بیعت در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۳۰

مقدمه

بیعت به معنای عهد و پیمان، از اصولی است که پای‌بند به آن در نظام سیاسی و اجتماعی مسلمانان امری مؤکد بوده است. مطابق با فرهنگ حاکم بر نظام، اگر فردی بیعتی را بر گردن می‌گرفت و دست در دست خلیفه می‌نهاد، تعهد بر عهد خویش را همچون عهد با خدا تلقّی می‌کرد و بر آن ثابت‌قدم بود. از این‌رو امام (ع) درباره بیعت‌شکنی زبیر می‌فرماید: زبیر خیال کرد با دست بیعت کرده و با قلب بیعت نکرده و می‌تواند مخالفت کند، اما باید به بیعت خود وفادار باشد. از این‌رو اگر فردی با مدیر خود به نشانی بیعت دست داد، ضروری است که به بیعت خود وفادار باشد^[۱]^[۲].

بیعت مردم با امام علی (ع)

منابع

دین‌پرور، سیدجمال‌الدین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱

پانویس

↑ «يَزْعُمُ أَنَّهُ قَدْ بَايَعَ بِيَدِهِ وَ لَمْ يُبَايِعْ بِقَلْبِهِ فَقَدْ أَقَرَّ بِالْبَيْعَةِ وَ ادَّعَى الْوَلِيجَةَ فَلْيَأْتِ عَلَيْهَا بِأَمْرٍ يُعْرَفُ وَ إِلَّا فَلْيَدْخُلْ فِيمَا خَرَجَ مِنْه»؛ ‏ نهج البلاغه، خطبه ۸.
↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 181.

[1] «يَزْعُمُ أَنَّهُ قَدْ بَايَعَ بِيَدِهِ وَ لَمْ يُبَايِعْ بِقَلْبِهِ فَقَدْ أَقَرَّ بِالْبَيْعَةِ وَ ادَّعَى الْوَلِيجَةَ فَلْيَأْتِ عَلَيْهَا بِأَمْرٍ يُعْرَفُ وَ إِلَّا فَلْيَدْخُلْ فِيمَا خَرَجَ مِنْه»؛ ‏ نهج البلاغه، خطبه ۸.

[2] دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 181.

[۱]

[۲]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{خرد}}
+{{مدخل مرتبط
-{{امامت}}
+| موضوع مرتبط = بیعت
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
+| عنوان مدخل  = [[بیعت]]
-: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[بیعت]]''' است. "'''[[بیعت]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
+| مداخل مرتبط = [[بیعت در لغت]] - [[بیعت در قرآن]] - [[بیعت در معارف و سیره نبوی]] - [[بیعت در نهج البلاغه]] - [[بیعت در کلام اسلامی]] - [[بیعت در فقه سیاسی]] - [[بیعت در سیره معصوم]] - [[بیعت در معارف و سیره حسینی]] - [[بیعت در معارف مهدویت]]
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
+| پرسش مرتبط  =
-: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[بیعت در قرآن]] | [[بیعت در حدیث]] | [[بیعت در نهج البلاغه]] | [[بیعت در معارف دعا و زیارات]] | [[بیعت در کلام اسلامی]] | [[بیعت در اخلاق اسلامی]]</div>
+}}
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[بیعت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
-<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-*بیعت به معنای [[عهد]] و [[پیمان]]، از اصولی است که پای‌بند به آن در [[نظام]] [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] [[مسلمانان]] امری مؤکد بوده است. مطابق با [[فرهنگ]] [[حاکم]] بر [[نظام]]، اگر فردی بیعتی را بر گردن می‌گرفت و دست در دست [[خلیفه]] می‌نهاد، [[تعهد]] بر [[عهد]] خویش را همچون [[عهد]] با [[خدا]] تلقّی می‌کرد و بر آن ثابت‌قدم بود. از این‌رو [[امام]] {{ع}} درباره [[بیعت‌شکنی]] [[زبیر]] می‌فرماید: [[زبیر]] خیال کرد با دست بیعت کرده و با [[قلب]] بیعت نکرده و می‌تواند [[مخالفت]] کند، اما باید به بیعت خود [[وفادار]] باشد. از این‌رو اگر فردی با مدیر خود به نشانی بیعت دست داد، ضروری است که به بیعت خود [[وفادار]] باشد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۸</ref>.
+[[بیعت]] به معنای [[عهد]] و [[پیمان]]، از اصولی است که پای‌بند به آن در [[نظام]] [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] [[مسلمانان]] امری مؤکد بوده است. مطابق با [[فرهنگ]] [[حاکم]] بر [[نظام]]، اگر فردی بیعتی را بر گردن می‌گرفت و دست در دست [[خلیفه]] می‌نهاد، [[تعهد]] بر [[عهد]] خویش را همچون [[عهد]] با [[خدا]] تلقّی می‌کرد و بر آن ثابت‌قدم بود. از این‌رو [[امام]] {{ع}} درباره [[بیعت‌شکنی]] [[زبیر]] می‌فرماید: [[زبیر]] [[خیال]] کرد با دست [[بیعت]] کرده و با [[قلب]] [[بیعت]] نکرده و می‌تواند [[مخالفت]] کند، اما باید به [[بیعت]] خود [[وفادار]] باشد. از این‌رو اگر فردی با مدیر خود به نشانی [[بیعت]] دست داد، ضروری است که به [[بیعت]] خود [[وفادار]] باشد<ref>{{متن حدیث|يَزْعُمُ أَنَّهُ قَدْ بَايَعَ بِيَدِهِ وَ لَمْ يُبَايِعْ بِقَلْبِهِ فَقَدْ أَقَرَّ بِالْبَيْعَةِ وَ ادَّعَى الْوَلِيجَةَ فَلْيَأْتِ عَلَيْهَا بِأَمْرٍ يُعْرَفُ وَ إِلَّا فَلْيَدْخُلْ فِيمَا خَرَجَ مِنْه}}؛ ‏ نهج البلاغه، خطبه ۸.</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 181.</ref>.
-==[[ویژگی‌های بیعت]]==
-==[[بیعت مردم با امام علی]] {{ع}} ==
+== [[بیعت مردم با امام علی]] {{ع}} ==
-*[[امام]] قبل از بیعت، بارها از پذیرش این [[مقام]] و [[مسئولیت]] سرباز زد، چنان‌که فرمود: مرا واگذارید و دیگری را [[انتخاب]] کنید، زیرا ما به استقبال چیزی می‌رویم که چهره‌های مختلف دارد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۹۲</ref>. با این‌که [[امام]] خود را کنار می‌کشید، اما [[مردم]] بر بیعت با ایشان اصرار ورزیدند، آزادانه با ایشان بیعت کردند و در این زمینه سرسختی نشان دادند. [[امام]]، خود، درباره چگونگی بیعت [[مردم]] می‌فرماید: شما در روز بیعت چونان شتران و گوسفندانی که به سوی [[فرزندان]] خود بشتابند به من روی آوردید و فریاد بیعت بیعت سردادید. دست خود را بازپس بردم، آن را کشیدید و از دستتان کشیدم، به خود برگرداندید<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۳۷</ref>.
-*[[ابن ابی الحدید]] می‌نویسد: درست است که سهم [[رسول خدا]] {{صل}} در [[دعوت]] به [[اسلام]] و [[هدایت مردم]] زیاد بود، ولی نمی‌توان سهم [[امام علی]] {{ع}} را در [[هدایت مردم]] [[انکار]] کرد. اگر [[جهاد]] او در آغاز [[قیام]] [[پیامبر]] {{صل}} و نیز [[جهاد]] وی در زمان [[خلافت]] و نشر [[علوم]] و [[تفسیر قرآن]] و [[ارشاد]] [[مسلمانان]] نبود، از [[اسلام]] جز نامی باقی نمی‌ماند. این امر به‌تنهایی گواهی بر وجود [[حق]] او بر [[مردم]] و خدمت بزرگ او به انسان‌هاست.
-*در [[فضیلت]] علمی [[علی]] {{ع}} از [[ابن عباس]] [[نقل]] شده است که اظهار داشت: "[[علم]] من و [[علم]] دیگر [[اصحاب پیامبر]] در برابر [[علوم]] [[علی]]، چون قطره در برابر هفت دریاست." [[خداوند]] در [[آیه]] هفتم سوره [[آل عمران]] [[دانش]] [[تأویل]] و [[تفسیر]] [[آیات]] را به [[راسخان در علم]] نسبت می‌دهد که براساس نظر [[اندیشمندان]] [[علی]] و اولاد او {{عم}} هستند. بدیهی است که این [[فضایل]] و صدها [[فضایل]] دیگر درباره [[امام علی]] {{ع}} باعث شده بود که [[مردم]] به‌سوی آن [[حضرت]] هجوم آورند و با وی بیعت کنند. یادآور می‌شود که قبل از بیعت ظاهری [[مردم]]، [[امام]] به [[دستور]] الهی توسط [[رسول خدا]] {{صل}} به این سمت [[انتخاب]] شده بود، اما به واسطه [[غصب خلافت]] به مدّت ۲۵ سال [[سکوت]] [[اختیار]] کرد. این موضع‌گیری در سخن [[حضرت]] استخوان در گلو و خار در چشم [[تشبیه]] شده است<ref>[[نهج البلاغه]]، [[خطبه ۳ نهج البلاغه|خطبه ۳]]</ref>. می‌توان [[سکوت]] [[امام]] {{ع}} در این دوران را با منطق [[هارون]] در زمان [[موسی]] {{ع}} هم‌سان دانست و آن این‌که بین [[امت]] [[اختلاف]] ایجاد نشود. آن [[حضرت]] می‌توانست دست به [[اقدام]] بزند، ولی این [[اقدام]] به ضرر [[اسلام]] بود. به همین [[دلیل]] و با کمال تأسف صدای آن [[حضرت]] در آن دوران پایین‌تر از صدای همه بود. این در حالی است که [[شأن]] و رتبه‌اش بالاتر از مدّعیان آن روز [[خلافت]] بود<ref>نهج البلاغه، خطبه ۳۷</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 181- 182.</ref>.
-== پرسش‌های وابسته ==
+== منابع ==
+{{منابع}}
+# [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[سید جمال‌الدین دین‌پرور|دین‌پرور، سیدجمال‌الدین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']]
+{{پایان منابع}}
-== جستارهای وابسته ==
+== پانویس ==
+{{پانویس}}
-==منابع==
+[[رده:مفاهیم در نهج البلاغه]]
-* [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']]؛
-==پانویس==
-{{یادآوری پانویس}}
-{{پانویس2}}
-[[رده:امام علی]]
 [[رده:بیعت]]
 [[رده:مدخل نهج البلاغه]]
-[[رده:بیعت در نهج البلاغه]]