خیرخواهی در جامعه‌شناسی اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۰۰:۰۱

مقدمه

واژه “نصح” در اصل به معنای خالص بودن است و مقابل غش قرار دارد، چه در موضوع یا سخن یا عمل. منظور از آن در آیاتی چون أُبَلِّغُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَأَنْصَحُ لَكُمْ^[۱] یا وَلَا يَنْفَعُكُمْ نُصْحِي إِنْ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَحَ لَكُمْ^[۲] تحقق صدق و خلوص کامل از غش در اقوال و اعمال و اجرای حق و حقیقت در همه حرکات برای آنها و برای صلاح آنهاست^[۳]. نصیحت و ارشاد وظیفه بسیار مهمی است که دستاوردهای قابل ملاحظه‌ای دارد. همه انسان‌ها به دلیل ابتلا به امور روزمره و اشتغال، از عروض تدریجی غفلت و حجاب‌های بعضاً خسارت‌بار برکنار نیستند. نصایح مشفقانه، خواب غفلت را می‌زداید و آنها را به وظایف و مسئولیت‌ها توجه می‌دهد. به دلیل تقابلی بودن این وظیفه، اگر عده‌ای به نصیحت مأمورند، افراد مقابل نیز به نصیحت‌پذیری مأمور خواهند بود.

آیات قرآنی مرتبط

نصیحت انسان‌ها، رویه پیامبران: أُبَلِّغُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَأَنَا لَكُمْ نَاصِحٌ أَمِينٌ^[۴].
نصیحت مشفقانه، رویه صالحان: وَجَاءَ رَجُلٌ مِنْ أَقْصَى الْمَدِينَةِ يَسْعَى قَالَ يَا مُوسَى إِنَّ الْمَلَأَ يَأْتَمِرُونَ بِكَ لِيَقْتُلُوكَ فَاخْرُجْ إِنِّي لَكَ مِنَ النَّاصِحِينَ^[۵].
در آیاتی نیز نصیحت از جمله طرق اتمام حجت بر بندگان^[۶]؛ و ناصح بودن برای خدا و رسول از مصداق‌های احسان معرفی شده است^[۷].^[۸]

منابع

شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم

پانویس

↑ «پیام‌های پروردگارم را به شما می‌رسانم و برای شما خیرخواهی می‌کنم» سوره اعراف، آیه ۶۲.
↑ «و چون خداوند بر آن باشد که شما را گمراه بگذارد اگر من هم بخواهم برایتان خیرخواهی کنم خیرخواهی من به شما سودی نخواهد رساند» سوره هود، آیه ۳۴.
↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱۲، ص۱۳۷-۱۳۸.
↑ «پیام‌های پروردگارم را به شما می‌رسانم و من برای شما خیرخواهی امینم» سوره اعراف، آیه ۶۸.
↑ «و مردی از دورترین جای شهر شتابان آمد؛ گفت: ای موسی! سرکردگان (شهر) در کار تو همدل شده‌اند تا تو را بکشند پس (از شهر) بیرون رو که من از خیرخواهان توام» سوره قصص، آیه ۲۰.
↑ فَتَوَلَّى عَنْهُمْ وَقَالَ يَا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَنَصَحْتُ لَكُمْ فَكَيْفَ آسَى عَلَى قَوْمٍ كَافِرِينَ «آنگاه (شعیب) از آنان رو گرداند و گفت: ای قوم من! به راستی پیام‌های پروردگارم را به شما رسانده‌ام و برای شما خیرخواهی کرده‌ام؛ اکنون چگونه برای قومی کافر اندوهگین شوم؟» سوره اعراف، آیه ۹۳.
↑ لَيْسَ عَلَى الضُّعَفَاءِ وَلَا عَلَى الْمَرْضَى وَلَا عَلَى الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُوا لِلَّهِ وَرَسُولِهِ مَا عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ «بر ناتوانان و بیماران و آنان که چیزی برای بخشیدن (به راه و راهیان جهاد) نمی‌یابند چون خیرخواه خداوند و پیامبرش باشند گناهی نیست؛ (آری) بر نیکوکاران ایرادی نیست و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۹۱.
↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۳۸۱.

{{ارزش‌های اجتماعی}

[1] «پیام‌های پروردگارم را به شما می‌رسانم و برای شما خیرخواهی می‌کنم» سوره اعراف، آیه ۶۲.

[2] «و چون خداوند بر آن باشد که شما را گمراه بگذارد اگر من هم بخواهم برایتان خیرخواهی کنم خیرخواهی من به شما سودی نخواهد رساند» سوره هود، آیه ۳۴.

[3] حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱۲، ص۱۳۷-۱۳۸.

[4] «پیام‌های پروردگارم را به شما می‌رسانم و من برای شما خیرخواهی امینم» سوره اعراف، آیه ۶۸.

[5] «و مردی از دورترین جای شهر شتابان آمد؛ گفت: ای موسی! سرکردگان (شهر) در کار تو همدل شده‌اند تا تو را بکشند پس (از شهر) بیرون رو که من از خیرخواهان توام» سوره قصص، آیه ۲۰.

[6] فَتَوَلَّى عَنْهُمْ وَقَالَ يَا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَنَصَحْتُ لَكُمْ فَكَيْفَ آسَى عَلَى قَوْمٍ كَافِرِينَ «آنگاه (شعیب) از آنان رو گرداند و گفت: ای قوم من! به راستی پیام‌های پروردگارم را به شما رسانده‌ام و برای شما خیرخواهی کرده‌ام؛ اکنون چگونه برای قومی کافر اندوهگین شوم؟» سوره اعراف، آیه ۹۳.

[7] لَيْسَ عَلَى الضُّعَفَاءِ وَلَا عَلَى الْمَرْضَى وَلَا عَلَى الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُوا لِلَّهِ وَرَسُولِهِ مَا عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ «بر ناتوانان و بیماران و آنان که چیزی برای بخشیدن (به راه و راهیان جهاد) نمی‌یابند چون خیرخواه خداوند و پیامبرش باشند گناهی نیست؛ (آری) بر نیکوکاران ایرادی نیست و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۹۱.

[8] شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۳۸۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۶: / خط ۶: @@
 }}
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
 واژه “نصح” در اصل به معنای [[خالص]] بودن است و مقابل [[غش]] قرار دارد، چه در موضوع یا سخن یا عمل. منظور از آن در آیاتی چون {{متن قرآن|أُبَلِّغُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَأَنْصَحُ لَكُمْ}}<ref>«پیام‌های پروردگارم را به شما می‌رسانم و برای شما خیرخواهی می‌کنم» سوره اعراف، آیه ۶۲.</ref> یا {{متن قرآن|وَلَا يَنْفَعُكُمْ نُصْحِي إِنْ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَحَ لَكُمْ}}<ref>«و چون خداوند بر آن باشد که شما را گمراه بگذارد اگر من هم بخواهم برایتان خیرخواهی کنم خیرخواهی من به شما سودی نخواهد رساند» سوره هود، آیه ۳۴.</ref> تحقق [[صدق]] و [[خلوص]] کامل از غش در اقوال و [[اعمال]] و [[اجرای حق]] و [[حقیقت]] در همه حرکات برای آنها و برای [[صلاح]] آنهاست<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱۲، ص۱۳۷-۱۳۸.</ref>.
 نصیحت و [[ارشاد]] [[وظیفه]] بسیار مهمی است که دستاوردهای قابل ملاحظه‌ای دارد. همه [[انسان‌ها]] به دلیل [[ابتلا]] به امور روزمره و اشتغال، از عروض تدریجی [[غفلت]] و حجاب‌های بعضاً خسارت‌بار برکنار نیستند. [[نصایح]] مشفقانه، [[خواب غفلت]] را می‌زداید و آنها را به [[وظایف]] و [[مسئولیت‌ها]] توجه می‌دهد. به دلیل تقابلی بودن این وظیفه، اگر عده‌ای به نصیحت مأمورند، افراد مقابل نیز به [[نصیحت‌پذیری]] [[مأمور]] خواهند بود.
-==[[آیات]] [[قرآنی]] مرتبط==
+== [[آیات]] [[قرآنی]] مرتبط ==
 # نصیحت انسان‌ها، رویه [[پیامبران]]: {{متن قرآن|أُبَلِّغُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَأَنَا لَكُمْ نَاصِحٌ أَمِينٌ}}<ref>«پیام‌های پروردگارم را به شما می‌رسانم و من برای شما خیرخواهی امینم» سوره اعراف، آیه ۶۸.</ref>.
 # نصیحت مشفقانه، رویه [[صالحان]]: {{متن قرآن|وَجَاءَ رَجُلٌ مِنْ أَقْصَى الْمَدِينَةِ يَسْعَى قَالَ يَا مُوسَى إِنَّ الْمَلَأَ يَأْتَمِرُونَ بِكَ لِيَقْتُلُوكَ فَاخْرُجْ إِنِّي لَكَ مِنَ النَّاصِحِينَ}}<ref>«و مردی از دورترین جای شهر شتابان آمد؛ گفت: ای موسی! سرکردگان (شهر) در کار تو همدل شده‌اند تا تو را بکشند پس (از شهر) بیرون رو که من از خیرخواهان توام» سوره قصص، آیه ۲۰.</ref>.
-#در آیاتی نیز نصیحت از جمله طرق [[اتمام حجت]] بر [[بندگان]]<ref>{{متن قرآن|فَتَوَلَّى عَنْهُمْ وَقَالَ يَا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَنَصَحْتُ لَكُمْ فَكَيْفَ آسَى عَلَى قَوْمٍ كَافِرِينَ}} «آنگاه (شعیب) از آنان رو گرداند و گفت: ای قوم من! به راستی پیام‌های پروردگارم را به شما رسانده‌ام و برای شما خیرخواهی کرده‌ام؛ اکنون چگونه برای قومی کافر اندوهگین شوم؟» سوره اعراف، آیه ۹۳.</ref>؛ و ناصح بودن برای [[خدا]] و [[رسول]] از مصداق‌های [[احسان]] معرفی شده است<ref>{{متن قرآن|لَيْسَ عَلَى الضُّعَفَاءِ وَلَا عَلَى الْمَرْضَى وَلَا عَلَى الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُوا لِلَّهِ وَرَسُولِهِ مَا عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ}} «بر ناتوانان و بیماران و آنان که چیزی برای بخشیدن (به راه و راهیان جهاد) نمی‌یابند چون خیرخواه خداوند و پیامبرش باشند گناهی نیست؛ (آری) بر نیکوکاران ایرادی نیست و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۹۱.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۳۸۱.</ref>
+# در آیاتی نیز نصیحت از جمله طرق [[اتمام حجت]] بر [[بندگان]]<ref>{{متن قرآن|فَتَوَلَّى عَنْهُمْ وَقَالَ يَا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَنَصَحْتُ لَكُمْ فَكَيْفَ آسَى عَلَى قَوْمٍ كَافِرِينَ}} «آنگاه (شعیب) از آنان رو گرداند و گفت: ای قوم من! به راستی پیام‌های پروردگارم را به شما رسانده‌ام و برای شما خیرخواهی کرده‌ام؛ اکنون چگونه برای قومی کافر اندوهگین شوم؟» سوره اعراف، آیه ۹۳.</ref>؛ و ناصح بودن برای [[خدا]] و [[رسول]] از مصداق‌های [[احسان]] معرفی شده است<ref>{{متن قرآن|لَيْسَ عَلَى الضُّعَفَاءِ وَلَا عَلَى الْمَرْضَى وَلَا عَلَى الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُوا لِلَّهِ وَرَسُولِهِ مَا عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ}} «بر ناتوانان و بیماران و آنان که چیزی برای بخشیدن (به راه و راهیان جهاد) نمی‌یابند چون خیرخواه خداوند و پیامبرش باشند گناهی نیست؛ (آری) بر نیکوکاران ایرادی نیست و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۹۱.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۳۸۱.</ref>
 == منابع ==