مردم‌داری در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۳۱

مقدمه

یکی از موفقیت‌های بزرگ پیامبران الهی به ویژه رسول الله (ص)، برقراری ارتباط صمیمی و نزدیک با مردم است. آنان مردمی‌ترین رهبران جامعه بودند و به همین دلیل بیشترین موفقیت را در انجام رسالت خویش به دست آوردند که خدای سبحان نیز بر حسن رسالت و موفقیتشان درود می‌فرستد: ﴿وَسَلَامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ﴾^[۱].

در این میان، روش رسول الله (ص) بین پیامبران، مثال زدنی است. پیامبر در همسانی با مردم و مردمی بودن، آن قدر پیش رفت که برخی از مردم به علت سهولت دسترسی به رسول الله (ص) آن مقدار زیاده‌روی کردند که خدای سبحان به آنان سفارش فرمود: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِيِّ إِلَّا أَنْ يُؤْذَنَ لَكُمْ إِلَى طَعَامٍ...﴾^[۲].

اساساً جاذبه شخصیتی هرکس، تا حد زیادی مرهون رفتار محبت‌آمیز او با مردم و رعایت ارزش و کرامت انسان‌هاست. کسی که در غم و شادی در کنار مردم باشد، در دل مردم جای می‌گیرد و این شیوه در جذب دل‌ها و عواطف مردمی اثر فراوانی دارد. از امام علی (ع) روایت شده است: «إِذَا فَقَدَ الرَّجُلَ مِنْ إِخْوَانِهِ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ سَأَلَ عَنْهُ فَإِنْ كَانَ غَائِباً دَعَا لَهُ وَ إِنْ كَانَ شَاهِداً زَارَهُ وَ إِنْ كَانَ مَرِيضاً عَادَهُ»^[۳].

چنین رفتاری، نشان دهنده رابطه صمیمی و نزدیک پیامبر با یاران و اصحابشان بود. با اینکه ایشان پیامبر برگزیده خدا بود و از نظر معنوی در جایگاه بسیار بالایی قرار داشت، معاشرت و برخورد وی بسیار مردمی بود. در سخن گفتن هم سطح مردم حرف می‌زد و با فقیران هم نشین می‌گشت: «يُجَالِسُ الْفُقَرَاءَ وَ يُؤَاكِلُ الْمَسَاكِينَ‌»^[۴]. حضرت می‌کوشید خود را همراه مردم سازد. حضرت علی (ع) می‌فرماید: «يَضْحَكُ مِمَّا يَضْحَكُونَ مِنْهُ وَ يَتَعَجَّبُ مِمَّا يَتَعَجَّبُونَ مِنْهُ»^[۵].

به همه یکسان نگاه می‌کرد تا کسی در نگاه و توجه به مخاطب احساس تبعیض نکند^[۶]. مردی وارد مسجد شد و به حضور پیامبر اکرم (ص) رسید. رسول الله (ص) تنها نشسته بود، ولی در عین حال، جابه جا شد و برای مرد تازه وارد جا باز کرد. آن مرد گفت: یا رسول الله! جا که وسیع است. حضرت فرمود: حق مسلمان بر مسلمان دیگر آن است که وقتی دید می‌خواهد نزدیک او بنشیند، برایش جا باز کند و جابه جا شود^[۷].^[۸]

ارتباط با مردم

«رسول اعظم (ص) در معاشرت با مردم، مهربان و گشاده‌رو بود. در سلام کردن بر همه حتی کودکان و بردگان، پیشی می‌گرفت. پای خود را جلوی هیچ کس دراز نمی‌کرد و در حضور کسی تکیه نمی‌کرد. غالباً دو زانو می‌نشست. در مجالس دایره‌وار می‌نشست تا مجلس بالا و پایینی نداشته باشد و همه جایگاه مساوی داشته باشند. از اصحابش تفقد می‌کرد. اگر سه روز، یکی از اصحاب را نمی‌دید، سراغش را می‌گرفت. اگر مریض بود، عیادت می‌کرد و اگر گرفتاری داشت، کمکش می‌کرد. در مجالس، تنها به یک فرد نگاه نمی‌کرد و یک فرد را طرف خطاب قرار نمی‌داد، بلکه نگاه‌های خود را میان جمع تقسیم می‌کرد. از اینکه بنشیند و دیگران خدمت کنند، تنفر داشت. پس از جا برمی‌خاست و در کارها شرکت می‌کرد. می‌گفت: خداوند کراهت دارد بنده‌ای را ببیند که برای خود نسبت به دیگران امتیازی قائل شده است»^[۹].^[۱۰].

منابع

پانویس

↑ «و درود بر پیامبران» سوره صافات، آیه ۱۸۱.
↑ «ای مؤمنان! به خانه‌های پیامبر وارد نشوید مگر به شما برای (خوردن) خوراک، اجازه دهند.».. سوره احزاب، آیه ۵۳.
↑ «هرگاه یکی از برادران دینی‌اش را سه روز نمی‌یافت، سراغ او را می‌گرفت. پس اگر غایب [و در سفر] بود، برایش دعا می‌کرد. اگر در شهر حضور داشت، به دیدارش می‌شتافت و اگر بیمار بود، به عیادتش می‌رفت». مکارم الاخلاق، ص۱۹.
↑ «با تهی‌دستان، هم‌نشین و با بینوایان هم غذا می‌شد» بحارالانوار، ج۱۶، ص۲۲۸.
↑ «از آنچه مردم می‌خندیدند یا از آن تعجب می‌کردند، او نیز به خنده یا تعجب می‌افتاد». مکارم الاخلاق، ص۵.
↑ مکارم الاخلاق، ص۱۴.
↑ بحارالانوار، ج۱۶، ص۲۴۰.
↑ اسحاقی، سید حسین، مروارید نبوت ص ۵۷.
↑ مرتضی مطهری، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، ص۲۳۸.
↑ اردشیری لاجیمی، حسن، سیره نبوی از نگاه استاد مطهری ص ۵۰.

[1] «و درود بر پیامبران» سوره صافات، آیه ۱۸۱.

[2] «ای مؤمنان! به خانه‌های پیامبر وارد نشوید مگر به شما برای (خوردن) خوراک، اجازه دهند.».. سوره احزاب، آیه ۵۳.

[3] «هرگاه یکی از برادران دینی‌اش را سه روز نمی‌یافت، سراغ او را می‌گرفت. پس اگر غایب [و در سفر] بود، برایش دعا می‌کرد. اگر در شهر حضور داشت، به دیدارش می‌شتافت و اگر بیمار بود، به عیادتش می‌رفت». مکارم الاخلاق، ص۱۹.

[4] «با تهی‌دستان، هم‌نشین و با بینوایان هم غذا می‌شد» بحارالانوار، ج۱۶، ص۲۲۸.

[5] «از آنچه مردم می‌خندیدند یا از آن تعجب می‌کردند، او نیز به خنده یا تعجب می‌افتاد». مکارم الاخلاق، ص۵.

[6] مکارم الاخلاق، ص۱۴.

[7] بحارالانوار، ج۱۶، ص۲۴۰.

[8] اسحاقی، سید حسین، مروارید نبوت ص ۵۷.

[9] مرتضی مطهری، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، ص۲۳۸.

[10] اردشیری لاجیمی، حسن، سیره نبوی از نگاه استاد مطهری ص ۵۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{امامت}}
+{{مدخل مرتبط
-<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[مردم‌داری]]''' است. "'''[[مردم‌داری]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
+| موضوع مرتبط = مردم‌داری
-<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[مردم‌داری در قرآن]] - [[مردم‌داری در حدیث]] - [[مردم‌داری در معارف و سیره نبوی]]</div>
+| عنوان مدخل  = [[مردم‌داری]]
+| مداخل مرتبط = [[مردم‌داری در معارف و سیره نبوی]] - [[مردم‌داری در معارف و سیره معصوم]]
+| پرسش مرتبط  =
+}}
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-یکی از موفقیت‌های بزرگ [[پیامبران الهی]] به ویژه [[رسول الله]]{{صل}}، برقراری [[ارتباط]] صمیمی و نزدیک با [[مردم]] است. آنان مردمی‌ترین [[رهبران]] [[جامعه]] بودند و به همین دلیل بیشترین [[موفقیت]] را در انجام [[رسالت]] خویش به دست آوردند که [[خدای سبحان]] نیز بر حسن رسالت و موفقیتشان [[درود]] می‌فرستد: {{متن قرآن|وَسَلَامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ}}<ref>«و درود بر پیامبران» سوره صافات، آیه ۱۸۱.</ref>.
+یکی از موفقیت‌های بزرگ [[پیامبران الهی]] به ویژه [[رسول الله]] {{صل}}، برقراری [[ارتباط]] صمیمی و نزدیک با [[مردم]] است. آنان مردمی‌ترین [[رهبران]] [[جامعه]] بودند و به همین دلیل بیشترین [[موفقیت]] را در انجام [[رسالت]] خویش به دست آوردند که [[خدای سبحان]] نیز بر حسن رسالت و موفقیتشان [[درود]] می‌فرستد: {{متن قرآن|وَسَلَامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ}}<ref>«و درود بر پیامبران» سوره صافات، آیه ۱۸۱.</ref>.
-در این میان، روش رسول الله{{صل}} بین [[پیامبران]]، مثال زدنی است. [[پیامبر]] در همسانی با مردم و [[مردمی بودن]]، آن قدر پیش رفت که برخی از مردم به علت سهولت دسترسی به رسول الله{{صل}} آن مقدار [[زیاده‌روی]] کردند که خدای سبحان به آنان سفارش فرمود:
+در این میان، روش رسول الله {{صل}} بین [[پیامبران]]، مثال زدنی است. [[پیامبر]] در همسانی با مردم و [[مردمی بودن]]، آن قدر پیش رفت که برخی از مردم به علت سهولت دسترسی به رسول الله {{صل}} آن مقدار [[زیاده‌روی]] کردند که خدای سبحان به آنان سفارش فرمود:
 {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِيِّ إِلَّا أَنْ يُؤْذَنَ لَكُمْ إِلَى طَعَامٍ...}}<ref>«ای مؤمنان! به خانه‌های پیامبر وارد نشوید مگر به شما برای (خوردن) خوراک، اجازه دهند.».. سوره احزاب، آیه ۵۳.</ref>.
-اساساً [[جاذبه]] شخصیتی هرکس، تا حد زیادی مرهون [[رفتار]] محبت‌آمیز او با مردم و رعایت [[ارزش]] و [[کرامت]] انسان‌هاست. کسی که در [[غم]] و [[شادی]] در کنار مردم باشد، در [[دل]] مردم جای می‌گیرد و این شیوه در جذب [[دل‌ها]] و [[عواطف]] مردمی اثر فراوانی دارد. از [[امام علی]]{{ع}} [[روایت]] شده است:
+اساساً [[جاذبه]] شخصیتی هرکس، تا حد زیادی مرهون [[رفتار]] محبت‌آمیز او با مردم و رعایت [[ارزش]] و [[کرامت]] انسان‌هاست. کسی که در [[غم]] و [[شادی]] در کنار مردم باشد، در [[دل]] مردم جای می‌گیرد و این شیوه در جذب [[دل‌ها]] و [[عواطف]] مردمی اثر فراوانی دارد. از [[امام علی]] {{ع}} [[روایت]] شده است:
 {{متن حدیث|إِذَا فَقَدَ الرَّجُلَ مِنْ إِخْوَانِهِ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ سَأَلَ عَنْهُ فَإِنْ كَانَ غَائِباً دَعَا لَهُ وَ إِنْ كَانَ شَاهِداً زَارَهُ وَ إِنْ كَانَ مَرِيضاً عَادَهُ}}<ref>«هرگاه یکی از برادران دینی‌اش را سه روز نمی‌یافت، سراغ او را می‌گرفت. پس اگر غایب [و در سفر] بود، برایش دعا می‌کرد. اگر در شهر حضور داشت، به دیدارش می‌شتافت و اگر بیمار بود، به عیادتش می‌رفت». مکارم الاخلاق، ص۱۹.</ref>.
 چنین [[رفتاری]]، نشان دهنده رابطه صمیمی و نزدیک پیامبر با [[یاران]] و اصحابشان بود. با اینکه ایشان پیامبر [[برگزیده خدا]] بود و از نظر [[معنوی]] در جایگاه بسیار بالایی قرار داشت، [[معاشرت]] و برخورد وی بسیار مردمی بود. در [[سخن گفتن]] هم سطح مردم حرف می‌زد و با [[فقیران]] هم نشین می‌گشت: {{متن حدیث|يُجَالِسُ الْفُقَرَاءَ وَ يُؤَاكِلُ الْمَسَاكِينَ‌}}<ref>«با تهی‌دستان، هم‌نشین و با بینوایان هم غذا می‌شد» بحارالانوار، ج۱۶، ص۲۲۸.</ref>.
-[[حضرت]] می‌کوشید خود را همراه [[مردم]] سازد. [[حضرت علی]]{{ع}} می‌فرماید:
+[[حضرت]] می‌کوشید خود را همراه [[مردم]] سازد. [[حضرت علی]] {{ع}} می‌فرماید:
 {{متن حدیث|يَضْحَكُ مِمَّا يَضْحَكُونَ مِنْهُ وَ يَتَعَجَّبُ مِمَّا يَتَعَجَّبُونَ مِنْهُ}}<ref>«از آنچه مردم می‌خندیدند یا از آن تعجب می‌کردند، او نیز به خنده یا تعجب می‌افتاد». مکارم الاخلاق، ص۵.</ref>.
-به همه یکسان نگاه می‌کرد تا کسی در نگاه و توجه به مخاطب [[احساس]] [[تبعیض]] نکند<ref>مکارم الاخلاق، ص۱۴.</ref>. مردی وارد [[مسجد]] شد و به حضور [[پیامبر اکرم]]{{صل}} رسید.
+به همه یکسان نگاه می‌کرد تا کسی در نگاه و توجه به مخاطب [[احساس]] [[تبعیض]] نکند<ref>مکارم الاخلاق، ص۱۴.</ref>. مردی وارد [[مسجد]] شد و به حضور [[پیامبر اکرم]] {{صل}} رسید.
-[[رسول الله]]{{صل}} تنها نشسته بود، ولی در عین حال، جابه جا شد و برای مرد تازه وارد جا باز کرد. آن مرد گفت: یا رسول الله! جا که وسیع است. حضرت فرمود: [[حق]] [[مسلمان]] بر مسلمان دیگر آن است که وقتی دید می‌خواهد نزدیک او بنشیند، برایش جا باز کند و جابه جا شود<ref>بحارالانوار، ج۱۶، ص۲۴۰.</ref>.<ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[مروارید نبوت (کتاب)|مروارید نبوت]] ص ۵۷.</ref>
+[[رسول الله]] {{صل}} تنها نشسته بود، ولی در عین حال، جابه جا شد و برای مرد تازه وارد جا باز کرد. آن مرد گفت: یا رسول الله! جا که وسیع است. حضرت فرمود: [[حق]] [[مسلمان]] بر مسلمان دیگر آن است که وقتی دید می‌خواهد نزدیک او بنشیند، برایش جا باز کند و جابه جا شود<ref>بحارالانوار، ج۱۶، ص۲۴۰.</ref>.<ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[مروارید نبوت (کتاب)|مروارید نبوت]] ص ۵۷.</ref>
-==[[ارتباط با مردم]]==
+== [[ارتباط با مردم]] ==
-«[[رسول اعظم]]{{صل}} در [[معاشرت با مردم]]، [[مهربان]] و [[گشاده‌رو]] بود. در [[سلام کردن]] بر همه حتی [[کودکان]] و بردگان، پیشی می‌گرفت. پای خود را جلوی هیچ کس دراز نمی‌کرد و در حضور کسی تکیه نمی‌کرد. غالباً دو زانو می‌نشست. در مجالس دایره‌وار می‌نشست تا مجلس بالا و پایینی نداشته باشد و همه جایگاه مساوی داشته باشند.
+«[[رسول اعظم]] {{صل}} در [[معاشرت با مردم]]، [[مهربان]] و [[گشاده‌رو]] بود. در [[سلام کردن]] بر همه حتی [[کودکان]] و بردگان، پیشی می‌گرفت. پای خود را جلوی هیچ کس دراز نمی‌کرد و در حضور کسی تکیه نمی‌کرد. غالباً دو زانو می‌نشست. در مجالس دایره‌وار می‌نشست تا مجلس بالا و پایینی نداشته باشد و همه جایگاه مساوی داشته باشند.
 از اصحابش [[تفقد]] می‌کرد. اگر سه [[روز]]، یکی از [[اصحاب]] را نمی‌دید، سراغش را می‌گرفت. اگر مریض بود، [[عیادت]] می‌کرد و اگر [[گرفتاری]] داشت، کمکش می‌کرد.
 در مجالس، تنها به یک فرد نگاه نمی‌کرد و یک فرد را طرف خطاب قرار نمی‌داد، بلکه نگاه‌های خود را میان جمع تقسیم می‌کرد. از اینکه بنشیند و دیگران [[خدمت]] کنند، [[تنفر]] داشت. پس از جا برمی‌خاست و در [[کارها]] شرکت می‌کرد. می‌گفت: [[خداوند]] [[کراهت]] دارد بنده‌ای را ببیند که برای خود نسبت به دیگران امتیازی قائل شده است»<ref>مرتضی مطهری، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، ص۲۳۸.</ref>.<ref>[[حسن اردشیری لاجیمی|اردشیری لاجیمی، حسن]]، [[سیره نبوی از نگاه استاد مطهری (کتاب)|سیره نبوی از نگاه استاد مطهری]] ص ۵۰.</ref>.
-== جستارهای وابسته ==
 == منابع ==
@@ خط ۳۶: / خط ۳۷: @@
 [[رده:مردم‌داری]]
-[[رده:مدخل]]