بنی‌اسرائیل: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۸ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۳۷

مقدمه

اسرائیل واژه‌‌ای عبری است که به صورت "اسرائین"، "اسرال" و "اسرائل" نیز خوانده شده است^[۱]. این واژه نامی برای یعقوب بن اسحاق است^[۲] که در کتاب مقدس به معنای "با خدا کشتی می‌‌گیرد" یا "خدا کشتی می‌‌گیرد" و "مقاوم و پیروز در نزد خدا و مردم" آمده است^[۳].

براساس گزارش کتاب مقدس این نامگذاری در پی کُشتی گرفتن یعقوب با یکی از فرشتگان، یا خدا در فنوئیل بوده‌‌است^[۴]. در مقابل، برخی از مفسران مسلمان آن را عبری و به معنای بنده و برگزیده خدا دانسته‌‌اند^[۵]. به رغم پاره‌‌ای چالش‌ها درباره دخیل بودن واژه یاد شده و سبب نامگذاری یعقوب به آن^[۶]، در اینکه اسرائیل نام دیگر آن حضرت بوده و مراد از بنی‌اسرائیل فرزندان و نوادگان او هستند، تردیدی نیست^[۷].

"یعقوب" بنی‌اسرائیل، گاه یَهود و عبرانیان نیز نامیده می‌‌شوند. در وجه نامگذاری آنان به "یهود" برخی یهود را به معنای "توبه می‌‌کند" و سبب این نامگذاری را توبه آنان از گوساله پرستی^[۸] و برخی دیگر "یَتَهَوّد" را به معنای "یَتَحَرّک" گرفته و حرکت‌های ویژه‌‌ یهودیان در هنگام عبادت را سبب این‌‌نامگذاری دانسته‌‌اند^[۹]. برخی دیگر سبب آن را انتساب آنها به "یهودا" فرزند چهارم یعقوب گفته‌‌اند^[۱۰]. یهود؛ همچنین عبرانی نامیده شدن این قوم را بر اثر انتساب آنان به ابراهیم که هنگام عبور از نهر فرات به ابراهیم عبرانی شهرت یافت یا اقتباس شده از «عبر» نام جدّ پنجم ابراهیم دانسته‌‌اند ^[۱۱].

دسته‌‌ای از لغت‌شناسان نیز بازگشت این نامگذاری را به زادگاه اصلی بنی‌اسرائیل می‌‌دانند، زیرا آنان بدوی و صحرانشین بوده، به سبب عبور از مناطق گوناگون در جستجوی آب و علف، عبرانی لقب گرفته‌‌اند^[۱۲]. ترکیب "بنی‌اسرائیل" و "بنو اسرائیل" قرآنی بوده و مجموعاً ۴۲ بار در قرآن با همین عنوان آمده است. بنی‌اسرائیل از اقوامی است که به صورت گسترده مورد توجه قرآن قرار گرفته‌‌اند. شماری از آیات مربوط، بخش‌هایی از تاریخ و حوادث مهم زندگی‌‌آنان را گزارش می‌‌کند^[۱۳].

پیامبران بنی‌اسرائیل

آموزه‌های وحیانی

تاریخ بنی‌اسرائیل

مهاجرت به مصر

خروج از مصر

سرگردانی در وادی تیه

تشکیل حکومت در سرزمین مقدس

بنی‌اسرائیل در جزیرة العرب

عدم خلط حق و باطل و کتمان حق

اقامه نماز و ادای زکات

عبادت خدا، احسان به والدین و دستگیری از یتیمان و بینوایان

گفتار نیکو

پرهیز از کفران نعمت

نعمت‌های خداوند بر بنی‌اسرائیل

رهایی از دست فرعونیان

اعطای حکم، نبوت و کتاب

بهره‌مندی از روزی پاک

سایه افکندن ابر و جاری شدن چشمه

برتری بر عالمیان

اسکان در سرزمین مقدس

نشان دادن معجزات الهی

عوامل سرزنش بنی‌اسرائیل در قرآن

پیمان شکنی

گمراهی، با وجود آیات فراوان

نافرمانی پیامبران

انکار و تکذیب انبیا

عمل نکردن به کتاب آسمانی

اسراف

شرک

آزار و اذیت و کشتن انبیا

فسادانگیزی

امر به نیکی و ترک آن

ترک نهی از منکر

بهانه‌گیری

دنیا‌گرایی

جنگ و خونریزی

عذاب‌های بنی‌اسرائیل

کشتن همدیگر

عذاب صاعقه

سرگردانی در بیابان

لعن الهی و سنگدلی

رسوایی دنیا و عذاب آخرت

مسخ شدن

ذلت و زندگی فقیرانه

جستارهای وابسته

منابع

روحی، ابوالفضل، مقاله «بنی اسرائیل»، دائرة المعارف قرآن کریم ج۶

پانویس

↑ المعرب، ص ۱۴؛ املاء ما من به الرحمن، ج ۱، ص ۳۳.
↑ غریب القرآن، ص ۹۷.
↑ کتاب مقدس، پیدایش ۳۲: ۲۲ـ۳۱.
↑ کتاب مقدس، پیدایش ۳۲: ۲۲ـ۳۱؛ ر. ک: قاموس الکتاب المقدس، ص ۶۹ـ۷۲.
↑ جامع البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۳۵۵؛ مجمع البیان، ج ۱، ص ۲۰۶؛ مجمع‌‌البحرین، ج ۱، ص ۱۳۹.
↑ واژه‌‌های دخیل، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۰.
↑ غریب القرآن، ص ۱۲۶؛ تاریخ طبری، ج ۱، ص ۱۹۲،۲۳۱.
↑ لسان العرب، ج ۱۵، ص ۱۵۶، «هود».
↑ بنو اسرائیل، ج ۱، ص ۸.
↑ تاریخ الملل و النحل، ج ۲، ص ۴؛ المصباح، ص ۶۴۲، «هود».
↑ تاریخ اللغات السامیه، ص ۷۷؛ بنو اسرائیل، ج ۱، ص ۳.
↑ تاریخ اللغات السامیه،، ص ۷۸.
↑ روحی، ابوالفضل، مقاله «بنی اسرائیل»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۶، ص ۲۳۶.

[1] المعرب، ص ۱۴؛ املاء ما من به الرحمن، ج ۱، ص ۳۳.

[2] غریب القرآن، ص ۹۷.

[3] کتاب مقدس، پیدایش ۳۲: ۲۲ـ۳۱.

[4] کتاب مقدس، پیدایش ۳۲: ۲۲ـ۳۱؛ ر. ک: قاموس الکتاب المقدس، ص ۶۹ـ۷۲.

[5] جامع البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۳۵۵؛ مجمع البیان، ج ۱، ص ۲۰۶؛ مجمع‌‌البحرین، ج ۱، ص ۱۳۹.

[6] واژه‌‌های دخیل، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۰.

[7] غریب القرآن، ص ۱۲۶؛ تاریخ طبری، ج ۱، ص ۱۹۲،۲۳۱.

[8] لسان العرب، ج ۱۵، ص ۱۵۶، «هود».

[9] بنو اسرائیل، ج ۱، ص ۸.

[10] تاریخ الملل و النحل، ج ۲، ص ۴؛ المصباح، ص ۶۴۲، «هود».

[11] تاریخ اللغات السامیه، ص ۷۷؛ بنو اسرائیل، ج ۱، ص ۳.

[12] تاریخ اللغات السامیه،، ص ۷۸.

[13] روحی، ابوالفضل، مقاله «بنی اسرائیل»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۶، ص ۲۳۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[بنی‌اسرائیل در قرآن]]| پرسش مرتبط  =}}
-{{نبوت}}
+== مقدمه ==
-<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
+[[اسرائیل]] واژه‌‌ای [[عبری]] است که به [[صورت]] "اسرائین"، "اسرال" و "اسرائل" نیز خوانده شده است<ref> المعرب، ص ۱۴؛ املاء ما من به الرحمن، ج ۱، ص ۳۳.</ref>. این واژه نامی برای [[یعقوب بن اسحاق]] است<ref> غریب القرآن، ص ۹۷.</ref> که در [[کتاب مقدس]] به معنای "با [[خدا]] کشتی می‌‌گیرد" یا "[[خدا]] کشتی می‌‌گیرد" و "مقاوم و [[پیروز]] در نزد [[خدا]] و [[مردم]]" آمده است<ref> کتاب مقدس، پیدایش ۳۲: ۲۲ـ۳۱.</ref>.
-<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[بنی‌اسرائیل در قرآن]] - [[بنی‌اسرائیل در حدیث]] - [[بنی‌اسرائیل در کلام اسلامی]]</div>
-<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[بنی‌اسرائیل (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
-==مقدمه==
+براساس گزارش [[کتاب مقدس]] این نامگذاری در پی کُشتی گرفتن [[یعقوب]] با یکی از [[فرشتگان]]، یا [[خدا]] در فنوئیل بوده‌‌است<ref> کتاب مقدس، پیدایش ۳۲: ۲۲ـ۳۱؛ ر. ک: قاموس الکتاب المقدس، ص ۶۹ـ۷۲.</ref>. در مقابل، برخی از [[مفسران]] [[مسلمان]] آن را [[عبری]] و به معنای [[بنده]] و [[برگزیده خدا]] دانسته‌‌اند<ref> جامع البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۳۵۵؛ مجمع البیان، ج ۱، ص ۲۰۶؛ مجمع‌‌البحرین، ج ۱، ص ۱۳۹.</ref>. به رغم پاره‌‌ای چالش‌ها درباره دخیل بودن واژه یاد شده و سبب نامگذاری [[یعقوب]] به آن<ref> واژه‌‌های دخیل، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۰.</ref>، در اینکه [[اسرائیل]] نام دیگر آن [[حضرت]] بوده و مراد از بنی‌اسرائیل [[فرزندان]] و [[نوادگان]] او هستند، تردیدی نیست<ref> غریب القرآن، ص ۱۲۶؛ تاریخ طبری، ج ۱، ص ۱۹۲،۲۳۱.</ref>.
-*[[اسرائیل]] واژه‌‌ای [[عبری]] است که به [[صورت ]] "اسرائین"، "اسرال" و "اسرائل" نیز خوانده شده است<ref> المعرب، ص ۱۴؛ املاء ما من به الرحمن، ج ۱، ص ۳۳.</ref>. این واژه نامی برای [[یعقوب بن اسحاق]] است<ref> غریب القرآن، ص ۹۷.</ref> که در [[کتاب مقدس]] به معنای "با [[خدا]] کشتی می‌‌گیرد" یا "[[خدا]] کشتی می‌‌گیرد" و "مقاوم و [[پیروز]] در نزد [[خدا]] و [[مردم]]" آمده است<ref> کتاب مقدس، پیدایش ۳۲: ۲۲ـ۳۱.</ref>.
-*براساس گزارش [[کتاب مقدس]] این نامگذاری در پی کُشتی گرفتن [[یعقوب]] با یکی از [[فرشتگان]]، یا [[خدا]] در فنوئیل بوده‌‌است<ref> کتاب مقدس، پیدایش ۳۲: ۲۲ـ۳۱؛ ر.ک: قاموس الکتاب المقدس، ص ۶۹ـ۷۲.</ref>. در مقابل، برخی از [[مفسران]] [[مسلمان]] آن را [[عبری]] و به معنای [[بنده]] و [[برگزیده خدا]] دانسته‌‌اند<ref> جامع البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۳۵۵؛ مجمع البیان، ج ۱، ص ۲۰۶؛ مجمع‌‌البحرین، ج ۱، ص ۱۳۹.</ref>. به رغم پاره‌‌ای چالش‌ها درباره دخیل بودن واژه یاد شده و سبب نامگذاری [[یعقوب]] به آن<ref> واژه‌‌های دخیل، ص ۱۱۹ ـ ۱۲۰.</ref>، در اینکه [[اسرائیل]] نام دیگر آن [[حضرت]] بوده و مراد از بنی‌اسرائیل [[فرزندان]] و [[نوادگان]] او هستند، تردیدی نیست<ref> غریب القرآن، ص ۱۲۶؛ تاریخ طبری، ج ۱، ص ۱۹۲،۲۳۱.</ref>.
-*"یعقوب" بنی‌اسرائیل، گاه یَهود و [[عبرانیان]] نیز نامیده می‌‌شوند. در وجه نامگذاری آنان به "[[یهود]]" برخی [[یهود]] را به معنای "[[توبه]] می‌‌کند" و سبب این نامگذاری را [[توبه]] آنان از گوساله پرستی<ref> لسان العرب، ج ۱۵، ص ۱۵۶، «هود».</ref> و برخی دیگر "یَتَهَوّد" را به معنای "یَتَحَرّک" گرفته و حرکت‌های ویژه‌‌ [[یهودیان]] در هنگام [[عبادت]] را سبب این‌‌نامگذاری دانسته‌‌اند<ref> بنو اسرائیل، ج ۱، ص ۸.</ref>. برخی دیگر سبب آن را انتساب آنها به "یهودا" [[فرزند]] چهارم [[یعقوب]] گفته‌‌اند<ref> تاریخ الملل و النحل، ج ۲، ص ۴؛ المصباح، ص ۶۴۲، «هود».</ref>. یهود؛ همچنین [[عبرانی]] نامیده شدن این [[قوم]] را بر اثر انتساب آنان به [[ابراهیم]] که هنگام عبور از نهر [[فرات]] به [[ابراهیم]] [[عبرانی]] [[شهرت]] یافت یا اقتباس شده از «عبر» نام جدّ پنجم [[ابراهیم]] دانسته‌‌اند <ref> تاریخ اللغات السامیه، ص ۷۷؛ بنو اسرائیل، ج ۱، ص ۳.</ref>.
-*دسته‌‌ای از لغت‌شناسان نیز بازگشت این نامگذاری را به زادگاه اصلی بنی‌اسرائیل می‌‌دانند، زیرا آنان بدوی و صحرانشین بوده، به سبب عبور از مناطق گوناگون در جست و جوی [[آب]] و علف، [[عبرانی]] [[لقب]] گرفته‌‌اند<ref>  تاریخ اللغات السامیه،، ص ۷۸.</ref>. ترکیب "بنی‌اسرائیل" و "بنو [[اسرائیل]]" [[قرآنی]] بوده و مجموعاً ۴۲ بار در [[قرآن]] با همین عنوان آمده است. بنی‌اسرائیل از اقوامی است که به صورت گسترده مورد توجه [[قرآن]] قرار گرفته‌‌اند. شماری از [[آیات]] مربوط، بخش‌هایی از [[تاریخ]] و حوادث مهم زندگی‌‌آنان را گزارش می‌‌کند<ref>[[ابوالفضل روحی|روحی، ابوالفضل]]، [[بنی اسرائیل (مقاله)|مقاله «بنی اسرائیل»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶، ص ۲۳۶.</ref>.
-==[[پیامبران بنی‌اسرائیل]]==
+"یعقوب" بنی‌اسرائیل، گاه یَهود و [[عبرانیان]] نیز نامیده می‌‌شوند. در وجه نامگذاری آنان به "[[یهود]]" برخی [[یهود]] را به معنای "[[توبه]] می‌‌کند" و سبب این نامگذاری را [[توبه]] آنان از گوساله پرستی<ref> لسان العرب، ج ۱۵، ص ۱۵۶، «هود».</ref> و برخی دیگر "یَتَهَوّد" را به معنای "یَتَحَرّک" گرفته و حرکت‌های ویژه‌‌ [[یهودیان]] در هنگام [[عبادت]] را سبب این‌‌نامگذاری دانسته‌‌اند<ref> بنو اسرائیل، ج ۱، ص ۸.</ref>. برخی دیگر سبب آن را انتساب آنها به "یهودا" [[فرزند]] چهارم [[یعقوب]] گفته‌‌اند<ref> تاریخ الملل و النحل، ج ۲، ص ۴؛ المصباح، ص ۶۴۲، «هود».</ref>. یهود؛ همچنین [[عبرانی]] نامیده شدن این [[قوم]] را بر اثر انتساب آنان به [[ابراهیم]] که هنگام عبور از نهر [[فرات]] به [[ابراهیم]] [[عبرانی]] [[شهرت]] یافت یا اقتباس شده از «عبر» نام جدّ پنجم [[ابراهیم]] دانسته‌‌اند <ref> تاریخ اللغات السامیه، ص ۷۷؛ بنو اسرائیل، ج ۱، ص ۳.</ref>.
-==آموزه‌های وحیانی==
-==[[تاریخ]] بنی‌اسرائیل==
+دسته‌‌ای از لغت‌شناسان نیز بازگشت این نامگذاری را به زادگاه اصلی بنی‌اسرائیل می‌‌دانند، زیرا آنان بدوی و صحرانشین بوده، به سبب عبور از مناطق گوناگون در جستجوی [[آب]] و علف، [[عبرانی]] [[لقب]] گرفته‌‌اند<ref> تاریخ اللغات السامیه،، ص ۷۸.</ref>. ترکیب "بنی‌اسرائیل" و "بنو [[اسرائیل]]" [[قرآنی]] بوده و مجموعاً ۴۲ بار در [[قرآن]] با همین عنوان آمده است. بنی‌اسرائیل از اقوامی است که به صورت گسترده مورد توجه [[قرآن]] قرار گرفته‌‌اند. شماری از [[آیات]] مربوط، بخش‌هایی از [[تاریخ]] و حوادث مهم زندگی‌‌آنان را گزارش می‌‌کند<ref>[[ابوالفضل روحی|روحی، ابوالفضل]]، [[بنی اسرائیل (مقاله)|مقاله «بنی اسرائیل»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶، ص ۲۳۶.</ref>.
-===[[مهاجرت]] به [[مصر]]===
-===خروج از [[مصر]]===
-===[[سرگردانی در وادی تیه]]===
-===[[تشکیل حکومت]] در [[سرزمین مقدس]]===
-===بنی‌اسرائیل در [[جزیرة العرب]]===
-==[[دستورات]] [[خدا]] به بنی‌اسرائیل==
+== [[پیامبران بنی‌اسرائیل]] ==
-===[[وفای به عهد]]===
+== آموزه‌های وحیانی ==
-===[[ترس از خدا]]===
-===[[ایمان به وحی]]===
-===عدم خلط [[حق و باطل]] و [[کتمان حق]]===
-===[[اقامه نماز]] و ادای [[زکات]]===
-===[[عبادت خدا]]، [[احسان به والدین]] و [[دستگیری از یتیمان]] و بینوایان===
-===گفتار [[نیکو]]===
-===[[پرهیز]] از [[کفران نعمت]]===
-==[[نعمت‌های خداوند]] بر بنی‌اسرائیل==
+== [[تاریخ]] بنی‌اسرائیل ==
-===رهایی از دست [[فرعونیان]]===
+=== [[مهاجرت]] به [[مصر]] ===
-===[[اعطای حکم]]، [[نبوت]] و کتاب===
+=== خروج از [[مصر]] ===
-===بهره‌مندی از روزی [[پاک]]===
+=== [[سرگردانی در وادی تیه]] ===
-===سایه افکندن [[ابر]] و جاری شدن چشمه===
+=== [[تشکیل حکومت]] در [[سرزمین مقدس]] ===
-===[[برتری]] بر عالمیان===
+=== بنی‌اسرائیل در [[جزیرة العرب]] ===
-===اسکان در [[سرزمین مقدس]]===
-===نشان دادن [[معجزات الهی]]===
-==عوامل [[سرزنش]] بنی‌اسرائیل در [[قرآن]]==
+== [[دستورات]] [[خدا]] به بنی‌اسرائیل ==
-===[[پیمان]] شکنی===
+=== [[وفای به عهد]] ===
-===[[گمراهی]]، با وجود [[آیات]] فراوان===
+=== [[ترس از خدا]] ===
-===[[نافرمانی]] [[پیامبران]]===
+=== [[ایمان به وحی]] ===
-===[[انکار]] و [[تکذیب]] [[انبیا]]===
+=== عدم خلط [[حق و باطل]] و [[کتمان حق]] ===
-===عمل نکردن به [[کتاب آسمانی]]===
+=== [[اقامه نماز]] و ادای [[زکات]] ===
-===[[اسراف]]===
+=== [[عبادت خدا]]، [[احسان به والدین]] و [[دستگیری از یتیمان]] و بینوایان ===
-===[[شرک]]===
+=== گفتار [[نیکو]] ===
-===[[آزار]] و اذیت و کشتن [[انبیا]]===
+=== [[پرهیز]] از [[کفران نعمت]] ===
-===[[فسادانگیزی]]===
-===امر به [[نیکی]] و ترک آن===
-===ترک [[نهی از منکر]]===
-===بهانه‌گیری===
-===دنیا‌گرایی===
-===[[جنگ]] و [[خونریزی]]===
-==عذاب‌های بنی‌اسرائیل==
+== [[نعمت‌های خداوند]] بر بنی‌اسرائیل ==
-===کشتن همدیگر===
+=== رهایی از دست [[فرعونیان]] ===
-===[[عذاب]] [[صاعقه]]===
+=== [[اعطای حکم]]، [[نبوت]] و کتاب ===
-===[[سرگردانی]] در بیابان===
+=== بهره‌مندی از روزی [[پاک]] ===
-===[[لعن الهی]] و سنگدلی===
+=== سایه افکندن [[ابر]] و جاری شدن چشمه ===
-===[[رسوایی]] [[دنیا]] و [[عذاب]] [[آخرت]]===
+=== [[برتری]] بر عالمیان ===
-===[[مسخ]] شدن===
+=== اسکان در [[سرزمین مقدس]] ===
-===[[ذلت]] و [[زندگی]] فقیرانه===
+=== نشان دادن [[معجزات الهی]] ===
-== پرسش‌های وابسته ==
+== عوامل [[سرزنش]] بنی‌اسرائیل در [[قرآن]] ==
+=== [[پیمان]] شکنی ===
+=== [[گمراهی]]، با وجود [[آیات]] فراوان ===
+=== [[نافرمانی]] [[پیامبران]] ===
+=== [[انکار]] و [[تکذیب]] [[انبیا]] ===
+=== عمل نکردن به [[کتاب آسمانی]] ===
+=== [[اسراف]] ===
+=== [[شرک]] ===
+=== [[آزار]] و اذیت و کشتن [[انبیا]] ===
+=== [[فسادانگیزی]] ===
+=== امر به [[نیکی]] و ترک آن ===
+=== ترک [[نهی از منکر]] ===
+=== بهانه‌گیری ===
+=== دنیا‌گرایی ===
+=== [[جنگ]] و [[خونریزی]] ===
+== عذاب‌های بنی‌اسرائیل ==
+=== کشتن همدیگر ===
+=== [[عذاب]] [[صاعقه]] ===
+=== [[سرگردانی]] در بیابان ===
+=== [[لعن الهی]] و سنگدلی ===
+=== [[رسوایی]] [[دنیا]] و [[عذاب]] [[آخرت]] ===
+=== [[مسخ]] شدن ===
+=== [[ذلت]] و [[زندگی]] فقیرانه ===
 == جستارهای وابسته ==
+{{مدخل وابسته}}
+* [[حضرت موسی]]
+* [[دین یهودیت]]
+* [[تورات]]
+* [[قوم یهود]]
+* [[صهیونیسم]]
+{{پایان مدخل وابسته}}
-==منابع==
+== منابع ==
 {{منابع}}
 # [[پرونده:000057.jpg|22px]] [[ابوالفضل روحی|روحی، ابوالفضل]]، [[بنی اسرائیل (مقاله)|مقاله «بنی اسرائیل»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|'''دائرة المعارف قرآن کریم ج۶''']]
+{{پایان منابع}}
-==پانویس==
+== پانویس ==
 {{پانویس}}
-[[رده:بنی‌اسرائیل]]
+[[رده:اقوام]]
-[[رده:مدخل]]