احول بن جواب: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = احول بن جواب در تراجم و رجال| پرسش مرتبط = }} == آشنایی اجمالی == الأحول بن جواب<ref>مصحّف الأحوص بن جواب است. ر.ک: أ. منابع شیعی: الإفصاح عن أحوال رواة الصحاح، ج۱، ص۷۶، ش۶۹؛ تنقیح المقال، ج...» ایجاد کرد) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
==شرح حال [[راوی]]== | ==شرح حال [[راوی]]== | ||
در نام راوی، تصحیف رخ داده و | در نام راوی، تصحیف رخ داده و «الأحول» مصحّف «الأحوص» است، چنان که در منبع اصلی و در [[تفسیر البرهان]]<ref>البرهان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۳۰۷، ح۱۰۵۴۳.</ref> ثبت شده است و مراد از آن [[أحوص بن جواب]]<ref>ابن حجر می‌نویسد: {{عربی|الأحوص بن جواب بفتح الجیم و تشدید الواو}}؛ (تقریب التهذیب، ج۱، ص۷۲، ش۲۸۹).</ref> الضبی<ref>{{عربی|الضبی: بفتح الضاد المعجمة و الباء المکسورة المشددة المنقوطة بواحدة، هذه النسبة إلی ضبة، و هم جماعة، و فی مضر ضبة بن أد بن طابخة بن الیاس بن مضر. و فی قریش ضبة بن الحارث بن فهر ابن مالک. و فی هذیل ضبة بن عمرو بن الحارث بن تمیم بن سعد بن هذیل، و جماعة ینسبون إلی کل واحد من هؤلاء}}؛ (الأنساب (سمعانی)، ج۸، ص۳۸۰، ش۲۵۳۱).</ref>، أبو الجواب الکوفی از [[راویان]] سنی است که در [[رجال]] [[اهل سنت]] ذکر شده است. | ||
الأحوص در سال ۲۱۱ ق [[وفات]] کرده و روایاتی از وی در [[صحیح مسلم]]، [[سنن نسائی]]، [[سنن ترمذی]] و [[سنن ابو داود]] که از [[منابع حدیثی]] معروف [[اهل]] سنت‌اند، نقل شده است. | الأحوص در سال ۲۱۱ ق [[وفات]] کرده و روایاتی از وی در [[صحیح مسلم]]، [[سنن نسائی]]، [[سنن ترمذی]] و [[سنن ابو داود]] که از [[منابع حدیثی]] معروف [[اهل]] سنت‌اند، نقل شده است. | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
==[[طبقه راوی]]== | ==[[طبقه راوی]]== | ||
[[تاریخ]] ولادت وی مشخص نیست؛ ولی در سال ۲۱۱ ق و در [[شهر کوفه]] وفات یافته<ref>ر.ک: تهذیب التهذیب، ج۱، ص۱۶۷، ش۳۵۷؛ تاریخ الإسلام، ج۱۵، ص۵.</ref> و معروف‌ترین استاد وی [[عمار بن رزیق الضبی الکوفی]] است<ref>تهذیب التهذیب، ج۷، ص۳۵۰، ش۶۴۸.</ref> که [[شیخ طوسی]] او را از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} شمرده<ref>ر.ک: رجال الطوسی، ص۲۵۱، ش۳۵۲۶.</ref> و در یک مورد از [[صباح بن یحیی المزنی]] [[روایت]] کرده که [[نجاشی]] او را از [[اصحاب | [[تاریخ]] ولادت وی مشخص نیست؛ ولی در سال ۲۱۱ ق و در [[شهر کوفه]] وفات یافته<ref>ر.ک: تهذیب التهذیب، ج۱، ص۱۶۷، ش۳۵۷؛ تاریخ الإسلام، ج۱۵، ص۵.</ref> و معروف‌ترین استاد وی [[عمار بن رزیق الضبی الکوفی]] است<ref>تهذیب التهذیب، ج۷، ص۳۵۰، ش۶۴۸.</ref> که [[شیخ طوسی]] او را از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} شمرده<ref>ر.ک: رجال الطوسی، ص۲۵۱، ش۳۵۲۶.</ref> و در یک مورد از [[صباح بن یحیی المزنی]] [[روایت]] کرده که [[نجاشی]] او را از [[اصحاب امام باقر]] و [[امام صادق]]{{عم}} دانسته است<ref>ر.ک: رجال النجاشی، ص۲۰۱، ش۵۳۷.</ref>. | ||
با توجه به اینکه بیشتر اصحاب امام باقر و امام صادق{{عم}} در طبقه چهارم روات قرار دارند، می‌بایست الأحوص بن جواب در طبقه پنجم قرار بگیرد.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۰۰.</ref> | با توجه به اینکه بیشتر اصحاب امام باقر و امام صادق{{عم}} در طبقه چهارم روات قرار دارند، می‌بایست الأحوص بن جواب در طبقه پنجم قرار بگیرد.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۰۰.</ref> | ||
==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]== | ==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]== | ||
وی از کسانی مانند [[عمار بن رزیق تمیمی کوفی]]، [[سفیان | وی از کسانی مانند [[عمار بن رزیق تمیمی کوفی]]، [[سفیان ثوری]]، [[سلیمان بن قرم ضبی]]، [[محمد بن عبدالرحمن بن ابی لیلی]] و [[قیس بن الربیع]]<ref>ر.ک: تهذیب الکمال، ج۲، ص۲۸۸، ش۲۸۶.</ref> به روایت نقل کرده که از استادان [[حدیثی]] وی به شمار می‌روند و افرادی نظیر [[ابراهیم بن سعید جوهری]]، [[احمد ابن سعید رباطی]]، [[احمد بن محمد بن صباح الدولابی]]، [[احمد بن یونس ضبی]]، [[اسحاق بن ابراهیم بغوی]]، [[اسحاق ابن حصین بن وهب نخعی رقی]]، [[حجاج بن الشاعر]]، [[الحسین بن الحسن المروزی]]، [[ابوخیثمة زهیر بن حرب النسائی]]، [[عباس بن عبدالعظیم العنبری]] و [[محمد بن غالب الرقی]] از وی روایت کرده‌اند که از [[شاگردان]] [[حدیثی]] وی به شمار می‌روند<ref>ر.ک: تهذیب الکمال، ج۲، ص۲۸۸، ش۲۸۶.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۰۰-۳۰۱.</ref> | ||
==[[مذهب]] [[راوی]]== | ==[[مذهب]] [[راوی]]== | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده:رجال تفسیری]] | [[رده:رجال تفسیری]] | ||
[[رده:طبقه پنجم راویان]] | |||
[[رده:اصحاب امام صادق]] | |||
[[رده:اصحاب امام باقر]] | |||
[[رده: بنی تمیم]] | |||
[[رده: کوفیان]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۴۸
احول بن جواب از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: احول بن جواب در تراجم و رجال - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
الأحول بن جواب[۱]، تنها در سند یک روایت تفسیر کنز الدقائق و به نقل از تأویل الآیات الظاهرة یاد شده است:
«وَ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ يَحْيَى عَنِ الْمُغِيرَةِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ حَسَنٍ الْمَرْوَزِيِّ عَنِ الْأَحْوَصِ بْنِ جَوَّابِ عَنْ عَمَّارِ بْنِ رُزَيْقٍ عَنْ ثَوْرِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ خَالِدِ بْنِ مَعْدَانَ عَنْ كَعْبِ بْنِ عِيَاضٍ قَالَ: طَعَنْتُ عَلَى عَلِيٍّ(ع) بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ(ص) فَوَكَزَنِي فِي صَدْرِي ثُمَّ قَالَ يَا كَعْبُ إِنَّ لِعَلِيٍّ نُورَيْنِ نُوراً فِي السَّمَاءِ وَ نُوراً فِي الْأَرْضِ فَمَنْ تَمَسَّكَ بِنُورِهِ أَدْخَلَهُ اللَّهُ الْجَنَّةَ وَ مَنْ أَخْطَأَهُ أَدْخَلَهُ اللَّهُ النَّارَ فَبَشِّرِ النَّاسَ عَنِّي بِذَلِكَ»[۲].[۳]
شرح حال راوی
در نام راوی، تصحیف رخ داده و «الأحول» مصحّف «الأحوص» است، چنان که در منبع اصلی و در تفسیر البرهان[۴] ثبت شده است و مراد از آن أحوص بن جواب[۵] الضبی[۶]، أبو الجواب الکوفی از راویان سنی است که در رجال اهل سنت ذکر شده است.
الأحوص در سال ۲۱۱ ق وفات کرده و روایاتی از وی در صحیح مسلم، سنن نسائی، سنن ترمذی و سنن ابو داود که از منابع حدیثی معروف اهل سنت‌اند، نقل شده است.
ابن حبان نیز با لقب الأحوص بن جواب التیمی[۷] از راوی یاد کرده است[۸].[۹]
طبقه راوی
تاریخ ولادت وی مشخص نیست؛ ولی در سال ۲۱۱ ق و در شهر کوفه وفات یافته[۱۰] و معروف‌ترین استاد وی عمار بن رزیق الضبی الکوفی است[۱۱] که شیخ طوسی او را از اصحاب امام صادق(ع) شمرده[۱۲] و در یک مورد از صباح بن یحیی المزنی روایت کرده که نجاشی او را از اصحاب امام باقر و امام صادق(ع) دانسته است[۱۳].
با توجه به اینکه بیشتر اصحاب امام باقر و امام صادق(ع) در طبقه چهارم روات قرار دارند، می‌بایست الأحوص بن جواب در طبقه پنجم قرار بگیرد.[۱۴]
استادان و شاگردان راوی
وی از کسانی مانند عمار بن رزیق تمیمی کوفی، سفیان ثوری، سلیمان بن قرم ضبی، محمد بن عبدالرحمن بن ابی لیلی و قیس بن الربیع[۱۵] به روایت نقل کرده که از استادان حدیثی وی به شمار می‌روند و افرادی نظیر ابراهیم بن سعید جوهری، احمد ابن سعید رباطی، احمد بن محمد بن صباح الدولابی، احمد بن یونس ضبی، اسحاق بن ابراهیم بغوی، اسحاق ابن حصین بن وهب نخعی رقی، حجاج بن الشاعر، الحسین بن الحسن المروزی، ابوخیثمة زهیر بن حرب النسائی، عباس بن عبدالعظیم العنبری و محمد بن غالب الرقی از وی روایت کرده‌اند که از شاگردان حدیثی وی به شمار می‌روند[۱۶].[۱۷]
مذهب راوی
احوص بن جواب از راویان سنی است که روایاتی در فضائل اهل بیت(ع) به ویژه در فضیلت امیرمؤمنان(ع) نقل کرده است؛ نمونه‌ها:
- «حدثنا أحمد قال: حدثنا محمد بن عباد بن موسى قال: حدثنا أبو الجواب الأحوص بن جواب، عن سلىمان بن قرم، عن هارون بن سعد، عن عطىة العوفي قال: سألت أبا سعىد الخدري من أهل البيت الذىن أذهب الله عنهم الرجس و طهرهم تطهيراً فعدهم في ىده خمسة رسول الله و علي و فاطمة و الحسن و الحسين؛ قال أبو سعيد: في بيت أم سلمة أنزلت هذه الآية»[۱۸].
- «... قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مَنْصُورٍ قَالَ حَدَّثَنَا الْأَحْوَصُ بْنُ جَوَّابٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَمَّارُ بْنُ رُزَيْقٍ عَنِ الْأَعْمَشِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ رَجَاءٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ قَالَ: كُنَّا جُلُوساً فِي الْمَسْجِدِ فَخَرَجَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ(ص) وَ عَلِيٌّ(ع) فِي بَيْتِ فَاطِمَةَ(س) فَانْقَطَعَ شِسْعُ نَعْلِ رَسُولِ اللَّهِ(ص) فَأَعْطَاهَا عَلِيّاً(ع) يُصْلِحُهَا ثُمَّ جَاءَ فَقَامَ عَلَيْنَا فَقَالَ إِنَّ مِنْكُمْ مَنْ يُقَاتِلُ عَلَى تَأْوِيلِ الْقُرْآنِ كَمَا قَاتَلْتُ عَلَى تَنْزِيلِهِ قَالَ أَبُو بَكْرٍ أَنَا هُوَ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ لَا قَالَ عُمَرُ أَنَا هُوَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ لَا وَ لَكِنَّهُ صَاحِبُ النَّعْلِ...»[۱۹].[۲۰]
جایگاه حدیثی راوی
مزی از رجالیان بزرگ اهل سنت، دیدگاه رجالیان سنی را درباره احوص چنین یاد کرده است: "قال أبو بكر بن أبي خيثمة، عن يحيى بن معين: ثقة. قال: وقال مرة: ليس بذاك القوى. وقال يعقوب بن شيبة، عن يحيى: ثقة. وقال أبو حاتم: صدوق"[۲۱].
ابن حبان نیز می‌نویسد: "الأحوص بن جواب التيمي... وكان متقناً وربما وهم"[۲۲].
ابن حجر هم می‌نویسد: "الأحوص بن جواب... كوفي صدوق ربما وهم[۲۳].
تعبیر "ربما وهم" شاید به جهت روایاتی باشد که احوص بن الجواب در فضائل اهل بیت(ع) نقل کرده است؛ مانند این روایت: «عَنِ الْأَحْوَصِ بْنِ جَوَّابِ عَنْ عَمَّارِ بْنِ رُزَيْقٍ عَنْ ثَوْرِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ خَالِدِ بْنِ مَعْدَانَ عَنْ كَعْبِ بْنِ عِيَاضٍ قَالَ: طَعَنْتُ عَلَى عَلِيٍّ(ع) بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ(ص) فَوَكَزَنِي فِي صَدْرِي ثُمَ قَالَ يَا كَعْبُ إِنَّ لِعَلِيٍّ نُورَيْنِ نُوراً فِي السَّمَاءِ وَ نُوراً فِي الْأَرْضِ فَمَنْ تَمَسَّكَ بِنُورِهِ أَدْخَلَهُ اللَّهُ الْجَنَّةَ وَ مَنْ أَخْطَأَهُ أَدْخَلَهُ اللَّهُ النَّارَ فَبَشِّرِ النَّاسَ عَنِّي بِذَلِكَ»[۲۴].[۲۵]
منابع
پانویس
- ↑ مصحّف الأحوص بن جواب است. ر.ک: أ. منابع شیعی: الإفصاح عن أحوال رواة الصحاح، ج۱، ص۷۶، ش۶۹؛ تنقیح المقال، ج۸، ص۲۹۸، ش۱۷۵۰. ب. منابع سنی: التاریخ الکبیر، ج۲، ص۵۸، ش۱۶۸۱؛ الجرح و التعدیل، ج۲، ص۳۲۸، ش۱۲۵۳؛ الثقات (ابن حبان)، ج۶، ص۸۹؛ إکمال الکمال، ج۲، ص۱۶۸؛ تهذیب الکمال، ج۲، ص۲۸۸، ش۲۸۶، ج۳۳، ص۲۱۰؛ تقریب التهذیب، ج۱، ص۷۲، ش۲۸۹؛ تهذیب التهذیب، ج۱۲، ص۵۴.
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۱۳، ص۱۱۵ به نقل از تأویل الآیات الظاهرة، ص۶۴۳.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۲۹۸.
- ↑ البرهان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۳۰۷، ح۱۰۵۴۳.
- ↑ ابن حجر می‌نویسد: الأحوص بن جواب بفتح الجیم و تشدید الواو؛ (تقریب التهذیب، ج۱، ص۷۲، ش۲۸۹).
- ↑ الضبی: بفتح الضاد المعجمة و الباء المکسورة المشددة المنقوطة بواحدة، هذه النسبة إلی ضبة، و هم جماعة، و فی مضر ضبة بن أد بن طابخة بن الیاس بن مضر. و فی قریش ضبة بن الحارث بن فهر ابن مالک. و فی هذیل ضبة بن عمرو بن الحارث بن تمیم بن سعد بن هذیل، و جماعة ینسبون إلی کل واحد من هؤلاء؛ (الأنساب (سمعانی)، ج۸، ص۳۸۰، ش۲۵۳۱).
- ↑ التیمی: بفتح التاء المنقوطة من فوق بنقطتین و فتح الیاء المنقوطة من تحت بنقطتین و المیم بعدها بتحریک الحرفین الأولین،... هذه النسبة إلی قبائل اسمها تیم و هم تیم اللات بن ثعلبة، و تیم الرباب و.... (الأنساب (سمعانی)، ج۳، ص۱۲۰ (ش۷۶۷) و ۱۲۱ (ش۷۶۸).
- ↑ الثقات، ج۶، ص۸۹.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۲۹۹.
- ↑ ر.ک: تهذیب التهذیب، ج۱، ص۱۶۷، ش۳۵۷؛ تاریخ الإسلام، ج۱۵، ص۵.
- ↑ تهذیب التهذیب، ج۷، ص۳۵۰، ش۶۴۸.
- ↑ ر.ک: رجال الطوسی، ص۲۵۱، ش۳۵۲۶.
- ↑ ر.ک: رجال النجاشی، ص۲۰۱، ش۵۳۷.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۳۰۰.
- ↑ ر.ک: تهذیب الکمال، ج۲، ص۲۸۸، ش۲۸۶.
- ↑ ر.ک: تهذیب الکمال، ج۲، ص۲۸۸، ش۲۸۶.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۳۰۰-۳۰۱.
- ↑ المعجم الأوسط، ج۲، ص۲۲۹.
- ↑ عمدة عیون صحاح الأخبار، ص۲۲۵.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۳۰۱-۳۰۲.
- ↑ تهذیب الکمال، ج۲، ص۲۸۸، ش۲۸۶.
- ↑ الثقات (ابن حبان)، ج۶، ص۸۹ - ۹۰.
- ↑ تقریب التهذیب، ج۱، ص۷۲، ش۲۸۹.
- ↑ تأویل الآیات الظاهره، ص۶۴۳.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۳۰۲-۳۰۳.