شعائر در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = شعائر | |||
| عنوان مدخل = شعائر | |||
| مداخل مرتبط = [[شعائر در لغت]] - [[شعائر در قرآن]] - [[شعائر در فقه اسلامی]] - [[شعائر در فقه سیاسی]] - [[شعائر در جامعه‌شناسی اسلامی]] - [[شعائر در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==مفهوم [[شعایر]] از دیدگاه [[قرآن]]== | == مفهوم [[شعایر]] از دیدگاه [[قرآن]] == | ||
شعایر [[اسلامی]] و به عبارت دیگر، شعایر [[الهی]]، در [[قرآن مجید]]، پیش از هر منبع دیگر مطرح شده است. [[خداوند]] در [[آیات]] متعدد با بیان برخی از مصادیق [[آیین اسلام]]، به [[مسلمانان]] [[فرمان]] داده است که شعایر الهی را بزرگ شمرده و آن را گرامی دارند. | شعایر [[اسلامی]] و به عبارت دیگر، شعایر [[الهی]]، در [[قرآن مجید]]، پیش از هر منبع دیگر مطرح شده است. [[خداوند]] در [[آیات]] متعدد با بیان برخی از مصادیق [[آیین اسلام]]، به [[مسلمانان]] [[فرمان]] داده است که شعایر الهی را بزرگ شمرده و آن را گرامی دارند. | ||
خداوند، [[تکریم]] شعایر را از تقوای [[قلبی]] [[مؤمنان]] می‌داند؛ و در [[سوره حج]] ([[آیه]] ۲۵ - ۳۶) به [[پیامبر]] و [[مردم]] امر می‌کند که [[مراسم حج]] را به جای آورند، و [[قربانی]] کنند، از سخن [[لغو]] و [[بیهوده]] بپرهیزند و از [[پرستش]] [[بت‌ها]] دوری گزینند، و نیز اعلام می‌دارد که این مسائل از شعایر اسلامی و الهی است که خداوند برای مسلمانان [[برگزیده]] است. | خداوند، [[تکریم]] شعایر را از تقوای [[قلبی]] [[مؤمنان]] می‌داند؛ و در [[سوره حج]] ([[آیه]] ۲۵ - ۳۶) به [[پیامبر]] و [[مردم]] امر می‌کند که [[مراسم حج]] را به جای آورند، و [[قربانی]] کنند، از سخن [[لغو]] و [[بیهوده]] بپرهیزند و از [[پرستش]] [[بت‌ها]] دوری گزینند، و نیز اعلام می‌دارد که این مسائل از شعایر اسلامی و الهی است که خداوند برای مسلمانان [[برگزیده]] است. | ||
| خط ۲۱: | خط ۱۸: | ||
در آیات زیر، برخی از مصداق‌های “شعایر” مطرح شده است: “ای [[اهل]] [[ایمان]]! حرمت شعایر الهی و [[ماه‌های حرام]] را نگاه دارید، و هَدی و قلائد (قربانی‌های [[حجاج]]، چه علامت قربانی به گردن آن باشد، یا نباشد) را متعرض نشوید و تعرض به [[زائران]] [[خانه خدا]] ([[کعبه]]) را [[حلال]] ندانید؛ آنها برای کسب [[خشنودی الهی]] آمده‌اند، و چون از [[احرام]] فارغ شدید، صید کنید، و [[دشمنی]] کسانی که شما را از [[مسجدالحرام]] منع کردند، بر [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]] وادارتان نکند، باید رابطه بین شما بر [[تعاون]] و [[تقوا]] [[استوار]] باشد، تعاون بر تقوا و خیر و نیکویی داشته باشید، نه تعاون بر [[گناه]] و دشمنی، که [[خداوند]] شدید‌العقاب است. | در آیات زیر، برخی از مصداق‌های “شعایر” مطرح شده است: “ای [[اهل]] [[ایمان]]! حرمت شعایر الهی و [[ماه‌های حرام]] را نگاه دارید، و هَدی و قلائد (قربانی‌های [[حجاج]]، چه علامت قربانی به گردن آن باشد، یا نباشد) را متعرض نشوید و تعرض به [[زائران]] [[خانه خدا]] ([[کعبه]]) را [[حلال]] ندانید؛ آنها برای کسب [[خشنودی الهی]] آمده‌اند، و چون از [[احرام]] فارغ شدید، صید کنید، و [[دشمنی]] کسانی که شما را از [[مسجدالحرام]] منع کردند، بر [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]] وادارتان نکند، باید رابطه بین شما بر [[تعاون]] و [[تقوا]] [[استوار]] باشد، تعاون بر تقوا و خیر و نیکویی داشته باشید، نه تعاون بر [[گناه]] و دشمنی، که [[خداوند]] شدید‌العقاب است. | ||
برای شما [[مؤمنان]]، گوشت مرده و [[خون]] و گوشت خوک و حیوانی که به هنگام کشتن آن، نام غیر [[خدا]] را برده باشند، [[حرام]] است، و نیز خوردن گوشت هر حیوانی که با خفه‌کردن، چوب زدن، از بلندی افکندن، و یا با شاخ زدن به یکدیگر بمیرند، حرام است، و نیز [[خوراک]] درندگان، جز آن‌چه که قبلاً [[تذکیه]] کرده باشید، حرام است. و آن را که برای [[بت‌ها]] [[ذبح]] می‌کنید، و به تیرها قسمت می‌کنید، حرام است (در [[زمان جاهلیت]] رسم بود که چون در امری مردد می‌شدند برتیری می‌نوشتند: “خدا امر کرد”، و بر تیر دیگر می‌نوشتند: “خدا [[نهی]] کرد” و آن‌گاه تیرها را در هم ریخته و یکی را به قرعه بر می‌گزیدند، و بر اساس آن [[رفتار]] می‌کردند) که این کار، [[فسق]] است و...”<ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُحِلُّوا شَعَائِرَ اللَّهِ وَلَا الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَلَا الْهَدْيَ وَلَا الْقَلَائِدَ وَلَا آمِّينَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنْ رَبِّهِمْ...}} «ای مؤمنان! (حرمت) شعائر خداوند را و نیز (حرمت) ماه حرام و قربانی‌های بی‌نشان و قربانی‌های دارای گردن‌بند و (حرمت) زیارت‌کنندگان بیت الحرام را که بخشش و خشنودی پروردگارشان را می‌جویند؛ نشکنید» سوره مائده، آیه ۲.</ref>. | برای شما [[مؤمنان]]، گوشت مرده و [[خون]] و گوشت خوک و حیوانی که به هنگام کشتن آن، نام غیر [[خدا]] را برده باشند، [[حرام]] است، و نیز خوردن گوشت هر حیوانی که با خفه‌کردن، چوب زدن، از بلندی افکندن، و یا با شاخ زدن به یکدیگر بمیرند، حرام است، و نیز [[خوراک]] درندگان، جز آن‌چه که قبلاً [[تذکیه]] کرده باشید، حرام است. و آن را که برای [[بت‌ها]] [[ذبح]] می‌کنید، و به تیرها قسمت می‌کنید، حرام است (در [[زمان جاهلیت]] رسم بود که چون در امری مردد می‌شدند برتیری می‌نوشتند: “خدا امر کرد”، و بر تیر دیگر می‌نوشتند: “خدا [[نهی]] کرد” و آن‌گاه تیرها را در هم ریخته و یکی را به قرعه بر می‌گزیدند، و بر اساس آن [[رفتار]] می‌کردند) که این کار، [[فسق]] است و... ”<ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُحِلُّوا شَعَائِرَ اللَّهِ وَلَا الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَلَا الْهَدْيَ وَلَا الْقَلَائِدَ وَلَا آمِّينَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنْ رَبِّهِمْ...}} «ای مؤمنان! (حرمت) شعائر خداوند را و نیز (حرمت) ماه حرام و قربانی‌های بی‌نشان و قربانی‌های دارای گردن‌بند و (حرمت) زیارت‌کنندگان بیت الحرام را که بخشش و خشنودی پروردگارشان را می‌جویند؛ نشکنید» سوره مائده، آیه ۲.</ref>. | ||
این [[آیات]] در مورد [[شعایر]] [[اسلام]] است که تعدادی از مصادیق آن به عنوان نمونه ذکر شد و [[فقها]] نیز موارد دیگری را در این زمینه ذکر کرده‌اند | این [[آیات]] در مورد [[شعایر]] [[اسلام]] است که تعدادی از مصادیق آن به عنوان نمونه ذکر شد و [[فقها]] نیز موارد دیگری را در این زمینه ذکر کرده‌اند. | ||
با [[تأمل]] در آیات مذکور، به تجلی [[آیین اسلام]] در ابعاد مختلف پی می‌بریم: | |||
# بُعد [[اجتماعی]]، مانند: [[ماه‌های حرام]]، [[مراسم حج]] و [[تعاون]]. | |||
# بُعد [[عبادی]]، مانند: [[نماز]]، [[حج]]، ذکر و [[یاد خدا]]. | |||
# بُعد فردی، مانند: [[صبر]] بر [[مصائب]] و مواردی از این قبیل. | |||
# موارد خوراکی، مانند: [[ذبح]] و شرایط خاص آن. | |||
شایان ذکر است که [[دولت اسلامی]] موظف به [[اعمال]] و [[احیای شعایر اسلامی]] است. بنابراین، [[سیاست داخلی]] آن نیز باید بر این مبنا [[استوار]] باشد؛ [[زندگی اجتماعی]] اسلامی بدون احیای شعایر، [[پایدار]] نخواهد بود<ref>[[ابوالفضل شکوری|شکوری، ابوالفضل]]، [[فقه سیاسی اسلام (کتاب)|فقه سیاسی اسلام]]، ص ۱۱۸.</ref>. | |||
== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
{{ | |||
# [[پرونده:1100676.jpg|22px]] [[ابوالفضل شکوری|شکوری، ابوالفضل]]، [[فقه سیاسی اسلام (کتاب)|'''فقه سیاسی اسلام''']] | # [[پرونده:1100676.jpg|22px]] [[ابوالفضل شکوری|شکوری، ابوالفضل]]، [[فقه سیاسی اسلام (کتاب)|'''فقه سیاسی اسلام''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس}} | ||
[[رده:شعائر]] | [[رده:شعائر]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۷ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۱۸
این مدخل زیرشاخهٔ بحث شعائر است. شعائر از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: شعائر در لغت - شعائر در قرآن - شعائر در فقه اسلامی - شعائر در فقه سیاسی - شعائر در جامعه‌شناسی اسلامی - شعائر در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط نداردمفهوم شعایر از دیدگاه قرآن
شعایر اسلامی و به عبارت دیگر، شعایر الهی، در قرآن مجید، پیش از هر منبع دیگر مطرح شده است. خداوند در آیات متعدد با بیان برخی از مصادیق آیین اسلام، به مسلمانان فرمان داده است که شعایر الهی را بزرگ شمرده و آن را گرامی دارند. خداوند، تکریم شعایر را از تقوای قلبی مؤمنان می‌داند؛ و در سوره حج (آیه ۲۵ - ۳۶) به پیامبر و مردم امر می‌کند که مراسم حج را به جای آورند، و قربانی کنند، از سخن لغو و بیهوده بپرهیزند و از پرستش بت‌ها دوری گزینند، و نیز اعلام می‌دارد که این مسائل از شعایر اسلامی و الهی است که خداوند برای مسلمانان برگزیده است.
آن‌گاه حقانیت این شعایر را اعلام می‌دارد و پیروی از آنها را نشانه تقوای قلب و عظمت روح و تسلیم در برابر ذات حق می‌داند. ﴿ذَلِكَ وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ... وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ...﴾[۱]. همچنین در این آیات، ذکر و اعتلای نام او و خوف از خدا، صبر و شکیبایی در مصیبت‌ها، اقامه نماز و انفاق را از شعایر الهی بر شمرده است.
خداوند در سوره بقره می‌فرماید: ﴿إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ﴾[۲]. و در سوره مائده به مسلمانان امر می‌کند که حرمت شعایر الهی را نگاه داشته و محرمات خدا را حلال نشمارند. در آیات زیر، برخی از مصداق‌های “شعایر” مطرح شده است: “ای اهل ایمان! حرمت شعایر الهی و ماه‌های حرام را نگاه دارید، و هَدی و قلائد (قربانی‌های حجاج، چه علامت قربانی به گردن آن باشد، یا نباشد) را متعرض نشوید و تعرض به زائران خانه خدا (کعبه) را حلال ندانید؛ آنها برای کسب خشنودی الهی آمده‌اند، و چون از احرام فارغ شدید، صید کنید، و دشمنی کسانی که شما را از مسجدالحرام منع کردند، بر ظلم و بی‌عدالتی وادارتان نکند، باید رابطه بین شما بر تعاون و تقوا استوار باشد، تعاون بر تقوا و خیر و نیکویی داشته باشید، نه تعاون بر گناه و دشمنی، که خداوند شدید‌العقاب است.
برای شما مؤمنان، گوشت مرده و خون و گوشت خوک و حیوانی که به هنگام کشتن آن، نام غیر خدا را برده باشند، حرام است، و نیز خوردن گوشت هر حیوانی که با خفه‌کردن، چوب زدن، از بلندی افکندن، و یا با شاخ زدن به یکدیگر بمیرند، حرام است، و نیز خوراک درندگان، جز آن‌چه که قبلاً تذکیه کرده باشید، حرام است. و آن را که برای بت‌ها ذبح می‌کنید، و به تیرها قسمت می‌کنید، حرام است (در زمان جاهلیت رسم بود که چون در امری مردد می‌شدند برتیری می‌نوشتند: “خدا امر کرد”، و بر تیر دیگر می‌نوشتند: “خدا نهی کرد” و آن‌گاه تیرها را در هم ریخته و یکی را به قرعه بر می‌گزیدند، و بر اساس آن رفتار می‌کردند) که این کار، فسق است و... ”[۳].
این آیات در مورد شعایر اسلام است که تعدادی از مصادیق آن به عنوان نمونه ذکر شد و فقها نیز موارد دیگری را در این زمینه ذکر کرده‌اند.
با تأمل در آیات مذکور، به تجلی آیین اسلام در ابعاد مختلف پی می‌بریم:
- بُعد اجتماعی، مانند: ماه‌های حرام، مراسم حج و تعاون.
- بُعد عبادی، مانند: نماز، حج، ذکر و یاد خدا.
- بُعد فردی، مانند: صبر بر مصائب و مواردی از این قبیل.
- موارد خوراکی، مانند: ذبح و شرایط خاص آن.
شایان ذکر است که دولت اسلامی موظف به اعمال و احیای شعایر اسلامی است. بنابراین، سیاست داخلی آن نیز باید بر این مبنا استوار باشد؛ زندگی اجتماعی اسلامی بدون احیای شعایر، پایدار نخواهد بود[۴].
منابع
پانویس
- ↑ «(حقیقت) این است؛ و هر کس نشانه‌های (بندگی) خداوند را سترگ دارد، بی‌گمان، این (کار) از پرهیزگاری دل‌هاست... و (قربانی) شتران تنومند را برای شما از نشانه‌های (بندگی) خداوند قرار داده‌ایم، شما را در آنها خیری است.».. سوره حج، آیه ۳۲-۳۶.
- ↑ «بی‌گمان صفا و مروه از نشانه‌های (بندگی) خداوند است» سوره بقره، آیه ۱۵۸.
- ↑ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُحِلُّوا شَعَائِرَ اللَّهِ وَلَا الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَلَا الْهَدْيَ وَلَا الْقَلَائِدَ وَلَا آمِّينَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنْ رَبِّهِمْ...﴾ «ای مؤمنان! (حرمت) شعائر خداوند را و نیز (حرمت) ماه حرام و قربانی‌های بی‌نشان و قربانی‌های دارای گردن‌بند و (حرمت) زیارت‌کنندگان بیت الحرام را که بخشش و خشنودی پروردگارشان را می‌جویند؛ نشکنید» سوره مائده، آیه ۲.
- ↑ شکوری، ابوالفضل، فقه سیاسی اسلام، ص ۱۱۸.