تولی در فقه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۴۴

مقدمه

تولّی عبارت است از: دوست داشتن اهل بیت (ع) و پذیرش ولایت و امامت ایشان. تولّی به معنای یاد شده اصطلاحی در برابر تبرّی از مهم‏ترین آموزه‌‏های اعتقادی نزد شیعه امامیّه است.

در قرآن کریم، مودّت و محبّت ذی‌‏القربی (اهل بیت) (ع) مزد رسالت رسول اکرم (ص) تعیین گشته: ﴿ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ﴾^[۱] و در روایات بر آن فراوان تأکید شده^[۲] و بلکه اساس و پایه اسلام برشمرده شده^[۳] و دینداری و ایمان، بدان منوط گردیده است. ^[۴] و در برخی روایات، ولایت اهل بیت (ع) در کنار نماز و روزه و زکات و حج از ارکان اسلام و بلکه مهم‏ترین رکن آن تلقّی شده است^[۵].

مراد از محبّت اهل بیت (ع) ـ که روایات بر آن تأکید کرده‏‌اند ـ پذیرش امامت و ولایت امامان (ع) و تسلیم در برابر آنان و تصدیق و تبعیّت از ایشان در رفتار و گفتار و قراردادن آنان در جایگاهی است که خدای متعال برای آنان قرار داده است. از این‏رو، مقدّم داشتن دیگران بر آنان در این قلمرو، در واقع خروج از دایره محبّت محسوب می‏‌شود^[۶].

این همه تأکید و اهتمام به مسئله تولّی در متون دینی برای این است که محبّت به اهل بیت (ع) و پذیرش ولایت ایشان در واقع، محبّت به خدا و پیامبر خدا (ص) و قبول ولایت خدا و رسول او است. چنان‏که دشمنی با آنان، دشمنی با خدا و رسول و انکار ولایت ایشان، انکار ولایت خدا و رسول و دخول در ولایت شیطان است^[۷]. از عنوان تولّی به مناسبت در باب طهارت و صلات سخن رفته است.

تولّی همراه تبرّی ـ که مفهوم متضاد و مخالف آن است ـ از واجبات^[۸] و بلکه مهم‏ترین رکن اسلام^[۹] و تحقق‏بخش ایمان است^[۱۰] و از اموری است که به محتضر و میّت، تلقین می‏‌شود^[۱۱].^[۱۲]

منابع

هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت

پانویس

↑ «این همان است که خداوند (آن را) به بندگانی از خویش که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند مژده می‌دهد بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را و هر کس کاری نیک انجام دهد برای او در آن پاداشی نیک بیفزاییم که خداوند آمرزنده‌ای سپاس‌پذیر است» سوره شوری، آیه ۲۳.
↑ بصائر الدرجات، ص۳۸۴ ـ ۳۸۵؛ کامل الزیارات، ص۳۵۶؛ علل الشرائع، ج۱، ص۱۴۱؛ وسائل الشیعة، ج۲۴، ص۲۹۹؛ مستدرک الوسائل، ج۱، ص۱۵۱.
↑ وسائل الشیعة، ج۱۵، ص۱۸۴
↑ بحار الأنوار، ج۶۶، ص۲۴۱.
↑ وسائل الشیعة، ج۱، ص۱۸.
↑ الشهاب الثاقب، ص۱۴۴.
↑ بحار الانوار، ج۲۷، ص۸۸ و ۱۳۶.
↑ بدایع الکلام، ص۲۶۴؛ مرآة العقول، ج۸، ص۲۵۹؛ وسائل الشیعة، ج۱۶، ص۱۷۶؛ التعلیقة علی المکاسب، ج۱، ص۲۳۲.
↑ الحدائق الناضرة، ج۱۸، ص۴۲۳.
↑ البیان، ص۲۴۱.
↑ کشف الغطاء، ج۲، ص۲۵۱ و ۲۸۹.
↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۲، صفحه ۶۶۷-۶۶۸.

[1] «این همان است که خداوند (آن را) به بندگانی از خویش که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند مژده می‌دهد بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را و هر کس کاری نیک انجام دهد برای او در آن پاداشی نیک بیفزاییم که خداوند آمرزنده‌ای سپاس‌پذیر است» سوره شوری، آیه ۲۳.

[2] بصائر الدرجات، ص۳۸۴ ـ ۳۸۵؛ کامل الزیارات، ص۳۵۶؛ علل الشرائع، ج۱، ص۱۴۱؛ وسائل الشیعة، ج۲۴، ص۲۹۹؛ مستدرک الوسائل، ج۱، ص۱۵۱.

[3] وسائل الشیعة، ج۱۵، ص۱۸۴

[4] بحار الأنوار، ج۶۶، ص۲۴۱.

[5] وسائل الشیعة، ج۱، ص۱۸.

[6] الشهاب الثاقب، ص۱۴۴.

[7] بحار الانوار، ج۲۷، ص۸۸ و ۱۳۶.

[8] بدایع الکلام، ص۲۶۴؛ مرآة العقول، ج۸، ص۲۵۹؛ وسائل الشیعة، ج۱۶، ص۱۷۶؛ التعلیقة علی المکاسب، ج۱، ص۲۳۲.

[9] الحدائق الناضرة، ج۱۸، ص۴۲۳.

[10] البیان، ص۲۴۱.

[11] کشف الغطاء، ج۲، ص۲۵۱ و ۲۸۹.

[12] هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۲، صفحه ۶۶۷-۶۶۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{مدخل مرتبط
 | موضوع مرتبط = تولی
-| عنوان مدخل  = [[تولی]]
+| عنوان مدخل  = تولی
-| مداخل مرتبط = [[تولی در لغت]] - [[تولی در فقه اسلامی]] - [[تولی در کلام اسلامی]]
+| مداخل مرتبط = [[تولی در لغت]] - [[تولی در فقه سیاسی]] - [[تولی در فقه اسلامی]] - [[تولی در کلام اسلامی]] - [[تولی در معارف دعا و زیارات]] - [[تولی در معارف و سیره فاطمی]]
 | پرسش مرتبط  =
 }}
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-[[تولّی]]: [[دوست داشتن]] [[اهل بیت]]{{عم}} و [[پذیرش ولایت]] و [[امامت]] ایشان.
+[[تولّی]] عبارت است از: [[دوست داشتن]] [[اهل بیت]] {{عم}} و [[پذیرش ولایت]] و [[امامت]] ایشان. تولّی به معنای یاد شده اصطلاحی در برابر [[تبرّی]] از مهم‏ترین آموزه‌‏های [[اعتقادی]] نزد [[شیعه]] امامیّه است.
-تولّی به معنای یاد شده اصطلاحی در برابر [[تبرّی]] از مهم‏ترین آموزه‌‏های [[اعتقادی]] نزد [[شیعه]] امامیّه است.
+در [[قرآن کریم]]، [[مودّت]] و [[محبّت]] ذی‌‏القربی (اهل بیت) {{عم}} مزد رسالت [[رسول اکرم]] {{صل}} تعیین گشته: {{متن قرآن|ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ}}<ref>«این همان است که خداوند (آن را) به بندگانی از خویش که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند مژده می‌دهد بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را و هر کس کاری نیک انجام دهد برای او در آن پاداشی نیک بیفزاییم که خداوند آمرزنده‌ای سپاس‌پذیر است» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref> و در [[روایات]] بر آن فراوان تأکید شده<ref>بصائر الدرجات، ص۳۸۴ ـ ۳۸۵؛ کامل الزیارات، ص۳۵۶؛ علل الشرائع، ج۱، ص۱۴۱؛ وسائل الشیعة، ج۲۴، ص۲۹۹؛ مستدرک الوسائل، ج۱، ص۱۵۱.</ref> و بلکه اساس و پایه [[اسلام]] برشمرده شده<ref>وسائل الشیعة، ج۱۵، ص۱۸۴</ref> و [[دینداری]] و [[ایمان]]، بدان منوط گردیده است. <ref>بحار الأنوار، ج۶۶، ص۲۴۱.</ref> و در برخی روایات، [[ولایت اهل بیت]] {{عم}} در کنار [[نماز]] و [[روزه]] و [[زکات]] و [[حج]] از [[ارکان اسلام]] و بلکه مهم‏ترین رکن آن تلقّی شده است<ref>وسائل الشیعة، ج۱، ص۱۸.</ref>.
-در [[قرآن کریم]]، [[مودّت]] و [[محبّت]] ذی‌‏القربی (اهل بیت){{عم}} [[مزد رسالت]] [[رسول اکرم]]{{صل}} [[تعیین]] گشته {{متن قرآن|ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ}}<ref>«این همان است که خداوند (آن را) به بندگانی از خویش که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند مژده می‌دهد بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را و هر کس کاری نیک انجام دهد برای او در آن پاداشی نیک بیفزاییم که خداوند آمرزنده‌ای سپاس‌پذیر است» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref> و در [[روایات]] بر آن فراوان تأکید شده <ref>بصائر الدرجات، ص:۳۸۴ ـ ۳۸۵؛ کامل الزیارات، ص:۳۵۶؛ علل الشرائع، ج۱، ص:۱۴۱؛ وسائل الشیعة، ج۲۴، ص:۲۹۹؛ مستدرک الوسائل، ج۱، ص:۱۵۱</ref> و بلکه اساس و پایه [[اسلام]] برشمرده شده <ref>وسائل الشیعة، ج۱۵، ص:۱۸۴</ref> و [[دینداری]] و [[ایمان]]، بدان منوط گردیده است. <ref>بحار الأنوار، ج۶۶، ص:۲۴۱</ref> و در برخی روایات، [[ولایت اهل بیت]]{{عم}} در کنار [[نماز]] و [[روزه]] و [[زکات]] و [[حج]] از [[ارکان اسلام]] و بلکه مهم‏ترین رکن آن تلقّی شده است. <ref>وسائل الشیعة، ج۱، ص:۱۸</ref>
+مراد از محبّت اهل بیت {{عم}} ـ که روایات بر آن تأکید کرده‏‌اند ـ پذیرش امامت و ولایت امامان {{عم}} و [[تسلیم]] در برابر آنان و [[تصدیق]] و [[تبعیّت]] از ایشان در [[رفتار]] و گفتار و قراردادن آنان در جایگاهی است که [[خدای متعال]] برای آنان قرار داده است. از این‏رو، مقدّم داشتن دیگران بر آنان در این قلمرو، در واقع خروج از دایره محبّت محسوب می‏‌شود<ref>الشهاب الثاقب، ص۱۴۴.</ref>.
-مراد از محبّت اهل بیت{{عم}} ـ که روایات بر آن تأکید کرده‏‌اند ـ پذیرش امامت و [[ولایت امامان]]{{عم}} و [[تسلیم]] در برابر آنان و [[تصدیق]] و [[تبعیّت]] از ایشان در [[رفتار]] و گفتار و قراردادن آنان در جایگاهی است که [[خدای متعال]] برای آنان قرار داده است. از این‏رو، مقدّم داشتن دیگران بر آنان در این قلمرو، در واقع خروج از دایره محبّت محسوب می‏‌شود. <ref>الشهاب الثاقب، ص:۱۴۴</ref>
+این همه تأکید و اهتمام به مسئله تولّی در متون دینی برای این است که [[محبّت به اهل بیت]] {{عم}} و پذیرش ولایت ایشان در واقع، محبّت به [[خدا]] و [[پیامبر خدا]] {{صل}} و قبول [[ولایت خدا]] و [[رسول]] او است. چنان‏که [[دشمنی]] با آنان، دشمنی با خدا و رسول و [[انکار]] [[ولایت]] ایشان، انکار ولایت خدا و رسول و دخول در [[ولایت شیطان]] است<ref>بحار الانوار، ج۲۷، ص۸۸ و ۱۳۶.</ref>. از عنوان تولّی به مناسبت در باب [[طهارت]] و [[صلات]] [[سخن]] رفته است.
-این همه تأکید و اهتمام به مسئله تولّی در [[متون دینی]] برای این است که [[محبّت به اهل بیت]]{{عم}} و پذیرش ولایت ایشان در واقع، محبّت به [[خدا]] و [[پیامبر خدا]]{{صل}} و قبول [[ولایت خدا]] و [[رسول]] او است. چنان‏که [[دشمنی]] با آنان، [[دشمنی با خدا]] و رسول و [[انکار]] [[ولایت]] ایشان، انکار ولایت خدا و رسول و دخول در [[ولایت شیطان]] است. <ref>بحار الانوار، ج۲۷، ص:۸۸ و ۱۳۶</ref> از عنوان تولّی به مناسبت در باب [[طهارت]] و [[صلات]] [[سخن]] رفته است.
+تولّی همراه تبرّی ـ که مفهوم متضاد و مخالف آن است ـ از [[واجبات]]<ref>بدایع الکلام، ص۲۶۴؛ مرآة العقول، ج۸، ص۲۵۹؛ وسائل الشیعة، ج۱۶، ص۱۷۶؛ التعلیقة علی المکاسب، ج۱، ص۲۳۲.</ref> و بلکه مهم‏ترین رکن [[اسلام]]<ref>الحدائق الناضرة، ج۱۸، ص۴۲۳.</ref> و تحقق‏بخش [[ایمان]] است<ref>البیان، ص۲۴۱.</ref> و از اموری است که به محتضر و میّت، تلقین می‏‌شود<ref>کشف الغطاء، ج۲، ص۲۵۱ و ۲۸۹.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۲، صفحه ۶۶۷-۶۶۸.</ref>
-تولّی همراه تبرّی ـ که مفهوم متضاد و مخالف آن است ـ از [[واجبات]] <ref>بدایع الکلام، ص:۲۶۴؛ مرآة العقول، ج۸، ص:۲۵۹؛ وسائل الشیعة، ج۱۶، ص:۱۷۶؛ التعلیقة علی المکاسب، ج۱، ص:۲۳۲</ref> و بلکه مهم‏ترین رکن [[اسلام]] <ref>الحدائق الناضرة، ج۱۸، ص:۴۲۳</ref> و تحقق‏بخش [[ایمان]] است <ref>البیان، ص:۲۴۱</ref> و از اموری است که به محتضر و میّت، تلقین می‏‌شود. <ref>کشف الغطاء،ج۲، ص:۲۵۱ و ۲۸۹.</ref>.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۲، صفحه ۶۶۷-۶۶۸.</ref>
 == منابع ==