اسماء دختر نعمان بن ابی‌الجون: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[اسماء دختر نعمان بن ابی‌الجون در تراجم و رجال]] - [[اسماء دختر نعمان بن ابی‌الجون در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[اسماء دختر نعمان بن ابی‌الجون در تراجم و رجال]] - [[اسماء دختر نعمان بن ابی‌الجون در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
در [[تاریخ]] از برخی [[زنان]] نام برده شده که قرار بود با [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[ازدواج]] کنند ولی [[توفیق]] همسری وی را نیافتند؛ از جمله این [[زنان]]، اسماء دختر صلت بود که وقتی خبر خواستگاری [[رسول خدا]]{{صل}} از او به وی رسید، از [[خوشحالی]] [[جان]] داد<ref>شرف النبی، خرگوشی، ص۶۴۴.</ref>. | در [[تاریخ]] از برخی [[زنان]] نام برده شده که قرار بود با [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[ازدواج]] کنند ولی [[توفیق]] همسری وی را نیافتند؛ از جمله این [[زنان]]، اسماء دختر صلت بود که وقتی خبر خواستگاری [[رسول خدا]] {{صل}} از او به وی رسید، از [[خوشحالی]] [[جان]] داد<ref>شرف النبی، خرگوشی، ص۶۴۴.</ref>. | ||
نمونه دیگر، شنباء، دختر "عمرو غفاری بود که بعضی او را از [[بنی قریظه]] و برخی دیگر او را کنانی دانسته‌اند. وقتی شنباء نزد [[پیامبر]]{{صل}} آمد در ایام [[عادت]] زنانه بود و پیش از [[پاک]] شدن او [[ابراهیم]]، پسر [[پیامبر]]{{صل}} از [[دنیا]] رفت و شنباء گفت: "اگر [[محمد]]، [[پیامبر]] بود محبوب‌ترین کس او نمی‌مرد". [[پیامبر]]{{صل}} هم به همین سبب او را رها کرد<ref>تاریخ الطبری، طبری (ترجمه: پاینده)، ج۴، ص۱۲۹۶.</ref>. | نمونه دیگر، شنباء، دختر "عمرو غفاری بود که بعضی او را از [[بنی قریظه]] و برخی دیگر او را کنانی دانسته‌اند. وقتی شنباء نزد [[پیامبر]] {{صل}} آمد در ایام [[عادت]] زنانه بود و پیش از [[پاک]] شدن او [[ابراهیم]]، پسر [[پیامبر]] {{صل}} از [[دنیا]] رفت و شنباء گفت: "اگر [[محمد]]، [[پیامبر]] بود محبوب‌ترین کس او نمی‌مرد". [[پیامبر]] {{صل}} هم به همین سبب او را رها کرد<ref>تاریخ الطبری، طبری (ترجمه: پاینده)، ج۴، ص۱۲۹۶.</ref>. | ||
[[زن]] دیگری که [[پیامبر]]{{صل}} او را به سوی اهلش باز گرداند، اسماء، دختر نعمان بن اسود بن شراحیل کندی<ref>تاریخ الطبری، طبری (ترجمه: پاینده)، ج۴، ص۱۲۹۶.</ref> بود. در ادامه چگونگی [[ازدواج]] او با [[پیامبر]]{{صل}} و جدایی او از ایشان بیان خواهد شد<ref>[[پروین حبیبی|حبیبی، پروین]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۳۲۱.</ref>. | [[زن]] دیگری که [[پیامبر]] {{صل}} او را به سوی اهلش باز گرداند، اسماء، دختر نعمان بن اسود بن شراحیل کندی<ref>تاریخ الطبری، طبری (ترجمه: پاینده)، ج۴، ص۱۲۹۶.</ref> بود. در ادامه چگونگی [[ازدواج]] او با [[پیامبر]] {{صل}} و جدایی او از ایشان بیان خواهد شد<ref>[[پروین حبیبی|حبیبی، پروین]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۳۲۱.</ref>. | ||
==اسماء و معرفی او به [[پیامبر]]{{صل}}== | == اسماء و معرفی او به [[پیامبر]] {{صل}} == | ||
اسماء، دختر نعمان کندی<ref>شرف النبی، خرگوشی، ص۶۴۴.</ref>، از جمله [[زنان]] غیر [[قریشی]] [[پیامبر]]{{صل}} بود<ref>السیرة النبویه، ابن هشام (ترجمه: رسولی)، ج۲، ص۴۲۲.</ref>. نام او را امیمه و امامه نیز [[نقل]] کرده‌اند. واقدی در این باره می‌گوید: پدرش، [[نعمان بن ابی جون کندی]] بود و بستگانش در منطقه نجد و اطراف شُرّیة [[زندگی]] می‌کردند. پدرش در حالی که [[مسلمان]] شده بود، در [[مدینه]] به حضور [[پیامبر]]{{صل}} آمد و گفت: "ای [[رسول خدا]]! آیا اجازه می‌دهی زیباترین [[زن]] بیوه [[عرب]] را که [[همسر]] پسر عمویش بوده و شوهرش در گذشته و او بیوه شده است، به [[عقد]] شما در آورم، در حالی که او نیز مایل به [[ازدواج]] با شما و شیفته شماست؟" [[پیامبر]]{{صل}} آن [[زن]] را با مهر دوازده و نیم وقیه نقره برای خود [[عقد]] فرمود<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۴۷؛ ناسخ التواریخ، سپهر، ص۵۱۷ (فقط مقدار مهر را گفته است).</ref> و [[نقل]] شده که در [[ربیع الاول]] [[سال نهم هجرت]] این [[عقد]] صورت گرفت<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۴۸؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۱.</ref>. | اسماء، دختر نعمان کندی<ref>شرف النبی، خرگوشی، ص۶۴۴.</ref>، از جمله [[زنان]] غیر [[قریشی]] [[پیامبر]] {{صل}} بود<ref>السیرة النبویه، ابن هشام (ترجمه: رسولی)، ج۲، ص۴۲۲.</ref>. نام او را امیمه و امامه نیز [[نقل]] کرده‌اند. واقدی در این باره می‌گوید: پدرش، [[نعمان بن ابی جون کندی]] بود و بستگانش در منطقه نجد و اطراف شُرّیة [[زندگی]] می‌کردند. پدرش در حالی که [[مسلمان]] شده بود، در [[مدینه]] به حضور [[پیامبر]] {{صل}} آمد و گفت: "ای [[رسول خدا]]! آیا اجازه می‌دهی زیباترین [[زن]] بیوه [[عرب]] را که [[همسر]] پسر عمویش بوده و شوهرش در گذشته و او بیوه شده است، به [[عقد]] شما در آورم، در حالی که او نیز مایل به [[ازدواج]] با شما و شیفته شماست؟" [[پیامبر]] {{صل}} آن [[زن]] را با مهر دوازده و نیم وقیه نقره برای خود [[عقد]] فرمود<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۴۷؛ ناسخ التواریخ، سپهر، ص۵۱۷ (فقط مقدار مهر را گفته است).</ref> و [[نقل]] شده که در [[ربیع الاول]] [[سال نهم هجرت]] این [[عقد]] صورت گرفت<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۴۸؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۱.</ref>. | ||
سپس نعمان بن ابی جون گفت: من همراه فرستاده شما می‌روم و همسرت را همراه او نزد شما می‌فرستم". [[پیامبر]]{{صل}} نیز ابواسید ساعدی را همراه نعمان فرستاد. هنگامی که نعمان و ابو اسید رسیدند، اسماء در [[خانه]] خود نشست و به ابو اسید اجازه ورود داد. ابو اسید می‌گوید، چون این موضوع پس از [[نزول]] [[احکام]] [[حجاب]] بود به او [[پیام]] دادم که [[همسران پیامبر]]{{صل}} را نباید هیچ یک از مردان نامحرم نبینند و باید از پس پرده با نامحرم سخن بگویی، او نیز پذیرفت و من سه روز آنجا بودم و سپس او را بر شتری راهوار که سایبانی داشت، سوار کردم و به [[مدینه]] آوردم و او در محله [[بنی ساعده]] ساکن شد. من به حضور [[رسول خدا]]{{صل}} که در میان [[قبیله]] [[بنی عمروبن عوف]] بود، رفتم و ایشان را از آمدن اسماء [[آگاه]] کردم<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۴۷؛ تاریخ الطبری، طبری (ترجمه: پاینده)، ج۴، ص۱۲۹۷ (علت مرض برص را گفته است)؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۸۷؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۶، ص۱۷؛ سیرت رسول الله{{صل}}، قاضی ابر قوه، ج۲، ص۱۱۰۲؛ الکامل، ابن اثیر (ترجمه: حالت - خلیلی)، ج۷، ص۳۸۴.</ref><ref>[[پروین حبیبی|حبیبی، پروین]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۳۲۲.</ref> | سپس نعمان بن ابی جون گفت: من همراه فرستاده شما می‌روم و همسرت را همراه او نزد شما می‌فرستم". [[پیامبر]] {{صل}} نیز ابواسید ساعدی را همراه نعمان فرستاد. هنگامی که نعمان و ابو اسید رسیدند، اسماء در [[خانه]] خود نشست و به ابو اسید اجازه ورود داد. ابو اسید می‌گوید، چون این موضوع پس از [[نزول]] [[احکام]] [[حجاب]] بود به او [[پیام]] دادم که [[همسران پیامبر]] {{صل}} را نباید هیچ یک از مردان نامحرم نبینند و باید از پس پرده با نامحرم سخن بگویی، او نیز پذیرفت و من سه روز آنجا بودم و سپس او را بر شتری راهوار که سایبانی داشت، سوار کردم و به [[مدینه]] آوردم و او در محله [[بنی ساعده]] ساکن شد. من به حضور [[رسول خدا]] {{صل}} که در میان [[قبیله]] [[بنی عمروبن عوف]] بود، رفتم و ایشان را از آمدن اسماء [[آگاه]] کردم<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۴۷؛ تاریخ الطبری، طبری (ترجمه: پاینده)، ج۴، ص۱۲۹۷ (علت مرض برص را گفته است)؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۸۷؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۶، ص۱۷؛ سیرت رسول الله {{صل}}، قاضی ابر قوه، ج۲، ص۱۱۰۲؛ الکامل، ابن اثیر (ترجمه: حالت - خلیلی)، ج۷، ص۳۸۴.</ref><ref>[[پروین حبیبی|حبیبی، پروین]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۳۲۲.</ref> | ||
==علل فرستاده شدن اسماء به سوی قبیله‌اش== | == علل فرستاده شدن اسماء به سوی قبیله‌اش == | ||
درباره اینکه چرا [[پیامبر]] اسماء را به سوی قومش بازگرداند، [[دلایل]] گوناگونی [[نقل]] شده که به برخی از آنها اشاره می‌شود: | درباره اینکه چرا [[پیامبر]] اسماء را به سوی قومش بازگرداند، [[دلایل]] گوناگونی [[نقل]] شده که به برخی از آنها اشاره می‌شود: | ||
# [[طبری]] [[نقل]] می‌کند، پس از آنکه [[پیامبر]]{{صل}} اسماء را به همسری پذیرفت، چون با او [[خلوت]] کرد، در تن وی سپیدی دید ([[بیماری]] برص) پس به او چیزی بخشید و او را به سوی بستگانش فرستاد<ref>تاریخ الطبری، طبری (ترجمه: پاینده)، ج۴، ص۱۲۹۶.</ref>. در [[نقلی]] دیگر آمده است که چون [[پیامبر]]{{صل}} با او [[خلوت]] کرد، از او به [[خدا]] [[پناه]] برد و کسی پیش نعمان فرستاد و به او گفت: "مگر این دختر تو نیست؟" نعمان پاسخ داد: "بله"! آن‌گاه [[پیامبر]]{{صل}} از اسماء پرسید: مگر تو دختر نعمان نیستی؟ او گفت: "بله"! پس از آن، نعمان به [[پیامبر]]{{صل}} گفت: او را نگهدار که چنین و چنان است و از او بسیار [[ستایش]] کرد و از جمله گفت که او هرگز [[عادت]] زنانه نداشته است و [[پیامبر]]{{صل}} او را رها کرد و معلوم نیست به سبب سخن[[زن]] بود و یا سخن پدرش که او هرگز [[عادت]] زنانه نداشته است<ref>تاریخ الطبری، طبری (ترجمه: پاینده)، ج۴، ص۱۲۹۶.</ref>. | # [[طبری]] [[نقل]] می‌کند، پس از آنکه [[پیامبر]] {{صل}} اسماء را به همسری پذیرفت، چون با او [[خلوت]] کرد، در تن وی سپیدی دید ([[بیماری]] برص) پس به او چیزی بخشید و او را به سوی بستگانش فرستاد<ref>تاریخ الطبری، طبری (ترجمه: پاینده)، ج۴، ص۱۲۹۶.</ref>. در [[نقلی]] دیگر آمده است که چون [[پیامبر]] {{صل}} با او [[خلوت]] کرد، از او به [[خدا]] [[پناه]] برد و کسی پیش نعمان فرستاد و به او گفت: "مگر این دختر تو نیست؟" نعمان پاسخ داد: "بله"! آن‌گاه [[پیامبر]] {{صل}} از اسماء پرسید: مگر تو دختر نعمان نیستی؟ او گفت: "بله"! پس از آن، نعمان به [[پیامبر]] {{صل}} گفت: او را نگهدار که چنین و چنان است و از او بسیار [[ستایش]] کرد و از جمله گفت که او هرگز [[عادت]] زنانه نداشته است و [[پیامبر]] {{صل}} او را رها کرد و معلوم نیست به سبب سخن[[زن]] بود و یا سخن پدرش که او هرگز [[عادت]] زنانه نداشته است<ref>تاریخ الطبری، طبری (ترجمه: پاینده)، ج۴، ص۱۲۹۶.</ref>. | ||
# [[هشام بن محمد بن سائب کلبی]] از پدرش، او از [[ابوصالح]] و او از [[ابن عباس]] [[نقل]] کرده است که می‌گفته است: [[پیامبر]]{{صل}} اسماء، دختر نعمان را که از زیباترین [[زنان]] روزگار خود بود، برای خود [[عقد]] فرمود. هنگامی که [[پیامبر]]{{صل}} با برخی [[زنان]] غیر [[قریش]] ازدواج کرد، [[عایشه]] گفت: اینک دست بر [[زنان]] غریبه [[زیبا]] نهاده و ممکن است آنها به زودی نظر او را از ما بازگردانند. به همین جهت هنگامی که [[همسران پیامبر]]{{صل}} اسماء را دیدند بر او [[رشک]] بردند و وقتی [[حفصه]] و [[عایشه]] به آرایش او پرداختند، یکی از آن دو به اسماء گفت: "پیامبر{{صل}} [[دوست]] می‌دارد که چون پیش [[همسر]] خود می‌آید او بگوید: {{متن حدیث|أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْك}}؛ از [[شرّ]] تو به [[خدا]] [[پناه]] می‌برم!!" بدین سبب بود که چون [[پیامبر]]{{صل}} پیش اسماء آمد، اسماء گفت: "از [[شرّ]] تو به [[خدا]] [[پناه]] می‌برم!" [[پیامبر]]{{صل}} آستین [[جامه]] خود را بر چهره خویش نهاد و سه بار فرمود: "تو به [[بهترین]] [[پناهگاه]] [[پناه]] می‌بری". ابواسید می‌گوید: [[پیامبر]]{{صل}} پیش من آمد و فرمود: "ابواسید! دو دست [[جامه]] کتانی سپید به او بده و او را پیش [[قوم]] خودش ببر". بعد از این ماجرا اسماء می‌گفت مرا [[بدبخت]] بخوانید<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۴۹-۱۵۰؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۱۹-۲۰؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۶، ص۱۷-۱۸ (این گونه نقل شده: دو دست جامه کتانی سپید به او بده و او را برگردان) و الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۸۶.</ref>. به [[پیامبر]]{{صل}} گفتند: چه کسی او را به گفتن آن جمله وا داشته است؟ [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: {{متن حدیث|إِنَّهُنَّ صَوَاحِبُ يُوسُفَ وَكَيْدُهُنَّ عَظِيمٌ}}؛ آری، آنان همان [[زنان]] اطراف [[یوسف]] هستند و [[فریب]] آنان بزرگ است. در [[نقلی]] هم گفته شده، چون [[پیامبر اسلام]]{{صل}} از [[حیله]] این دو نفر ([[حفصه]] و [[عایشه]]) با خبر شد، این جمله را [[نقل]] فرمودند<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۴۸.</ref>. | # [[هشام بن محمد بن سائب کلبی]] از پدرش، او از [[ابوصالح]] و او از [[ابن عباس]] [[نقل]] کرده است که می‌گفته است: [[پیامبر]] {{صل}} اسماء، دختر نعمان را که از زیباترین [[زنان]] روزگار خود بود، برای خود [[عقد]] فرمود. هنگامی که [[پیامبر]] {{صل}} با برخی [[زنان]] غیر [[قریش]] ازدواج کرد، [[عایشه]] گفت: اینک دست بر [[زنان]] غریبه [[زیبا]] نهاده و ممکن است آنها به زودی نظر او را از ما بازگردانند. به همین جهت هنگامی که [[همسران پیامبر]] {{صل}} اسماء را دیدند بر او [[رشک]] بردند و وقتی [[حفصه]] و [[عایشه]] به آرایش او پرداختند، یکی از آن دو به اسماء گفت: "پیامبر {{صل}} [[دوست]] می‌دارد که چون پیش [[همسر]] خود می‌آید او بگوید: {{متن حدیث|أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْك}}؛ از [[شرّ]] تو به [[خدا]] [[پناه]] می‌برم!!" بدین سبب بود که چون [[پیامبر]] {{صل}} پیش اسماء آمد، اسماء گفت: "از [[شرّ]] تو به [[خدا]] [[پناه]] می‌برم!" [[پیامبر]] {{صل}} آستین [[جامه]] خود را بر چهره خویش نهاد و سه بار فرمود: "تو به [[بهترین]] [[پناهگاه]] [[پناه]] می‌بری". ابواسید می‌گوید: [[پیامبر]] {{صل}} پیش من آمد و فرمود: "ابواسید! دو دست [[جامه]] کتانی سپید به او بده و او را پیش [[قوم]] خودش ببر". بعد از این ماجرا اسماء می‌گفت مرا [[بدبخت]] بخوانید<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۴۹-۱۵۰؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۱۹-۲۰؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۶، ص۱۷-۱۸ (این گونه نقل شده: دو دست جامه کتانی سپید به او بده و او را برگردان) و الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۸۶.</ref>. به [[پیامبر]] {{صل}} گفتند: چه کسی او را به گفتن آن جمله وا داشته است؟ [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: {{متن حدیث|إِنَّهُنَّ صَوَاحِبُ يُوسُفَ وَكَيْدُهُنَّ عَظِيمٌ}}؛ آری، آنان همان [[زنان]] اطراف [[یوسف]] هستند و [[فریب]] آنان بزرگ است. در [[نقلی]] هم گفته شده، چون [[پیامبر اسلام]] {{صل}} از [[حیله]] این دو نفر ([[حفصه]] و [[عایشه]]) با خبر شد، این جمله را [[نقل]] فرمودند<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۴۸.</ref>. | ||
# [[دلیل]] دیگری که [[نقل]] شده، آن است که چون [[پیامبر]]{{صل}} نزد او آمد و او را خواند، اسماء به [[پیامبر]]{{صل}} گفت: تو بیا و از آمدن نزد [[پیامبر]]{{صل}} سر باز رد؛ به همین سبب آن حضرت او را رها کرد<ref>شرف النبی، خرگوشی، ص۶۴۴؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۶، ص۱۷.</ref><ref>[[پروین حبیبی|حبیبی، پروین]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۳۲۴.</ref>. | # [[دلیل]] دیگری که [[نقل]] شده، آن است که چون [[پیامبر]] {{صل}} نزد او آمد و او را خواند، اسماء به [[پیامبر]] {{صل}} گفت: تو بیا و از آمدن نزد [[پیامبر]] {{صل}} سر باز رد؛ به همین سبب آن حضرت او را رها کرد<ref>شرف النبی، خرگوشی، ص۶۴۴؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۶، ص۱۷.</ref><ref>[[پروین حبیبی|حبیبی، پروین]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۳۲۴.</ref>. | ||
==سرانجام اسماء== محمد بن عمر واقدی" می‌گوید: از ابواسید شنیده شد که گفته است، همین که با اسماء پیش قبیله‌اش رسیدم، آنها به او گفتند: ای اسماء! چه نافرخنده‌ای! چه بر سرت آمده است؟ او گفت: "فریبم دادند و به من گفتند که در برابر [[پیامبر]]{{صل}} بگو {{عربی|أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْكَ}}". خویشاوندانش به او گفتند: ما را میان [[اعراب]] به بدنامی مشهور کردی. پس اسماء به ابواسید گفت: "به هر حال، این کار شده است، اینک من چه باید کنم؟" ابو اسید گفت: "در خانه‌ات بنشین و در برابر غیر [[محارم]] خود [[حجاب]] را رعایت کن تا پس از [[رسول خدا]]{{صل}} هیچ طمع‌کننده در تو [[طمع]] نکند که تو از [[مادران]] مؤمنانی". اسماء نیز در [[خانه]] نشست و هیچ کس به [[ازدواج]] با او [[طمع]] نکرد و او را جز اشخاص مَحرم ندیدند و سرانجام در روزگار [[خلافت]] [[عثمان بن عفان]] پیش [[اقوام]] خود در نجد در گذشت<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۵۰؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۱.</ref><ref>[[پروین حبیبی|حبیبی، پروین]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۳۲۶.</ref>. | == سرانجام اسماء == محمد بن عمر واقدی" می‌گوید: از ابواسید شنیده شد که گفته است، همین که با اسماء پیش قبیله‌اش رسیدم، آنها به او گفتند: ای اسماء! چه نافرخنده‌ای! چه بر سرت آمده است؟ او گفت: "فریبم دادند و به من گفتند که در برابر [[پیامبر]] {{صل}} بگو {{عربی|أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْكَ}}". خویشاوندانش به او گفتند: ما را میان [[اعراب]] به بدنامی مشهور کردی. پس اسماء به ابواسید گفت: "به هر حال، این کار شده است، اینک من چه باید کنم؟" ابو اسید گفت: "در خانه‌ات بنشین و در برابر غیر [[محارم]] خود [[حجاب]] را رعایت کن تا پس از [[رسول خدا]] {{صل}} هیچ طمع‌کننده در تو [[طمع]] نکند که تو از [[مادران]] مؤمنانی". اسماء نیز در [[خانه]] نشست و هیچ کس به [[ازدواج]] با او [[طمع]] نکرد و او را جز اشخاص مَحرم ندیدند و سرانجام در روزگار [[خلافت]] [[عثمان بن عفان]] پیش [[اقوام]] خود در نجد در گذشت<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۵۰؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۱.</ref><ref>[[پروین حبیبی|حبیبی، پروین]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۳۲۶.</ref>. | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۸:۰۱
اسماء دختر نعمان بن ابی‌الجون از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اسماء دختر نعمان بن ابی‌الجون در تراجم و رجال - اسماء دختر نعمان بن ابی‌الجون در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
در تاریخ از برخی زنان نام برده شده که قرار بود با پیامبر اکرم (ص) ازدواج کنند ولی توفیق همسری وی را نیافتند؛ از جمله این زنان، اسماء دختر صلت بود که وقتی خبر خواستگاری رسول خدا (ص) از او به وی رسید، از خوشحالی جان داد[۱].
نمونه دیگر، شنباء، دختر "عمرو غفاری بود که بعضی او را از بنی قریظه و برخی دیگر او را کنانی دانسته‌اند. وقتی شنباء نزد پیامبر (ص) آمد در ایام عادت زنانه بود و پیش از پاک شدن او ابراهیم، پسر پیامبر (ص) از دنیا رفت و شنباء گفت: "اگر محمد، پیامبر بود محبوب‌ترین کس او نمی‌مرد". پیامبر (ص) هم به همین سبب او را رها کرد[۲].
زن دیگری که پیامبر (ص) او را به سوی اهلش باز گرداند، اسماء، دختر نعمان بن اسود بن شراحیل کندی[۳] بود. در ادامه چگونگی ازدواج او با پیامبر (ص) و جدایی او از ایشان بیان خواهد شد[۴].
اسماء و معرفی او به پیامبر (ص)
اسماء، دختر نعمان کندی[۵]، از جمله زنان غیر قریشی پیامبر (ص) بود[۶]. نام او را امیمه و امامه نیز نقل کرده‌اند. واقدی در این باره می‌گوید: پدرش، نعمان بن ابی جون کندی بود و بستگانش در منطقه نجد و اطراف شُرّیة زندگی می‌کردند. پدرش در حالی که مسلمان شده بود، در مدینه به حضور پیامبر (ص) آمد و گفت: "ای رسول خدا! آیا اجازه می‌دهی زیباترین زن بیوه عرب را که همسر پسر عمویش بوده و شوهرش در گذشته و او بیوه شده است، به عقد شما در آورم، در حالی که او نیز مایل به ازدواج با شما و شیفته شماست؟" پیامبر (ص) آن زن را با مهر دوازده و نیم وقیه نقره برای خود عقد فرمود[۷] و نقل شده که در ربیع الاول سال نهم هجرت این عقد صورت گرفت[۸].
سپس نعمان بن ابی جون گفت: من همراه فرستاده شما می‌روم و همسرت را همراه او نزد شما می‌فرستم". پیامبر (ص) نیز ابواسید ساعدی را همراه نعمان فرستاد. هنگامی که نعمان و ابو اسید رسیدند، اسماء در خانه خود نشست و به ابو اسید اجازه ورود داد. ابو اسید می‌گوید، چون این موضوع پس از نزول احکام حجاب بود به او پیام دادم که همسران پیامبر (ص) را نباید هیچ یک از مردان نامحرم نبینند و باید از پس پرده با نامحرم سخن بگویی، او نیز پذیرفت و من سه روز آنجا بودم و سپس او را بر شتری راهوار که سایبانی داشت، سوار کردم و به مدینه آوردم و او در محله بنی ساعده ساکن شد. من به حضور رسول خدا (ص) که در میان قبیله بنی عمروبن عوف بود، رفتم و ایشان را از آمدن اسماء آگاه کردم[۹][۱۰]
علل فرستاده شدن اسماء به سوی قبیله‌اش
درباره اینکه چرا پیامبر اسماء را به سوی قومش بازگرداند، دلایل گوناگونی نقل شده که به برخی از آنها اشاره می‌شود:
- طبری نقل می‌کند، پس از آنکه پیامبر (ص) اسماء را به همسری پذیرفت، چون با او خلوت کرد، در تن وی سپیدی دید (بیماری برص) پس به او چیزی بخشید و او را به سوی بستگانش فرستاد[۱۱]. در نقلی دیگر آمده است که چون پیامبر (ص) با او خلوت کرد، از او به خدا پناه برد و کسی پیش نعمان فرستاد و به او گفت: "مگر این دختر تو نیست؟" نعمان پاسخ داد: "بله"! آن‌گاه پیامبر (ص) از اسماء پرسید: مگر تو دختر نعمان نیستی؟ او گفت: "بله"! پس از آن، نعمان به پیامبر (ص) گفت: او را نگهدار که چنین و چنان است و از او بسیار ستایش کرد و از جمله گفت که او هرگز عادت زنانه نداشته است و پیامبر (ص) او را رها کرد و معلوم نیست به سبب سخنزن بود و یا سخن پدرش که او هرگز عادت زنانه نداشته است[۱۲].
- هشام بن محمد بن سائب کلبی از پدرش، او از ابوصالح و او از ابن عباس نقل کرده است که می‌گفته است: پیامبر (ص) اسماء، دختر نعمان را که از زیباترین زنان روزگار خود بود، برای خود عقد فرمود. هنگامی که پیامبر (ص) با برخی زنان غیر قریش ازدواج کرد، عایشه گفت: اینک دست بر زنان غریبه زیبا نهاده و ممکن است آنها به زودی نظر او را از ما بازگردانند. به همین جهت هنگامی که همسران پیامبر (ص) اسماء را دیدند بر او رشک بردند و وقتی حفصه و عایشه به آرایش او پرداختند، یکی از آن دو به اسماء گفت: "پیامبر (ص) دوست می‌دارد که چون پیش همسر خود می‌آید او بگوید: «أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْك»؛ از شرّ تو به خدا پناه می‌برم!!" بدین سبب بود که چون پیامبر (ص) پیش اسماء آمد، اسماء گفت: "از شرّ تو به خدا پناه می‌برم!" پیامبر (ص) آستین جامه خود را بر چهره خویش نهاد و سه بار فرمود: "تو به بهترین پناهگاه پناه می‌بری". ابواسید می‌گوید: پیامبر (ص) پیش من آمد و فرمود: "ابواسید! دو دست جامه کتانی سپید به او بده و او را پیش قوم خودش ببر". بعد از این ماجرا اسماء می‌گفت مرا بدبخت بخوانید[۱۳]. به پیامبر (ص) گفتند: چه کسی او را به گفتن آن جمله وا داشته است؟ رسول خدا (ص) فرمود: «إِنَّهُنَّ صَوَاحِبُ يُوسُفَ وَكَيْدُهُنَّ عَظِيمٌ»؛ آری، آنان همان زنان اطراف یوسف هستند و فریب آنان بزرگ است. در نقلی هم گفته شده، چون پیامبر اسلام (ص) از حیله این دو نفر (حفصه و عایشه) با خبر شد، این جمله را نقل فرمودند[۱۴].
- دلیل دیگری که نقل شده، آن است که چون پیامبر (ص) نزد او آمد و او را خواند، اسماء به پیامبر (ص) گفت: تو بیا و از آمدن نزد پیامبر (ص) سر باز رد؛ به همین سبب آن حضرت او را رها کرد[۱۵][۱۶].
== سرانجام اسماء == محمد بن عمر واقدی" می‌گوید: از ابواسید شنیده شد که گفته است، همین که با اسماء پیش قبیله‌اش رسیدم، آنها به او گفتند: ای اسماء! چه نافرخنده‌ای! چه بر سرت آمده است؟ او گفت: "فریبم دادند و به من گفتند که در برابر پیامبر (ص) بگو أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْكَ". خویشاوندانش به او گفتند: ما را میان اعراب به بدنامی مشهور کردی. پس اسماء به ابواسید گفت: "به هر حال، این کار شده است، اینک من چه باید کنم؟" ابو اسید گفت: "در خانه‌ات بنشین و در برابر غیر محارم خود حجاب را رعایت کن تا پس از رسول خدا (ص) هیچ طمع‌کننده در تو طمع نکند که تو از مادران مؤمنانی". اسماء نیز در خانه نشست و هیچ کس به ازدواج با او طمع نکرد و او را جز اشخاص مَحرم ندیدند و سرانجام در روزگار خلافت عثمان بن عفان پیش اقوام خود در نجد در گذشت[۱۷][۱۸].
منابع
پانویس
- ↑ شرف النبی، خرگوشی، ص۶۴۴.
- ↑ تاریخ الطبری، طبری (ترجمه: پاینده)، ج۴، ص۱۲۹۶.
- ↑ تاریخ الطبری، طبری (ترجمه: پاینده)، ج۴، ص۱۲۹۶.
- ↑ حبیبی، پروین، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۳۲۱.
- ↑ شرف النبی، خرگوشی، ص۶۴۴.
- ↑ السیرة النبویه، ابن هشام (ترجمه: رسولی)، ج۲، ص۴۲۲.
- ↑ الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۴۷؛ ناسخ التواریخ، سپهر، ص۵۱۷ (فقط مقدار مهر را گفته است).
- ↑ الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۴۸؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۱.
- ↑ الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۴۷؛ تاریخ الطبری، طبری (ترجمه: پاینده)، ج۴، ص۱۲۹۷ (علت مرض برص را گفته است)؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۸۷؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۶، ص۱۷؛ سیرت رسول الله (ص)، قاضی ابر قوه، ج۲، ص۱۱۰۲؛ الکامل، ابن اثیر (ترجمه: حالت - خلیلی)، ج۷، ص۳۸۴.
- ↑ حبیبی، پروین، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۳۲۲.
- ↑ تاریخ الطبری، طبری (ترجمه: پاینده)، ج۴، ص۱۲۹۶.
- ↑ تاریخ الطبری، طبری (ترجمه: پاینده)، ج۴، ص۱۲۹۶.
- ↑ الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۴۹-۱۵۰؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۱۹-۲۰؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۶، ص۱۷-۱۸ (این گونه نقل شده: دو دست جامه کتانی سپید به او بده و او را برگردان) و الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۸۶.
- ↑ الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۴۸.
- ↑ شرف النبی، خرگوشی، ص۶۴۴؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۶، ص۱۷.
- ↑ حبیبی، پروین، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۳۲۴.
- ↑ الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۱۵۰؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۱.
- ↑ حبیبی، پروین، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۳۲۶.