ملیکه بنت کعب لیثی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۳۱ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۳۵

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

مقدمه

ملیکه بنت کعب لیثی^[۱] و به نقلی کنانی^[۲] را یکی از همسران رسول خدا(ص) گفته‌اند که هم از نظر جمال بی‌نظیر بود و هم از نظر جوانی از دیگر همسران پیامبر(ص) به ویژه عایشه جوان‌تر بود. از این‌رو عایشه جهت خلاصی از دست این هووی زیباتر و جوان‌تر خود، با ترفندی عجیب موجب شد تا رسول خدا(ص) او را طلاق دهد.

در توصیف این ماجرا منابع اهل سنت چنین روایت کرده‌اند که: رسول خدا(ص) در سال هشتم هجری و در پی فتح مکه (سال هشتم هجری) با ملیکه بنت کعب - که پدرش در واقعه فتح مکه به دست خالد بن ولید کشته شده بود -، ازدواج کرد. ملیکه به زیبایی خیره کننده‌اش زبانزد بود. عایشه بعد از این ازدواج، بر او وارد شد و گفت: «تو حیا نمی‌کنی با کسی ازدواج می‌کنی که پدرت را - در روز فتح - کشته است؟ از او به خدا پناه ببر تا خدا تو را پناه خود گیرد». ملیکه بر نبی اکرم(ص) وارد شد و گفت: «از تو به خدا پناه می‌برم». پیامبر(ص) از او روی برگرداند و سپس وی را طلاق داد.^[۳] اقوام و خویشان ملیکه بعد از این اتفاق، نزد پیامبر(ص) رفتند و گفتند: «یا رسول الله(ص) او خردسال است و ضعیف الرأی، از او درگذر؛ او فریب [[[عایشه]] را خورده، به او رجوع کن». اما حضرت نپذیرفت. پس اقوام ملیکه از ایشان اجازه خواستند تا ملیکه را به ازدواج یکی از نزدیکانش از قبیله بنی‌عذره در آورند. رسول خدا(ص) نیز اجازه فرمود.^[۴] پس او با آن مرد عذری ازدواج نمود.^[۵] نقل است که واقدی روایت فوق را ضعیف برشمرده و در باب نادرستی این روایت بر این مطلب استناد کرده که: «عایشه در سفر فتح مکه همراه پیامبر(ص) نبوده است تا به آن زن چنین گفته باشد».^[۶]

در روایتی دیگر، از عطاء بن یزید جندعی نقل شده که رسول خدا(ص) در رمضان سال هشتم هجری با ملیکه بنت کعب ازدواج نمود و با او زفاف نمود. ملیکه همچنان در عقد ازدواج پیامبر(ص) بود تا این که در خانه حضرت از دنیا رفت.^[۷] اما محمد بن عمر واقدی این روایت را هم رد کرده، مدعی شده که: «زهری و جمیع اصحاب ما منکر این مطلبند و معتقدند رسول خدا(ص) به طور قطع با ملیکه ازدواج نکرده است».^[۸]

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

↑ ابن‌سعد؛ الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۰، ج۸، ص۱۱۷؛ ابن‌عساکر؛ تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۳۱.
↑ عسقلانی، ابن‌حجر؛ الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵، ج۸، ص۳۲.
↑ الماوردی البصری الشافعی، علی بن محمد بن حبیب؛ الحاوی الکبیر فی فقه مذهب الامام الشافعی و هو شرح مختصر المزنی، تحقیق الشیخ علی محمد معوض و الشیخ عادل احمد الموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، الطبعة الاولی، ۱۴۱۹ق، ج۹، ص۲۸. و با اختلاف: بلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق محمد حمیدالله، مصر، دارالمعارف، ۱۹۵۹، ج۱، ص۴۵۸.
↑ ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۸، ص۳۲؛ ابن‌کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن عمر؛ البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، ۱۹۸۶، ج۵، ص۲۹۹.
↑ ابن‌سعد؛ الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۱۷.
↑ ابن‌سعد؛ الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۱۷؛ ابن‌عساکر؛ تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۳۲.
↑ ابن‌کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن عمر؛ السیرة النبویه، تحقیق مصطفی عبدالواحد، بیروت، دار المعرف للطباعة و النشر و التوزیع، ۱۳۹۵ق، ج۴، ص۵۹۲؛ ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۸، ص۳۲.
↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۵۸-۴۵۹.

[1] ابن‌سعد؛ الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۰، ج۸، ص۱۱۷؛ ابن‌عساکر؛ تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۳۱.

[2] عسقلانی، ابن‌حجر؛ الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵، ج۸، ص۳۲.

[3] الماوردی البصری الشافعی، علی بن محمد بن حبیب؛ الحاوی الکبیر فی فقه مذهب الامام الشافعی و هو شرح مختصر المزنی، تحقیق الشیخ علی محمد معوض و الشیخ عادل احمد الموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، الطبعة الاولی، ۱۴۱۹ق، ج۹، ص۲۸. و با اختلاف: بلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق محمد حمیدالله، مصر، دارالمعارف، ۱۹۵۹، ج۱، ص۴۵۸.

[4] ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۸، ص۳۲؛ ابن‌کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن عمر؛ البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، ۱۹۸۶، ج۵، ص۲۹۹.

[5] ابن‌سعد؛ الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۱۷.

[6] ابن‌سعد؛ الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۱۷؛ ابن‌عساکر؛ تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۳۲.

[7] ابن‌کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن عمر؛ السیرة النبویه، تحقیق مصطفی عبدالواحد، بیروت، دار المعرف للطباعة و النشر و التوزیع، ۱۳۹۵ق، ج۴، ص۵۹۲؛ ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۸، ص۳۲.

[8] بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۵۸-۴۵۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 ==مقدمه==
-ملیکه دختر داود از [[بنی‌لیث]]. نام [[پدر]] او را کعب نیز گفته‌اند که در [[فتح مکه]] به‌دست [[لشکریان]] [[اسلام]] کشته شد. به [[روایت]] ابومعشر، [[پیامبر]] او را در [[ماه رمضان]] [[سال]] هشتم قمری به همسری خود درآورد. با [[سرزنش]] [[عایشه]] که او را به سبب [[ازدواج]] با [[قاتل]] پدرش سرزنش کرد، از [[رسول خدا]] جدا شد. برخی منکر ازدواج او با پیامبرند و شماری دیگر برآنند که وی از [[همسران پیامبر]] بود و در [[زمان]] زندگانی ایشان درگذشت.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۴۵۸؛ الطبقات، ج۸، ص۱۱۷؛ تاریخ طبری، ج۳، ص۶۵.</ref>.
+'''ملیکه بنت کعب لیثی'''<ref>ابن‌سعد؛ الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۰، ج۸، ص۱۱۷؛ ابن‌عساکر؛ تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۳۱.</ref> و به [[نقلی]] [[کنانی]]<ref> عسقلانی، ابن‌حجر؛ الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵، ج۸، ص۳۲.</ref> را یکی از [[همسران رسول خدا]]{{صل}} گفته‌اند که هم از نظر [[جمال]] بی‌نظیر بود و هم از نظر [[جوانی]] از دیگر [[همسران پیامبر]]{{صل}} به ویژه [[عایشه]] جوان‌تر بود. از این‌رو عایشه جهت خلاصی از دست این هووی زیباتر و جوان‌تر خود، با ترفندی عجیب موجب شد تا [[رسول خدا]]{{صل}} او را [[طلاق]] دهد.
+در توصیف این ماجرا [[منابع اهل سنت]] چنین [[روایت]] کرده‌اند که: رسول خدا{{صل}} در [[سال هشتم هجری]] و در پی [[فتح مکه]] (سال هشتم هجری) با ملیکه بنت کعب - که پدرش در واقعه فتح مکه به دست [[خالد بن ولید]] کشته شده بود -، [[ازدواج]] کرد. ملیکه به [[زیبایی]] [[خیره]] کننده‌اش زبانزد بود. عایشه بعد از این [[ازدواج]]، بر او وارد شد و گفت: «تو [[حیا]] نمی‌کنی با کسی ازدواج می‌کنی که پدرت را - در [[روز]] [[فتح]] - کشته است؟ از او به [[خدا]] [[پناه]] ببر تا خدا تو را پناه خود گیرد». ملیکه بر [[نبی اکرم]]{{صل}} وارد شد و گفت: «از تو به خدا پناه می‌برم». [[پیامبر]]{{صل}} از او روی برگرداند و سپس وی را طلاق داد.<ref>الماوردی البصری الشافعی، علی بن محمد بن حبیب؛ الحاوی الکبیر فی فقه مذهب الامام الشافعی و هو شرح مختصر المزنی، تحقیق الشیخ علی محمد معوض و الشیخ عادل احمد الموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، الطبعة الاولی، ۱۴۱۹ق، ج۹، ص۲۸. و با اختلاف: بلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق محمد حمیدالله، مصر، دارالمعارف، ۱۹۵۹، ج۱، ص۴۵۸.</ref> [[اقوام]] و [[خویشان]] ملیکه بعد از این اتفاق، نزد پیامبر{{صل}} رفتند و گفتند: «یا [[رسول الله]]{{صل}} او خردسال است و [[ضعیف]] الرأی، از او درگذر؛ او [[فریب]] [[[عایشه]] را خورده، به او [[رجوع]] کن». اما [[حضرت]] نپذیرفت. پس [[اقوام]] [[ملیکه]] از ایشان اجازه خواستند تا ملیکه را به [[ازدواج]] یکی از نزدیکانش از [[قبیله]] بنی‌عذره در آورند. [[رسول خدا]]{{صل}} نیز اجازه فرمود.<ref> ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۸، ص۳۲؛ ابن‌کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن عمر؛ البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، ۱۹۸۶، ج۵، ص۲۹۹.</ref> پس او با آن مرد عذری ازدواج نمود.<ref> ابن‌سعد؛ الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۱۷.</ref> نقل است که [[واقدی]] [[روایت]] فوق را [[ضعیف]] برشمرده و در باب نادرستی این روایت بر این مطلب استناد کرده که: «عایشه در [[سفر]] [[فتح مکه]] همراه [[پیامبر]]{{صل}} نبوده است تا به آن [[زن]] چنین گفته باشد».<ref> ابن‌سعد؛ الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۱۷؛ ابن‌عساکر؛ تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۳۲.</ref>
+در روایتی دیگر، از [[عطاء]] بن [[یزید]] جندعی نقل شده که رسول خدا{{صل}} در [[رمضان]] [[سال هشتم هجری]] با ملیکه بنت کعب ازدواج نمود و با او زفاف نمود. ملیکه همچنان در [[عقد]] [[ازدواج پیامبر]]{{صل}} بود تا این که در [[خانه]] حضرت از [[دنیا]] رفت.<ref> ابن‌کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن عمر؛ السیرة النبویه، تحقیق مصطفی عبدالواحد، بیروت، دار المعرف للطباعة و النشر و التوزیع، ۱۳۹۵ق، ج۴، ص۵۹۲؛ ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۸، ص۳۲.</ref> اما [[محمد بن عمر واقدی]] این روایت را هم رد کرده، مدعی شده که: «[[زهری]] و جمیع [[اصحاب]] ما منکر این مطلبند و معتقدند رسول خدا{{صل}} به طور قطع با ملیکه ازدواج نکرده است».<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۵۸-۴۵۹.</ref>
 == جستارهای وابسته ==