-۱۲۳؛ [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائریپور|حائریپور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۱۱۰ ـ ۱۲۱.</ref>. البته در برخی موارد این اثرات خاص متوجه بعضی از غیر [[شیعیان]] هم میشود<ref>ر.ک.[[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]، ص۸۹-۹۷.</ref>. | ### اثرات مستقیمی که برای [[شیعیان]] خاص وجود دارد: یعنی اثراتی که برای بعضی از [[شیعیان]] بر اساس [[علل]] و عواملی مثل [[توسل به حضرت]] و یا بر اساس [[عنایت]] ویژۀ [[حضرت]] بر [[شیعیان]] خاص بار میشود، مانند [[دستگیری از درماندگان]]، [[دادرسی]] بینوایان و...<ref>ر.ک. [[محمد جواد خراسانی|خراسانی، محمد جواد]]، [[مهدی منتظر ۱ (کتاب)|مهدی منتظر]]، ص ۶۶-۶۹؛[[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]، ص۸۹-۹۷؛[[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ص ۱۲۰-۱۲۳؛ [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائریپور|حائریپور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۱۱۰ ـ ۱۲۱.</ref>. البته در برخی موارد این اثرات خاص متوجه بعضی از غیر [[شیعیان]] هم میشود<ref>ر.ک.[[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]، ص۸۹-۹۷.</ref>. | ||
به این ترتیب مشخص شد [[غیبت امام]] صدمه ای به [[هدف امام]] که همان رابطۀ میان عالم مادی با عالم ربوبی است وارد نمی‌کند، چنانکه [[روایات]] متعدّد و گوناگونی در همین زمینه وجود دارد، مانند روایتی از [[رسول اکرم]]{{صل}} که [[بیان]] می‌‌کنند در [[زمان غیبت]]، [[مردم]] چگونه از [[امام غائب]] بهره میگیرند: «آری [[سوگند]] به خدایی که مرا به [[نبوّت]] [[برگزیده]]، [[مردم]] از [[نور]] [[رهبری]] او در دوران غیبتش بهره میگیرند همانگونه که از [[نور]] [[خورشید]] به هنگام قرار گرفتن پشت ابرها بهرمند می‌‌شوند»<ref>{{متن حدیث|إِی وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالنُّبُوَّةِ إِنَّهُمْ لَیَنْتَفِعُونَ بِهِ یَسْتَضِیئُونَ بِنُورِ وَلَایَتِهِ فِی غَیْبَتِهِ کَانْتِفَاعِ النَّاسِ بِالشَّمْسِ وَ إِنْ جَلَّلَهَا السَّحَابُ}}؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۹۳. </ref>.<ref>ر.ک. [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص ۲۲۴ -۲۳۸؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۲۰۵-۲۰۸؛ [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص ۳۷۷-۳۸۰؛ [[عباس رحیمی|رحیمی، عباس]]، [[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]، ص۲۳؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳۰؛ [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائریپور|حائریپور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۱۱۰ - ۱۲۱.</ref> | |||
فواید گفته شده از [[وجود امام]] می‌‌تواند پاسخی به این [[شبهه]] باشد که می‌‌گویدشیعه [[وجود امام]] را برای [[بیان احکام]] [[دین]] و حقایق [[آیین]] و [[راهنمایی]] [[مردم]] لازم می‌‌دانند در حالی که [[غیبت امام]] موجب نقض چنین غرضی است. اما در یک پاسخ کلی می‌‌توان گفت [[وظیفه امام]] تنها بیان [[معارف]] و [[راهنمایی]] ظاهری [[مردم]] نیست، زیرا [[امام]] همچنان‌که وظیفۀ [[راهنمایی]] صوری [[مردم]] را به عهده دارد [[ولایت]] و [[رهبری]] [[باطنی]] [[اعمال]] را نیز عهده دار است. درواقع [[امام]] [[حیات]] [[معنوی]] [[مردم]] را تنظیم می‌‌کند و حقایق [[اعمال]] را به سوی [[خدا]] سوق می‌‌دهد. هرچند وجود جسمانی‌اش از دید [[مردمان]] پنهان است<ref>ر.ک: الهامی، داوود، آخرین امید، ص ۱۸۰-۱۸۲ </ref>. | |||
=== مصادیق [[فواید امام غایب]] === | === مصادیق [[فواید امام غایب]] === | ||
بنابراین با نگاه کلی و با توجه به [[روایات]] در مورد فوائد [[وجود امام معصوم]] اعم از [[امام]] حاضر و [[غایب]]، مشخص شد [[امام]] اگر در [[زمان غیبت]] هم باشد [[هدف]] اصلی [[امام]] که همان امامتشان است مخدوش نمی‌شود، بلکه در [[زمان غیبت]] هم این آثار و فواید برای [[امام]] محفوظ است، از جملۀ این آثار می‌‌توان به موارد زیر اشاره کرد: | |||
==== [[امید بخشی]] ==== | ==== [[امید بخشی]] ==== | ||
[[امید بخشی]]<ref>ر.ک. [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[دادگستر جهان (کتاب)|دادگستر جهان]]، ص ۱۵۵-۱۵۸؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۲۰۵؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۷۳؛ [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائریپور|حائریپور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۱۱۰ - ۱۲۱؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص۲۲۲-۲۲۹؛ [[رسول رضوی|رضوی، رسول]]، [[امام مهدی (کتاب)|امام مهدی]]، ص ۷۱-۷۴؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص۱۱۳ ـ ۱۱۶.</ref>: [[رئیس]] یک جمعیّت یا یک [[کشور]] مادامی که زنده است، هر چند در سفر یا فرضاً در بستر [[بیماری]] باشد، مایۀ حیات و حرکت و [[امید]] و [[نظم]] و [[آرامش]] آن جمعیت است و برعکس از بین رفتن این [[فرمانده]] گرد و غبار [[یأس]] و [[نومیدی]] را بر آن جمیعت نازل می‌‌کند. طبق عقیده‌ای که [[مذهب شیعه]] به [[وجود امام]] غایبِ زنده دارد و همواره [[انتظار]] او را می‌‌کشد این [[انتظار]] سبب میشود همیشه بارقۀ [[امید]] در [[دل]] [[شیعیان]] زنده باشد چراکه هر روز احتمال [[ظهور امام]] غایبِ خود را میدهند؛ امّا اگر این [[رهبر]] وجود خارجی نداشته باشد و علاقه مندان مکتبش در [[انتظار]] تولّد و پرورش او در [[آینده]] باشند قطعاً چنین امیدی هم برای آنان حاصل نمی‌شد<ref>ر.ک. [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص ۲۲۴ -۲۳۸؛[[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص ۴۱-۴۳؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۹۱-۹۵؛ [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص ۳۷۷-۳۸۰.</ref>. | |||
==== [[حفظ دین]] [[خدا]] ==== | ==== [[حفظ دین]] [[خدا]] ==== | ||
[[حفظ دین]] [[خدا]] و روشن شدن مسائل [[دینی]] و [[سیاسی]]، در حوزه [[امامت]]<ref>ر.ک. [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[غیبت حضرت مهدی (مقاله)|غیبت حضرت مهدی]]، ص۱۸۰ ـ ۱۸۲؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص۱۱۳ ـ ۱۱۶؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳۰؛[[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ص ۱۲۰-۱۲۳؛ [[یوسف مدن]]، [[روان‌شناسی انتظار ۱ (کتاب)|روان‌شناسی انتظار]]، ص ۱۸۹-۱۹۳.</ref>: با [[گذشت]] زمان و پیدایش سلیقه‌ها و [[افکار]] شخصی به مسائل مذهبی و گرایش‌های مختلف به سوی برنامه‌های فریبکارانۀ مکتب‌های [[انحرافی]] و دراز شدن دست مفسده جویان به سوی مفاهیم آسمانی، اصالت [[دینی]] بعضی از مسائل [[اسلامی]] مخدوش شده، به گونه ای که این [[آب]] زلال که از [[آسمان]] [[وحی]] نازل شده بود با عبور از محفظه‌های گل آلود تدریجاً تیره و تار شده است و این امر در حالی است که منبع [[وحی الهی]] با مسئلۀ [[خاتمیت]] [[پیامبر]]{{صل}} برای همیشه مختومه است. با این وجود، این سوال پیش می‌‌آید، چه کسی می‌‌تواند این آئین اصیل را از این همه [[انحرافات]] حفظ کند و جلو تحریفات و تغییرات و [[خرافات]] را بگیرد و این آئین را برای نسل‌های [[آینده]] محفوظ بدارد؟ آیا جز این است که باید این رشته به وسیلۀ یک پیشوای [[معصوم]] [[هدایت]] شود، چنانکه علمای [[شیعه]] و تعداد زیادی از علمای [[اهل‌سنت]] براین باورند [[وجود امام]] هرچند [[غایب]] موجب روشن شدن دیدگاه [[دینی]] و [[سیاسی]] مسئله [[امامت]] نزد [[مسلمانان]] در دوره [[غیبت]] میشود<ref>ر.ک: [[یوسف مدن]]، [[روان‌شناسی انتظار ۱ (کتاب)|روان‌شناسی انتظار]]، ص ۱۸۹-۱۹۳.</ref> و چه زیبا [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} دربارۀ نقش آفرینی [[امام]] [[معصوم]] در تمام برهه‌ها اینچنین فرمودند: «آری هیچ گاه روی [[زمین]]، از [[قیام]] کننده با [[حجّت]] و [[دلیل]] خالی نمی‌ماند؛ خواه ظاهر و آشکار باشد، یا مخفی و پنهان، تا دلائل و اسناد روشن [[الهی]] ضایع نگردد، و به [[فراموشی]] نگراید»<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَ بَلَی لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ لِلَّهِ بِحُجَّةٍ إِمَّا ظَاهِراً مَشْهُوراً وَ إِمَّا خَائِفاً مَغْمُوراً لِئَلَّا تَبْطُلَ حُجَجُ اللَّهِ وَ بَیِّنَاتُهُ}}؛ نهج البلاغه، کلمات قصار، شماره ۱۴۷. </ref>.<ref>ر.ک. [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص ۲۲۴ -۲۳۸؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۲۰۵-۲۰۸؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۹۱-۹۵؛ [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائریپور|حائریپور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۱۱۰ ـ ۱۲۱.</ref> | |||
==== [[ولایت تکوینی]] ==== | ==== [[ولایت تکوینی]] ==== | ||
[[ولایت تکوینی]]<ref>ر.ک. [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[غیبت حضرت مهدی (مقاله)|غیبت حضرت مهدی]]، ص۱۸۰ – ۱۸۲؛ [[رسول رضوی|رضوی، رسول]]، [[امام مهدی (کتاب)|امام مهدی]]، ص ۷۱-۷۴.</ref>: [[ولایت تکوینی]] ایجاد تکاملی برای [[بشر]] است که در غالب الفاظ و جملات قرار نمی‌گیرد بلکه ابزار این عامل، جذبۀ [[معنوی]] و نفوذ [[روحانی]] است؛ [[وجود امام]] حتی در [[زمان غیبت]] نیز این اثر را دارد که از طریق اشعّۀ نیرومند و پردامنۀ شخصیّت خود، دل‌های آماده را در نزدیک و دور تحت تأثیر جذبۀ خود قرار دهد و به [[تکامل]] آنها بپردازد<ref>ر.ک. [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص ۲۲۴ -۲۳۸؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۲۸۳؛ [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائریپور|حائریپور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۱۱۰ ـ ۱۲۱.</ref>. | |||
==== [[امام]] [[واسطه فیض]] ==== | ==== [[امام]] [[واسطه فیض]] ==== | ||
[[امام]] واسطۀ [[فیض]] و [[قبولی اعمال]] و توجیه کنندۀ [[هدف آفرینش]]<ref>ر.ک. [[رسول رضوی|رضوی، رسول]]، [[امام مهدی (کتاب)|امام مهدی]]، ص ۷۱-۷۴؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص۱۱۳ ـ ۱۱۶؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۲۸۳؛[[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ص ۱۲۰-۱۲۳؛ [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائریپور|حائریپور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۱۱۰ ـ ۱۲۱.</ref>: [[هدف آفرینش]] بر روی [[ظلم]] و [[فساد]] بنا نشده است چراکه [[خداوند]] این [[دنیا]] را خلق نکرده تا انسان‌های [[ظالم]] و [[فاسد]] در آن [[ظلم]] و [[فساد]] کنند، بلکه اساس [[خلقت]] [[خداوند]] بر این [[هدف]] بنا شده که [[صالحین]] در روی [[زمین]] باقی بمانند<ref>ر.ک. [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص ۲۲۴ -۲۳۸؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۹۱-۹۵.</ref> و به [[مقام عبودیت]] برسند؛ عبودیتی که همراه با [[معرفت]] کامل است و این [[شأن]] و [[منزلت]] حاصل نمی‌شود مگر اینکه [[اعمال عبادی]] [[شیعیان]] مورد قبول [[خداوند]] قراگیرد و [[قبولی اعمال]] زمانی حاصل میشود که این [[اعمال]] از مسیر [[ولایت]] [[ائمۀ معصومین]] هر چند در زمان غیبتشان بگذرد، در واقع این [[نعمت]] بزرگ [[شیعیان]] از بارش [[رحمت]] [[ائمۀ معصومین]] نشأت می‌‌گیرد؛ چنانکه [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «به [[خدا]] اگر کسی آنچنان [[سجده]] کند که گردنش قطع شود، [[خدا]] از او نپذیرد مگر زمانی که [[ولایت]] ما را بپذیرد»<ref>{{متن حدیث|وَ اللَّهِ لَوْ سَجَدَ حَتَّی یَنْقَطِعَ عُنُقُهُ مَا قَبِلَ اللَّهُ مِنْهُ إِلَّا بِوَلَایَتِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ}}؛ الکافی، ج ۲، ص ۴۵۷؛ الأمالی، صدوق، ص ۶۶۸.</ref>.<ref>ر.ک. [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص۱۱۳ – ۱۱۶؛[[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ص ۱۲۰-۱۲۳.</ref> همچنین در [[دعاها]] و [[زیارت]] [[نامه]] [[منتظران]] این مدعا(قبولی [[اعمال شیعیان]]) صراحت بیشتری پیدا می‌‌کند: «من [[شهادت]] می‌‌دهم که با پذیرفتن [[ولایت]] تو [[اعمال]]، قبول و [[افعال]]، [[پاکیزه]] می‌‌شوند، ثواب‌ها چندین برابر و [[بدی‌ها]] حذف می‌‌شوند؛ پس هر کس به [[ولایت]] تو [[معتقد]] و به [[امامت]] تو معترف باشد، سخنان و اعمالش مورد قبول [[خداوند]] واقع میشود»<ref>کلمة المهدی{{ع}}، ص۴۷۷. </ref>.<ref>ر.ک: [[یوسف مدن]]، [[روان‌شناسی انتظار ۱ (کتاب)|روان‌شناسی انتظار]]، ص ۱۸۹-۱۹۳.</ref> بنابراین [[امام]] که سمبل گروه [[صالحان]] و نمونۀ بارز [[انسان کامل]] است؛ توجیه کنندۀ [[هدف آفرینش]] و مایۀ [[نزول]] هر خیر و [[برکت]] و [[ریزش باران]] [[فیض]] و [[رحمت]] خداست؛ اعم از اینکه در میان [[مردم]] آشکارا [[زندگی]] کند یا مخفی و ناشناس بماند<ref>ر.ک. [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص ۲۲۴ -۲۳۸؛ [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[غیبت حضرت مهدی (مقاله)|غیبت حضرت مهدی]]، ص۱۸۰ ـ ۱۸۲؛[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۹۱-۹۵؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۷۳؛ [[یوسف مدن]]، [[روان‌شناسی انتظار ۱ (کتاب)|روان‌شناسی انتظار]]، ص ۱۸۹-۱۹۳.</ref>. | |||
==== [[قیام]] و [[اصلاح]] امور ==== | ==== [[قیام]] و [[اصلاح]] امور ==== | ||
[[قیام]] و [[اصلاح]] امور: می‌‌توان مدعی بود [[قیام]] و [[اصلاح]] امور [[جامعۀ بشری]]، [[بهترین]] و بالاترین [[هدف]] و فایدۀ [[امام غایب]] است<ref>ر.ک. [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[غیبت حضرت مهدی (مقاله)|غیبت حضرت مهدی]]، ص۱۸۰ - ۱۸۲.</ref>؛ لازمۀ امر این است که [[پیروان]] [[حضرت]]، با ایجاد زمینه برای [[قیام]] [[حضرت]]، ایشان را از [[عزلت]] و تنهایی بیرون بیاورند<ref>ر.ک [[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص ۴۱-۴۳؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳۰.</ref> و این امر محقق نمی‌شود مگر زمانی که پیرو [[امام]]، [[اعتقاد]] [[راسخ]] به [[امام غایب]] داشته باشد<ref>ر.ک [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳۰.</ref>. | |||
==== ایجاد زمینه [[انقلاب]] ==== | ==== ایجاد زمینه [[انقلاب]] ==== | ||
ایجاد زمینۀ [[انقلاب]] در [[زمان غیبت]]: [[غیبت امام]] موجب [[فساد]] در تمام زمینه‌ها میشود و همین امر موجب خستگی و [[ناراحتی]] و [[نارضایتی]] [[مردم]] میشود و ادامۀ این نارحتی‌ها موجب میشود کم کم جرقه‌های [[انقلاب]] شکل بگیرد و [[مردم]] شناختشان نسبت به موانع [[انقلاب مهدوی]] توسط همین امر ([[غیبت]]) کامل شده و درصدد رفع آن برآیند، در این نقطه است که [[مردم]]، [[منتظر واقعی]] [[مصلح]] [[عادل]] محسوب شده و [[فرج]] [[حضرت]] را از [[خداوند]] طلب می‌‌کند، زیرا تا زمانی که [[مردم]] طعم تلخ [[ظلم و ستم]] را [[حس]] نکنند آمادۀ [[درک]] [[لذت]] [[عدالت]] و [[اصلاح]] نخواهند شد، مؤید این مطلب روایتی است از [[امام عصر]]{{ع}} که فرمودند: «[[زمین]] را پر از [[قسط]] و [[عدل]] و [[نور]] خواهد کرد، همانگونه که پر از [[ظلم و جور]] و [[بدی]] شده باشد»<ref>{{متن حدیث|یَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ قِسْطاً وَ نُوراً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً وَ شَرّا}} بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۵۱.</ref>.<ref>ر.ک [[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص ۴۱-۴۳؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳۰.</ref> | |||
==== [[دفع بلا]] ==== | ==== [[دفع بلا]] ==== | ||
یکی دیگر از [[آثار وجودی]] [[امام]] در [[زمان غیبت]] بنابر [[روایات]]، دفع بلاست<ref>ر.ک. [[رسول رضوی|رضوی، رسول]]، [[امام مهدی (کتاب)|امام مهدی]]، ص ۷۱-۷۴؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص۱۱۳ ـ ۱۱۶؛[[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ص ۱۲۰-۱۲۳؛ [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائریپور|حائریپور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۱۱۰ ـ ۱۲۱.</ref>، چنانکه در روایتی از [[امام عصر]]{{ع}} آمده است: «به درستی که من [[امان]] برای اهل [[زمین]] هستم همانطور که [[ستارگان]] [[امان]] برای اهل [[آسمان]] هستند»<ref>{{متن حدیث|أَمَانُ أَهْلِ الْأَرْضِ کَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانُ أَهْلِ السَّمَاءِ}}؛ بحار الانوار، ج ۲۷، ص ۳۰۸، ب ۸.</ref> همچنین در روایتی ابونصر طریف می‌گوید: «بر [[صاحب الزمان]] داخل شدم. پس [[حضرت]] فرمود: آیا مرا می‌شناسی؟ عرض کردم: آری! پس فرمود: من کیستم؟ عرض کردم: شما [[سید]] و آقای من و پسر [[سید]] و آقای من هستید. [[امام]] فرمودند منظور این نوع [[شناخت]] نیست سپس خودشان را اینطور معرفی کردند: {{متن حدیث|أَنَا خاتَمُ الأوصیاءِ و بی یَدفَعُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ البَلاءَ عَنْ و شیعَتی}}<ref>کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۴۴۱، ح ۱۲.</ref>.<ref>ر.ک. [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص۲۲۲-۲۲۹؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۹۱-۹۵؛[[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]، ص۸۹-۹۷.</ref> البته این [[امنیت]] و [[دفع بلا]]، شامل سه مرحله است: [[امنیت]] برای همه [[مردم]]؛ [[امنیت]] برای [[امت پیامبر]] (صلی [[الله]] علیه وآله) و [[امنیت]] برای [[نزدیکان]] و [[شیعیان]] [[حضرت]]<ref>ر.ک. [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص۲۲۲-۲۲۹.</ref>. | |||
==== [[خودسازی]] ==== | ==== [[خودسازی]] ==== | ||
یکی دیگر از آثار [[وجود امام]] در [[زمان غیبت]]، پیدایش و تقویت روحیۀ [[خودسازی]] و [[تهذیب نفس]] و [[طهارت]] روان از آلودگی و [[رذایل اخلاقی]] است. [[دلیل]] این مطلب، عرضه و [[شهود]] [[اعمال]] به [[خدا]] و [[ائمۀ معصومین]] است، به این [[بیان]] که یکی از [[معارف]] [[شیعه]] که مبتنی بر [[قرآن کریم]] و [[روایات]] است، عرضۀ [[اعمال انسان‌ها]] بر [[امام]] [[معصوم]] است؛ چنانکه [[یعقوب]] بن [[شعیب]] می‌گوید: از [[امام صادق]]{{ع}} در رابطه با این [[کلام]] [[خداوند]]: {{متن قرآن|اعْمَلُواْ فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ}}<ref>«و بگو (آنچه در سر دارید) انجام دهید، به زودی خداوند و پیامبرش و مؤمنان کار شما را خواهند دید» سوره توبه، آیه ۱۰۵.</ref> پرسیدم. [[حضرت]] فرمود: «هُم الأئمة»<ref>{{متن حدیث|عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ الْمِیثَمِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ قَالَ هُمُ الْأَئِمَّةُ}}؛ بصائرالدرجات، ج ۱، ص ۴۲۸.</ref>. بنابراین همین عامل می‌‌تواند برای [[شیعه]] اهرمی برای [[خودسازی]] باشد تا برابر [[معصومین]] هر چند در [[زمان غیبت]] خجالت زده نباشد<ref>ر.ک. [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص۲۲۲-۲۲۹؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۹۱ ـ ۹۵؛ [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائریپور|حائریپور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۱۱۰ ـ ۱۲۱.</ref>. | |||
==== [[امداد]] [[امام غایب]] به [[شیعیان]] ==== | ==== [[امداد]] [[امام غایب]] به [[شیعیان]] ==== | ||
[[یاری]] [[شیعیان]] به وسیلۀ [[دعا]] یا [[امدادهای غیبی]] توسط [[امام غایب]]: براساس توقیعی که [[حضرت]] برای [[شیخ مفید]] فرستاند این مطلب استفاده میشود که [[حضرت]] در همه حال به [[فکر]] [[شیعیان]] بوده است: «ما در رعایت احوال شما کوتاهی نکرده و شما را فراموش نمی‌کنیم. اگر این چنین نبود، [[شر]] و [[بدی]] بر شما نازل می‌شد و [[دشمنان]] بر شما چیره می‌گشتند»<ref>{{متن حدیث|انّا غیرُ مُهملین لمُراعاتکم و لا ناسین لِذِکرِکم و لولا ذلک لَنزَل بکُم اللاّواءُ و اصطَلَمَکم الاعداء فاتّقوا الله جلّ جلالُهُ}}؛ طبرسی، احتجاج، ج ۲، ص ۴۹۵. </ref>. یکی از مصادیق این هواداری می‌‌تواند [[دعای خیر]] [[حضرت]] برای [[شیعیان]]، در [[زمان غیبت]] باشد و یا در روایتی [[امام عصر]]{{ع}} [[مؤمنین]] را اینگونه [[دعا]] کردند: {{متن حدیث|إِلَهِی بِحَقِ مَنْ نَاجَاکَ وَ بِحَقِ مَنْ دَعَاکَ فِی الْبَحْرِ وَ الْبَرِّ صَلِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ تَفَضَّلْ عَلَی فُقَرَاءِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ بِالْغِنَی وَ السَّعَةِ}}<ref>[[منتخب الاثر (کتاب)|منتخب الاثر]]، فصل ۱۰، باب ۷، ش ۶، ص ۶۵۸. </ref>.<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۹۱-۹۵؛ [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائریپور|حائریپور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۱۱۰ ـ ۱۲۱.</ref> این فایده با دعای [[شیعیان]] برای رفع مشکلاتشان (از جمله [[دعای فرج]]) و با واسطه قرار دادن [[امام غایب]] هم وجود دارد که در [[حقیقت]] می‌‌توان گفت فایدۀ این [[دعا]] برای خود [[شیعیان]] است، چنانکه در روایتی [[حضرت]] [[دعا]] برای تعجبل [[فرج]] را [[فرج]] خود [[شیعیان]] دانستند<ref>{{متن حدیث|أَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجُکُم}}؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، باب ۴۵، ح ۴، ص ۴۸۵.</ref>. از طرفی [[دعا کردن]] برای [[حضرت]] باعث [[ارتباط قلبی]] با [[حجت خدا]] میشود و بدیهی است [[عشق]] و [[محبت به امام]] عاملی مهم برای [[تربیت نفوس]] [[آدمی]] است<ref>ر.ک. [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[فروغ امامت در عصر غیبت (مقاله)|فروغ امامت در عصر غیبت]]، ص ۴۲ - ۵۸.</ref>. | |||
==== [[امداد]] [[علمی]] [[امام]]، به [[علما]] ==== | ==== [[امداد]] [[علمی]] [[امام]]، به [[علما]] ==== | ||
[[امام]] [[پناهگاه]] [[علمی]] و [[فکری]] در [[زمان غیبت]]: [[پیشوایان معصوم]] معلّمان و مربّیان اصلی [[جامعه]] هستند و [[مردم]] همواره از سرچشمۀ زلال [[معارف]] [[ناب]] آن بزرگواران بهره‌ها برده‌اند. در [[زمان غیبت]] نیز، اگر چه دسترسی مستقیم و استفادۀ همه جانبه از محضر [[امام عصر]]{{ع}} ممکن نیست، ولی [[امام عصر]] از طرق گوناگون [[مشکلات]] [[علمی]] آنان را مرتفع می‌‌کنند؛ چنانکه در عصر [[غیبت صغری]]، بسیاری از سؤالات [[مردم]] و [[علما]] از طریقِ [[نامه‌های امام]] پاسخ داده می‌شد؛ پس از [[غیبت صغری]] هم بارها علمای [[شیعه]]، [[مشکلات]] [[علمی]] و [[فکری]] خود را با [[امام]] خویش مطرح کرده و پاسخ آن را دریافت میکردند<ref>ر.ک. [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائریپور|حائریپور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۱۱۰ ـ ۱۲۱.</ref>. | |||
==== [[رهبری]] باواسطه ([[ولایت فقیه]]) ==== | ==== [[رهبری]] باواسطه ([[ولایت فقیه]]) ==== | ||
در عصر [[غیبت کبری]]، [[فقیهان]] [[مسئولیت]] [[هدایت]] مذهبی [[سیاسی]] [[جامعه]] را برعهده دارند<ref>ر.ک. [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۲۸۳.</ref>. این مسئله، همان "[[ولایت فقیه]]" است که دلیل‌های [[عقلی]] و [[نقلی]] فراوانی برای اثبات آن وجود دارد، چنانکه نامۀ [[امام عصر]]{{ع}} به دومین [[نایب]] ویژه‌اش [[محمد بن عثمان عمری]] همین مطلب را اثبات می‌‌کند. [[امام]] در پاسخ نامۀ فردی به نام [[اسحاق بن یعقوب]] نوشته است: {{متن حدیث|وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاةِ حَدِیثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ}} حال شاید برای عده ای عجیب باشد که چگونه [[ولایت فقیه]] می‌‌تواند جزء آثار [[غیبت امام]] باشد، درحالی که ملازمه ای بین [[غیبت امام]] و [[ولی فقیه]] وجود ندارد؟ جواب این است، در [[توقیع]] [[امام عصر]]{{ع}} آمده است، [[امام]] فرمودند: [[راویان احادیث]]، [[حجت]] من در [[زمان غیبت]] هستند؛ این عبارت بدین معناست که [[غیبت امام]]، سبب [[جعل]] جدیدی از [[حجیت]] در غالب [[ولی فقیه]] شده است<ref>ر.ک. [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۲۸۳؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۷۳.</ref>. در واقع [[وجود امام]] [[غایب]] موجب [[آگاهی]] [[مردم]] نسبت به [[نظام]] [[ولایت]] و [[حکومت]] در [[اسلام]] و باقی ماندن آن به عنوان یک خط اصیل و مستمر در [[زندگی]] [[دینی]] و [[سیاسی]] [[مسلمانان]] است<ref>ر.ک: [[یوسف مدن]]، [[روان‌شناسی انتظار ۱ (کتاب)|روان‌شناسی انتظار]]، ص ۱۸۹-۱۹۳.</ref>. با این وجود می‌‌توان گفت [[ولایت فقیه]] یکی از آثار [[غیبت امام]] است، باید توجه داشت مقصود از حوادث، آن دسته از اتفاقاتی است که مرتبط با [[زندگی]] [[مردم]] است که باید مطابق [[احکام دین]] به آنها عمل شود و مراد از روایان [[احادیث]] صرف روایت‌گری نیست، زیرا در این صورت، [[امام]] باید [[مردم]] را به [[احادیث]] [[معصومین]] ارجاع می‌‌داد در حالی که [[امام]] [[مردم]] را به [[راویان حدیث]] ارجاع دادند، یعنی راویانی که [[قدرت]] [[استنباط]] از کتاب، و [[روایات]] را دارند که به این نوع از [[راویان]]، [[فقیه]] و در راس این [[فقها]] کسی که [[حاکم]] [[شرع]] [[اسلامی]] است [[ولی فقیه]] گفته میشود<ref>ر.ک. [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[فروغ امامت در عصر غیبت (مقاله)|فروغ امامت در عصر غیبت]]، ص ۴۲ ـ ۵۸.</ref>. البته [[امام]] نسبت به [[احکام]] کلّی جنبۀ نظارتی دارد یعنی اینطور نیست که تمام [[مسئولیت]] [[احکام]] را به [[فقیهان]] سپرده باشند و خودشان دیگر هیچ مسئولیتی نداشته باشند بلکه اگر [[فقیه]] در جایی که مربوط به [[احکام]] کلی است اشتباهی بکند به طوری که ضرری بزرگ به [[اسلام]] و [[مسلمین]] وارد شود [[امام]] مخالفتش را به نوعی نشان میدهند<ref>ر.ک. [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۲۸۳؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۷۳.</ref>. | |||
== پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه == | == پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه == | ||