سوره روم

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

سوره روم در علوم قرآنی

مقدمه

خداوند در آغاز این سوره، از پیروزی روم پس از شکست خوردن از ایران خبر می‌دهد. این پیشگویی و حادثه مربوط به صدر اسلام است و در واقع به پیروزی امت مسلمان پس از شکست از دو اَبَرقدرت آن‌روز جهان، نوید می‌دهد و تقویتی است برای مسلمانان آن‌روز که مورد آزار مشرکان مکه قرار داشتند، و آینده‌ای تابناک را در افق حیات بشری نشان می‌دهد.

بعد از بیان این نوید و وعده به مسلمانان، منتقل می‌شود به وعده‌گاه اکبر که قیامت و یوم الوعدش گویند، روزی که تمامی افراد و اقوام در آن روز به سوی خدا بازمی‌گردند، آن گاه به استدلال بر مسأله معاد پرداخته، سپس کلام را به آیات ربوبیت معطوف می‌دارد و صفات خاصه خدا را برمی‌شمارد، و در آخر، سوره را با وعده نصرت به رسول گرامی‌اش ختم می‌کند، و در فرا رسیدن این وعده تاکید بلیغ نموده و می‌فرماید: ﴿فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَلَا يَسْتَخِفَّنَّكَ الَّذِينَ لَا يُوقِنُونَ﴾. در چند آیه قبل نیز فرموده بود: ﴿ وَكَانَ حَقًّا عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ﴾.

پس معلوم شد که غرض سوره وعده دادن قطعی خدا به یاری دین است، و اگر قبل از بیان این غرض، مسأله وعده غلبه روم را در چند سال بعد ذکر کرد، برای این است که مؤمنین وقتی دیدند که وعده غلبه روم عملی شد، یقین کنند که وعده دیگر خدا نیز عملی خواهد شد، و نیز یقین کنند که وعده آمدن قیامت هم، مانند سایر وعده‌هایش عملی می‌شود، آری عقل هر عاقلی حکم می‌کند که وقتی خدای تعالی دو تا از وعده‌هایش را عملی کرد سایر وعده‌هایش نیز عملی می‌شود، و باید از خطرهایی که وعده آن را می‌دهد بر حذر بود.

ویژگی‌های سوره روم

1. دارای ۶۵ آیه به عدد مکی و مدنی و شصت آیه به عدد دیگر مکاتب (عدد اخیر، مشهور و صحیح‌تر می‌نماید) ۸۰۷، ۸۱۹ یا ۸۲۰ کلمه و ۳۵۳۴ یا ۳۵۳۰ حرف است.
2. در ترتیب نزول، هشتاد و چهارمین سوره و سوره سی‌ام قرآن کریم است و پس از سوره انشقاق و پیش از سوره عنکبوت در مکه نازل شد؛ به جز آیه ﴿فَسُبْحَانَ اللَّهِ حِينَ تُمْسُونَ وَحِينَ تُصْبِحُونَ﴾ که مدنی است.
3. از نظر کمیت از سور مثانی و حدود یک حزب از قرآن است.
4. گفته‌اند یک آیه منسوخ دارد.

مطالب مهم سوره روم

1. پیشگویی از پیروزی رومیان بر ایرانیان؛
2. بیان آیات عظمت خداوند در آسمان و زمین و در وجود انسان‌ها؛
3. بیان توحید فطری، پس از ذکر ادلّه آفاقی و انفسی؛
4. شرح و تبیین حالات افراد بی‌ایمان و گنهکار؛
5. اشاره به بخشی از قوانین و سنت‌های الهی در جامعه؛ مانند قانون زوجیّت و مودّت.

منابع

1. فرهنگ‌نامه علوم قرآنی