جهان‌بینی سکولاریزم دینی در فقه سیاسی

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث جهان‌بینی است. "جهان‌بینی سکولاریزم دینی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

جهان‌بینی سکولاریزم دینی در قرآن - جهان‌بینی سکولاریزم دینی در حدیث - جهان‌بینی سکولاریزم دینی در نهج البلاغه - جهان‌بینی سکولاریزم دینی در کلام اسلامی - جهان‌بینی سکولاریزم دینی در فلسفه اسلامی - جهان‌بینی سکولاریزم دینی در فقه سیاسی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل جهان‌بینی سکولاریزم دینی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• جهان‌بینی الهی معتقد به خدای غیر فعال، یعنی جهان‌بینی معتقد به خدایی که جز آفریدن و زایش موجودات، کار دیگری ندارد و در جریان تدبیر و مدیریت جهان، نقشی ایفا نمی‌کند. این نوع جهان‌بینی که قرآن کریم آن را به یهودیان نسبت داده است ﴿قَالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ﴾ و مسیحیت کنونی نیز که در این زمینه با اثرپذیری از اندیشۀ یهودیان، عملاً همین مسلک را پیموده است، در عرصۀ سیاسی دچار نوعی تناقض است و به نوعی جهان‌بینی سیاسی متناقض و به اصطلاح، "پارادوکسیکال" منجر می‌شود؛ زیرا اعتقاد به خدای آفرینندۀ کامل مطلق، حقّ حاکمیت خدا را نتیجه می‌دهد که به معنای این است: حاکم بالذات جهان که مشروعیت امر و نهی و سیاست، حق ذاتی اوست منحصراً خدای آفریننده جهان است. از سویی دیگر، اعتقاد به عدم دخالت خدای جهان در امر تدبیر و مدیریت و عدم اعمال حقّ حاکمیت و امر و نهی، به معنای بازنشستگی خدا و خدایینکردن خداست؛ زیرا خدا بودن، مساوی با ذاتی بودن حاکمیت و امر و نهی و تدبیر و تصرف در شئون خلق است.
• این نوع جهان‌بینی، نوعی الحاد را دربردارد؛ یعنی در رابطه با مسئلۀ وجود خدا، جهان‌بینی الهی است؛ لکن در رابطه با مسئله صفات و افعال خدا، جهان‌بینی الحادی است. به همین سبب، در عرصۀ جهان‌بینی سیاسی و نیز نظریۀ سیاسی، به دو نتیجۀ متضاد می‌رساند. بخش الهی این جهان‌بینی که خدا را آفریدگار جهان می‌شناسد، جهان‌بینی سیاسی معتقد به حاکمیت خدا را بر جهان و انسان و اینکه امر و نهی و حاکمیت خدا منشأ و مبنای هر نوع قدرت سیاسی مشروع است را نتیجه می‌دهد، و بخش الحادی آن، که خدا را برای جهان هستی پدری بازنشسته و از کار افتاده می‌شناسد، جهان‌بینی سیاسی و سرانجام نظریات سیاسی معتقد به "حق = زور" را در عرصۀ مباحث سیاسی نتیجه می‌دهد.
• از آنچه تاکنون گفتیم می‌توان نتیجه گرفت آن دسته از نظریه‌های سیاسی یا فلسفه‌های سیاسی یا تئوری‌های سیستم سیاسی که مبتنی بر قاعدۀ "زور =حق"اند و نیز آن دسته از نظریه‌ها و فلسفه‌ها و سیستم‌های سیاسی که وجود خدایی را که حقّ حاکمیت سیاسی (حق امر و نهی و تدبیر) حق ذاتی اوست، در نظر نگیرند، خواه ناخواه مبتنی بر جهان‌بینی الحادی‌اند؛ خواه جهان‌بینی الحادی صرف، یا جهان‌بینی الحادی مندرج در ضمن جهان‌بینی الهی مبتنی بر اعتقاد به خدای غیر فعال.

منابع

• اراکی، محسن، فقه نظام سیاسی اسلام ج۱