(۴۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱:
خط ۱:
{{ویرایش غیرنهایی}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[آبرو در قرآن]] - [[آبرو در فقه اسلامی]] - [[آبرو در معارف دعا و زیارات]] - [[آبرو در معارف و سیره سجادی]] - [[آبرو در حقوق اسلامی]]| پرسش مرتبط =}}
{{نبوت}}
== مقدمه ==
تنها خورد و [[خوراک]] و تمتعات مادی نیست که برای [[انسان]] از اهمیت برخوردار است؛ مهم‌تر از آن آبرو و [[حفظ]] [[حرمت]] و حیثیّت است که [[جایگاه]] اصلی در [[احساس]] [[خوشبختی]] در میان هم‌نوعان را اشغال می‌کند. از [[امام علی]] {{ع}} [[نقل]] شده است: از بزرگی و [[ارجمندی]] مرد است که [[مال]] خود را [[خرج]] و آبروی خود را حفظ کند<ref>گفتار امیرالمؤمنین علی {{ع}}، ج۲، ص۱۲۹۷.</ref>.
==مقدمه==
[[امام سجاد]] {{ع}} از اینکه [[دشنام]] و [[بیهوده‌گویی]] سبب [[بی‌آبرویی]] مؤمنی شود به [[خدا]] [[پناه]] می‌برد: ای [[خداوند]]،... هر [[ناسزا]] و لغو و دشنام در آبرو،... که اهریمن بر [[زبان]] من می‌افکند تو آن را به [[حمد]] و [[سپاس]] خود... بدل نمای<ref>نیایش بیستم.</ref>.
*از جمله آیاتی که [[خداوند]] عزتمند بودن [[پیامبر]] و راه او را در [[دنیا]] در مقابل [[مخالفان]] [[دعوت]] ذکر کرده و یا [[روز قیامت]] از [[پیامبر]] - خِزی - بی‌آبروئی را نفی کرده و - خِزی - [[خواری]] و [[ذلت]] را برای کسانی که مقابل [[دعوت]] [[توحیدی]] [[پیامبر]] ایستاده‌اند، مطرح نموده است.
#{{متن قرآن|وَلَا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ}}<ref>«گفتار آنان تو را اندوهگین نگرداند که عزّت یکسره از آن خداوند است، او شنوای داناست» سوره یونس، آیه ۶۵.</ref>.
#{{متن قرآن|وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَلَكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«می‌گویند: چون به مدینه باز گردیم، فراپایه‌تر، فرومایه‌تر را از آنجا بیرون خواهد راند؛ با آنکه فراپایگی تنها از آن خداوند و پیامبر او و مؤمنان است امّا منافقان نمی‌دانند» سوره منافقون، آیه ۸.</ref>.
#{{متن قرآن|يَوْمَ لَا يُخْزِي اللَّهُ النَّبِيَّ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ}}<ref>«ای مؤمنان! به سوی خداوند توبه‌ای راستین کنید، امید است که پروردگار شما از گناهانتان چشم پوشد و شما را در بوستان‌هایی درآورد که از بن آنها جویبارها روان است؛ در روزی که خداوند پیامبر و مؤمنان همراه او را خوار نمی‌گذارد، فروغ آنان پیشاپیش و در سوی راستشان» سوره تحریم، آیه ۸.</ref>.
#{{متن قرآن|إِنَّمَا جَزَاءُ الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَسَادًا أَنْ يُقَتَّلُوا أَوْ يُصَلَّبُوا أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ مِنْ خِلَافٍ أَوْ يُنْفَوْا مِنَ الْأَرْضِ ذَلِكَ لَهُمْ خِزْيٌ فِي الدُّنْيَا وَلَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ}}<ref>«کیفر کسانی که با خداوند و پیامبرش به جنگ برمی‌خیزند و در زمین به تبهکاری می‌کوشند جز این نیست که کشته یا به دار آویخته شوند یا دست‌ها و پاهایشان ناهمتا بریده شود یا از سرزمین خود تبعید گردند؛ این (کیفرها) برای آنان خواری در این جهان است و در جهان واپسی» سوره مائده، آیه ۳۳.</ref>.
#{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ لَا يَحْزُنْكَ الَّذِينَ يُسَارِعُونَ فِي الْكُفْرِ مِنَ الَّذِينَ قَالُوا آمَنَّا بِأَفْوَاهِهِمْ وَلَمْ تُؤْمِنْ قُلُوبُهُمْ وَمِنَ الَّذِينَ هَادُوا سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ سَمَّاعُونَ لِقَوْمٍ آخَرِينَ لَمْ يَأْتُوكَ يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ مِنْ بَعْدِ مَوَاضِعِهِ يَقُولُونَ إِنْ أُوتِيتُمْ هَذَا فَخُذُوهُ وَإِنْ لَمْ تُؤْتَوْهُ فَاحْذَرُوا وَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ فِتْنَتَهُ فَلَنْ تَمْلِكَ لَهُ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا أُولَئِكَ الَّذِينَ لَمْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يُطَهِّرَ قُلُوبَهُمْ لَهُمْ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَلَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ}}<ref>«ای پیامبر! آنان که در کفر شتاب می‌ورزند تو را اندوهگین نکنند، همان کسانی که به زبان می‌گفتند ایمان آورده‌ایم در حالی که دل‌هاشان ایمان نیاورده است و یهودیانی که به دروغ گوش می‌سپارند جاسوسان گروهی دیگرند که نزد تو نیامده‌اند؛ عبارات (کتاب آسمانی) را از» سوره مائده، آیه ۴۱.</ref>.
#{{متن قرآن|وَعَلَى الثَّلَاثَةِ الَّذِينَ خُلِّفُوا حَتَّى إِذَا ضَاقَتْ عَلَيْهِمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ وَضَاقَتْ عَلَيْهِمْ أَنْفُسُهُمْ وَظَنُّوا أَنْ لَا مَلْجَأَ مِنَ اللَّهِ إِلَّا إِلَيْهِ ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ لِيَتُوبُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ}}<ref>«و نیز بر آن سه تن که (از رفتن به جنگ تبوک) واپس نهاده شدند تا آنگاه که زمین با همه فراخنایش بر آنان تنگ آمد و جانشان به لب رسید و دریافتند که پناهگاهی از خداوند جز به سوی خود او نیست؛ آنگاه (خداوند) بر ایشان بخشایش آورد تا توبه کنند که خداوند بسیار توب» سوره توبه، آیه ۱۱۸.</ref>.
==نکات==
و از خدا می‌خواهد که به سبب [[توانگری]] آبرویش محفوظ باشد: بار خدایا [[درود]] بفرست بر [[محمد]] و خاندانش و آبرویم به توانگری مصون دار و [[جاه]] و منزلتم به [[بینوایی]] مکاه<ref>نیایش بیستم.</ref>.
#[[پیامبر]] [[عزیز]] است، چون [[خداوند]] پس از تسلی دادن به [[پیامبر]] در باره گفتار [[زشت]] [[مخالفان]]، [[دعوت]] می‌فرماید: اوست که [[عزت]] می‌دهد و این [[عزت]] نوعی آبرومندی در پیشگاه [[خداوند]] است: {{متن قرآن|وَلَا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا}}<ref>«گفتار آنان تو را اندوهگین نگرداند که عزّت یکسره از آن خداوند است، او شنوای داناست» سوره یونس، آیه ۶۵.</ref>... {{متن قرآن|وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ}}<ref>می‌گویند: چون به مدینه باز گردیم، فراپایه‌تر، فرومایه‌تر را از آنجا بیرون خواهد راند؛ با آنکه فراپایگی تنها از آن خداوند و پیامبر او و مؤمنان است امّا منافقان نمی‌دانند؛ سوره منافقون، آیه ۸.</ref>
[[حاجت]] خواستن از دیگران، بسیار می‌شود که از [[منزلت]] ما می‌کاهد و آبروی ما می‌برد از این رو عرضه می‌دارد: بار خدایا،... آبروی مرا حفظ کن که چیزی از [[مردم]] زمانه نخواهم<ref>نیایش چهل وهفتم.</ref>.
#[[خداوند]] [[پیامبر]] را شخصیتی [[آبرومند]] معرفی می‌کند که در [[قیامت]] اجازه نمی‌دهد که او و [[مؤمنین]] همراهش دچار - خِزی - [[خواری]]، [[ذلت]] و بی‌آبروئی شوند: {{متن قرآن|يَوْمَ لَا يُخْزِي اللَّهُ النَّبِيَّ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ}}<ref>ای مؤمنان! به سوی خداوند توبه‌ای راستین کنید، امید است که پروردگار شما از گناهانتان چشم پوشد و شما را در بوستان‌هایی درآورد که از بن آنها جویبارها روان است؛ در روزی که خداوند پیامبر و مؤمنان همراه او را خوار نمی‌گذارد، فروغ آنان پیشاپیش و در سوی راستشان؛ سوره تحریم، آیه ۸.</ref>
#کسانی که با پیامبرستیز - محاربه - می‌کنند در میان [[مردم]] دچار بی‌آبروئی می‌شوند {{متن قرآن|إِنَّمَا جَزَاءُ الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ...لَهُمْ خِزْيٌ فِي الدُّنْيَا}}<ref>«کیفر کسانی که با خداوند و پیامبرش به جنگ برمی‌خیزند و در زمین به تبهکاری می‌کوشند جز این نیست که کشته یا به دار آویخته شوند یا دست‌ها و پاهایشان ناهمتا بریده شود یا از سرزمین خود تبعید گردند؛ این (کیفرها) برای آنان خواری در این جهان است و در جهان واپسی» سوره مائده، آیه ۳۳.</ref>
هم‌چنین هستند حسودانی که آبروی انسان را [[هدف]] می‌گیرند: ای خدای من، بسا [[حسود]] مردی که بر [[نعمت]] من [[رشک]] بُرد... و آبروی مرا آماج تیرهای [[بهتان]] خود ساخت<ref>نیایش چهل و نهم.</ref>.
#کسانی که بدون عذر و [[اذن]] [[پیامبر]] تخلف از [[جهاد]] و [[دفاع]] نمودند که نشان داده می‌شود، [[سرپیچی]] از [[فرمان پیامبر]] چه سرانجامی دارد و لذا [[قرآن]] تعبیر: {{متن قرآن|ضَاقَتْ عَلَيْهِمُ الْأَرْضُ}}<ref>«و نیز بر آن سه تن که (از رفتن به جنگ تبوک) واپس نهاده شدند تا آنگاه که زمین با همه فراخنایش بر آنان تنگ آمد و جانشان به لب رسید و دریافتند که پناهگاهی از خداوند جز به سوی خود او نیست؛ آنگاه (خداوند) بر ایشان بخشایش آورد تا توبه کنند که خداوند بسیار توب» سوره توبه، آیه ۱۱۸.</ref> را مطرح می‌کند که از نظر سقوط [[منزلت]] [[اجتماعی]] چنان دچاربی آبروئی شدند که [[زمین]] برای زیست آنان تنگ شد. {{متن قرآن|عَلَى الثَّلَاثَةِ الَّذِينَ خُلِّفُوا حَتَّى إِذَا ضَاقَتْ عَلَيْهِمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ وَضَاقَتْ عَلَيْهِمْ أَنْفُسُهُمْ}}<ref>«و نیز بر آن سه تن که (از رفتن به جنگ تبوک) واپس نهاده شدند تا آنگاه که زمین با همه فراخنایش بر آنان تنگ آمد و جانشان به لب رسید و دریافتند که پناهگاهی از خداوند جز به سوی خود او نیست؛ آنگاه (خداوند) بر ایشان بخشایش آورد تا توبه کنند که خداوند بسیار توب» سوره توبه، آیه ۱۱۸.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۳۱-۳۲.</ref>.
هر چند [[حفظ آبرو]] در [[دنیا]] خیلی مهم است، اما مهم‌تر از آن [[سربلندی]] و [[آبرومندی]] در [[آخرت]] است: بار خدایا، بر محمد و خاندانش درود بفرست... پس از بیرون شدن ما از دنیا، گورهای ما را [[بهترین]] منازلِ ما گردان و به [[فضل]] و [[رحمت]] خویش گورهای تنگ ما فراخ ساز و ما را در میان انبوه مردم که در عرصات گرد می‌آیند، به [[کیفر]] [[گناهان]] تباه‌کننده‌مان رسوا مساز<ref>نیایش چهل و دوم.</ref><ref>صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم؛ گفتار امیرالمؤمنین علی {{ع}}، ترجمه غررالحکم، سیدحسین شیخ الاسلامی، ج۲، انتشارات انصاریان، قم، ۱۳۷۹، چاپ پنجم.</ref><ref>[[فضل‌الله خالقیان|خالقیان، فضل‌الله]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «آبرو»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۱۵.</ref>
== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
{{مدخل وابسته}}
* [[حفظ آبرو]]
* [[حق مصونیت آبرو]]
{{پایان مدخل وابسته}}
==منابع==
== منابع ==
* [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱''']]
تنها خورد و خوراک و تمتعات مادی نیست که برای انسان از اهمیت برخوردار است؛ مهم‌تر از آن آبرو و حفظحرمت و حیثیّت است که جایگاه اصلی در احساسخوشبختی در میان هم‌نوعان را اشغال می‌کند. از امام علی (ع) نقل شده است: از بزرگی و ارجمندی مرد است که مال خود را خرج و آبروی خود را حفظ کند[۱].
و از خدا می‌خواهد که به سبب توانگری آبرویش محفوظ باشد: بار خدایا درود بفرست بر محمد و خاندانش و آبرویم به توانگری مصون دار و جاه و منزلتم به بینوایی مکاه[۳].
حاجت خواستن از دیگران، بسیار می‌شود که از منزلت ما می‌کاهد و آبروی ما می‌برد از این رو عرضه می‌دارد: بار خدایا،... آبروی مرا حفظ کن که چیزی از مردم زمانه نخواهم[۴].
هم‌چنین هستند حسودانی که آبروی انسان را هدف می‌گیرند: ای خدای من، بسا حسود مردی که بر نعمت من رشک بُرد... و آبروی مرا آماج تیرهای بهتان خود ساخت[۵].
هر چند حفظ آبرو در دنیا خیلی مهم است، اما مهم‌تر از آن سربلندی و آبرومندی در آخرت است: بار خدایا، بر محمد و خاندانش درود بفرست... پس از بیرون شدن ما از دنیا، گورهای ما را بهترین منازلِ ما گردان و به فضل و رحمت خویش گورهای تنگ ما فراخ ساز و ما را در میان انبوه مردم که در عرصات گرد می‌آیند، به کیفرگناهان تباه‌کننده‌مان رسوا مساز[۶][۷][۸]
آبرو از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آبرو در قرآن - آبرو در فقه اسلامی - آبرو در معارف دعا و زیارات - آبرو در معارف و سیره سجادی - آبرو در حقوق اسلامی - پرسش مرتبط ندارد