حق در حدیث

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث حق است. "حق" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

حق در قرآن - حق در حدیث - حق در نهج البلاغه - حق در کلام اسلامی - حق در معارف دعا و زیارات - حق در فلسفه اسلامی - حق در فقه اسلامی - حق در اخلاق اسلامی - حق در معارف مهدویت

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل حق (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

کلمات قصار پیرامون حق

در غررالحکم و دررالکلم، در “باب الحق” سخنانی به اقتصار، از مولی الموحدین، امیرالمؤمنین، علی(ع)، بیان شده است که در اینجا به نقل پاره‌ای از آن کلمات می‌پردازیم:

1. «الْحَقُّ سَيْفٌ‏ قَاطِعٌ‏»: حق، شمشیری برنده است.
2. «الْحَقُّ‏ أَفْضَلُ‏ سَبِيلٍ‏»: حق، بهترین راه است.
3. «الْحَقُّ أَقْوَى‏ ظَهِيرٍ»: حق، قوی‌ترین یار و پشتوانه است.
4. «الْحَقُّ‏ أَوْضَحُ‏ سَبِيلٍ‏»: حق، روشن‌ترین راه است.
5. «الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ»: حق (یعنی امر ثابت و پایدار، مانند: آخرت و یا راستی)، سزاوار است که پیروی شود.
6. «التَّعَاوُنُ‏ عَلَى‏ إِقَامَةِ الْحَقِّ‏ أَمَانَةٌ وَ دِيَانَةٌ»: تعاون و یکدیگر را بر اقامۀ حق یاری دادن، امانت و دیانت است؛ زیرا حق امانتی است، در دست همه، و دینداری هم منوط به آن است.
7. «الْحَقُّ‏ سَيْفٌ‏ عَلَى‏ أَهْلِ‏ الْبَاطِلِ‏»؛ حق، شمشیری است علیه اهل باطل.
8. «رَحِمَ اللَّهُ امْرَأً أَحْيَا حَقّاً وَ أَمَاتَ بَاطِلًا وَ أَدْحَضَ‏ الْجَوْرَ وَ أَقَامَ‏ الْعَدْلَ‏»: خداوند رحمت کنار مردی را که حقی را زنده کند و باطلی را بمیراند، و ستم را زایل سازد و عدل را بر پا دارد.
9. «رَأْسُ‏ الْحِكْمَةِ لُزُومُ‏ الْحَقِّ‏ وَ طَاعَةُ الْمُحِقِّ»: سر حکمت، ملازم حق بودن و از آن جدا نشدن، و فرمانبرداری کردن از کسی است که حق با اوست.
10. «عَوْدُكَ إِلَى الْحَقِّ وَ إِنْ تَتْعَبْ خَيْرٌ مِنْ‏ رَاحَتِكَ‏ مَعَ‏ لُزُومِ‏ الْبَاطِلِ‏»: برگشتن تو به سوی حق، گرچه در رنج افتی، بهتر از راحتی و آسایش توست با همراهی باطل.
11. «فِي‏ لُزُومِ‏ الْحَقِّ‏ تَكُونُ‏ السَّعَادَةُ»: در ملازم بودن با حق، نیک بختی است.
12. «قَلِيلُ‏ الْحَقِّ‏ يَدْفَعُ‏ كَثِيرَ الْبَاطِلِ‏ كَمَا أَنَّ الْقَلِيلَ مِنَ النَّارِ يُحْرِقُ كَثِيرَ الْحَطَبِ»: حق اندک باطل بسیار را دفع می‌کند؛ چنان‌که اندک از آتش هیزم بسیار را می‌سوزاند.
13. «قُولُوا الْحَقَّ تَغْنَمُوا وَ اسْكُتُوا عَنِ الْبَاطِلِ تَسْلَمُوا»: حق را بگویید تا نفع تمام ببرید، و از گفتن باطل خاموش باشید تا سالم بمانید.
14. «لَنْ‏ يُدْرِكَ‏ النَّجَاةَ مَنْ‏ لَمْ‏ يَعْمَلْ‏ بِالْحَقِّ»: کسی که به حق عمل نکرده است، هرگز رهایی و نجات را درک نکند.
15. «مَنْ عَمِلَ‏ بِالْحَقِّ‏ غَنِمَ‏»: کسی که به حق عمل نماید، نفع عمده بَرد.
16. «مَنْ‏ عَمِلَ‏ بِالْحَقِّ‏ رَبِحَ‏»: کسی که به حق عمل نماید، فایده بَرد.
17. «مَنْ‏ عَمِلَ‏ بِالْحَقِّ‏ نَجَا»: هرکسی که به حق عمل نماید، نجات یابد.
18. «مَنْ‏ عَمِلَ‏ بِالْحَقِّ‏ أَفْلَحَ»: هر کس به حق عمل نماید، رستگار گردد.
19. «مَنْ‏ قَالَ‏ بِالْحَقِّ صُدِّقَ‏»: هرکس حق بگوید، مورد تصدیق واقع شود.
20. «مَنِ‏ اعْتَزَّ بِالْحَقِّ‏ أَعَزَّهُ‏ الْحَقُّ‏»: هرکه به سبب حق عزّت جوید، حق او را عزّت بخشد.
21. «مَنِ‏ اتَّخَذَ الْحَقَّ‏ لِجَاماً اتَّخَذَهُ النَّاسُ إِمَاماً»: هر کس که حق را لجام وّ وسیلۀ مهار خود قرار دهد، مردم او را پیشوای خود قرار دهند.
22. «مَنْ عَمِلَ بِالْحَقِّ مَالَ‏ إِلَيْهِ‏ الْخَلْقُ‏»: هر که به حق عمل کند، خلق به سوی او رو آورد.
23. «مَنِ‏ اسْتَحْيَى‏ مِنْ‏ قَوْلِ‏ الْحَقِّ‏ فَهُوَ أَحْمَقُ»: هر کس از گفتن سخن حق حیا نماید، او احمق (کم عقل) است.
24. «مَنْ‏ جَاهَدَ عَلَى‏ إِقَامَةِ الْحَقِّ‏ وُفِّقَ»: هر که بر اقامۀ حق، تلاش و مجاهدت نماید، موفق شود.
25. «مَنِ‏ اسْتَسْلَمَ‏ لِلْحَقِّ‏ وَ أَطَاعَ‏ الْمُحِقَّ‏ كَانَ مِنَ الْمُحْسِنِينَ»: هر که تسلیم حق باشد و از کسی فرمانبردای کند که بر حق است، از نیکوکاران خواهد بود.
26. «مَنْ جَعَلَ الْحَقَّ مَطْلَبَهُ لَانَ‏ لَهُ‏ الشَّدِيدُ وَ قَرُبَ‏ عَلَيْهِ‏ الْبَعِيدُ»: هر که حق را هدف و مطلوب خود قرار دهد، سختی برای او نرم شود و دوری بر او نزدیک گردد.
27. «مَنْ‏ كَانَ‏ مَقْصَدُهُ‏ الْحَقَّ‏ لَمْ يَفُتْهُ وَ إِنْ كَانَ كَثِيرَ اللَّبْسِ»: هر که هدف و مقصود او حق باشد، آن را خواهد یافت، هرچند حق، بسیار پوشیده بوده و در زیر پرده‌ها و حاجب‌ها قرار گرفته باشد.
28. «مَنْ‏ نَصَرَ الْحَقَّ‏ غَنِمَ»: هرکه حق را یاری نمود، نفع عظیم بَرد.
29. «" لاتمسک عن إظهار الحق إذا وجدت له أهلا "»: از اظهار حق امساک مکن، هرگاه که برای آن اهلی یافتی.
30. «لَا يَجْتَمِعُ‏ الْبَاطِلُ‏ وَ الْحَقُّ‏»: باطل با حق جمع نمی‌شود، هر که به دنبال باطل رود، حق را از دست دهد و هر که پیرو حق گردد، باطل از او دور شود.
31. «لَا يَصْبِرُ عَلَى‏ الْحَقِّ‏ إِلَّا الْحَازِمُ‏ الْأَرِيبُ»: بر حق و تلخی و عظمت آن صبر نخواهد کرد مگر دوراندیش عاقل.
32. «ارْكَبِ‏ الْحَقَّ وَ إِنْ‏ خَالَفَ‏ هَوَاكَ‏ وَ لَا تَبِعْ آخِرَتَكَ بِدُنْيَاكَ»: بر مرکب حق نشین، گرچه بر خلاف خواهش تو باشد، و آخرت خود را به دنیایت مفروش.
33. «اعْرِفُوا الْحَقَّ‏ لِمَنْ‏ عَرَفَهُ‏ لَكُمْ‏ صَغِيراً كَانَ أَوْ كَبِيراً وَ ضَعِيفاً كَانَ أَوْ رَفِيعاً»: در مقابل کسی که حق را برای شما شناخت، حق‌شناس باشید، کوچک باشد یا بزرگ، دارای مرتبۀ پست باشد یا مرتبۀ رفیع.
34. «الْمَغْلُوبُ‏ بِالْحَقِّ غَالِبٌ‏»: کسی که مغلوب با حق است، غالب و پیروز می‌باشد.
35. «الْزَمُوا الْحَقَ‏ تَلْزَمْكُمُ النَّجَاةُ»: ملازم و همراه حق باشید، تا نجات و رستگاری ملازم شما باشد.

منابع

1. امامی، عبدالنبی، فرهنگ قرآن