ابوعیاش زرقی: تفاوت میان نسخه‌ها
(←مقدمه) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = صحابه | عنوان مدخل = ابوعیاش زرقی | مداخل مرتبط = [[ابوعیاش زرقی در تراجم و رجال]] - [[ابوعیاش زرقی در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
{{جعبه اطلاعات اصحاب | |||
| نام = ابوعیاش زرقی | |||
| مشهور به = | |||
| نام تصویر = تصویر قدیمی مدینه.jpg | |||
| عرض تصویر = | |||
| توضیح تصویر = تصویر قدیمی مدینه | |||
| نام کامل = ابوعیاش زرقی | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| جنسیت = مرد | |||
| کنیه = | |||
| لقب = | |||
| اهل = | |||
| از قبیله = [[خزرج]] | |||
| از تیره = [[بنی‌زریق]] | |||
| پدر = | |||
| مادر = [[خوله بنت بن نعمان بن خلده]] | |||
| همسر = | |||
| پسر = | |||
| دختر = | |||
| خواهر = | |||
| برادر = | |||
| خویشاوندان = | |||
| وابستگان = | |||
| تاریخ تولد = | |||
| محل تولد = | |||
| محل زندگی = [[حجاز]] | |||
| تاریخ درگذشت = [[۵۰ هجری]] | |||
| محل درگذشت = | |||
| تاریخ شهادت = | |||
| محل شهادت = | |||
| طول عمر = | |||
| محل دفن = | |||
| دین = | |||
| مذهب = | |||
| از اصحاب = [[پیامبر خاتم]] | |||
| از طبقه = | |||
| در جنگ = {{فهرست جعبه افقی| [[جنگ احد]] | [[نبرد بنی‌قریظه]] | [[غزوه غابه]] }} | |||
| نقش‌ها = | |||
| فعالیت‌ها = | |||
| علت شهرت = | |||
| علت درگذشت = | |||
| علت شهادت = | |||
| راوی از = | |||
| روایات مشهور = | |||
| مشایخ او = | |||
| راویان از او = | |||
| آخرین راوی از او = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
او به [[کنیه]] مشهور است<ref>ابن حجر، ج۲، ص۵۰۴.</ref> و نامش را به [[اختلاف]]، [[زید بن صامت]]<ref>ابن | او به [[کنیه]] مشهور است<ref>ابن حجر، ج۲، ص۵۰۴.</ref> و نامش را به [[اختلاف]]، [[زید بن صامت]]<ref>ابن ابی‌حاتم، ج۳، ص۵۶۵؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۸۷ آن را نظر بیشتر اهل حدیث دانسته است.</ref>، [[عبدالرحمان بن معاویة بن صامت]]<ref>ر. ک: ابن حجر، ج۷، ص۲۴۵.</ref>، [[عبید بن معاویة بن صامت]]<ref>خلیفة بن خیاط، ص۱۷۰؛ سمعانی، ج۳، ص۱۴۷.</ref>، [[عبید بن زید بن صامت]]<ref>ابن هشام، ج۳، ص۷۵۲.</ref>، [[فضیل بن معاذ بن صامت]]<ref>ر. ک: طبرانی، ج۵، ص۲۱۳.</ref>، [[عبید بن معاذ]]<ref>ر. ک: ابن حبان، ج۷، ص۱۲۷.</ref>، [[عتیک بن معاذ]]<ref>ر. ک: ابن اثیر، ج۳، ص۳۵۴.</ref>، [[زید بن نعمان]]<ref>ابن حبان، ج۳، ص۱۳۸.</ref>، از تیره [[بنی‌زریق]] [[خزرجی]]<ref>سمعانی، ج۳، ص۱۴۷.</ref> و در شمار ساکنان [[حجاز]]<ref>ابن اثیر، ج۲، ص۲۳۳.</ref> گفته‌اند. برخی مادرش را [[خوله]]، دختر [[زید بن نعمان بن خلده]] از [[بنی‌زریق]] دانسته‌اند<ref>ابن حبان، ج۳، ص۲۸۱.</ref>. | ||
او از [[صحابه]] مشهور بود. در احد و نبردهای پس از آن، [[رسول خدا]]{{صل}} را [[همراهی]] کرد<ref>ابن حجر، ج۷، ص۲۴۵؛ به نقل از ابن سعد.</ref> و نبردهای وی را به نبردهای رسول خدا{{صل}} [[تشبیه]] کرده‌اند<ref>مشاهده کمشاهد رسول الله، ابن اثیر، ج۵، ص۲۶۶.</ref>. او پس از [[پیکار احد]]، در [[سریه ابوسلمة بن عبدالاسد]]<ref>واقدی، ج۱، ص۳۴۱.</ref>، [[نبرد بنی‌قریظه]]<ref>واقدی، ج۲، ص۴۹۸.</ref> و [[غزوه غابه]] در سال ششم<ref>واقدی، ج۲، ص۵۴۱.</ref> شرکت کرد. وی همچنین از اسب سواران نبرد غابه بود. اسبی به نام جلوه داشت و رسول خدا{{صل}} از وی خواست آن را به کسی بدهد که سوارکارتر باشد. او در پاسخ خود را سوارکارترین [[مردم]] نامید و اسبش را راند، ولی هنوز پنجاه متری نرفته بود که اسب، وی را [[زمین]] زد. او از گفتار آن [[حضرت]] و پاسخ خود در شگفت شد<ref>واقدی، ج۲، ص۵۴۲-۵۴۱.</ref>. برخی از مردان بنو زریق می‌گویند: آن حضرت اسب وی را به [[معاذ بن ماعص]] یا [[عائذ بن ماعص]] داد<ref>ابن هشام، ج۳، ص۷۵۲.</ref>. ابوعیاش در واقعه [[حدیبیه]]، از جمله بیست سوار پیشاهنگانی بود که رسول خدا{{صل}} آنان را برای کسب خبر گسیل داشت<ref>واقدی، ج۲، ص۵۴۷.</ref>. [[مسلمانان]] در عسفان با [[مشرکان]] به [[فرماندهی]] [[خالد بن ولید]] روبه رو شدند<ref>درباره زمان درگیری؛ ر.ک: ابن کثیر، ج۴، ص۹۳-۹۶.</ref> و از آنجا [[نماز]] برای [[مسلمانان]] عزیزتر از [[فرزندان]]، [[پدران]] و جان‌هایشان بود، مشرکان، هنگام نماز را [[بهترین]] [[زمان]] برای [[حمله]] ارزیابی کردند. [[آیه]] {{متن قرآن|وَإِذَا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلَاةَ}}<ref>«و (به هنگام خطر) چون در میان ایشان بودی و برای آنان نماز برپا | او از [[صحابه]] مشهور بود. در احد و نبردهای پس از آن، [[رسول خدا]] {{صل}} را [[همراهی]] کرد<ref>ابن حجر، ج۷، ص۲۴۵؛ به نقل از ابن سعد.</ref> و نبردهای وی را به نبردهای رسول خدا {{صل}} [[تشبیه]] کرده‌اند<ref>مشاهده کمشاهد رسول الله، ابن اثیر، ج۵، ص۲۶۶.</ref>. او پس از [[پیکار احد]]، در [[سریه ابوسلمة بن عبدالاسد]]<ref>واقدی، ج۱، ص۳۴۱.</ref>، [[نبرد بنی‌قریظه]]<ref>واقدی، ج۲، ص۴۹۸.</ref> و [[غزوه غابه]] در سال ششم<ref>واقدی، ج۲، ص۵۴۱.</ref> شرکت کرد. وی همچنین از اسب سواران نبرد غابه بود. اسبی به نام جلوه داشت و رسول خدا {{صل}} از وی خواست آن را به کسی بدهد که سوارکارتر باشد. او در پاسخ خود را سوارکارترین [[مردم]] نامید و اسبش را راند، ولی هنوز پنجاه متری نرفته بود که اسب، وی را [[زمین]] زد. او از گفتار آن [[حضرت]] و پاسخ خود در شگفت شد<ref>واقدی، ج۲، ص۵۴۲-۵۴۱.</ref>. برخی از مردان بنو زریق می‌گویند: آن حضرت اسب وی را به [[معاذ بن ماعص]] یا [[عائذ بن ماعص]] داد<ref>ابن هشام، ج۳، ص۷۵۲.</ref>. ابوعیاش در واقعه [[حدیبیه]]، از جمله بیست سوار پیشاهنگانی بود که رسول خدا {{صل}} آنان را برای کسب خبر گسیل داشت<ref>واقدی، ج۲، ص۵۴۷.</ref>. [[مسلمانان]] در عسفان با [[مشرکان]] به [[فرماندهی]] [[خالد بن ولید]] روبه رو شدند<ref>درباره زمان درگیری؛ ر. ک: ابن کثیر، ج۴، ص۹۳-۹۶.</ref> و از آنجا [[نماز]] برای [[مسلمانان]] عزیزتر از [[فرزندان]]، [[پدران]] و جان‌هایشان بود، مشرکان، هنگام نماز را [[بهترین]] [[زمان]] برای [[حمله]] ارزیابی کردند. [[آیه]] {{متن قرآن|وَإِذَا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلَاةَ}}<ref>«و (به هنگام خطر) چون در میان ایشان بودی و برای آنان نماز برپا داشتی» سوره نساء، آیه ۱۰۲.</ref> میان دو [[نماز ظهر]] و عصر نازل گردید<ref>طیالسی، ص۱۹۲.</ref> و مسلمانان به [[فرمان]] [[رسول خدا]] {{صل}} مسلح شدند و نماز [[خوف]] خواندند. ابوعیاش در این [[روایت]]، کیفیت نماز خوف را تشریح کرده است<ref>احمد بن حنبل، ج۴، ص۵۹؛ شانسی، ص۷۱۳؛ واحدی، ص۱۲۰؛ ابن قدامه، ج۲، ص۲۶۸.</ref>. | ||
او در سال‌های پس از چهل یا پنجاه درگذشت<ref>ابن اثیر، ج۳، ص۳۵۰.</ref> و [[انس بن مالک]] [[صحابی]]، [[ابو صالح سمان]] و [[مجاهد]] از [[تابعین]] از وی روایت کرده‌اند. برخی سماع [[سمان]] و مجاهد را از ابوعیاش، به دلیل پیشی [[مرگ]] وی بر آن دو صحیح ندانسته‌اند<ref>ابن اثیر، ج۲، ص۲۳۳.</ref>. بنا بر خبر انس بن مالک، [[ابو عیاش]] در [[مقام]] [[دعا]]، [[خدا]] را با صفاتی خواند که رسول خدا{{صل}} فرمود: هرگاه [[خداوند]] با آن صفات خوانده شود، [[اجابت]] می‌کند و هرگاه با آن درخواست شود، [[عطا]] می‌کند<ref>ابن اثیر، ج۳، ص۳۵۰.</ref>. ابوعیاش با نقل روایتی از رسول خدا{{صل}}، [[تهلیل]] هر پگاه را برابر با [[آزادی]] بنده‌ای از زادگان [[اسماعیل]]{{ع}}، ده [[حسنه]]، نابودی ده [[گناه]] و دوری از [[شیطان]] برشمرد. می‌گویند کسی در [[خواب]] از رسول خدا{{صل}} درباره این روایت پرسید<ref>دولابی، ج۱، ص۸۳.</ref>، آن [[حضرت]] فرمود: ابوعیاش درست می‌گوید<ref> | او در سال‌های پس از چهل یا پنجاه درگذشت<ref>ابن اثیر، ج۳، ص۳۵۰.</ref> و [[انس بن مالک]] [[صحابی]]، [[ابو صالح سمان]] و [[مجاهد]] از [[تابعین]] از وی روایت کرده‌اند. برخی سماع [[سمان]] و مجاهد را از ابوعیاش، به دلیل پیشی [[مرگ]] وی بر آن دو صحیح ندانسته‌اند<ref>ابن اثیر، ج۲، ص۲۳۳.</ref>. بنا بر خبر انس بن مالک، [[ابو عیاش]] در [[مقام]] [[دعا]]، [[خدا]] را با صفاتی خواند که رسول خدا {{صل}} فرمود: هرگاه [[خداوند]] با آن صفات خوانده شود، [[اجابت]] می‌کند و هرگاه با آن درخواست شود، [[عطا]] می‌کند<ref>ابن اثیر، ج۳، ص۳۵۰.</ref>. ابوعیاش با نقل روایتی از رسول خدا {{صل}}، [[تهلیل]] هر پگاه را برابر با [[آزادی]] بنده‌ای از زادگان [[اسماعیل]] {{ع}}، ده [[حسنه]]، نابودی ده [[گناه]] و دوری از [[شیطان]] برشمرد. می‌گویند کسی در [[خواب]] از رسول خدا {{صل}} درباره این روایت پرسید<ref>دولابی، ج۱، ص۸۳.</ref>، آن [[حضرت]] فرمود: ابوعیاش درست می‌گوید<ref>احمد بن حنبل، ج۴، ص۵۹؛ ابن ابی عاصم، ج۴، ص۱۹۶.</ref>. [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۷، ص۲۴۵.</ref> این روایت را به ابن عائش (و به قولی [[ابن ابی عیاش]]) نسبت داده و وی را غیر از ابوعیاش زرقی شمرده است، اما برخی دیگر، آن دو را یک تن دانسته‌اند. برخی (به [[اشتباه]]) [[زید بن عیاش]] را که [[مالک]] از وی و او از [[سعد بن ابی وقاص]] [[روایت]] کرده است، همان ابوعیاش زرقی [[صحابی]] دانسته‌اند<ref>برای آگاهی از اظهار نظرها، استدلال‌ها و دلایل تابعی بودن وی؛ ر. ک: نوری، ج۱۰، ص۴۲۳.</ref>. ابو عیاش زرقی صحابی، تا دوره [[خلافت]] [[معاویه]] می‌زیست<ref>ابن حجر، ج۷، ص۲۴۵.</ref><ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوعیاش زرقی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۴۶۰-۴۶۱.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | |||
{{مدخل وابسته}} | |||
* [[بنی‌زریق]] (قبیله) | |||
* [[خزرج]] (قبیله) | |||
* [[خوله بنت بن نعمان بن خلده]] (مادر) | |||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۱۸: | خط ۷۱: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده: | [[رده:اصحاب پیامبر]] | ||
[[رده:بنی‌زریق]] | |||
[[رده:خزرج]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۱۱
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحابه است. ابوعیاش زرقی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابوعیاش زرقی در تراجم و رجال - ابوعیاش زرقی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد| ابوعیاش زرقی | |
|---|---|
 تصویر قدیمی مدینه | |
| نام کامل | ابوعیاش زرقی |
| جنسیت | مرد |
| از قبیله | خزرج |
| از تیره | بنی‌زریق |
| مادر | خوله بنت بن نعمان بن خلده |
| محل زندگی | حجاز |
| درگذشت | ۵۰ هجری |
| از اصحاب | پیامبر خاتم |
| حضور در جنگ | |
مقدمه
او به کنیه مشهور است[۱] و نامش را به اختلاف، زید بن صامت[۲]، عبدالرحمان بن معاویة بن صامت[۳]، عبید بن معاویة بن صامت[۴]، عبید بن زید بن صامت[۵]، فضیل بن معاذ بن صامت[۶]، عبید بن معاذ[۷]، عتیک بن معاذ[۸]، زید بن نعمان[۹]، از تیره بنی‌زریق خزرجی[۱۰] و در شمار ساکنان حجاز[۱۱] گفته‌اند. برخی مادرش را خوله، دختر زید بن نعمان بن خلده از بنی‌زریق دانسته‌اند[۱۲].
او از صحابه مشهور بود. در احد و نبردهای پس از آن، رسول خدا (ص) را همراهی کرد[۱۳] و نبردهای وی را به نبردهای رسول خدا (ص) تشبیه کرده‌اند[۱۴]. او پس از پیکار احد، در سریه ابوسلمة بن عبدالاسد[۱۵]، نبرد بنی‌قریظه[۱۶] و غزوه غابه در سال ششم[۱۷] شرکت کرد. وی همچنین از اسب سواران نبرد غابه بود. اسبی به نام جلوه داشت و رسول خدا (ص) از وی خواست آن را به کسی بدهد که سوارکارتر باشد. او در پاسخ خود را سوارکارترین مردم نامید و اسبش را راند، ولی هنوز پنجاه متری نرفته بود که اسب، وی را زمین زد. او از گفتار آن حضرت و پاسخ خود در شگفت شد[۱۸]. برخی از مردان بنو زریق می‌گویند: آن حضرت اسب وی را به معاذ بن ماعص یا عائذ بن ماعص داد[۱۹]. ابوعیاش در واقعه حدیبیه، از جمله بیست سوار پیشاهنگانی بود که رسول خدا (ص) آنان را برای کسب خبر گسیل داشت[۲۰]. مسلمانان در عسفان با مشرکان به فرماندهی خالد بن ولید روبه رو شدند[۲۱] و از آنجا نماز برای مسلمانان عزیزتر از فرزندان، پدران و جان‌هایشان بود، مشرکان، هنگام نماز را بهترین زمان برای حمله ارزیابی کردند. آیه ﴿وَإِذَا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلَاةَ﴾[۲۲] میان دو نماز ظهر و عصر نازل گردید[۲۳] و مسلمانان به فرمان رسول خدا (ص) مسلح شدند و نماز خوف خواندند. ابوعیاش در این روایت، کیفیت نماز خوف را تشریح کرده است[۲۴].
او در سال‌های پس از چهل یا پنجاه درگذشت[۲۵] و انس بن مالک صحابی، ابو صالح سمان و مجاهد از تابعین از وی روایت کرده‌اند. برخی سماع سمان و مجاهد را از ابوعیاش، به دلیل پیشی مرگ وی بر آن دو صحیح ندانسته‌اند[۲۶]. بنا بر خبر انس بن مالک، ابو عیاش در مقام دعا، خدا را با صفاتی خواند که رسول خدا (ص) فرمود: هرگاه خداوند با آن صفات خوانده شود، اجابت می‌کند و هرگاه با آن درخواست شود، عطا می‌کند[۲۷]. ابوعیاش با نقل روایتی از رسول خدا (ص)، تهلیل هر پگاه را برابر با آزادی بنده‌ای از زادگان اسماعیل (ع)، ده حسنه، نابودی ده گناه و دوری از شیطان برشمرد. می‌گویند کسی در خواب از رسول خدا (ص) درباره این روایت پرسید[۲۸]، آن حضرت فرمود: ابوعیاش درست می‌گوید[۲۹]. ابن حجر[۳۰] این روایت را به ابن عائش (و به قولی ابن ابی عیاش) نسبت داده و وی را غیر از ابوعیاش زرقی شمرده است، اما برخی دیگر، آن دو را یک تن دانسته‌اند. برخی (به اشتباه) زید بن عیاش را که مالک از وی و او از سعد بن ابی وقاص روایت کرده است، همان ابوعیاش زرقی صحابی دانسته‌اند[۳۱]. ابو عیاش زرقی صحابی، تا دوره خلافت معاویه می‌زیست[۳۲][۳۳]
جستارهای وابسته
- بنی‌زریق (قبیله)
- خزرج (قبیله)
- خوله بنت بن نعمان بن خلده (مادر)
منابع
پانویس
- ↑ ابن حجر، ج۲، ص۵۰۴.
- ↑ ابن ابی‌حاتم، ج۳، ص۵۶۵؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۸۷ آن را نظر بیشتر اهل حدیث دانسته است.
- ↑ ر. ک: ابن حجر، ج۷، ص۲۴۵.
- ↑ خلیفة بن خیاط، ص۱۷۰؛ سمعانی، ج۳، ص۱۴۷.
- ↑ ابن هشام، ج۳، ص۷۵۲.
- ↑ ر. ک: طبرانی، ج۵، ص۲۱۳.
- ↑ ر. ک: ابن حبان، ج۷، ص۱۲۷.
- ↑ ر. ک: ابن اثیر، ج۳، ص۳۵۴.
- ↑ ابن حبان، ج۳، ص۱۳۸.
- ↑ سمعانی، ج۳، ص۱۴۷.
- ↑ ابن اثیر، ج۲، ص۲۳۳.
- ↑ ابن حبان، ج۳، ص۲۸۱.
- ↑ ابن حجر، ج۷، ص۲۴۵؛ به نقل از ابن سعد.
- ↑ مشاهده کمشاهد رسول الله، ابن اثیر، ج۵، ص۲۶۶.
- ↑ واقدی، ج۱، ص۳۴۱.
- ↑ واقدی، ج۲، ص۴۹۸.
- ↑ واقدی، ج۲، ص۵۴۱.
- ↑ واقدی، ج۲، ص۵۴۲-۵۴۱.
- ↑ ابن هشام، ج۳، ص۷۵۲.
- ↑ واقدی، ج۲، ص۵۴۷.
- ↑ درباره زمان درگیری؛ ر. ک: ابن کثیر، ج۴، ص۹۳-۹۶.
- ↑ «و (به هنگام خطر) چون در میان ایشان بودی و برای آنان نماز برپا داشتی» سوره نساء، آیه ۱۰۲.
- ↑ طیالسی، ص۱۹۲.
- ↑ احمد بن حنبل، ج۴، ص۵۹؛ شانسی، ص۷۱۳؛ واحدی، ص۱۲۰؛ ابن قدامه، ج۲، ص۲۶۸.
- ↑ ابن اثیر، ج۳، ص۳۵۰.
- ↑ ابن اثیر، ج۲، ص۲۳۳.
- ↑ ابن اثیر، ج۳، ص۳۵۰.
- ↑ دولابی، ج۱، ص۸۳.
- ↑ احمد بن حنبل، ج۴، ص۵۹؛ ابن ابی عاصم، ج۴، ص۱۹۶.
- ↑ ابن حجر، ج۷، ص۲۴۵.
- ↑ برای آگاهی از اظهار نظرها، استدلال‌ها و دلایل تابعی بودن وی؛ ر. ک: نوری، ج۱۰، ص۴۲۳.
- ↑ ابن حجر، ج۷، ص۲۴۵.
- ↑ حسینیان مقدم، حسین، مقاله «ابوعیاش زرقی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۴۶۰-۴۶۱.