|
|
| (۳۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{ویرایش غیرنهایی}} | | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = اصحاب امام علی | عنوان مدخل = زید بن صوحان عبدی | مداخل مرتبط = [[زید بن صوحان عبدی در تاریخ اسلامی]] - [[زید بن صوحان عبدی در تراجم و رجال]]| پرسش مرتبط = }} |
| {{امامت}} | | {{جعبه اطلاعات اصحاب |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| | | نام = زید بن صوحان عبدی |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| | | مشهور به = |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| | | نام تصویر = تصویر نمادین جنگ جمل.jpg |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;"> [[زید بن صوحان عبدی در تاریخ اسلامی]] | [[زید بن صوحان عبدی در تراجم و رجال]]</div>
| | | عرض تصویر = |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| | | توضیح تصویر = تصویر نمادین جنگ جمل |
| | | نام کامل = زید بن صوحان عبدی |
| | | نامهای دیگر = |
| | | جنسیت = مرد |
| | | کنیه = {{فهرست جعبه افقی| ابوسلمان | ابوعایشه | ابومسلم | ابوعبدالله }} |
| | | لقب = |
| | | اهل = |
| | | از قبیله = [[بنی‌عبدالقیس]] |
| | | از تیره = |
| | | پدر = [[صوحان بن حجر بن حارث ربعی عبدی]] |
| | | مادر = |
| | | همسر = |
| | | پسر = |
| | | دختر = |
| | | خواهر = |
| | | برادر = {{فهرست جعبه| [[سیحان بن صوحان]] | [[صعصعة بن صوحان عبدی]] }} |
| | | خویشاوندان = |
| | | وابستگان = |
| | | تاریخ تولد = |
| | | محل تولد = |
| | | محل زندگی = |
| | | تاریخ درگذشت = |
| | | محل درگذشت = |
| | | تاریخ شهادت = |
| | | محل شهادت = |
| | | طول عمر = |
| | | محل دفن = |
| | | دین = |
| | | مذهب = |
| | | از اصحاب = [[امام علی]] |
| | | از طبقه = |
| | | در جنگ = [[جنگ جمل]] |
| | | نقش‌ها = |
| | | فعالیت‌ها = |
| | | علت شهرت = |
| | | علت درگذشت = |
| | | علت شهادت = |
| | | راوی از = |
| | | روایات مشهور = |
| | | مشایخ او = |
| | | راویان از او = |
| | | آخرین راوی از او = |
| | }} |
|
| |
|
| ==مقدمه== | | == مقدمه == |
| *[[زید]] [[فرزند]] [[صوحان بن حجر بن حارث]]... [[عبد القیس الربعی عبدی]] [[اهل کوفه]] و کنیه‌اش [[ابو سلمان]] و به [[نقلی]] ابو [[عایشه]] یا [[ابو مسلم]] یا [[ابو عبدالله]]<ref>اسد الغابه، ج۲، ص۲۳۴ و تاریخ بغداد، ج۸، ص۴۳۹.</ref>. و [[برادر]] بزرگ [[سیحان بن صوحان]] و [[صعصعة بن صوحان|صعصعة بن صوحان عبدی]] است.
| | [[زید بن صوحان بن حجر بن حارث ربعی عبدی]] [[اهل کوفه]] و کنیه‌اش «ابوسلمان» و به [[نقلی]] «ابوعایشه» یا «ابومسلم» یا «ابوعبدالله»<ref>اسد الغابه، ج۲، ص۲۳۴ و تاریخ بغداد، ج۸، ص۴۳۹.</ref>. و [[برادر]] بزرگ [[سیحان بن صوحان]] و [[صعصعة بن صوحان عبدی]] است. |
| *در این که [[زید بن صوحان عبدی]] به محضر [[رسول خدا]]{{صل}} رسیده است یا نه، [[اختلاف]] است؛ او شخصیتی [[فاضل]]، [[دین‌دار]]، [[نیکوکار]] و از [[صلحا]] و اتقیا و [[عبادت]] کنندگان عصر خویش بود و او در میان [[طایفه]] خود ([[قبیله]] [[عبد القیس]]) به [[مقام]] [[ریاست]] و آقایی رسیده بود<ref>اسد الغابه، ج۲، ص۲۳۴ و ر.ک: تاریخ بغداد، ج۸، ص۴۳۹.</ref>.
| |
| *[[زید بن صوحان عبدی]] شخصیتی بسیار با [[درایت]] و [[خردمند]] بود که [[معاویه]] را در گفتار خود تحت تأثیر قرار داد.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۵۹۸-۵۹۹.</ref>
| |
|
| |
|
| ==دو [[فضیلت]] [[زید بن صوحان عبدی]]==
| | در اینکه زید بن صوحان عبدی به محضر [[رسول خدا]] {{صل}} رسیده است یا نه، [[اختلاف]] است؛ او شخصیتی [[فاضل]]، [[دین‌دار]]، [[نیکوکار]] و از [[صلحا]] و اتقیا و [[عبادت]] کنندگان عصر خویش بود و او در میان [[طایفه]] خود ([[قبیله عبدالقیس]]) به [[مقام ریاست]] و آقایی رسیده بود<ref>اسد الغابه، ج۲، ص۲۳۴ و ر. ک: تاریخ بغداد، ج۸، ص۴۳۹.</ref>. |
| #[[جابر جعفی]] از [[امام باقر]]{{ع}} [[نقل]] می‌کند که [[امام]]{{ع}} فرمود: "سه نفر از [[تابعین]] در رکاب [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} بودند که [[رسول خدا]]{{صل}} آنان را بدون آنکه دیده باشد، [[اهل بهشت]] خوانده است: [[اویس قرنی]]، [[جندب الخیر ازدی]] و [[زید بن صوحان عبدی]] که [[رحمت خدا]] بر همه آنان باد<ref>{{متن حدیث|شَهِدَ مَعَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ مِنَ اَلتَّابِعِينَ ثَلاَثَةُ نَفَرٍ بِصِفِّينَ شَهِدَ لَهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ بِالْجَنَّةِ وَ لَمْ يَرَهُمْ أُوَيْسٌ اَلْقَرَنِيُّ وَ زَيْدُ بْنُ صُوحَانَ اَلْعَبْدِيُّ وَ جُنْدَبُ اَلْخَيْرِ اَلْأَزْدِيُّ رَحْمَةُ اَللَّهِ عَلَيْهِمْ}}؛ الاختصاص، ص۸۱.</ref>؛ [[محسن امین]] از [[تاریخ]] [[دمشق]] از گروهی [[نقل]] می‌کند که: در [[جنگ جمل]] هفتاد نفر از [[اصحاب بدر]] و هفت [[صد]] نفر از آنان که تحت الشجره (زیر درخت) با [[پیامبر]]{{صل}} [[بیعت]] کردند با [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} بودند و در رکابش جنگیدند و سه نفر از [[تابعین]] در رکاب آن [[حضرت]] بودند که [[پیامبر]]{{صل}} آنها را ندیده بود و آنان را به [[بهشت]] [[بشارت]] داد، آن سه نفر عبارتند از: [[زید بن صوحان عبدی]]، [[اویس قرن]]، [[جندب الخیر]]، و [[زید بن صوحان عبدی]] در [[جنگ جمل]] و [[اویس قرن]] در [[صفین]] به [[شهادت]] رسیدند<ref>اعیان الشیعه، ج۷، ص۱۰۳.</ref>.
| |
| #در ملاقاتی که جمعی از بزرگان [[کوفه]] از جمله [[زید بن صوحان عبدی]] با [[عمر بن خطاب]] [[خلیفه دوم]] داشتند، [[عمر بن خطاب]] خود شخصاً برای [[زید بن صوحان عبدی]] رکاب گرفت تا او سوار بر مرکب شد، بعد به آنها گفت: این چنین با [[زید بن صوحان عبدی]] [[رفتار]] نمایید - و در [[نقلی]] دیگر گفته: با [[زید بن صوحان عبدی]] و [[برادران]] و یارانش این چنین [[رفتار]] نمایید<ref>اعیان الشیعه، ج۷، ص۱۰۳.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۵۹۹-۶۰۰.</ref>
| |
|
| |
|
| ==[[تبسم]] [[زید بن صوحان عبدی]] به [[دست]] بریده==
| | زید بن صوحان عبدی شخصیتی بسیار با [[درایت]] و [[خردمند]] بود که [[معاویه]] را در گفتار خود تحت تأثیر قرار داد.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۵۹۸-۵۹۹.</ref> |
| *موقعی که [[دست]] [[زید بن صوحان عبدی]] در یکی از [[فتوحات]] [[عراق]] (جلولا یا [[قادسیه]]) [[قطع]] شد در حالی که [[خون]] از محل [[دست]] بریده فوران میکرد، [[زید بن صوحان عبدی]] متبسم بود و بر آن لبخند می‌زد. یکی از مردان قبیله‌اش در آن محل حاضر بود به او گفت: "این‌چه جای [[خنده]] است؟" [[زید بن صوحان عبدی]] در پاسخ او گفت: همانا من از این حالت [[امید]] [[ثواب]] [[خدا]] دارم، آیا آن [[پاداش]] را با [[جزع]] و فزع که دردی را تسکین نمی‌دهد از بین ببرم و هیچ‌گاه هم جبران نمی‌شود، به علاوه [[تبسم]] من بر این [[مصیبت]]، تسلیتی است برای بعضی از [[برادران ایمانی]] که [[برادران]] خود را از [[دست]] داده‌اند. اما [[زید بن صوحان عبدی]] این [[شخصیت]] بزرگ و کم‌نمونه موقعی که به [[رفتار]] و [[اعمال]] ظالمانه [[عثمان]] [[خلیفه سوم]] [[اعتراض]] کرد، [[عثمان]] سوابق درخشان او را نادیده گرفت. و او را به همراه جمع دیگری از [[اصحاب]] و [[یاران پیامبر]]{{صل}} به [[شام]] [[تبعید]] کرد<ref>اعیان الشیعه، ج۷، ص۱۰۳.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۶۰۰.</ref>
| |
|
| |
|
| ==[[خردمندی]] [[زید بن صوحان عبدی]] نزد [[معاویه]] در تبعیدگاه== | | == دو [[فضیلت]] زید بن صوحان عبدی == |
| *[[بلاذری]] می‌نویسد: وقتی [[زید بن صوحان عبدی]] و برادرش [[صعصعة بن صوحان|صعصعة بن صوحان عبدی]] و نیز [[مالک اشتر]] و دیگران از طرف [[سعید بن عاص]] [[والی کوفه]] و به [[دستور]] [[عثمان بن عفان]] به [[شام]] [[تبعید]] شدند، ابتدا بر [[عمرو بن زراره]] وارد شدند و [[عمرو بن زراره]] آنها را نزد [[معاویه]] برد، [[معاویه]] ابتدا آنان را مورد اکرام و [[احترام]] قرار داد؛ اما با گفت و گو و [[مذاکره]]، بین [[مالک اشتر]] و [[معاویه]] سخنان [[تندی]] رد و بدل شد که [[معاویه]] به [[خشم]] آمد و [[دستور]] داد [[مالک اشتر]] را زندانی کردند.
| |
| *[[عمرو بن زراره]] در [[مقام]] [[اعتراض]] برخاست و [[عمل]] [[معاویه]] را [[سرزنش]] نمود، [[معاویه]] [[دستور]] داد که او را هم زندانی کنند، سایر همراهان که وضع را چنین دیدند از [[ترس]] [[ظلم]] او، [[سکوت]] کردند و حرفی نزدند.
| |
| *[[معاویه]] پرسید: پس چرا شما چیزی نمی‌گویید؟ [[زید بن صوحان عبدی]] با [[زیرکی]] خاص خود که حکایت از [[کمال عقل]] و [[درایت]] داشت، گفت: [[سخن]] فایده‌ای ندارد، اینک اگر ما [[ستم]] کاریم، پس [[توبه]] می‌کنیم و اگر مظلومیم از [[خدا]] [[عافیت]] می‌طلبیم.
| |
| *[[معاویه]] تحت تأثیر سخن [[زید بن صوحان عبدی]] قرار گرفت و گفت: "ای ابو [[عایشه]]، (ابو [[عائشه]] [[کنیه]] [[زید بن صوحان عبدی]] بود) تو [[مرد]] [[راست‌گویی]] هستی". پس از گفت و گو در پایان به او اجازه داد که به [[کوفه]] بازگردد.
| |
| *[[بلاذری]] در ادامه می‌نویسد: [[معاویه]] نامهای برای [[سعید بن عاص]] [[والی کوفه]] نگاشت و در آن [[نامه]] از [[زید بن صوحان عبدی]] [[تجلیل]] به عمل آورد و چنین نوشت: اما بعد، ای [[سعید بن عاص]]، من اجازه بازگشت [[زید بن صوحان عبدی]] را به منزلش در [[کوفه]] دادم؛ زیرا او را مردی با [[فضیلت]] و [[صداقت]] و برخوردار از روشی [[پسندیده]] یافتم، بنابراین تو نیز به او [[احسان]] کن و از [[اذیت]] او خودداری نما و همواره با او به [[دوستی]] و [[محبت]] برخورد کن، او با من [[عهد]] بسته که دیگر از او [[بدی]] نبینیم.
| |
| *[[زید بن صوحان عبدی]] هنگام خداحافظی درباره [[زندانیان]] ([[مالک اشتر]] و [[عمرو بن زراره]]) میانجگری کرد و [[معاویه]] پذیرفت و آنان را [[آزاد]] کرد<ref>اعیان الشیعه، ج۷، ص۱۰۴.</ref>. اما [[زید بن صوحان عبدی]] پس از بازگشت به [[کوفه]] چون از ستم‌های [[عثمان]] و ادامه [[رفتار]] ظالمانه او [[آگاه]] شد هم چنان به [[رفتار]] او و [[حاکم کوفه]] [[اعتراض]] کرد که این بار به [[حمص]] یکی از شهرهای [[شام]] [[تبعید]] شد<ref>شرح ابن ابی الحدید، ج۲، ص۱۳۴.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۶۰۰-۶۰۲.</ref>
| |
|
| |
|
| ==[[زید بن صوحان عبدی]] و [[بیعت]] با [[امیرمؤمنان]]{{ع}}== | | == [[تبسم]] زید بن صوحان عبدی به [[دست]] بریده == |
| *[[زید بن صوحان عبدی]] پس از [[کشته شدن عثمان]] در میان [[مهاجران]] به [[محضر امام]] [[علی]]{{ع}} آمد و بدون آنکه [[شک]] و تردیدی داشته باشد، با [[حضرت]] تا پای [[جان]] [[بیعت]] کرد<ref>الجمل، ص۱۰۴.</ref>. او در موارد بسیاری این ارادت و [[عشق]] خود به [[ولای علی]]{{ع}} را به منصه [[ظهور]] و بروز گذاشت. و در جریان [[جنگ جمل]] نقش زیادی در [[ترغیب]] [[مردم]] برای [[یاری امام]]{{ع}} داشت و به [[ابو موسی اشعری]] که [[حاکم]] از جانب [[امام علی]]{{ع}} بود ولی با [[یاری امام]]{{ع}} [[مخالفت]] میکرد، به شدت [[اعتراض]] کرد<ref>ر.ک: شرح ابن ابی الحدید، ج۱۴، ص۱۰ و ۲۰ و الجمل، ص۲۴۹.</ref>.
| |
| *مؤرخان [[شیعه]] و [[سنی]]، [[زید بن صوحان عبدی]] را از ارادت‌مندان خاص [[اصحاب]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} به شمار آورده‌اند و کسی در این باره تردیدی از خود نشان نداده است.
| |
| *[[شیخ طوسی]] می‌نویسد: [[زید بن صوحان عبدی]] از اشراف و [[شجاعان]] به نام در رکاب [[امیرمؤمنان]]{{ع}} بود و به [[دست]] [[سپاهیان]] [[جمل]] به [[شهادت]] رسید و - [[عایشه]] با این که خود [[جنگ جمل]] را به پا کرده بود و [[زید بن صوحان عبدی]] به [[دست]] [[یاران]] او به [[شهادت]] رسیده بود اما هنگامی‌که از [[شهادت]] آن [[زاهد]] روزگار با خبر شد کلمه [[استرجاع]] {{متن قرآن|إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَيْهِ راجِعُونَ}}، را بر زبان جاری کرد <ref>رجال طوسی، ص۴۱، ش۲.</ref>.
| |
| *[[ابن اثیر]] می‌نویسد: رؤسای گروهی که به جانب [[کوفه]] حرکت کردند (و به [[امیرمؤمنان]]{{ع}} [[اخلاص]] داشتند) و برای [[جنگ]] با [[سپاه]] [[جمل]] در [[ذی قار]] به [[سپاه]] [[حضرت علی]]{{ع}} ملحق شدند، عبارتند از: [[زید بن صوحان عبدی]]، [[مالک اشتر]]، [[عدی بن حاتم]]، [[مسیب بن نجبه]] و [[یزید بن قیس]]<ref>ر.ک: کامل ابن اثیر، ج۲، ص۳۳۲.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۶۰۲-۶۰۳.</ref>
| |
|
| |
|
| ==[[نامه]] [[عایشه]] و پاسخ [[زید بن صوحان عبدی]]== | | == [[خردمندی]] زید بن صوحان عبدی نزد [[معاویه]] در تبعیدگاه == |
| *هنگامی که [[عایشه]] در قالب [[سپاهیان]] [[جمل]] به [[فرماندهی]] [[طلحه]] و [[زبیر]] - پیش از آمدن [[امیرالمؤمنین علی]]{{ع}} و نیروهای تحت فرمانش - بر [[شهر بصره]] مسلط شد و به [[فرمان]] او [[عثمان بن حنیف]] [[والی]] و استاندار [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} در [[بصره]] را ناجوانمردانه زدند و موهایش را تراشیده و او را زندان و بعد از [[شهر]] بیرونش کردند، سپس به [[فکر]] تقویت [[سپاه]] خود و [[تضعیف]] نیروهای [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} افتاد. در این راستا بزرگان و شخصیت‌های ممتاز [[بلاد اسلامی]] را به سوی خود فرا می‌خواند از جمله نامهای به [[زید بن صوحان عبدی]] نوشت تا او را به خود جذب کند. [[عایشه]] در آن [[نامه]] برای [[زید بن صوحان عبدی]] کمال [[احترام]] و [[شخصیت]] را قایل شده بود و چنین نوشت: از [[عایشه]] [[ام المؤمنین]] و [[همسر رسول خدا]]{{صل}} به [[فرزند]] [[خالص]] خود [[زید بن صوحان عبدی]]. اما بعد، هرگاه [[نامه]] من به تو رسید، فوری [[اقدام]] کن و ما را [[یاری]] نما، و اگر نخواستی ما را [[یاری]] کنی، پس در [[خانه]] بنشین و [[مردم]] را از [[پیوستن]] به [[علی]] بر [[حذر]] دار تا آنکه [[نامه]] و [[دستور]] بعدی من به تو برسد!
| |
| *[[زید بن صوحان عبدی]] در پاسخ [[عایشه]] چنین گفت: [[خدا]] [[رحمت]] کند [[ام المؤمنین]] را، جای بسی تعجب است که ما را به چیزی [[دستور]] می‌دهد در حالی که ما از نظر [[اسلام]] به چیز دیگری [[مکلف]] شده‌ایم، [[اسلام]] به او [[دستور]] داده که در [[خانه]] بنشیند، و به ما [[فرمان]] داده که به معرکه [[قتال]] و [[جنگ]] برویم در حالی که [[عایشه]] به آن‌چه [[دستور]] داده شده که [[خانه نشینی]] است، ترک می‌کند و ما را به [[خانه نشینی]] [[فرمان]] می‌دهد، و چیزی که ما باید انجام دهیم [[جهاد]] است و او به ما می‌گوید ترک کنیم!<ref>ر.ک: کامل ابن اثیر، ج۲، ص۳۱۹؛ رجال کشی، ص۶۷، ش۱۲۰ و الجمل، ص۴۳۱.</ref>
| |
| *آری [[زید بن صوحان عبدی]] نه تنها به [[نامه]] [[عایشه]] بی‌اعتنایی کرد و [[تسلیم]] او نشد بلکه در [[راه]] تقویت [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} با کمال توان پیش رفت تا در همان [[جنگ جمل]] به [[شهادت]] رسید.!<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۶۰۳-۶۰۴.</ref>
| |
|
| |
|
| ==[[مبارزه]] [[زید بن صوحان عبدی]] در [[جنگ جمل]] و وصایای او== | | == زید بن صوحان عبدی و [[بیعت]] با [[امیرمؤمنان]] {{ع}} == |
| *[[زید بن صوحان عبدی]] با جمع زیادی از [[مردم کوفه]] در قالب یک [[لشکر]] [[دوازده]] هزار نفری از [[کوفه]] حرکت کردند و در [[ذی قار]] بین [[راه]] [[کوفه]] و [[بصره]] به [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} و سپاهیانش ملحق و از آنجا عازم [[بصره]] برای [[جنگ]] با [[سپاه]] [[جمل]] گردیدند.
| |
| *در این [[جنگ]] که [[زید بن صوحان عبدی]] [[فرماندهی]] [[قبیله]] [[عبد القیس]] را به عهده داشت<ref>الجمل، ص۳۲۰.</ref> با دو برادرش سیحان و صعصعه مردانه جنگیدند و از [[حریم]] [[اهل بیت پیامبر]]، و [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} شجاعانه [[دفاع]] کردند و بر [[خصم]] [[پیمان‌شکن]] تاختند تا آنکه خود [[زید بن صوحان عبدی]] و برادرش سیحان به [[شهادت]] رسیدند و صعصعه دیگر برادرشان با جراحت و نیمه [[جان]] از معرکه [[نجات]] پیدا کرد.
| |
| *و به [[نقل]] برخی از مؤرخان شخصی به نام [[عمرو بن یثربی]] که قبل از [[کعب بن سور]] [[قاضی]] [[بصره]] و مردی دلیر و [[شجاع]] بود از جانب [[سپاه]] [[جمل]] به میدان آمد و [[هند بن عمرو مرادی]] و [[علباء بن هیثم سروسی]] از [[سپاه]] [[حضرت علی]]{{ع}} را به [[شهادت]] رساند و [[صعصعة بن صوحان]] را مجروح کرد باز در میدان [[نبرد]] همآورد میطلبید در این [[موقعیت]] حساس و خطرناک [[زید بن صوحان عبدی]] به قصد [[نبرد]] با او آماده شد اما قبل از آنکه به [[نبرد]] با [[عمرو بن یثربی]] بشتابد به [[حضرت علی]]{{ع}} عرض کرد: ای [[امیرمؤمنان]]، من چنین دیدم که دستی از [[آسمان]] به سوی من آمد و گفت: به سوی من بشتاب، اینک من با اجازه شما به مصاف [[عمرو بن یثربی]] می‌روم، اگر به [[دست]] او کشته شدم، مرا [[غسل]] ندهید و با لباس‌های خونینم مرا [[دفن]] کنید؛ زیرا می‌خواهم به این طریق در فردای [[قیامت]] حجتی [[قوی]] اقامه کنم.
| |
| *[[زید بن صوحان عبدی]] با گفتن این سخنان و بیان این وصایا وارد میدان شد و با حریف [[تنومند]] [[سپاه]] [[جمل]] به [[مبارزه]] تن به تن پرداخت؛ اما طولی نکشید [[زید بن صوحان عبدی]] هم به [[دست]] سردار [[جمل]] به [[شهادت]] رسید.
| |
| *بدین ترتیب سه نفر ([[هند بن عمرو]]، [[علباء بن هیثم]] و [[زید بن صوحان عبدی]]) از [[یاران]] و نیروهای [[مخلص]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} به [[دست]] [[عمرو بن یثربی]] به [[شهادت]] رسیدند. در این [[موقعیت]] [[عمار یاسر]] این [[صحابی]] بزرگوار [[رسول خدا]]{{صل}} و [[موالی]] سال‌مند [[راستین]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} به میدان آن مرد [[بصری]] رفت، و در همان لحظات اول [[مبارزه]]، چنان ضربه‌ای بر سر [[عمرو بن یثربی]] وارد نمود که به طور نیمه [[جان]] نقش بر [[زمین]] شد و دیگر [[قدرت]] [[جنگیدن]] نداشت، [[عمار یاسر]] بلافاصله [[جسم]] نیمه [[جان]] او را به [[اسارت]] گرفت و نزد [[حضرت]] آورد. [[امام]]{{ع}} با همین که پیکر نیمه [[جان]] [[عمرو بن یثربی]] را دید [[دستور]] داد او را به [[قصاص]] [[خون]] سه سردار [[رشید]] [[سپاه]] خود به [[قتل]] برسانند و به این ترتیب [[حکم]] [[مرگ]] او توسط [[امام]]{{ع}} صادر شد و او به [[هلاکت]] رسید<ref>ر.ک: الجمل، ص۳۴۵؛ تاریخ بغداد، ج۸ ص۴۴۰؛ اعیان الشیعه، ج۷، ص۱۰۵ و در کامل ابن اثیر، ج۲، ص۳۴۰ و تاریخ طبری، ج۴، ص۵۳۰ به جای زید بن صوحان نام برادرش سیحان ضبط شده است. ضمنا تفصیل بیشتری در حمل جسد نیمه جان «ابن یثربی» نزد امیرالمؤمنین علی{{ع}} را در شرح حال عمار یاسر و علباء بن هیثم آورده‌ایم.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۶۰۴-۶۰۵.</ref>
| |
|
| |
|
| ==زمزمه‌های عارفانه [[زید بن صوحان عبدی]] در هنگام [[شهادت]]== | | == [[نامه]] [[عایشه]] و پاسخ زید بن صوحان عبدی == |
| *کشی در کتاب [[رجال]] خود به [[نقل]] از [[عبدالله بن سنان]] از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] می‌کند که [[حضرت]] فرمود: "هنگامی که [[زید بن صوحان عبدی]] در [[نبرد جمل]] [[هدف]] حمله [[سپاه]] [[دشمن]] قرار گرفت و مصدوم گردید، [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} سریعاً خود را به وی رساند و بر بالینش نشست و فرمود: "ای [[زید بن صوحان عبدی]]، [[خدا]] تو را بیامرزد به [[راستی]] که مردی کم توقع اما [[پشتیبانی]] بزرگ و [[یاوری]] [[توانمند]] بودی"<ref>{{متن حدیث|رَحِمَكَ اَللَّهُ يَا زَيْدُ قَدْ كُنْتَ خَفِيفَ اَلْمَئُونَةِ عَظِيمَ اَلْمَعُونَةِ}}</ref>
| |
| *[[زید بن صوحان عبدی]] که هنوز رمقی در [[بدن]] داشت سر خود را قدری بلند کرد و گفت:ای [[امیرالمؤمنین]]، [[خداوند]] جزای خیر به تو [[عنایت]] فرماید، به [[خدا]] [[سوگند]] نیافتم تو را جز این که تو عالم به خدایی و [[جایگاه]] تو را در [[کتاب خدا]] ([[قرآن]]) بزرگ و [[حکیم]] یافتم و خوب میدانم که در سینه شما چیزی جز حضور و [[تجلی]] [[خدا]] نیست.<ref>{{عربی|وَ أَنْتَ فَجَزَاكَ اللَّهُ خَيْراً يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ مَا عَلِمْتُكَ إِلَّا بِاللَّهِ عَلِيماً وَ فِي أُمِّ الْكِتَابِ عَلِيّاً حَكِيماً وَ إِنَّ اللَّهَ فِي صَدْرِكَ لَعَظِيمٌ}}</ref>
| |
| *بعد در ادامه در حال نیمه [[جان]] گفت:به [[خدا]] [[قسم]] [[کورکورانه]] به شما نپیوستم و از روی خودسری و [[نادانی]] وارد [[پیکار]] با [[دشمنان]] شما نشدم، چرا که من خود از [[ام سلمه]] - به [[همسر پیامبر]] گرامی‌اسلام - شنیدم که گفت: از [[رسول خدا]]{{صل}} شنیدم که میفرمود: هر کس من مولای اویم [[علی]] نیز مولای اوست، خدایا [[دوست‌داران]] او را [[دوست]] بدار و [[دشمنان]] او را [[دشمن]] بدار، [[یاران]] او را [[یاری]] کن و کسانی که از [[حمایت]] و [[پشتیبانی]] او [[امتناع]] میورزند، [[شکست]] و سرافکندگی عطا فرما.<ref>{{عربی|وَ اللَّهِ مَا قَاتَلْتُ مَعَكَ عَلَى جَهَالَةٍ وَ لَكِنِّي سَمِعْتُ أُمَّ سَلَمَةَ زَوْجَةَ رَسُولِ اللَّهِ ص تَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص يَقُولُ مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ}}</ref>
| |
| *سپس [[زید بن صوحان عبدی]] با این زمزمه‌های عارفانه سخن خود را به پایان برد و گفت:ای [[علی]]، به [[خدا]] قسم، [[کراهت]] داشتم در [[یاری]] شما [[سستی]] و کوتاهی نمایم که مورد سرافکندگی و [[خذلان]] [[خداوند]] قرار گیرم.<ref>{{عربی|وَ كَرِهْتُ وَ اللَّهِ أَنْ أَخْذُلَكَ فَيَخْذُلَنِي اللَّهُ}}</ref>
| |
| *[[زید بن صوحان عبدی]] این را گفت و چشم از [[جهان]] بست و [[روح]] بلندش به [[عالم ملکوت]] پرواز کرد <ref>رجال کشی، ص۶۶، ح۱۱۹؛ الاختصاص ص۷۹.</ref>.
| |
| *آری، همان‌طوری که [[زید بن صوحان عبدی]] به مولایش [[علی]]{{ع}} [[عشق]] می‌ورزید و [[جان]] دادن در [[راه]] او را [[فوز عظیم]] می‌دانست، [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} هم به او [[عشق]] می‌ورزید و در [[شهادت]] او ناراحت و افسرده شد که در ادامه به آن اشاره خواهد شد.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۶۰۵-۶۰۷.</ref>
| |
|
| |
|
| ==[[نامه]] [[حضرت]]{{ع}} به [[ام هانی]] و یادی از [[زید بن صوحان عبدی]]== | | == [[مبارزه]] زید بن صوحان عبدی در [[جنگ جمل]] و وصایای او == |
| *[[زید بن صوحان عبدی]] به قدری مورد [[عنایت]] [[امیرمؤمنان]]{{ع}} بود که از خاطره آن [[حضرت]] نمی‌رفت و در مواقعی [[امام]]{{ع}} به مناسبت از [[عظمت]] و [[شخصیت]] او یاد میکرد و [[فراق]] او را تلخ و ناگوار میشمرد، لذا [[حضرت]] پس از [[پیروزی در جنگ]] [[جمل]] نامه‌هایی به افراد و اهالی بلاد نوشت و مسائل مهمی را یادآور شد. از جمله نامهای به خواهرش [[ام هانی بنت ابی طالب]] نوشت و در آن یادی از بعضی شهدای [[جمل]] از جمله [[زید بن صوحان عبدی]] نمود<ref>الجمل، ص۳۹۷ و در نامهای که حضرت برای فرماندار کوفه نوشتند، نام زید و برادرش سیحان را ذکر کردند. در ترجمه سیحان بن صوحان، در همین اثر خواهد آمد.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۶۰۷.</ref>
| |
|
| |
|
| ==[[شخصیت]] [[زید بن صوحان عبدی]] در [[کلام]] برادرش صعصعه== | | == زمزمه‌های عارفانه زید بن صوحان عبدی در هنگام [[شهادت]] == |
| *[[صعصعة بن صوحان|صعصعة بن صوحان عبدی]] در سخنی [[برادر]] خود ([[زید بن صوحان عبدی]]) را چنین توصیف کرد: [[زید بن صوحان عبدی]] دارای مروتی بزرگ، اخوتی [[شریف]]، منزلتی رفیع و نفسی [[عزیز]] بود. او مردی خوش بین و بسیار قابل [[اعتماد]] بود، او هم نشین [[بادیه نشینان]] بود و برخوردار از سینه‌ای [[پاک]]، [[قلبی]] صاف
| | |
| و به دور از وسوسه‌های روزگار بود. [[شب]] و روز به یاد [[خداوند]] بود و [[تشنگی]] و [[گرسنگی]] برایش مساوی بود. او در امر دنیای خود حریص و شتابنده و آزمند نبود. بسیار [[سکوت]] میکرد و سخن نگه می‌داشت. اگر سخنی می‌گفت به جا و به موقع می‌گفت، اراذل و [[اشرار]] از او گریزان بودند، و انسان‌های [[آزاده]] و [[نیکوکار]] [[دوست]] و علاقه‌مند به او بودند<ref>الجمل، ص۳۹۷ و در نامهای که حضرت برای فرماندار کوفه نوشتند، نام زید و برادرش سیحان را ذکر کردند. در ترجمه سیحان بن صوحان، در همین اثر خواهد آمد.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۶۰۷-۰۸.</ref>
| | == [[شخصیت]] زید بن صوحان عبدی در [[کلام]] برادرش [[صعصعة بن صوحان|صعصعة بن صوحان عبدی]] == |
|
| |
|
| == جستارهای وابسته == | | == جستارهای وابسته == |
| | {{مدخل وابسته}} |
| | * [[صعصعة بن صوحان عبدی]] (برادر) |
| | * [[سیحان بن صوحان عبدی]] (برادر) |
| | * [[مسجد زید بن صوحان]] |
| | * [[بنی‌عبدالقیس]] (قبیله) |
| | {{پایان مدخل وابسته}} |
|
| |
|
| ==منابع== | | == منابع == |
| | {{منابع}} |
| * [[پرونده:1379452.jpg|22px]] [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|'''اصحاب امام علی''']] | | * [[پرونده:1379452.jpg|22px]] [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|'''اصحاب امام علی''']] |
| | {{پایان منابع}} |
|
| |
|
| ==پانویس== | | == پانویس == |
| {{یادآوری پانویس}} | | {{پانویس}} |
| {{پانویس2}}
| |
|
| |
|
| [[رده:مدخل]] | | [[رده:اصحاب امام علی]] |
| [[رده:یاران امام علی]]
| |
| [[رده:زید بن صوحان عبدی]]
| |
| [[رده:اعلام]] | | [[رده:اعلام]] |
| | [[رده:بنی‌عبدالقیس]] |
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام علی است. زید بن صوحان عبدی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: زید بن صوحان عبدی در تاریخ اسلامی - زید بن صوحان عبدی در تراجم و رجال - پرسش مرتبط ندارد
