ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (جایگزینی متن - '<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">' به '<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">')
جز (جایگزینی متن - 'توضیح تصویر = تصویر قدیمی مدینه' به 'توضیح تصویر = تصویر کهنی از مدینه')
 
(۲۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = صحابه | عنوان مدخل  = ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی | مداخل مرتبط = [[ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی در تراجم و رجال]] - [[ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{جعبه اطلاعات اصحاب
| نام = ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی
| مشهور به =
| نام تصویر = تصویر قدیمی مدینه.jpg   
| عرض تصویر =
| توضیح تصویر = تصویر کهنی از مدینه
| نام کامل = ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی 
| نام‌های دیگر =
| جنسیت = مرد
| کنیه =
| لقب = 
| اهل =
| از قبیله = [[بنی‌عدی]]     
| از تیره =     
| پدر =         
| مادر =     
| همسر = [[رقیه بنت عمر بن خطاب]]   
| پسر = {{فهرست جعبه افقی| [[مجاهد بن ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی|مجاهد]] | [[ابی‌بکیر بن ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی|ابی‌بکیر]] }}       
| دختر =
| خواهر =   
| برادر =   
| خویشاوندان = [[پیامبر خاتم]] (باجناق)
| وابستگان =
| تاریخ تولد = 
| محل تولد = 
| محل زندگی = [[مدینه]] 
| تاریخ درگذشت = 
| محل درگذشت = 
| تاریخ شهادت =   
| محل شهادت = 
| طول عمر =   
| محل دفن = 
| دین =
| مذهب =
| از اصحاب = [[پیامبر خاتم]] 
| از طبقه =
| در جنگ = 
| نقش‌ها =
| فعالیت‌ها =
| علت شهرت =
| علت درگذشت = 
| علت شهادت =
| راوی از =
| روایات مشهور = 
| مشایخ او = 
| راویان از او =
| آخرین راوی از او =
}}


{{امامت}}
== مقدمه ==
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
وی از [[رهبران]] [[قیام]] [[مردم مدینه]] بر ضد [[یزید]] است<ref>ابن سعد، ج۵، ص۱۷۱؛ طبری، ج۴، ص۳۷۵.</ref>. [[رسول خدا]] {{صل}} نام [[پدر]] او را [[صالح]] گذاشت<ref>ابن عساکر، ج۶۲، ص۱۷۷ و ر. ک: مدخل مربوط.</ref>. [[ابن مَندَه]] ([[محمد بن اسحاق]]) و برخی دیگر، [[ابراهیم]] را [[صحابی]] دانسته‌اند<ref>ابن حجر، تعجیل، ص۳۰؛ سخاوی، ج۱، ص۷۴.</ref>. مستند این مطلب، روایتی است که می‌گوید: [[ابراهیم بن نعیم]]، غلامی داشت که بر اساس قراردادی، پس از [[مرگ]] او [[آزاد]] می‌شد (عبد مدبر)، ولی به دلیل نیاز [[مالی]] ابراهیم، رسول خدا {{صل}} [[غلام]] او را به هشتصد [[درهم]] فروخت<ref>ابن اثیر، ج۱، ص۱۶۱؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۳۲۴.</ref>.
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی در تراجم و رجال]] - [[ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی در تاریخ اسلامی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">


==مقدمه==
بر پایه [[روایات]] صحیح، غلام از آن [[ابن نعیم]] بیان شده، ولی ابن منده بر اساس [[تصور]] خود، متن روایات را از {{متن حدیث|كان عبداً لإبن نعيم به كان عبداً لإبراهيم بن نعيم}} [[تغییر]] داده است<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۲۱۰.</ref> [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، ج۱، ص۲۱۰.</ref> متوجه این خطای ابن منده شده است. این [[خطا]] می‌تواند به سبب [[شهرت]] ابراهیم به ابن نعیم<ref>ابن ابی‌حاتم، ج۲، ص۱۰۶.</ref> باشد. [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۱، ص۱۶۱.</ref> [[تفسیر]] ابن منده (به غلط ابونعیم) را صحیح دانسته و در [[تأیید]] نظر او، از [[بخاری]]<ref>التاریخ الکبیر، ج۱، ص۳۳۱.</ref>، [[ابن ابی عاصم]]<ref>ابن ابی عاصم، ج۲، ص۶۴.</ref> و دیگران، روایاتی برای [[اثبات وجود]] ابراهیم بن نعیم آورده است.
وی از [[رهبران]] [[قیام]] [[مردم مدینه]] بر ضد [[یزید]] است<ref>ابن سعد، ج۵، ص۱۷۱؛ طبری، ج۴، ص۳۷۵.</ref>. [[رسول خدا]]{{صل}} نام [[پدر]] او را [[صالح]] گذاشت<ref>ابن عساکر، ج۶۲، ص۱۷۷ و ر.ک: مدخل مربوط.</ref>. [[ابن مَندَه]] ([[محمد بن اسحاق]]) و برخی دیگر، [[ابراهیم]] را [[صحابی]] دانسته‌اند<ref>ابن حجر، تعجیل، ص۳۰؛ سخاوی، ج۱، ص۷۴.</ref>. مستند این مطلب، روایتی است که می‌گوید: [[ابراهیم بن نعیم]]، غلامی داشت که بر اساس قراردادی، پس از [[مرگ]] او [[آزاد]] می‌شد (عبد مدبر)، ولی به دلیل نیاز [[مالی]] ابراهیم، رسول خدا{{صل}} [[غلام]] او را به هشتصد [[درهم]] فروخت<ref>ابن اثیر، ج۱، ص۱۶۱؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۳۲۴.</ref>.


بر پایه [[روایات]] صحیح، غلام از آن [[ابن نعیم]] بیان شده، ولی ابن منده بر اساس [[تصور]] خود، متن روایات را از {{متن حدیث|كان عبداً لإبن نعيم به كان عبداً لإبراهيم بن نعيم}} [[تغییر]] داده است<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۲۱۰.</ref> [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، ج۱، ص۲۱۰.</ref> متوجه این خطای ابن منده شده است. این [[خطا]] می‌تواند به سبب [[شهرت]] ابراهیم به ابن نعیم<ref>ابن ابی حاتم، ج۲، ص۱۰۶.</ref> باشد. [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۱، ص۱۶۱.</ref> [[تفسیر]] ابن منده (به غلط ابونعیم) را صحیح دانسته و در [[تأیید]] نظر او، از [[بخاری]]<ref>التاریخ الکبیر، ج۱، ص۳۳۱.</ref>، [[ابن ابی عاصم]]<ref>ابن ابی عاصم، ج۲، ص۶۴.</ref> و دیگران، روایاتی برای [[اثبات وجود]] ابراهیم بن نعیم آورده است.
مغلطای<ref>مغلطای، ج۱، ص۴۵.</ref> توجیه ابن اثیر را وارد ندانسته و می‌گوید: ابونعیم، منکر وجود ابراهیم بن نعیم بن نحام نشده، بلکه اشکال ابونعیم بر تفسیر ابن منده است. [[ابن حجر]]<ref>الاصابه، ج۱، ص۳۲۴.</ref> نیز نظر ابونعیم را تأیید کرده است، ولی افزوده که صحابی بودن ابراهیم به این [[روایت]] نیست؛ چرا که [[زبیر بن بکار]] به [[تولد]] او در [[زمان رسول خدا]] {{صل}} تصریح کرده است.


مغلطای<ref>مغلطای، ج۱، ص۴۵.</ref> توجیه ابن اثیر را وارد ندانسته و می‌گوید: ابونعیم، منکر وجود ابراهیم بن نعیم بن نحام نشده، بلکه اشکال ابونعیم بر تفسیر ابن منده است. [[ابن حجر]]<ref>الاصابه، ج۱، ص۳۲۴.</ref> نیز نظر ابونعیم را تأیید کرده است، ولی افزوده که صحابی بودن ابراهیم به این [[روایت]] نیست؛ چرا که [[زبیر بن بکار]] به [[تولد]] او در [[زمان رسول خدا]]{{صل}} تصریح کرده است.
سخن زبیر بن بکار، ناظر بر این روایت است که [[اسامة بن زید]] در چهارده سالگی [[زن]] خود، [[زینب]] دختر حنظله را [[طلاق]] داد و [[نعیم بن نحام]]، به درخواست [[پیامبر]] با او [[ازدواج]] کرد و صاحب [[ابراهیم]] شد<ref>ابن سعد، ج۴، ص۵۳.</ref>. با توجه به این [[روایت]] و نیز هیجده سالگی [[اسامه]] در سال یازدهم<ref>ابن سعد، ج۴، ص۴۹.</ref>، به دست می‌آید که این [[ازدواج]] در سال هفتم بوده است. [[ابن حجر]]<ref>تعجیل، ص۳۱.</ref> در [[تأیید]] این مطلب می‌گوید: در [[زمان رسول خدا]] {{صل}} ابن عمر به پدرش پیشنهاد کرد با دختر نعیم بن نحام ازدواج کند و در آن [[زمان]]، ابراهیم، [[کودکی]] بیش نبود.
 
سخن زبیر بن بکار، ناظر بر این روایت است که [[اسامة بن زید]] در چهارده سالگی [[زن]] خود، [[زینب]] دختر [[حنظله]] را [[طلاق]] داد و [[نعیم بن نحام]]، به درخواست [[پیامبر]] با او [[ازدواج]] کرد و صاحب [[ابراهیم]] شد<ref>ابن سعد، ج۴، ص۵۳.</ref>. با توجه به این [[روایت]] و نیز هیجده سالگی [[اسامه]] در سال یازدهم<ref>ابن سعد، ج۴، ص۴۹.</ref>، به دست می‌آید که این [[ازدواج]] در سال هفتم بوده است. [[ابن حجر]]<ref>تعجیل، ص۳۱.</ref> در [[تأیید]] این مطلب می‌گوید: در [[زمان رسول خدا]]{{صل}} ابن عمر به پدرش پیشنهاد کرد با دختر نعیم بن نحام ازدواج کند و در آن [[زمان]]، ابراهیم، [[کودکی]] بیش نبود.


هر چند [[صحابی]] بودن ابراهیم از مطالب یاد شده آشکار می‌شود، وجود [[غلام]] برای کودکی کمتر از چهار سال که در مضیقه [[مالی]] هم قرار گرفته، بعید می‌نماید. شاید با توجه به این مطلب، [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، ج۱، ص۲۱۰-۲۱۱.</ref> بر اساس [[روایات معتبر]] دیگر بیان داشته که مردی به دلیل نیاز مالی، خواست غلام مدبّر خود را بفروشد. [[پیامبر]] فرمود: چه کسی این را می‌خرد؟ [[نعیم بن عبدالله نحام]] آن غلام را به هشتصد [[درهم]] خرید.
هر چند [[صحابی]] بودن ابراهیم از مطالب یاد شده آشکار می‌شود، وجود [[غلام]] برای کودکی کمتر از چهار سال که در مضیقه [[مالی]] هم قرار گرفته، بعید می‌نماید. شاید با توجه به این مطلب، [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، ج۱، ص۲۱۰-۲۱۱.</ref> بر اساس [[روایات معتبر]] دیگر بیان داشته که مردی به دلیل نیاز مالی، خواست غلام مدبّر خود را بفروشد. [[پیامبر]] فرمود: چه کسی این را می‌خرد؟ [[نعیم بن عبدالله نحام]] آن غلام را به هشتصد [[درهم]] خرید.
خط ۱۹: خط ۶۲:
[[ابن حبان]]<ref>ابن حبان، ج۴، ص۱۳.</ref>، ابونعیم<ref>ابونعیم، ج۱، ص۲۱۱.</ref> و برخی دیگر<ref>ابن حجر، تعجیل، ج۱، ص۳۰.</ref> ابراهیم را [[تابعی]] دانسته‌اند. ابراهیم همانند پدرش، از [[بزرگان مدینه]] و یکی از سه نفری بود که [[رهبری]] [[قیام]] [[مردم]] این [[شهر]] را در سال ۶۳ به عهده داشتند. [[عبدالله بن جعفر]] برای جلوگیری از [[کشتار]] [[مردم مدینه]]، از [[یزید]] خواست [[لشکر]] [[شام]] متعرض آنان نشوند، ولی یزید گفت: چنانچه به [[اطاعت]] گردن ننهند، از تعرض در [[امان]] نخواهند بود. [[عبدالله]]، نامه‌ای به سه نفر از [[رهبران]] قیام، از جمله ابراهیم نوشت، ولی آنان توصیه او را نپذیرفتند؛ در نتیجه، [[واقعه حره]] به وجود آمد. ابراهیم و [[فضل بن عباس بن ربیعه]] در یک [[حمله]] توانستند خود را به نزدیکی [[خیمه]] [[مسلم بن عقبه]] - [[فرمانده سپاه]] شام که به سبب کشتار زیاد به [[مسرف]] گفتند - برسانند، ولی هر دو و همراهانشان کشته شدند<ref>ابن سعد، ج۵، ص۱۷۱؛ طبری، ج۴، ص۳۷۵.</ref>. ابراهیم به وسیله نیزه [[زبیر بن خزیمه خثعمی]] کشته شد<ref>بخاری، التاریخ الصغیر، ج۱، ص۱۷۱.</ref>. [[مروان]] چون به [[جسد]] [[ابراهیم]] گذر کرد که به گونه‌ای بود که بر حیای وی دلالت داشت گفت: او در زندگانی و [[مرگ]] چنین بود. [[مسرف]] گفت: چنین انسان‌هایی در بهشت‌اند، ولی [[مردم]] [[شام]]، این سخن را از تو نشنوند<ref>ابن سعد، ج۵، ص۱۷۱.</ref>.
[[ابن حبان]]<ref>ابن حبان، ج۴، ص۱۳.</ref>، ابونعیم<ref>ابونعیم، ج۱، ص۲۱۱.</ref> و برخی دیگر<ref>ابن حجر، تعجیل، ج۱، ص۳۰.</ref> ابراهیم را [[تابعی]] دانسته‌اند. ابراهیم همانند پدرش، از [[بزرگان مدینه]] و یکی از سه نفری بود که [[رهبری]] [[قیام]] [[مردم]] این [[شهر]] را در سال ۶۳ به عهده داشتند. [[عبدالله بن جعفر]] برای جلوگیری از [[کشتار]] [[مردم مدینه]]، از [[یزید]] خواست [[لشکر]] [[شام]] متعرض آنان نشوند، ولی یزید گفت: چنانچه به [[اطاعت]] گردن ننهند، از تعرض در [[امان]] نخواهند بود. [[عبدالله]]، نامه‌ای به سه نفر از [[رهبران]] قیام، از جمله ابراهیم نوشت، ولی آنان توصیه او را نپذیرفتند؛ در نتیجه، [[واقعه حره]] به وجود آمد. ابراهیم و [[فضل بن عباس بن ربیعه]] در یک [[حمله]] توانستند خود را به نزدیکی [[خیمه]] [[مسلم بن عقبه]] - [[فرمانده سپاه]] شام که به سبب کشتار زیاد به [[مسرف]] گفتند - برسانند، ولی هر دو و همراهانشان کشته شدند<ref>ابن سعد، ج۵، ص۱۷۱؛ طبری، ج۴، ص۳۷۵.</ref>. ابراهیم به وسیله نیزه [[زبیر بن خزیمه خثعمی]] کشته شد<ref>بخاری، التاریخ الصغیر، ج۱، ص۱۷۱.</ref>. [[مروان]] چون به [[جسد]] [[ابراهیم]] گذر کرد که به گونه‌ای بود که بر حیای وی دلالت داشت گفت: او در زندگانی و [[مرگ]] چنین بود. [[مسرف]] گفت: چنین انسان‌هایی در بهشت‌اند، ولی [[مردم]] [[شام]]، این سخن را از تو نشنوند<ref>ابن سعد، ج۵، ص۱۷۱.</ref>.


[[همسر]] نخست او، [[رقیه]] دختر [[عمر بن خطاب]] و [[خواهر]] [[حفصه]] بوده است که بدین مناسبت، ابراهیم در شمار باجناق‌های [[پیامبر]] قرار می‌گیرد<ref>ابن حبیب بغدادی، ص۱۰۱.</ref>. وی از او یک دختر داشت که از [[دنیا]] رفت<ref>ابن حبان، ج۲، ص۱۴۴.</ref>. ابراهیم، همسر دیگری نیز داشت که دختر [[عبیدالله بن عمر]] بود، ولی از دنیا رفت. پس از او، [[عاصم بن عمر]] [[دست]] ابراهیم را گرفت و به [[خانه]] برد و او را در [[انتخاب]] یکی از دو دخترانش، [[ام‌عاصم]] و حفصه مختار کرد. ابراهیم به دلیل اینکه شنیده بود [[آل مروان]] به ام عاصم نظر دارند، حفصه را انتخاب کرد و [[عبدالعزیز بن مروان]] با ام عاصم [[ازدواج]] کرد، ولی درگذشت. پس از کشته شدن ابراهیم در [[واقعه حره]]، عبدالعزیز با حفصه ازدواج کرد<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۳۲۵.</ref>. در [[روایات]]، دو پسر به نام‌های [[مجاهد بن ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی|مجاهد]]<ref>ابن حجر، تعجیل، ج۱، ص۳۰.</ref> و [[ابی‌بکیر بن ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی|ابی‌بکیر]]<ref>ابن ابی حاتم، ج۸، ص۱۳۷.</ref> برای ابراهیم گفته شده است که احتمال می‌رود هر دو یکی باشند.<ref>[[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابراهیم بن نعیم بن نحام عدوی حجازی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۰۲.</ref>
[[همسر]] نخست او، [[رقیه]] دختر [[عمر بن خطاب]] و [[خواهر]] [[حفصه]] بوده است که بدین مناسبت، ابراهیم در شمار باجناق‌های [[پیامبر]] قرار می‌گیرد<ref>ابن حبیب بغدادی، ص۱۰۱.</ref>. وی از او یک دختر داشت که از [[دنیا]] رفت<ref>ابن حبان، ج۲، ص۱۴۴.</ref>. ابراهیم، همسر دیگری نیز داشت که دختر [[عبیدالله بن عمر]] بود، ولی از دنیا رفت. پس از او، [[عاصم بن عمر]] دست ابراهیم را گرفت و به [[خانه]] برد و او را در [[انتخاب]] یکی از دو دخترانش، [[ام‌عاصم]] و حفصه مختار کرد. ابراهیم به دلیل اینکه شنیده بود [[آل مروان]] به ام عاصم نظر دارند، حفصه را انتخاب کرد و [[عبدالعزیز بن مروان]] با ام عاصم [[ازدواج]] کرد، ولی درگذشت. پس از کشته شدن ابراهیم در [[واقعه حره]]، عبدالعزیز با حفصه ازدواج کرد<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۳۲۵.</ref>. در [[روایات]]، دو پسر به نام‌های [[مجاهد بن ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی|مجاهد]]<ref>ابن حجر، تعجیل، ج۱، ص۳۰.</ref> و [[ابی‌بکیر بن ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی|ابی‌بکیر]]<ref>ابن ابی‌حاتم، ج۸، ص۱۳۷.</ref> برای ابراهیم گفته شده است که احتمال می‌رود هر دو یکی باشند.<ref>[[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابراهیم بن نعیم بن نحام عدوی حجازی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۰۲.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
*[[مجاهد بن ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی]] (فرزند)
{{مدخل وابسته}}
*[[ابی‌بکیر بن ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی]] (فرزند)
* [[مجاهد بن ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی]] (فرزند)
* [[ابی‌بکیر بن ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی]] (فرزند)
* [[بنی‌عدی]] (قبیله)
{{پایان مدخل وابسته}}


==منابع==
== منابع ==
# [[پرونده:1100558.jpg|22px]] [[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|'''مقاله «ابراهیم بن نعیم بن نحام عدوی حجازی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱''']]
{{منابع}}
# [[پرونده:IM009657.jpg|22px]] [[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|'''مقاله «ابراهیم بن نعیم بن نحام عدوی حجازی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱''']]
{{پایان منابع}}


==پانویس==
== پانویس ==
{{پانویس}}


{{پانویس}}
{{صحابه}}
[[رده:ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی]]
[[رده:مدخل]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:صحابه]]
[[رده:اصحاب پیامبر]]
[[رده:بنی‌عدی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۰۰:۰۱

این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحابه است. ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی در تراجم و رجال - ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد
ابراهیم بن نعیم عدوی حجازی
تصویر کهنی از مدینه
نام کاملابراهیم بن نعیم عدوی حجازی
جنسیتمرد
از قبیلهبنی‌عدی
همسررقیه بنت عمر بن خطاب
پسر
خویشاوندانپیامبر خاتم (باجناق)
محل زندگیمدینه
از اصحابپیامبر خاتم

مقدمه

وی از رهبران قیام مردم مدینه بر ضد یزید است[۱]. رسول خدا (ص) نام پدر او را صالح گذاشت[۲]. ابن مَندَه (محمد بن اسحاق) و برخی دیگر، ابراهیم را صحابی دانسته‌اند[۳]. مستند این مطلب، روایتی است که می‌گوید: ابراهیم بن نعیم، غلامی داشت که بر اساس قراردادی، پس از مرگ او آزاد می‌شد (عبد مدبر)، ولی به دلیل نیاز مالی ابراهیم، رسول خدا (ص) غلام او را به هشتصد درهم فروخت[۴].

بر پایه روایات صحیح، غلام از آن ابن نعیم بیان شده، ولی ابن منده بر اساس تصور خود، متن روایات را از «كان عبداً لإبن نعيم به كان عبداً لإبراهيم بن نعيم» تغییر داده است[۵] ابونعیم[۶] متوجه این خطای ابن منده شده است. این خطا می‌تواند به سبب شهرت ابراهیم به ابن نعیم[۷] باشد. ابن اثیر[۸] تفسیر ابن منده (به غلط ابونعیم) را صحیح دانسته و در تأیید نظر او، از بخاری[۹]، ابن ابی عاصم[۱۰] و دیگران، روایاتی برای اثبات وجود ابراهیم بن نعیم آورده است.

مغلطای[۱۱] توجیه ابن اثیر را وارد ندانسته و می‌گوید: ابونعیم، منکر وجود ابراهیم بن نعیم بن نحام نشده، بلکه اشکال ابونعیم بر تفسیر ابن منده است. ابن حجر[۱۲] نیز نظر ابونعیم را تأیید کرده است، ولی افزوده که صحابی بودن ابراهیم به این روایت نیست؛ چرا که زبیر بن بکار به تولد او در زمان رسول خدا (ص) تصریح کرده است.

سخن زبیر بن بکار، ناظر بر این روایت است که اسامة بن زید در چهارده سالگی زن خود، زینب دختر حنظله را طلاق داد و نعیم بن نحام، به درخواست پیامبر با او ازدواج کرد و صاحب ابراهیم شد[۱۳]. با توجه به این روایت و نیز هیجده سالگی اسامه در سال یازدهم[۱۴]، به دست می‌آید که این ازدواج در سال هفتم بوده است. ابن حجر[۱۵] در تأیید این مطلب می‌گوید: در زمان رسول خدا (ص) ابن عمر به پدرش پیشنهاد کرد با دختر نعیم بن نحام ازدواج کند و در آن زمان، ابراهیم، کودکی بیش نبود.

هر چند صحابی بودن ابراهیم از مطالب یاد شده آشکار می‌شود، وجود غلام برای کودکی کمتر از چهار سال که در مضیقه مالی هم قرار گرفته، بعید می‌نماید. شاید با توجه به این مطلب، ابونعیم[۱۶] بر اساس روایات معتبر دیگر بیان داشته که مردی به دلیل نیاز مالی، خواست غلام مدبّر خود را بفروشد. پیامبر فرمود: چه کسی این را می‌خرد؟ نعیم بن عبدالله نحام آن غلام را به هشتصد درهم خرید.

ابن حبان[۱۷]، ابونعیم[۱۸] و برخی دیگر[۱۹] ابراهیم را تابعی دانسته‌اند. ابراهیم همانند پدرش، از بزرگان مدینه و یکی از سه نفری بود که رهبری قیام مردم این شهر را در سال ۶۳ به عهده داشتند. عبدالله بن جعفر برای جلوگیری از کشتار مردم مدینه، از یزید خواست لشکر شام متعرض آنان نشوند، ولی یزید گفت: چنانچه به اطاعت گردن ننهند، از تعرض در امان نخواهند بود. عبدالله، نامه‌ای به سه نفر از رهبران قیام، از جمله ابراهیم نوشت، ولی آنان توصیه او را نپذیرفتند؛ در نتیجه، واقعه حره به وجود آمد. ابراهیم و فضل بن عباس بن ربیعه در یک حمله توانستند خود را به نزدیکی خیمه مسلم بن عقبه - فرمانده سپاه شام که به سبب کشتار زیاد به مسرف گفتند - برسانند، ولی هر دو و همراهانشان کشته شدند[۲۰]. ابراهیم به وسیله نیزه زبیر بن خزیمه خثعمی کشته شد[۲۱]. مروان چون به جسد ابراهیم گذر کرد که به گونه‌ای بود که بر حیای وی دلالت داشت گفت: او در زندگانی و مرگ چنین بود. مسرف گفت: چنین انسان‌هایی در بهشت‌اند، ولی مردم شام، این سخن را از تو نشنوند[۲۲].

همسر نخست او، رقیه دختر عمر بن خطاب و خواهر حفصه بوده است که بدین مناسبت، ابراهیم در شمار باجناق‌های پیامبر قرار می‌گیرد[۲۳]. وی از او یک دختر داشت که از دنیا رفت[۲۴]. ابراهیم، همسر دیگری نیز داشت که دختر عبیدالله بن عمر بود، ولی از دنیا رفت. پس از او، عاصم بن عمر دست ابراهیم را گرفت و به خانه برد و او را در انتخاب یکی از دو دخترانش، ام‌عاصم و حفصه مختار کرد. ابراهیم به دلیل اینکه شنیده بود آل مروان به ام عاصم نظر دارند، حفصه را انتخاب کرد و عبدالعزیز بن مروان با ام عاصم ازدواج کرد، ولی درگذشت. پس از کشته شدن ابراهیم در واقعه حره، عبدالعزیز با حفصه ازدواج کرد[۲۵]. در روایات، دو پسر به نام‌های مجاهد[۲۶] و ابی‌بکیر[۲۷] برای ابراهیم گفته شده است که احتمال می‌رود هر دو یکی باشند.[۲۸]

جستارهای وابسته

منابع

  1. هدایت‌پناه، محمد رضا، مقاله «ابراهیم بن نعیم بن نحام عدوی حجازی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱

پانویس

  1. ↑ ابن سعد، ج۵، ص۱۷۱؛ طبری، ج۴، ص۳۷۵.
  2. ↑ ابن عساکر، ج۶۲، ص۱۷۷ و ر. ک: مدخل مربوط.
  3. ↑ ابن حجر، تعجیل، ص۳۰؛ سخاوی، ج۱، ص۷۴.
  4. ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۱۶۱؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۳۲۴.
  5. ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۲۱۰.
  6. ↑ ابونعیم، ج۱، ص۲۱۰.
  7. ↑ ابن ابی‌حاتم، ج۲، ص۱۰۶.
  8. ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۱۶۱.
  9. ↑ التاریخ الکبیر، ج۱، ص۳۳۱.
  10. ↑ ابن ابی عاصم، ج۲، ص۶۴.
  11. ↑ مغلطای، ج۱، ص۴۵.
  12. ↑ الاصابه، ج۱، ص۳۲۴.
  13. ↑ ابن سعد، ج۴، ص۵۳.
  14. ↑ ابن سعد، ج۴، ص۴۹.
  15. ↑ تعجیل، ص۳۱.
  16. ↑ ابونعیم، ج۱، ص۲۱۰-۲۱۱.
  17. ↑ ابن حبان، ج۴، ص۱۳.
  18. ↑ ابونعیم، ج۱، ص۲۱۱.
  19. ↑ ابن حجر، تعجیل، ج۱، ص۳۰.
  20. ↑ ابن سعد، ج۵، ص۱۷۱؛ طبری، ج۴، ص۳۷۵.
  21. ↑ بخاری، التاریخ الصغیر، ج۱، ص۱۷۱.
  22. ↑ ابن سعد، ج۵، ص۱۷۱.
  23. ↑ ابن حبیب بغدادی، ص۱۰۱.
  24. ↑ ابن حبان، ج۲، ص۱۴۴.
  25. ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۳۲۵.
  26. ↑ ابن حجر، تعجیل، ج۱، ص۳۰.
  27. ↑ ابن ابی‌حاتم، ج۸، ص۱۳۷.
  28. ↑ هدایت‌پناه، محمد رضا، مقاله «ابراهیم بن نعیم بن نحام عدوی حجازی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۱۰۲.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=ابراهیم_بن_نعیم_عدوی_حجازی&oldid=1250474»