ابوحمزه ثمالی: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-*[ +* [))
 
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = اصحاب امام سجاد| عنوان مدخل  = ابوحمزه ثمالی| مداخل مرتبط = [[ابوحمزه ثمالی در تاریخ اسلامی]] - [[ابوحمزه ثمالی در معارف و سیره رضوی]] - [[ابوحمزه ثمالی در علوم قرآنی]] - [[ابوحمزه ثمالی در تراجم و رجال]]| پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = مفسران
| عنوان مدخل  = ابوحمزه ثمالی
| مداخل مرتبط = [[ابوحمزه ثمالی در تاریخ اسلامی]] - [[ابوحمزه ثمالی در معارف و سیره رضوی]] - [[ابوحمزه ثمالی در علوم قرآنی]]
| پرسش مرتبط  =
}}
== مقدمه ==
[[ابوحمزه ثابت بن دینار ثمالی کوفی ازدی]] ثمالی منسوب به بنی ثماله، تیره‌ای از [[قبیله ازد]] است.<ref>الأنساب ۲/۵۱۳ تنقیح المقال ۱/۱۸۹.</ref> اما [[شیخ صدوق]] وی را منسوب به بنی ثعل، تیره‌ای از [[قبیله]] طیّ دانسته و گفته است که چون ابوحمزه در بین ثماله می‌‌زیست، به ثمالی معروف گشت.<ref>من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶.</ref> وی از [[اصحاب امام سجاد]]، [[امام باقر]]، [[امام صادق]] و [[امام کاظم]]{{ع}} بود و از آن بزرگواران [[حدیث]] شنیده و [[روایت]] کرده است.<ref>رجال النجاشی ۱/۲۹۰ اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.</ref> از روایتگرانی چون أنس، شعبی<ref>میزان الاعتدال ۱/۳۶۳ اعیان الشیعه ۴/۱۱.</ref> و [[اصبغ بن نباته]]<ref>جامع الرواة ۱/۱۳۷.</ref> نیز روایاتی نقل کرده است. [[محدثان]] معروفی چون [[هشام بن سالم]]،<ref>اختیار معرفة الرجال ۱۰۸.</ref> [[مفضل بن عمر]]، [[محمد بن مسلم]]،<ref>جامع الرواة ۱/۱۳۵ تنقیح المقال ۱/۱۹۱.</ref> وکیع<ref>الانساب ۲/۵۱۳ المجروحین ۲۰۶.</ref> و ثوری<ref>اعیان الشیعه ۴/۱۱.</ref> از ابوحمزه روایت کرده‌اند.


ابوحمزه از محدثان مورد [[اعتماد]] و [[عادل]] بود<ref> من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶.</ref> و [[افتخار]] خدمتگذاری [[امام سجاد]]{{ع}} را داشت.<ref>اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.</ref> امام صادق{{ع}} او را [[سلمان]] [[زمان]] خویش خطاب کرده<ref>رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.</ref> و در روایتی از [[امام رضا]]{{ع}}، وی [[لقمان]] زمان خویش دانسته شده است.<ref>اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.</ref> [[نجاشی]] می‌‌گوید که سه تن از پسران ابوحمزه به نام‌های نوح، منصور و [[حمزه]] در حادثه [[قیام زید بن علی بن حسین]]{{ع}} به همراه زید به [[شهادت]] رسیدند.<ref>رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.</ref> وی پسران دیگری نیز داشته که از محدثان مورد اعتماد [[شیعه]] بوده‌اند.<ref>اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.</ref> آثارش عبارت انداز: [[رسالة الحقوق]] کتاب تفسیر القرآن، کتاب النوادر<ref>رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.</ref> اصل<ref>الذریعه ۲/۱۴۴.</ref> و الزهد.<ref>معالم العلماء ۲۹ ـ ۳۰.</ref> دعای معروف [[ابوحمزه ثمالی]] نیز از جمله دعاهایی است که ابوحمزه آن را از امام سجاد{{ع}} روایت کرده است.<ref>اعیان الشیعه ۴/۱۰.</ref> وی سرانجام در سال ۱۵۰ هـ درگذشت.<ref>من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶ رجال النجاشی ۱/۲۹۰.</ref> در [[تاریخ]] وفاتش [[اختلاف]] است<ref>تنقیح المقال ۱/۱۸۹ الضعفاء الکبیر ۱/۱۷۲ اعیان الشیعه ۴/۱۰.</ref>.<ref> [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص۲۱۲-۲۱۳.</ref>
== آشنایی اجمالی ==
[[ثابت بن دینار ابو حمزه ثمالی]] [[ازدی]] [[کوفی]] از بزرگان [[اهل حدیث]] و [[مقربان]] درگاه [[اهل بیت]] {{عم}} شمرده می‌شود.
 
ثمالی منسوب به بنی ثماله، تیره‌ای از [[قبیله أزد]] است<ref>الأنساب ۲/۵۱۳ تنقیح المقال ۱/۱۸۹.</ref>. اما [[شیخ صدوق]] وی را منسوب به بنی ثعل، تیره‌ای از [[قبیله]] طیّ دانسته و گفته است که چون [[ابوحمزه]] در بین ثماله می‌‌زیست، به ثمالی معروف گشت<ref>من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶.</ref>. وی از [[اصحاب]] [[امام سجاد]]، [[امام باقر]]، [[امام صادق]] و [[امام کاظم]] {{ع}} بود و از آن بزرگواران [[حدیث]] شنیده و [[روایت]] کرده است<ref>رجال النجاشی ۱/۲۹۰ اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.</ref>. از روایتگرانی چون [[أنس]]، [[شعبی]]<ref>میزان الاعتدال ۱/۳۶۳ اعیان الشیعه ۴/۱۱.</ref> و [[اصبغ بن نباته]]<ref>جامع الرواة ۱/۱۳۷.</ref> نیز روایاتی نقل کرده است. [[محدثان]] معروفی چون [[هشام بن سالم]]،<ref>اختیار معرفة الرجال ۱۰۸.</ref> [[مفضل بن عمر]]، [[محمد بن مسلم]]،<ref>جامع الرواة ۱/۱۳۵ تنقیح المقال ۱/۱۹۱.</ref> وکیع<ref>الانساب ۲/۵۱۳ المجروحین ۲۰۶.</ref> و ثوری<ref>اعیان الشیعه ۴/۱۱.</ref> از ابوحمزه روایت کرده‌اند.
 
[[فضل بن شاذان]] [[روایت]] می‌کند که [[امام علی بن موسی الرضا]] {{ع}} درباره او فرمود: «[[ابو حمزه ثمالی]]، [[لقمان]] (یا سلمان) [[زمان]] خود بود. او محضر پُر [[برکت]] سه [[امام]] [[معصوم]]: [[علی بن الحسین]]، [[محمد بن علی]] و [[جعفر بن محمد]] {{عم}} را تماماً و برهه‌ای از دوران [[امامت]] [[موسی بن جعفر]] {{ع}} را [[درک]] کرده و مورد [[عنایت]] آنان بوده است»<ref>[[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص۲۱۲؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۷۷.</ref>.
 
== آثار ==
آثارش عبارت انداز: [[رسالة الحقوق (کتاب)|رسالة الحقوق]] کتاب [[تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر القرآن]] کتاب [[النوادر (کتاب)|النوادر]]<ref>رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.</ref> اصل<ref>الذریعه ۲/۱۴۴.</ref> و الزهد<ref>معالم العلماء ۲۹ ـ ۳۰.</ref>. دعای معروف ابوحمزه ثمالی نیز از جمله دعاهایی است که ابوحمزه آن را از امام سجاد {{ع}} روایت کرده است<ref>اعیان الشیعه ۴/۱۰.</ref>. وی سرانجام در سال ۱۵۰ه‍ درگذشت<ref>من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶ رجال النجاشی ۱/۲۹۰. </ref>. در [[تاریخ]] وفاتش [[اختلاف]] است<ref>تنقیح المقال ۱/۱۸۹ الضعفاء الکبیر ۱/۱۷۲ اعیان الشیعه ۴/۱۰.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص۲۱۲.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
{{مدخل وابسته}}
{{مدخل وابسته}}
* [[محمد بن ابی‌حمزه ثمالی]] (فرزند)
* [[دانش تفسیر قرآن]]
* [[دانش تفسیر قرآن]]
* [[مفسران شیعه]]
* [[مفسران شیعه]]
خط ۲۰: خط ۲۱:
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']]
# [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']]
# [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


خط ۲۷: خط ۲۹:


{{یاران امام سجاد}}
{{یاران امام سجاد}}
[[رده:ثابت بن دینار]]
 
[[رده:اصحاب امام سجاد]]
[[رده:اصحاب امام باقر]]
[[رده:اصحاب امام صادق]]
[[رده:اصحاب امام کاظم]]
[[رده:مدخل فرهنگ غدیر]]
[[رده:مدخل فرهنگ غدیر]]
[[رده:مفسران]]
[[رده:مفسران]]
[[رده:مفسران طبقه سوم]]
[[رده:کوفیان]]
[[رده:اعلام]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۸ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۲۰

این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام سجاد است. ابوحمزه ثمالی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابوحمزه ثمالی در تاریخ اسلامی - ابوحمزه ثمالی در معارف و سیره رضوی - ابوحمزه ثمالی در علوم قرآنی - ابوحمزه ثمالی در تراجم و رجال - پرسش مرتبط ندارد

آشنایی اجمالی

ثابت بن دینار ابو حمزه ثمالی ازدی کوفی از بزرگان اهل حدیث و مقربان درگاه اهل بیت (ع) شمرده می‌شود.

ثمالی منسوب به بنی ثماله، تیره‌ای از قبیله أزد است[۱]. اما شیخ صدوق وی را منسوب به بنی ثعل، تیره‌ای از قبیله طیّ دانسته و گفته است که چون ابوحمزه در بین ثماله می‌‌زیست، به ثمالی معروف گشت[۲]. وی از اصحاب امام سجاد، امام باقر، امام صادق و امام کاظم (ع) بود و از آن بزرگواران حدیث شنیده و روایت کرده است[۳]. از روایتگرانی چون أنس، شعبی[۴] و اصبغ بن نباته[۵] نیز روایاتی نقل کرده است. محدثان معروفی چون هشام بن سالم،[۶] مفضل بن عمر، محمد بن مسلم،[۷] وکیع[۸] و ثوری[۹] از ابوحمزه روایت کرده‌اند.

فضل بن شاذان روایت می‌کند که امام علی بن موسی الرضا (ع) درباره او فرمود: «ابو حمزه ثمالی، لقمان (یا سلمان) زمان خود بود. او محضر پُر برکت سه امام معصوم: علی بن الحسین، محمد بن علی و جعفر بن محمد (ع) را تماماً و برهه‌ای از دوران امامت موسی بن جعفر (ع) را درک کرده و مورد عنایت آنان بوده است»[۱۰].

آثار

آثارش عبارت انداز: رسالة الحقوق کتاب تفسیر القرآن کتاب النوادر[۱۱] اصل[۱۲] و الزهد[۱۳]. دعای معروف ابوحمزه ثمالی نیز از جمله دعاهایی است که ابوحمزه آن را از امام سجاد (ع) روایت کرده است[۱۴]. وی سرانجام در سال ۱۵۰ه‍ درگذشت[۱۵]. در تاریخ وفاتش اختلاف است[۱۶].[۱۷]

جستارهای وابسته

منابع

  1. جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
  2. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر

پانویس

  1. ↑ الأنساب ۲/۵۱۳ تنقیح المقال ۱/۱۸۹.
  2. ↑ من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶.
  3. ↑ رجال النجاشی ۱/۲۹۰ اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.
  4. ↑ میزان الاعتدال ۱/۳۶۳ اعیان الشیعه ۴/۱۱.
  5. ↑ جامع الرواة ۱/۱۳۷.
  6. ↑ اختیار معرفة الرجال ۱۰۸.
  7. ↑ جامع الرواة ۱/۱۳۵ تنقیح المقال ۱/۱۹۱.
  8. ↑ الانساب ۲/۵۱۳ المجروحین ۲۰۶.
  9. ↑ اعیان الشیعه ۴/۱۱.
  10. ↑ فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص۲۱۲؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۷۷.
  11. ↑ رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.
  12. ↑ الذریعه ۲/۱۴۴.
  13. ↑ معالم العلماء ۲۹ ـ ۳۰.
  14. ↑ اعیان الشیعه ۴/۱۰.
  15. ↑ من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶ رجال النجاشی ۱/۲۹۰.
  16. ↑ تنقیح المقال ۱/۱۸۹ الضعفاء الکبیر ۱/۱۷۲ اعیان الشیعه ۴/۱۰.
  17. ↑ فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص۲۱۲.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=ابوحمزه_ثمالی&oldid=1305414»