بینش انسان: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[بینش انسان در قرآن]] - [[بینش انسان در حدیث]] - [[بینش انسان در نهج البلاغه]] - [[بینش انسان در معارف دعا و زیارات]] - [[بینش انسان در کلام اسلامی]] - [[بینش انسان در عرفان اسلامی]]| پرسش مرتبط  = بینش انسان (پرسش)}}

== مقدمه ==

* «بینش» به معنای [[باورها]] و [[تصورات]] [[انسان]] از [[جهان هستی]] است. از ویژگی‌های [[انسان]] برخورداری از خِرد و نیروی [[اندیشه]] است که او را از حیوانات تمایز می‌بخشد. این‌ [[توانایی]] ذاتی می‌تواند [[آدمی]] را از مرحله مادی فراتر بَرَد و به رشد و [[تکامل]] [[معنوی]] راه نماید. بنابر [[آموزه‌های دینی]]، این [[تکامل]] آن گاه تحقق می‌یابد که [[آدمی]] از [[بینش]] درست و [[استوار]] بهره بَرَد و از حقایق [[جهان]] پیرامون خویش [[شناخت]] پیدا کند. بدین سان، [[بینش]] [[انسان]]، ابزاری است که از رهگذر [[عقل]] و [[خرد]]- همراهِ [[فطرت]]- فراچنگ می‌آید و راه درست رشد و [[تکامل]] را می‌نمایاند<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 168.</ref>.

== دو‌ معنا برای بینش ==

* [[منابع اسلامی]] برای [[بینش]] دو معنا برنهاده‌اند:

# '''[[جهان‌بینی]]:''' [[جهان‌بینی]] بر دو گونه است: [[الهی]] و مادی. تفاوت این دو [[بینش]]، از [[اعتقاد]] به [[خدا]] برمی‌خیرد؛ زیرا [[بینش]] [[الهی]] بر [[ایمان به خدا]] [[استوار]] است؛ بر خلاف [[بینش]] مادی که [[خداوند]] را [[باور]] ندارد. سه موضوع بنیادی در این معنای [[بینش]] مطرح‌اند: [[انسان]]، [[خالق]] هستی و [[جهان هستی]]. در [[بینش]] [[الهی]]، [[انسان]] خدامحور است و همه هستی را در پیوند با [[آفریدگار]] می‌بیند و بازمی‌شناسد. او [[جهان آفرینش]] را [[قائم]] به خود نمی‌انگارد و بی‌تدبیر و برنامه نمی‌پندارد. بر آن است که هر چیز را در [[جهان]]، [[حکمت]] و تدبیری است و [[انسان]] موجودی هدفمند و [[مسئول]] است و روزی باید برای آنچه کرده است، بازخواست شود. در برابر، [[بینش]] مادی، بنیان [[جهان]] را بر ماده می‌گذارد و [[جهان آفرینش]] را دستخوش تصادف می‌پندارد. در این نوع از [[بینش]]، [[انسان]] هیچ مسئولیتی در برابر [[آموزه‌های دینی]] و [[فرمان‌های الهی]] ندارد و خویشتن را پایبند دستورهای [[دینی]] نمی‌بیند<ref>جهان‌بینی اسلامی‌، ۵۸- ۵۶.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 168.</ref>.

# '''[[بصیرت]] یافتن در امور<ref>مجموعه آثار، ۳/ ۲۰۱- ۱۹۹.</ref>:''' این معنای [[بینش]]، از معنای نخست عام‌تر است و آن را نیز در خود دارد. مراد از آن بصیرتی است که [[آدمی]] بر اثر تأمل به دست می‌آورد. این [[بصیرت]]- که از گذر حواس ظاهری و [[کشف]] و [[شهود]] [[باطنی]] و [[عقل]] پدید می‌آید- [[انسان]] را برای یافتن [[پندار]] و [[کردار]] درست [[یاری]] می‌بخشد. بدین سان می‌توان گفت، [[بصیرت]] در امور، دستاورد راه‌هایی گوناگون است که [[آدمی]] به واسطه آن به [[کشف]] حقایق نایل می‌آید و کنه و [[باطن]] امور را بازمی‌شناسد و از این گذر می‌تواند به راه [[هدایت]] درآید<ref>کشاف‌، ۱/ ۱۲۳.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 168.</ref>.

== منابع ==

== جستارهای وابسته ==

{{مدخل وابسته}}

{{پایان مدخل وابسته}}

 

{{پانویس}}