ثابت بن قیس غفاری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '{{یادآوری پانویس}}' به '') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = صحابه | |||
| عنوان مدخل = ثابت بن قیس غفاری | |||
| مداخل مرتبط = [[ثابت بن قیس غفاری در تراجم و رجال]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
{{جعبه اطلاعات اصحاب | |||
| نام = ثابت بن قیس غفاری | |||
| مشهور به = | |||
| نام تصویر = تصویر قدیمی مکه.jpg | |||
| عرض تصویر = | |||
| توضیح تصویر = تصویر قدیمی مکه | |||
| نام کامل = ثابت بن قیس غفاری | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| جنسیت = مرد | |||
| کنیه = ابو الغصن | |||
| لقب = | |||
| اهل = | |||
| از قبیله = [[بنی‌غفار]] | |||
| از تیره = | |||
| پدر = | |||
| مادر = | |||
| همسر = | |||
| پسر = | |||
| دختر = | |||
| خواهر = | |||
| برادر = | |||
| خویشاوندان = | |||
| وابستگان = | |||
| تاریخ تولد = | |||
| محل تولد = | |||
| محل زندگی = | |||
| تاریخ درگذشت = [[۱۶۸ هجری]] | |||
| محل درگذشت = | |||
| تاریخ شهادت = | |||
| محل شهادت = | |||
| طول عمر = ۱۰۵ سال | |||
| محل دفن = | |||
| دین = | |||
| مذهب = | |||
| از اصحاب = [[پیامبر خاتم]] | |||
| از طبقه = | |||
| در جنگ = | |||
| نقش‌ها = | |||
| فعالیت‌ها = | |||
| علت شهرت = | |||
| علت درگذشت = | |||
| علت شهادت = | |||
| راوی از = | |||
| روایات مشهور = | |||
| مشایخ او = | |||
| راویان از او = | |||
| آخرین راوی از او = | |||
}} | |||
== آشنایی اجمالی == | |||
< | وی را [[مدنی]] و مکنی به «ابو الغصن» و در شمار [[موالیان]] و وابستگان بنوغفار،<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۵، ص۴۶۴؛ ابن ماکولا، اکمال الکمال، ج۷، ص۲۴.</ref> و به [[نقلی]] از [[آزاد]] شدگان [[عثمان بن عفان]] گفته‌اند<ref> ابن حبان، کتاب المجروحین، ج١، ص٢٠۶.</ref> و از وی به عنوان یکی از [[راویان]] و [[محدثان]] قدیمی [[اهل سنت]] و در عداد صغار [[تابعین]] یاد کرده‌اند.<ref> ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۵؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ج۱۰، ص۲۸۵.</ref> | ||
< | |||
ثابت بن قیس با [[ابوسعید خدری]] -[[صحابه پیامبر]]{{صل}}-<ref> ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۱۳؛ ابن ماکولا، اکمال الکمال، ج۷، ص۲۴.</ref> و به نقلی [[انس بن مالک]]<ref> ابن ماکولا، اکمال الکمال، ج۷، ص۲۴.</ref> و [[جابر بن عبدالله انصاری]]<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۵.</ref> -از دیگر [[اصحاب رسول خدا]]{{صل}}- [[دیدار]] داشته و از انس بن مالک، [[نافع بن جبیر بن مطعم]]، [[سعید المقبری]]، [[خارجة بن زید بن ثابت]] و دیگران [[روایت]] نقل کرده است.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۵؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۱۳.</ref> ضمن این که افرادی چون [[عبدالرحمن بن مهدی]]، [[اسماعیل بن ابی اویس]]، [[القعنبی]]، [[خالد بن مخلد]] و جماعتی دیگر هم، از او [[نقل روایت]] کرده‌اند.<ref> ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۵؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۱۳.</ref> | |||
در [[وثاقت]] یا عدم وثاقت ثابت بن قیس [[اختلاف]] است. برخی از علمای [[اهل سنت]] همچون [[یحیی بن معین]] و [[نسائی]] با عبارت {{عربی|«ليس به بأس»}}<ref> ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۵؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۱۳.</ref> و [[ابن معین]] در قول دیگر با عبارت {{عربی|«ليس حديثه بذاك وهو صالح»}}<ref> ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۵؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۱۳.</ref> به [[تمجید]] از وی پرداخته‌اند، این در حالی است که [[احمد بن ابی خیثمه]]<ref> ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۵-۲۶.</ref> و [[احمد بن زهیر]]<ref> ابن حبان، کتاب المجروحین، ج١، ص٢٠۶.</ref> در نقلی دیگر از یحیی بن معین، او را [[ضعیف]] شمرده‌اند. شحری نیز به نقل از [[حاکم نیشابوری]]، با تعبیر {{عربی|«ليس بحافظ ولا ضابط»}}<ref> ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۱۳.</ref> و [[ابن عدی]] با عبارت {{عربی|«هو ممن يكتب حديثه»}}<ref> ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۶؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۱۳.</ref> به تضیف او پرداخته‌اند. [[ابن حبان]] نیز با درج نام [[ثابت بن قیس]] در کتاب الضعفاء، از او با عنوان {{عربی|«كان قليل الحديث كثير الوهم فيما يرويه لا يحتج بخبره إذا لم يتابعه عليه غيره»}}<ref> «حدیثش اندک و در آنچه نقل می‌‌کند توهم بسیار دارد و در صورتی که روایتش با روایت [مشابه] راوی دیگر همراهی و معاضدت نشود، به اخبارش استناد نمی‌شود».</ref> یاد کرده است.<ref> ابن حبان، کتاب المجروحین، ج١، ص٢٠۶.</ref> | |||
وی را از [[راویان حدیث]] موسوم به «خنصر [[الله تعالی]]» گفته‌اند.<ref> عن ثابت عن أنس أن النبی{{صل}} قرأ: فلما تجلی ربه للجبل. قال: أخرج طرف خنصره و ضرب علی إبهامه، فساخ الجبل؛ هنگامی که پروردگارش بر کوه تجلی کرد. گفت: نوک انگشت کوچک خود را بیرون آورد و به انگشت شستش زد و کوه ترکید. ذهبی، میزان الاِعتدال، ج ۱ ص۵۹۳.</ref> با نگاهی به [[منابع اهل سنت]] چنین به نظر می‌‌رسد که عمده سند در این [[حدیث]] منسوب به [[پیامبر]]{{صل}}، ثابت بن قیس -[[غلام]] [[بنی امیه]]- باشد. نقل این حدیث، انتقاداتی را از سوی جمعی از علمای [[اهل سنت]] به همراه داشت؛ چندان که [[حمید بن ابی حمید الطویل]] که خود اصالتی کابلی داشته و از همشهریان ثابت بن قیس است، ثابت را به [[دلیل نقل]] این حدیث که در آن به [[تجسیم]] و جسمانیت [[خداوند]] پرداخته شده است، تقبیح کرد.<ref> علی کورانی، العقائد الاسلامیه، ج۲، ص۳۷۹-۳۸۰.</ref> اما [[ذهبی]] بر اساس [[عادت]] خود در [[ستایش]] مجسمین، ثابت را به [[راستگویی]] توصیف کرده، در [[ترجمه]] ثابت بن قیس با عبارت {{عربی|«هو الشيخ العالم الصادق المعمر بقية المشيخة»}} به [[تمجید]] از او پرداخته است.<ref> ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۵.</ref> [[ثابت بن قیس]] به [[سال ۱۶۸ هجری]] در سن ۱۰۵ سالگی در گذشت<ref> ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۵، ص۴۶۴؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ج۱۰، ص۲۸۵.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]]</ref> | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:13681302.jpg|22px]] [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]] | |||
{{پایان منابع}} | |||
{{ | |||
[[رده: | [[رده:اصحاب پیامبر]] | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده:بنی‌غفار]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۵۱
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحابه است. ثابت بن قیس غفاری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ثابت بن قیس غفاری در تراجم و رجال - پرسش مرتبط ندارد| ثابت بن قیس غفاری | |
|---|---|
 تصویر قدیمی مکه | |
| نام کامل | ثابت بن قیس غفاری |
| جنسیت | مرد |
| کنیه | ابو الغصن |
| از قبیله | بنی‌غفار |
| درگذشت | ۱۶۸ هجری |
| طول عمر | ۱۰۵ سال |
| از اصحاب | پیامبر خاتم |
آشنایی اجمالی
وی را مدنی و مکنی به «ابو الغصن» و در شمار موالیان و وابستگان بنوغفار،[۱] و به نقلی از آزاد شدگان عثمان بن عفان گفته‌اند[۲] و از وی به عنوان یکی از راویان و محدثان قدیمی اهل سنت و در عداد صغار تابعین یاد کرده‌اند.[۳]
ثابت بن قیس با ابوسعید خدری -صحابه پیامبر(ص)-[۴] و به نقلی انس بن مالک[۵] و جابر بن عبدالله انصاری[۶] -از دیگر اصحاب رسول خدا(ص)- دیدار داشته و از انس بن مالک، نافع بن جبیر بن مطعم، سعید المقبری، خارجة بن زید بن ثابت و دیگران روایت نقل کرده است.[۷] ضمن این که افرادی چون عبدالرحمن بن مهدی، اسماعیل بن ابی اویس، القعنبی، خالد بن مخلد و جماعتی دیگر هم، از او نقل روایت کرده‌اند.[۸]
در وثاقت یا عدم وثاقت ثابت بن قیس اختلاف است. برخی از علمای اهل سنت همچون یحیی بن معین و نسائی با عبارت «ليس به بأس»[۹] و ابن معین در قول دیگر با عبارت «ليس حديثه بذاك وهو صالح»[۱۰] به تمجید از وی پرداخته‌اند، این در حالی است که احمد بن ابی خیثمه[۱۱] و احمد بن زهیر[۱۲] در نقلی دیگر از یحیی بن معین، او را ضعیف شمرده‌اند. شحری نیز به نقل از حاکم نیشابوری، با تعبیر «ليس بحافظ ولا ضابط»[۱۳] و ابن عدی با عبارت «هو ممن يكتب حديثه»[۱۴] به تضیف او پرداخته‌اند. ابن حبان نیز با درج نام ثابت بن قیس در کتاب الضعفاء، از او با عنوان «كان قليل الحديث كثير الوهم فيما يرويه لا يحتج بخبره إذا لم يتابعه عليه غيره»[۱۵] یاد کرده است.[۱۶]
وی را از راویان حدیث موسوم به «خنصر الله تعالی» گفته‌اند.[۱۷] با نگاهی به منابع اهل سنت چنین به نظر می‌‌رسد که عمده سند در این حدیث منسوب به پیامبر(ص)، ثابت بن قیس -غلام بنی امیه- باشد. نقل این حدیث، انتقاداتی را از سوی جمعی از علمای اهل سنت به همراه داشت؛ چندان که حمید بن ابی حمید الطویل که خود اصالتی کابلی داشته و از همشهریان ثابت بن قیس است، ثابت را به دلیل نقل این حدیث که در آن به تجسیم و جسمانیت خداوند پرداخته شده است، تقبیح کرد.[۱۸] اما ذهبی بر اساس عادت خود در ستایش مجسمین، ثابت را به راستگویی توصیف کرده، در ترجمه ثابت بن قیس با عبارت «هو الشيخ العالم الصادق المعمر بقية المشيخة» به تمجید از او پرداخته است.[۱۹] ثابت بن قیس به سال ۱۶۸ هجری در سن ۱۰۵ سالگی در گذشت[۲۰].[۲۱]
پانویس
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۵، ص۴۶۴؛ ابن ماکولا، اکمال الکمال، ج۷، ص۲۴.
- ↑ ابن حبان، کتاب المجروحین، ج١، ص٢٠۶.
- ↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۵؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ج۱۰، ص۲۸۵.
- ↑ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۱۳؛ ابن ماکولا، اکمال الکمال، ج۷، ص۲۴.
- ↑ ابن ماکولا، اکمال الکمال، ج۷، ص۲۴.
- ↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۵.
- ↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۵؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۱۳.
- ↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۵؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۱۳.
- ↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۵؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۱۳.
- ↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۵؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۱۳.
- ↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۵-۲۶.
- ↑ ابن حبان، کتاب المجروحین، ج١، ص٢٠۶.
- ↑ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۱۳.
- ↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۶؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۱۳.
- ↑ «حدیثش اندک و در آنچه نقل می‌‌کند توهم بسیار دارد و در صورتی که روایتش با روایت [مشابه] راوی دیگر همراهی و معاضدت نشود، به اخبارش استناد نمی‌شود».
- ↑ ابن حبان، کتاب المجروحین، ج١، ص٢٠۶.
- ↑ عن ثابت عن أنس أن النبی(ص) قرأ: فلما تجلی ربه للجبل. قال: أخرج طرف خنصره و ضرب علی إبهامه، فساخ الجبل؛ هنگامی که پروردگارش بر کوه تجلی کرد. گفت: نوک انگشت کوچک خود را بیرون آورد و به انگشت شستش زد و کوه ترکید. ذهبی، میزان الاِعتدال، ج ۱ ص۵۹۳.
- ↑ علی کورانی، العقائد الاسلامیه، ج۲، ص۳۷۹-۳۸۰.
- ↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۲۵.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۵، ص۴۶۴؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ج۱۰، ص۲۸۵.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت
منابع
حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت
