تربص در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۰۸

مقدمه

تربُّص: انتظار^[۱]، توقع‌ داشتن و درنگ‌ کردن^[۲].
﴿وَلَكِنَّكُمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَكُمْ وَتَرَبَّصْتُمْ وَارْتَبْتُمْ وَغَرَّتْكُمُ الْأَمَانِيُّ﴾^[۳].
خداوند در قرآن کریم کفار و مشرکان را به دلیل انتظار سقوط دولت پیامبر (ص) و نابودی اسلام نکوهش می‌کند: ﴿وَمِنَ الْأَعْرَابِ مَنْ يَتَّخِذُ مَا يُنْفِقُ مَغْرَمًا وَيَتَرَبَّصُ بِكُمُ الدَّوَائِرَ﴾^[۴].
تربُّص به حالت بی‌عملی سیاسی و اجتماعی و بی‌تحرکّی اطلاق می‌گردد و نسبت به امری که انتظار و توقع آن می‌رود، بار ارزشی می‌گیرد. در مواردی مؤمنان در انتظار نزول بلا بر کافران یا فرمان جهاد با آنها از سوی خداوند بودند: ﴿وَنَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمْ أَنْ يُصِيبَكُمُ اللَّهُ بِعَذَابٍ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ بِأَيْدِينَا﴾^[۵].
حالت تربُّص در مورد منافقان به حالت فرصت‌ طلبی و ابن‌الوقتی اطلاق شده که گوشه‌گیری و بی‌عملی آنان را در جامعه نتیجه می‌دهد و قرآن کریم این سیاست را برملا می‌کند: ﴿الَّذِينَ يَتَرَبَّصُونَ بِكُمْ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّهِ قَالُوا أَلَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ وَإِنْ كَانَ لِلْكَافِرِينَ نَصِيبٌ قَالُوا أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَيْكُمْ﴾^[۶]^[۷].

تربّص

یعنی مراقبت در تعادل نیروهای مسلمانان و کفار به نوعی که توازن به هم نخورد، هنگامی که تجهیزات و نیروی دشمن زیاد باشد، مسلمان‌ها باید با موازنه قوا جهاد را شروع کنند، اگر موازنه قوا به نفع کفار باشد، بر مسلمانان واجب است تا صبر کنند و موازنه قوا حاصل شود^[۸].^[۹]

منابع

پانویس

↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۴۷۷.
↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۳۳.
↑ «اما شما خود را (با دورویی) به سختی افکندید و چشم به راه (شکست ما مؤمنان) بودید و تردید کردید و آرزوها شما را فریب داد» سوره حدید، آیه ۱۴.
↑ «و برخی از تازیان بیابان‌نشین آنچه هزینه می‌کنند غرامت می‌شمارند و برای شما انتظار پیشامدها را می‌کشند» سوره توبه، آیه ۹۸.
↑ «و ما برای شما انتظار داریم که خداوند شما را از سوی خویش یا به دست ما به عذابی دچار فرماید» سوره توبه، آیه ۵۲.
↑ «آنان که چشم بر شما دارند، اگر از سوی خداوند پیروزی‌ بهره شما گردد، می‌گویند: آیا با شما نبودیم؟ و اگر کافران را بهره‌ای باشد، می‌گویند آیا ما بر شما دست نیافته‌ایم؟» سوره نساء، آیه ۱۴۱.
↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص:۱۷۸.
↑ فقه سیاسی، ج۵، ص۲۴۶.
↑ عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی، ص ۵۱۶.

[1] ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۴۷۷.

[2] بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۳۳.

[3] «اما شما خود را (با دورویی) به سختی افکندید و چشم به راه (شکست ما مؤمنان) بودید و تردید کردید و آرزوها شما را فریب داد» سوره حدید، آیه ۱۴.

[4] «و برخی از تازیان بیابان‌نشین آنچه هزینه می‌کنند غرامت می‌شمارند و برای شما انتظار پیشامدها را می‌کشند» سوره توبه، آیه ۹۸.

[5] «و ما برای شما انتظار داریم که خداوند شما را از سوی خویش یا به دست ما به عذابی دچار فرماید» سوره توبه، آیه ۵۲.

[6] «آنان که چشم بر شما دارند، اگر از سوی خداوند پیروزی‌ بهره شما گردد، می‌گویند: آیا با شما نبودیم؟ و اگر کافران را بهره‌ای باشد، می‌گویند آیا ما بر شما دست نیافته‌ایم؟» سوره نساء، آیه ۱۴۱.

[7] نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص:۱۷۸.

[8] فقه سیاسی، ج۵، ص۲۴۶.

[9] عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی، ص ۵۱۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{امامت}}
 {{مدخل مرتبط
 | موضوع مرتبط = تربص
@@ خط ۷: / خط ۶: @@
 }}
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-*تربُّص: [[انتظار]]<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۴۷۷.</ref>، توقع‌ داشتن و درنگ‌ کردن<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۳۳.</ref>.
+* تربُّص: [[انتظار]]<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۴۷۷.</ref>، توقع‌ داشتن و درنگ‌ کردن<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۳۳.</ref>.
 *{{متن قرآن|وَلَكِنَّكُمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَكُمْ وَتَرَبَّصْتُمْ وَارْتَبْتُمْ وَغَرَّتْكُمُ الْأَمَانِيُّ}}<ref>«اما شما خود را (با دورویی) به سختی افکندید و چشم به راه (شکست ما مؤمنان) بودید و تردید کردید و آرزوها شما را فریب داد» سوره حدید، آیه ۱۴.</ref>.
-* [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] [[کفار]] و [[مشرکان]] را به [[دلیل]] [[انتظار]] سقوط [[دولت پیامبر]]{{صل}} و نابودی [[اسلام]] [[نکوهش]] می‌کند: {{متن قرآن|وَمِنَ الْأَعْرَابِ مَنْ يَتَّخِذُ مَا يُنْفِقُ مَغْرَمًا وَيَتَرَبَّصُ بِكُمُ الدَّوَائِرَ}}<ref>«و برخی از تازیان بیابان‌نشین آنچه هزینه می‌کنند غرامت می‌شمارند و برای شما انتظار پیشامدها را می‌کشند» سوره توبه، آیه ۹۸.</ref>.
+* [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] [[کفار]] و [[مشرکان]] را به [[دلیل]] [[انتظار]] سقوط [[دولت پیامبر]] {{صل}} و نابودی [[اسلام]] [[نکوهش]] می‌کند: {{متن قرآن|وَمِنَ الْأَعْرَابِ مَنْ يَتَّخِذُ مَا يُنْفِقُ مَغْرَمًا وَيَتَرَبَّصُ بِكُمُ الدَّوَائِرَ}}<ref>«و برخی از تازیان بیابان‌نشین آنچه هزینه می‌کنند غرامت می‌شمارند و برای شما انتظار پیشامدها را می‌کشند» سوره توبه، آیه ۹۸.</ref>.
-*تربُّص به حالت بی‌عملی [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] و بی‌تحرکّی اطلاق می‌گردد و نسبت به امری که [[انتظار]] و توقع آن می‌رود، بار ارزشی می‌گیرد. در مواردی [[مؤمنان]] در [[انتظار]] [[نزول]] [[بلا]] بر [[کافران]] یا [[فرمان]] [[جهاد]] با آنها از سوی [[خداوند]] بودند: {{متن قرآن|وَنَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمْ أَنْ يُصِيبَكُمُ اللَّهُ بِعَذَابٍ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ بِأَيْدِينَا}}<ref>«و ما برای شما انتظار داریم که خداوند شما را از سوی خویش یا به دست ما به عذابی دچار فرماید» سوره توبه، آیه ۵۲.</ref>.
+* تربُّص به حالت بی‌عملی [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] و بی‌تحرکّی اطلاق می‌گردد و نسبت به امری که [[انتظار]] و توقع آن می‌رود، بار ارزشی می‌گیرد. در مواردی [[مؤمنان]] در [[انتظار]] [[نزول]] [[بلا]] بر [[کافران]] یا [[فرمان]] [[جهاد]] با آنها از سوی [[خداوند]] بودند: {{متن قرآن|وَنَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمْ أَنْ يُصِيبَكُمُ اللَّهُ بِعَذَابٍ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ بِأَيْدِينَا}}<ref>«و ما برای شما انتظار داریم که خداوند شما را از سوی خویش یا به دست ما به عذابی دچار فرماید» سوره توبه، آیه ۵۲.</ref>.
-*حالت تربُّص در مورد [[منافقان]] به حالت فرصت‌ طلبی و ابن‌الوقتی اطلاق شده که [[گوشه‌گیری]] و بی‌عملی آنان را در [[جامعه]] نتیجه می‌دهد و [[قرآن کریم]] این [[سیاست]] را برملا می‌کند: {{متن قرآن|الَّذِينَ يَتَرَبَّصُونَ بِكُمْ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّهِ قَالُوا أَلَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ وَإِنْ كَانَ لِلْكَافِرِينَ نَصِيبٌ قَالُوا أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَيْكُمْ}}<ref>«آنان که چشم بر شما دارند، اگر از سوی خداوند پیروزی‌ بهره شما گردد، می‌گویند: آیا با شما نبودیم؟ و اگر کافران را بهره‌ای باشد، می‌گویند آیا ما بر شما دست نیافته‌ایم؟» سوره نساء، آیه ۱۴۱.</ref><ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص:۱۷۸.</ref>.
+* حالت تربُّص در مورد [[منافقان]] به حالت فرصت‌ طلبی و ابن‌الوقتی اطلاق شده که [[گوشه‌گیری]] و بی‌عملی آنان را در [[جامعه]] نتیجه می‌دهد و [[قرآن کریم]] این [[سیاست]] را برملا می‌کند: {{متن قرآن|الَّذِينَ يَتَرَبَّصُونَ بِكُمْ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّهِ قَالُوا أَلَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ وَإِنْ كَانَ لِلْكَافِرِينَ نَصِيبٌ قَالُوا أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَيْكُمْ}}<ref>«آنان که چشم بر شما دارند، اگر از سوی خداوند پیروزی‌ بهره شما گردد، می‌گویند: آیا با شما نبودیم؟ و اگر کافران را بهره‌ای باشد، می‌گویند آیا ما بر شما دست نیافته‌ایم؟» سوره نساء، آیه ۱۴۱.</ref><ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص:۱۷۸.</ref>.
+==تربّص==
+یعنی [[مراقبت]] در [[تعادل]] نیروهای [[مسلمانان]] و [[کفار]] به نوعی که [[توازن]] به هم نخورد، هنگامی که تجهیزات و نیروی [[دشمن]] زیاد باشد، [[مسلمان‌ها]] باید با [[موازنه]] قوا [[جهاد]] را شروع کنند، اگر موازنه قوا به نفع کفار باشد، بر مسلمانان [[واجب]] است تا [[صبر]] کنند و موازنه قوا حاصل شود<ref>فقه سیاسی، ج۵، ص۲۴۶.</ref>.<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی]]، ص ۵۱۶.</ref>
 == منابع ==
 {{منابع}}
-* [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']]
+# [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']]
+# [[پرونده: 1100699.jpg|22px]] [[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه فقه سیاسی ج۱''']]
 {{پایان منابع}}